Leef je Passie! - United by passion

‘Leef je Passie!’
Voor iedereen die zijn Passies wil ontdekken en leven.
Dit handboek gidst je in het leven vanuit ‘Hart en Ziel’.
Martijn Raaijmakers
Ieder mens kan op ieder moment
in z’n leven volop Passie ervaren
‘Leef je Passie!’
United by Passion Foundation
Telefoon : 06 - 21 204 403
E-mail
: [email protected]
Internet : www.unitedbypassion.com
Bank
: 01.97.77.42.63 (alle donaties)
Informatie
Zie voor informatie over presentaties en begeleiding door Martijn Raaijmakers:
www.unitedbypassion.com en www.delendleiderschap.nl
Concept, teksten en fotografie
© Martijn Raaijmakers
Omslagontwerp en vormgeving
Martijn Raaijmakers en Steven Broeren / Zichtbaar Reclame Adviesbureau
Tekstbewerking
Eva van Otterlo / De Bovenkamer Tekst & Advies
CIP-gegevens
ISBN
: 978-90-816866-1-7
NUR-code : 728
Trefwoord : levenskunst / spiritualiteit / verlichting / leiderschap
Uit deze uitgave mag uitsluitend iets verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd
gegevensbestand en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie,
microfilm, opnamen, of op welke andere wijze ook, hetzij chemisch, elektronisch of
mechanisch, na voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
2
3
Inhoudsopgave
Voorwoord7
Leeswijzer12
De inhoud van dit boek
16
‘Wakker’ worden
Definitie van Passie
22
Spirituele groei
23
De Passie Piramide
26
Verruiming van het bewustzijn
34
De bewustzijnsladder
44
Op weg naar een verlichte samenleving
56
Harmonie60
De Passie van het Hart
De zeven Passiedrijfveren
66
Kern-Gaven72
Kern-Waarden78
Kern-Activiteiten84
Kern-Overtuigingen90
Kern-Groei98
Kern-Bijdrage116
Kern-Contact122
De Passie van het Hart praktiseren
4
132
De Passie van de Ziel
Essentie van de Passie van de Ziel
146
Al(tijd) realiseerbaar
150
Grenzeloos verbonden
154
Opheffen van de oerverstrikking
162
Van ontspanning naar Zijn
168
Ontwaken en vrij zijn in nu-bewustzijn
174
Ademtocht178
‘Ik ben’ als gevoelsbesef
182
Bewustzijn richten
188
Alle vormen zijn bewustzijnsobjecten
192
Splitsen van waarnemer en waarneming
194
Wereld198
Denken202
Voelen210
Verstrikt raken met vormen
216
Fijn en pijn, twee kanten van dezelfde medaille
220
‘Aanwezigheid’226
Mediteren232
Positie van je Ziel
238
De Passie van de Ziel praktiseren
242
Korte samenvatting
Korte samenvatting
250
5
21e eeuw is aan zet
Levende geschiedenis
260
De ‘positionele dans’
262
Noodzaak272
Intelligentie276
Hervormen vanuit nu-bewustzijn
280
De nieuwe leider is een gepassioneerde geleider
286
Tot slot
Nawoord292
United by Passion Foundation
296
Literatuurlijst298
Bijlage met vragen
6
299
Voorwoord
‘Wie ben ik?‘
Deze vraag is voor ieder mens van belang en dus ook voor jou als
lezer van dit boek. Het is een wezenlijke vraag. Dit boek gidst je in het
vinden van het antwoord; er zijn twee mogelijkheden. Het eerste en
tevens beste antwoord is voor iedereen hetzelfde en luidt ‘Ik ben’. Natuurlijk realiseer ik mij dat dit voor velen die dit boek net in handen
hebben een vaag antwoord is. Een tweede mogelijkheid, eenvoudig te
begrijpen, is als je je naam noemt en ‘iets’ concreets over jezelf vertelt.
Zoals bij mij, ‘ik ben Martijn Raaijmakers en schrijver van dit boek over
Passie’. In feite kun je vanuit twee verschillende lagen antwoord geven
op de vraag ‘wie ben ik?’. Dat zijn verschillende lagen van bewustzijn.
Je Passies zijn hiermee verbonden.
Zodra je weet wat je Passies zijn, weet je ook wie je bent. Zodra je dat
weet, kun je ook jezelf Zijn. Wat veel mensen, verspreid over de wereld, echter met elkaar gemeen hebben, is dat zij geen of slechts een
beperkt antwoord kunnen geven op de vraag ‘wat zijn jouw Passies?’
Toch geven veel van hen tegelijkertijd aan dat zij Passie zien als de
belangrijke essentie van hun leven. Vaak voegen zij daar dan aan toe
dat zij de neiging hebben om hier in het dagelijks leven aan voorbij te
gaan. En als Passie naar de achtergrond verdwijnt, ontstaat het gevaar
dat het leven als in een roes aan je voorbij gaat. De bezieling blijft dan
7
achterwege, het innerlijke vuur is in dat geval teruggebracht tot een
waakvlammetje.
Lange tijd heb ik zo geleefd. Ik was onbewust en deed mijn best om
mijn hoofd boven water te houden. Ik beleefde mooie momenten en
ook, vaak in eenzaamheid, hele moeilijke momenten. In eenzaamheid
omdat ik daar niet met anderen over sprak. In het wegdrukken van
gevoelens als ‘verdriet, boosheid of teleurstelling’ was ik bij wijze van
spreken Olympisch kampioen. Ook maakte ik mijzelf soms groter dan ik
was, in de hoop gezien en gehoord te worden. In de hoop eigenwaarde
te ervaren en daardoor kracht. Ik was zo gefocust op de buitenwereld
dat ik mijn innerlijk meestal vergat. Want in die buitenwereld hoopte ik
mijn Passie te vinden.
Pas toen ik mijn blik naar binnen richtte, maakte het zoeken plaats voor
vinden. Ik was toen ongeveer dertig jaar en ging ander werk doen. Ik
voelde intuïtief dat ik als persoon door mijn persoonlijke- en professionele ervaringen, in het zelf leidinggeven en in het gedurende ruim tien
jaar intensief samenwerken met honderden managers en directeuren,
een verschil kon maken. Juist omdat ik op dat moment al uit ging van
het volgende. Iedereen wil gelukkig zijn. Dat is verbonden met ons
verlangen om met ‘Hart en Ziel’ te leven en te werken. Wij willen graag
krachtig zijn, vrijheid voelen, bewust en intens leven, veel genieten,
onze Passies kennen en deze in onze communicatie, onze relaties,
ons werk en ons leiderschap tot uitdrukking brengen. Precies in die
8
behoefte wilde ik als professional voorzien en andere mensen daarbij
ondersteunen. Dat voelde (en voelt) voor mij als mijn roeping. Door
professionele diensten aan te bieden die erop zijn om onder andere
motivatie, leiderschap, HRM, communicatie, teamspirit, loopbaankeuze
en duurzaamheid te ontwikkelen vanuit Passie. Met als uiteindelijke
droom; wereldwijd samenleven vanuit ‘Hart en Ziel’, op alle terreinen.
Zo startte ik in 2001 mijn eigen bedrijf, waaruit later de United by
Passion Foundation is ontstaan. Vlak na deze start zag ik ineens ‘intuïtief’
een piramide innerlijk voor mij. Ik wist gelijk dat dit een levensvisiemodel vol betekenis was. Korte tijd later kreeg deze piramide een naam:
‘De Passie Piramide’. In de jaren die daarop volgden ontvouwde zich
op basis van dit levensvisiemodel de gehele Passionaire visie op Passie.
Dit gebeurde door tal van ervaringen in mijn leven. Stap voor stap werd
ik meer bewust, meer ‘wakker’.
De inzichten over Passie die ik met mij meedroeg, deelde ik al vanaf
het begin met zoveel mogelijk mensen om mij heen. Dat waren onder
andere mensen die ik in mijn werk als Passionair begeleidde. Zo had
ik in 2010, het jaar waarin de Passionaire visie op Passie door ervaring
rond kwam, inmiddels vele honderden individuen en ook een groot
aantal teams begeleid. Ik ontdekte, mede hierdoor, de universele
waarde van de Passionaire visie op Passie. Het brengt namelijk ieder
mens die zich hier werkelijk voor openstelt, waar dan ter wereld, in de
ervaring van Passie. Geen enkel individu is daarvan uitgezonderd!
9
Het proces waarin deze visie zich aan mij ontvouwde, kwam in april
2010 tot een hoogtepunt. Ik kreeg toen ineens in het bijzijn van mijn
collega’s een serie van ingevingen. Het kwam erop neer dat ik naar
Nepal werd ‘geroepen’ met de ‘uitnodiging’ om mijn leven in Nederland
voor een paar maanden los te laten. Zowel mijn privéleven als mijn
werkzame leven. Ik besloot om deze roep te volgen. Daarin werd
ik onvoorwaardelijk gesteund door mijn gezin, mijn compagnon en
collega’s. Anderhalve week later zat ik in het vliegtuig. Ik was onderweg naar Kathmandu, de hoofdstad van Nepal. Emotioneel vond ik het
zwaar om zo plotseling mijn gezin achter te laten, maar intuïtief wist ik
dat het juist was om te gaan. Ik voelde namelijk dat deze reis verbonden was met mijn levensbestemming.
In Nepal heb ik een aantal bijzondere ervaringen gehad. De belangrijkste was in een grot op zo’n 4000 meter hoogte, waar in de 11e
eeuw een Tibetaanse yogi met de naam Milarepa heeft gezeten. De
foto op de voorkant van dit boek is vlakbij die grot gemaakt. Ik ervoer
in die grot een enorme verdieping, of zoals ik het noem verruiming,
van mijn bewustzijn. Deze bewustzijnservaring heeft een wezenlijke en
blijvende verandering in mijn leven gebracht. Sindsdien ervaar ik een
diepe geworteldheid in Zijn.
In de grot werd ik mij er ook van bewust dat het tijd was om dit boek
over Passie te schrijven. Dat ben ik na terugkomst uit Nepal dan ook vol
overgave gaan doen. Na een periode van tien jaar was de Passionaire
10
visie op Passie rond en volledig in alle facetten doorleefd. Het was tijd
om alle inzichten rond Passie bij elkaar te brengen in een boek en te
gaan delen met zoveel mogelijk mensen. Jij, de lezer van dit boek, bent
één van hen. Ik hoop, uit de grond van mijn Hart, dat dit boek jou helpt
om zoveel mogelijk Passie in je leven te ervaren. Dat is vanaf het begin
af aan mijn intentie geweest.
Omdat in Nepal de Passionaire visie op Passie is rondgekomen, heb
ik dit boek geïllustreerd met foto’s van mijn reis door de Himalaya.
Dat wat ik in het boek inhoudelijk heb opgeschreven, heeft mij ‘thuisgebracht’. Stap voor stap heb ik in de afgelopen tien jaar al deze
inzichten mogen ervaren. Daar ben ik dankbaar voor. Nu is het tijd om
het met jou te delen. Het feit dat je dit boek nu in je handen hebt, betekent dat je er klaar voor bent om al deze inzichten tot je te nemen.
Dat staat los van je leeftijd. Want, ‘het is nooit te vroeg of te laat om je
Passies te leven!’
Namasté, Martijn Raaijmakers
2011, Nijmegen, Nederland
11
Leeswijzer
Ieder mens kan volop Passie in zijn of haar leven ervaren. Dat geldt
dus ook voor jou. Natuurlijk helpt het als je weet hoe je dit kunt
realiseren. Dit boek zal je daarin ondersteunen. De woorden die je
leest, zullen je gidsen. Zij zijn in feite niets meer dan richtingaanwijzers
die je naar het zelf ervaren geleiden. Zo zul jij je Passies ontdekken en
verder verdiepen!
Ik wil je nu eerst uitnodigen om innerlijk ruimte te maken. Je kunt dat
doen door ‘bestaande’ ideeën voorlopig los te laten. Hierdoor stel jij je
meer open voor het avontuur waar je nu aan gaat beginnen. Zo kunnen nieuwe ervaringen daadwerkelijk in je bewustzijn komen. Want als
jouw innerlijke deur dicht zit, kan er misschien wel een nieuwe ervaring
voor de deur staan, maar je zult deze niet ervaren. Eenvoudigweg
omdat de deur dicht is.
Zie dit boek voorlopig als een experiment. Je gaat daarbij voor jezelf na
wat de ‘Passionaire visie op Passie’ voor jou betekent en wat het met
je doet. De beste manier daarvoor is het avontuur volledig aan te gaan
en je ervoor open te stellen. Het woord experiment gebruik ik daarbij
bewust. Na afloop kun je zelf kiezen wat je met al je ervaringen gaat
doen. Vanzelfsprekend is dit helemaal aan jou.
12
Er is één specifiek idee dat je vanaf nu los kunt laten. Dat is het ‘oude’
idee over Passie. Er leeft namelijk een misverstand in onze samenleving over wat Passie is. Veel mensen hebben het idee dat hun Passie
één iets ofwel één vorm is. Daarmee gaan zij dit buiten zichzelf zoeken.
Zij gaan zoeken naar die ene vorm die past. Deze benadering is weinig
succesvol. Je blijft daardoor zoeken, zonder te vinden.
Dit boek gidst je juist naar binnen. Want alleen hier maakt het zoeken
plaats voor vinden. Van binnenuit komt Passie zo in je bewustzijn. Je
zult ontdekken dat Passie veel meer is dan slechts één vorm. Al lezende
word jij je namelijk volledig bewust van de werkelijke betekenis van
Passie. En dat besef is wezenlijk. Want hierdoor ben je in staat om je
Passies volop te gaan leven.
Het leven van je Passies betekent ‘wakker’ leven. Dat zal je gaandeweg
dit boek door eigen ervaring steeds duidelijker worden. De bewustzijnsoefeningen, die je verspreid over dit boek vindt, helpen je daarbij.
Ik geef je daarom de nadrukkelijke overweging mee om al deze oefeningen te doen. Zij versterken je namelijk in het leven vanuit ‘Hart en
Ziel’. Zoals ik het noem, de Passie van het Hart en de Passie van de Ziel.
‘Leef je Passie!’ is een handboek dat je gidst in de ervaring van Passie.
Het is een boek om mee bezig te zijn. Doe dat vooral op de manier
die jou het beste past. De ene persoon zal dit boek met groot gemak
doorlezen en praktiseren. Terwijl een ander persoon een hobbel ervaart
13
bij bijvoorbeeld de Passie van de Ziel. Maak je daar vooral niet druk
om. Het is prima als je een hobbel tegenkomt. Laat dat stuk dan nog
even met rust. Werk met de inzichten die je tot op dat moment bent
tegengekomen. Laat ze op je inwerken, praat erover met andere mensen en vertaal de inzichten naar je eigen dagelijkse leven. Wanneer je
een impuls voelt om een stuk opnieuw te lezen, doe dat dan. Doe de
bewustzijnsoefeningen en herhaal deze. Merk wat dit alles met je doet.
Zodra je dan na een tussenpoos van een dag, een maand of een jaar
ervaart dat je weer verder wilt lezen vanaf de hobbel, volg dan die impuls. Het is heel goed mogelijk dat je het op dat moment wel makkelijk
leest en geen enkele hobbel meer ervaart. Op de één of andere manier
herken je dan de inzichten die je tegenkomt en voel je de behoefte om
hier veel mee bezig te zijn. Dit alles komt eenvoudigweg omdat je er
op dat moment aan toe bent.
Al met al verruim je gaandeweg jouw bewustzijn steeds verder. Je
wordt steeds ‘wakkerder’. Totdat je ineens totaal ontwaakt en volledig
bewust bent. Je hebt dan de hoogste staat van bewustzijn gerealiseerd. Dat voelt ook voor jou als ‘thuiskomen’. Dat is het thuiskomen
van de Ziel die jij bent. Je gaat op in ‘Bewust Zijn’ en ervaart de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede die hiermee samengaat.
Deze bewustzijnservaring is voor jou heel wezenlijk. Je ervaart hoe je
verbonden bent met alles wat er is en je ontdekt in vol bewustzijn wie
14
je werkelijk bent. Het is deze ‘wakkere’ staat van bewustzijn die ook
doorvloeit naar je dagelijkse leven. Je bent steeds meer in het ‘hier en
nu’ aanwezig bij dat wat er op dat moment is. ‘Wakker’ en verbonden
met Zijn, leef je iedere situatie dan zoveel mogelijk recht uit het Hart.
Je beoefent de levenskunst van het leven vanuit ‘Hart en Ziel’ en daarin
ben je ook een bron van inspiratie voor anderen.
Geniet van je ervaringen!
15
De inhoud van dit boek
Wat is de werkelijke betekenis van Passie? Wat heeft Passie met ‘wakker’ leven te maken? Welke twee soorten Passies draag je met je mee?
Wat drijft jou en hoe breng je dit goed in kaart? Wat is je ware gezicht,
wie ben je echt? Hoe kun je dagelijks leven vanuit ‘Hart en Ziel’?
Op al deze vragen geeft dit boek een antwoord. Op veel plekken zijn
voorbeelden uit de praktijk opgenomen. Deze verhelderen de Passionaire visie op Passie die beschreven staat. Het boek is zo samengesteld,
dat er een logische opbouw in zit. Alle inzichten neem je dan ook stap
voor stap tot je. Daarom geef ik je de overweging mee, als je dit boek
voor de eerste keer gaat lezen, om van het begin naar het einde toe te
lezen. Tegen het einde van dit boek vind je een samenvatting. Daarin
staat nog eens de essentie van dit boek over Passie beschreven. Met
dit alles wil ik het je zo makkelijk mogelijk maken, om je Passies te ontdekken en te gaan leven.
Rode draad
Dit boek kent de volgende rode draad die jou helpt in het realiseren van
meer kwaliteit van leven.
16
Definitie van Passie
Laat je inzien wat Passie is. Deze definitie is verwoord in één zin. Het
lezen van deze zin maakt dat je scherp voor ogen hebt wat Passie in
essentie is. Dit besef zorgt ervoor dat je jouw bewustzijn hierop kunt
gaan richten.
De Passie Piramide
Laat je inzien hoe jij er als gepassioneerd mens uit ziet. Dit levensvisiemodel laat je in één blik zien wat jouw mens-zijn inhoudt. Je ziet alle
dimensies van jezelf. Door het erkennen en onderhouden hiervan voel
je harmonie.
De bewustzijnsladder
Laat je inzien dat Passie sterk verbonden is met bewustzijn. Je begrijpt:
hoe meer bewustzijn, hoe meer Passie. Het model ‘de bewustzijnsladder’
toont je vier niveaus. Hierdoor kun je jouw bewustzijn gaan verruimen.
De Passie van het Hart
Laat je inzien wat de zeven universele Passiedrijfveren zijn. Je ontdekt
hierdoor hoe jij, net als ieder ander mens ter wereld, vanuit je Hart kunt
leven. Aan de hand van deze Passiedrijfveren, breng je jouw Passie van
het Hart op een groot vel papier in beeld. Dit wordt je persoonlijke
kompas. Het laat je zien onder welke innerlijke omstandigheden de
energie van jouw persoonlijkheid het makkelijkst kan stromen. Als je
deze innerlijke omstandigheden leeft, komt jouw persoonlijkheid volop
17
tot z’n recht. Ongeacht je levensomstandigheden, begin jij je daar dan
ook dagelijks voor in te zetten. Zo ben je gaandeweg steeds meer vanuit je Hart aan het leven.
De Passie van de Ziel
Laat je inzien wat jouw ware identiteit en ware Zelf is. Door het herhaaldelijk doen van bewustzijnsoefeningen, kom jij zelf tot deze wezenlijke ontdekking. De verbinding met je ware Zelf zorgt ervoor, dat
de ervaring van een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede, in
je bewustzijn stroomt. Eén die altijd diep van binnen onvoorwaardelijk aanwezig is. Ongeacht of het nou meezit of tegenzit in het leven
van je persoonlijkheid. Dat besef maakt dat je ook deze Passie steeds
meer leeft. Je leeft hierdoor steeds ‘wakkerder’ en begint volop te
stralen. Je wordt een bron van inspiratie voor andere mensen.
21e eeuw is aan zet
Laat je inzien waarom het noodzakelijk is, dat zoveel mogelijk mensen
in onze samenleving, binnen korte tijd hun Passies gaan ontdekken
en leven. Je wordt je ervan bewust dat jij hier betekenisvol aan kunt
bijdragen. Door zelf zoveel mogelijk te leven vanuit ‘Hart en Ziel’. En
daarin sta jij niet alleen. De leider van de 21e eeuw, de nieuwe leider,
volgt ook deze stroom van binnenuit. Op basis daarvan zet deze zich
onvoorwaardelijk in, om andere mensen te geleiden naar een ‘wakker’
leven. Hiervoor zijn grote hervormingen nodig in onze samenleving
en de nieuwe leider is zich daarvan bewust. Want alleen hierdoor kan
18
de ‘levende geschiedenis’, die de ervaring van Passie hindert, worden
doorbroken. Zo ontstaat er collectief ruimte voor een nieuwe ervaring.
Eén die verbonden is met de kern van ieder mens en die te maken
heeft met Passie!
19
20
‘Wakker’ worden
21
Passie
is datgene ervaren
wat je diep van binnen,
vanuit je kern,
graag wilt ervaren.
22
Spirituele groei
Er zijn nog veel mensen die moeite hebben met het woord spiritualiteit.
Hier zijn verschillende oorzaken voor. Zo komt het vaak voor dat mensen angstig zijn voor de veranderingen die in hun leven kunnen optreden, wanneer zij zich in spiritueel opzicht gaan ontwikkelen. Zonder
dat zij het weten, kan hun ego hierop van grote invloed zijn. Het ego
weet namelijk dat een spirituele ontwikkeling uiteindelijk tot ontmaskering zal leiden. Omdat je door eigen ervaring ontdekt dat je ware
identiteit zuiver bewustzijn is. Je komt er dan achter dat je persoonlijkheid dus niet je ware identiteit is. Het ego is bang voor deze ontdekking, want het vreest voor z’n voortbestaan.
Ook komt het veel voor dat men het begrip spiritualiteit automatisch
koppelt aan specifieke onderwerpen en negatieve ervaringen; zoals
bijvoorbeeld religieuze stromingen, helderzienden, tijdschriften of eenvoudigweg mensen in de omgeving. Dit alles is jammer. Want wanneer
je moeite hebt met het woord spiritualiteit, betekent dat in veel gevallen, dat je minder of zelfs helemaal niet openstaat voor zingeving.
Daardoor blijf je al snel hangen in onbewuste patronen. Deze brengen
de ervaring van pijn en lijden met zich mee en houden deze ook in
stand.
Niet zelden zijn dan ook uitspraken te horen als ‘spiritualiteit is zweverig’ of ‘daar ben ik te nuchter voor’. Juist deze percepties staan de
23
ervaring van Passie maar al te vaak rechtstreeks in de weg. Want wees
eerlijk, in hoeverre ben je werkelijk bereid om het experiment aan te
gaan, waarbij je jezelf voor honderd procent opent om nieuwe ervaringen op te doen, als je dit soort gedachten over spiritualiteit in je
hoofd hebt? Niet of heel beperkt blijkt in de praktijk. Je ketst hierdoor
onbewust en automatisch de mogelijkheden tot nieuwe ervaringen
af. En dat terwijl spiritualiteit niets meer betekent dan leven vanuit
‘Hart en Ziel’. Ofwel het leven van de Passie van het Hart en de Passie
van de Ziel.
Deze Passies zelf ervaren is van wezenlijk belang. Dit boek komt voort
uit ervaringen en is bedoeld om ook jou in de gelegenheid te brengen
makkelijk tot eigen ervaringen te komen. Daarbij staat het begrip bewustzijn centraal. Bewustzijn is iets dat je kunt laten groeien. Je kunt
het verruimen. Tenminste als je daar natuurlijk echt open voor staat.
Werkelijk geïnteresseerd bent in je ware aard en je daarvoor in wilt
zetten. Het feit dat je dit boek nu in handen hebt en leest, betekent dat
je daaraan toe bent. Blijkbaar is dit het moment waarop er meer Passie
in je leven mag gaan stromen!
De ervaring van Passie hoeft namelijk niet beperkt te blijven tot bepaalde momenten in je leven, die toevallig komen aanwaaien. Zo kun
je leven, maar het hoeft zo niet te zijn. Inzicht in je Passies brengt de
mogelijkheid met zich mee om hier zelf actief mee aan de slag te gaan.
Je zet je dan in om je Passies overal en altijd te leven. Omstandigheden
24
die zich in je leven op willekeurige momenten voordoen, leiden je dan
niet meer af van je Passies. Integendeel, je gebruikt iedere situatie
om daarin je Passies tot uiting te brengen. Dat is een spiritueel leven.
Natuurlijk gaat dat niet ineens. Bij het ‘doen’ en ‘praktiseren’ van wat in
dit boek beschreven staat, zijn er volmaakte momenten en onvolmaakte momenten. Gebruik deze laatste als voeding voor je groei. Accepteer
het zoals het is en wees meer bewust. Spirituele groei betekent het
verruimen van je bewustzijn. Je gaat stappen maken op de ‘bewustzijnsladder’. Je wordt ‘wakker(der)’. Daar horen ook de onvolmaakte
momenten bij. De bewustwording hiervan brengt je in de gelegenheid
om een volgende stap te maken, in het nog meer leven van je Passies.
Diepte van je ademhaling
Ga voor jezelf eens na hoe je ademhaling is op dit moment. Hoe diep
gaat je ademhaling? Merk op hoe iedere inademing en uitademing verloopt, zonder er wat aan te willen veranderen. Misschien zit je adem
hoog en eindigt iedere inademing boven in je borstkas. Mogelijk gaat
je ademhaling snel. Of wellicht is je ademhaling juist heel rustig en
adem je tot diep in je onderbuik door. Wees je bewust van hoe je
ademhaling op dit moment is. Herhaal deze gewaarwording een paar
keer per dag.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
25
Denken
(gedachten)
Fysiek
lichaam
Ziel
Voelen
(gevoelens)
Niet-fysiek
lichaam
Model 1: De Passie Piramide
De Passie Piramide
De Passie Piramide laat je zien hoe jij er als gepassioneerd mens uit
ziet. Het is een levensvisiemodel dat jou in één blik vertelt wat jouw
mens-zijn inhoudt. Je ziet zo alle dimensies van jezelf. Door het erkennen en onderhouden van deze dimensies voel je harmonie en heelheid. De Passie Piramide is het centrale hulpmiddel, om jezelf te kennen en je Passies te leven. De gehele ‘Passionaire visie op Passie’ is dan
26
ook hieraan verbonden. Je kunt het model gebruiken als persoonlijk
kompas. Want zodra je de hele inhoud van deze levensvisie kent, blijft
De Passie Piramide je daarna herinneren aan alles waar deze visie voor
staat. Het geeft je zo richting op je levenspad. Want het laat je zien wie
je bent en wat je kunt doen om je beide Passies volop te laten stromen.
Alles aan De Passie Piramide heeft betekenis en is verbonden aan elementen van de levensvisie. Zowel de hoeken, de punt, de onderkant
alsook de bovenkant. Dit zijn alle direct zichtbare onderdelen van de
piramide. Samen laten ze je zien wat jouw mens-zijn inhoudt. Ze maken je ervan bewust ‘wie je bent’.
De onderkant van De Passie Piramide, symbool voor je persoonlijkheid.
De Passie Piramide staat stevig. Deze stevigheid wordt bereikt door de
vier hoeken aan de onderkant, die samen het grondvlak vormen. Dit
grondvlak staat symbool voor jouw persoonlijkheid. Ieder van de vier
hoeken, geeft daarbij een dimensie van je persoonlijkheid aan.
Hoek 1: fysieke lichaam
De eerste willekeurige hoek van De Passie Piramide, staat symbool voor
de dimensie van je fysieke lichaam. Dit is het meest tastbare element
van je persoonlijkheid. Want jouw lichaam kun je tenslotte vastpakken
en aanraken. Het is een tastbaar ‘iets’. Je kunt je lichaam zien als een
soort ‘voertuig’. Want je kun je ermee verplaatsen, van de ene plek naar
de volgende plek. Verder kun je jouw lichaam beschouwen als een
27
‘werktuig’, want je kunt er handelingen mee verrichten. Wat je in je
hoofd bedenkt of wat je voelt, kun je dan ook tot uitdrukking brengen
met je lichaam. Door bijvoorbeeld ‘iets’ te vertellen, op te schrijven of
te maken. Je lichaam maakt dit alles mogelijk, mits het natuurlijk goed
functioneert. Het goed laten functioneren van ons lichaam hebben
wij voor een deel zelf in de hand. Wij kunnen dit in de positieve zin
beïnvloeden, door ons lichaam goed te onderhouden. Als wij er goed
voor zorgen, dan komt dat de conditie van ons lichaam ten goede.
Hoek 2: niet-fysieke lichaam
Wanneer je De Passie Piramide omdraait, staat lijnrecht tegenover de
hoek van het fysieke lichaam een andere hoek. Die hoek staat symbool
voor het tegenovergestelde van je fysieke lichaam. De tegenpool van
fysiek is niet-fysiek. Dus het tegenovergestelde van je fysieke lichaam
is dan ook je niet-fysieke lichaam. Hier zijn verschillende synoniemen
voor, zoals aura, subtiel veld en energielichaam. Wat is dat precies?
Het lichaam van ieder mens straalt energie uit. Dit kun je waarnemen,
als je jouw zintuigen vol bewustzijn hierop richt. Dan kun je het zowel
zien als voelen. Dit energieveld is rond het lichaam van ieder mens in
een soort eivorm aanwezig. Je kunt het vergelijken met het magnetisch veld rondom een magneet. Ook een magneet bestaat namelijk uit
een tastbaar gedeelte en een niet-tastbaar gedeelte. Dat niet-tastbare
gedeelte is het magnetisch veld rondom de magneet. Dit is te voelen
zodra je de twee magneten die op elkaar zitten van elkaar afhaalt,
28
één daarvan omdraait en vervolgens weer langzaam naar elkaar toe
beweegt. Dan voel je op een gegeven moment dat er als het ware ‘iets’
tussen de magneten in zit. Nog voordat zij elkaar feitelijk raken. Er zit
energie, een magnetisch veld, tussen.
Nu is er in onze samenleving iets opmerkelijks aan de hand. Ieder
mens neemt het magnetisch veld rondom een magneet, zonder enige
vorm van belemmering, voor waar aan. Tegelijkertijd doen veel mensen
het niet-fysieke lichaam, rondom de mens, nog af als onzin. En dat
terwijl de vergelijking, tussen het niet-fysieke lichaam rondom de mens
en het magnetische veld rondom een magneet, heel treffend is. Zelfs
heel makkelijk te ervaren is.
De afwijzing van het niet-fysieke lichaam is jammer en heeft ook consequenties. Want iedereen die dit afdoet als onzin, doet zichzelf tekort.
Dat geldt dus ook voor jou als je dat doet. Je ontkent dan namelijk
een deel van jezelf. Daarmee raak je per definitie in onbalans. Deze
onbalans ontstaat omdat een deel van je persoonlijkheid niet in je
bewustzijn voorkomt. Dat kan weer tot klachten en problemen leiden
bij andere elementen van je persoonlijkheid. Want je persoonlijkheid is
een systeem waarin alle elementen elkaar continu beïnvloeden.
Natuurlijk kun je een eventuele onbalans ook doorbreken. Dit gebeurt
wanneer je als ‘ontkenner’ gaat experimenteren met de aanwezigheid
van het niet-fysieke lichaam. Dat zal er dan op een gegeven moment
29
toe leiden, dat je niet-fysieke lichaam zich aan je openbaart. En dat
verandert veel. Want daarmee is het niet-fysieke lichaam niet meer
een verhaal van iemand anders. De aanwezigheid ervan heb je dan
zelf ervaren. Deze ervaring zorgt voor een definitieve erkenning van dit
deel van je persoonlijkheid.
Hoek 3: denken
Eén van de twee overgebleven hoeken staat symbool voor de dimensie
van jouw denken. Dit is je ratio. Het is een vermogen waardoor je kunt
nadenken, redeneren, analyseren, herinneren, vooruitdenken, overwegen en beslissen. Denken is ‘iets’ waar jij, net als de meeste andere
mensen, waarschijnlijk veel in het dagelijkse leven mee bezig bent. Zoveel zelfs dat het beter is, om in het kader van het goed onderhouden
van deze dimensie, minder te gaan denken. Dit zal ik later in dit boek
ruimschoots belichten, bij het hoofdstuk van de Passie van de Ziel.
Hoek 4: voelen
Tegenover de hoek die symbool staat voor de dimensie van het denken
is er nog een hoek over. Deze hoek staat symbool voor de dimensie
van het voelen. Ook dit vermogen maakt onderdeel uit van je persoonlijkheid. In zekere zin ervaren veel mensen, dat dit vermogen totaal
verschillend is van het denken. Het zijn als het ware elkaars uitersten.
Dat is ook te zien aan het feit dat ‘het denken’ en ‘het voelen’ aan de
onderkant van De Passie Piramide tegenover elkaar staan. Voelen is
‘iets’ dat jij ook kunt. Net als ieder ander mens ben jij in staat om,
30
naast gedachten, ook gevoelens waar te nemen. Gevoelens zoals bijvoorbeeld blijheid, boosheid, verdriet en liefde. Voor ieder mens is het
belangrijk, dat zijn of haar gevoel makkelijk kan doorstromen. Dat er
geen blokkades zijn. Aan de andere kant is het ook belangrijk, dat je
gevoel niet met je op de loop gaat. In de zin van dat het bezit van je
neemt. Ook hier zal een nadere toelichting op volgen, bij de hoofdstukken de Passie van het Hart en de Passie van de Ziel.
Je persoonlijkheid in beeld
Al met al staat het grondvlak van De Passie Piramide dus symbool voor
je totale persoonlijkheid. De hoeken geven daarbij aan, uit welke vier
dimensies je persoonlijkheid bestaat. Die vier dimensies zijn je fysieke
lichaam, je niet-fysieke lichaam, je vermogen om te denken en je vermogen om te voelen. De laatste twee elementen, denken en voelen,
vormen bij elkaar een psychologisch geheel. Dit is dan ook je psyche
ofwel je ego.
De persoonlijkheid van ieder mens, met z’n vier dimensies, komt het
best tot z’n recht onder bepaalde innerlijke omstandigheden. Diep van
binnen in jou schuilt het oerverlangen, om al deze omstandigheden te
leven. Door ze zelf te creëren en te scheppen als dagelijkse realiteit.
Dit is de realisatie van de Passie van het Hart. Wanneer jij deze ontdekt
en tot uitdrukking brengt, kan de energie van jouw persoonlijkheid het
eenvoudigst stromen. Je leeft dan vanuit je Hart.
31
De punt, symbool voor je ware identiteit
Dan is er nog één dimensie over en dat is de punt van De Passie
Piramide. Deze punt staat symbool voor de ware identiteit van ieder
mens. Vandaar dat dit ook wel het ware Zelf wordt genoemd. Voor het
begrip ware Zelf bestaan verschillende synoniemen. Zoals bijvoorbeeld
Ziel, hoger bewustzijn, geest, zuiver bewustzijn, waarnemend bewustzijn, stille waarnemer of getuigebewustzijn. Dit zijn allemaal verschillende woorden, die dezelfde betekenis hebben.
De Passie van de Ziel is verbonden aan je ware identiteit. Dit is namelijk het oerverlangen, dat ook in jou aanwezig is, om je ware identiteit te ontdekken en te ervaren. Om deze ervaring daarna blijvend
in je bewustzijn te houden en verder te verdiepen. De aanwezigheid
van jouw ware Zelf kan je alleen in het ‘hier en nu’ ervaren. Het is
een identiteitsniveau dat je persoonlijkheid overstijgt. Ook De Passie
Piramide laat dat zien. Het grondvlak van De Passie Piramide begeeft
zich namelijk op een lager niveau dan de punt. Wanneer ik spreek over
niveau, bedoel ik daarmee een ander niveau van bewustzijn. Met andere woorden: wanneer je jouw bewustzijn verruimt en naar een hoger
niveau brengt, raak je als vanzelf in verbinding met je ware Zelf. Hoe je
dat kunt doen, daar gaan wij nu naar kijken.
32
Energie tussen je handen voelen
Ga voor jezelf allereerst eens na hoe je ademhaling is op dit moment.
Volg met zoveel mogelijk bewustzijn een paar cycli van ademhalingen.
Spreid dan je handen op schouderhoogte zodanig uit elkaar, dat het
lijkt alsof je een doos van ongeveer 1 meter breed in je handen hebt.
Zorg ervoor dat je handpalmen zich recht tegenover elkaar bevinden
en dat de vingers van iedere hand tegen elkaar zitten. Krom dan je
handen een klein beetje, waardoor ze enigszins de vorm van een
kommetje krijgen. Richt je bewustzijn op de sensaties die je voelt in
en rondom je hand. Beweeg dan je beide handen heel langzaam naar
elkaar toe. Voel goed na in hoeverre je een sensatie tussen je handen
ervaart. Dat kan voelen als een soort ‘ballon’ of een ‘strandbal’ die
zich tussen je handen bevindt. Of het voelt als een ‘drukkende kracht’
in je beide handpalmen. Welke sensatie je ook hebt, je ervaart hiermee de aanwezigheid van je niet-fysieke lichaam.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
33
Hoog
Nu-bewustzijn
Ego-bewustzijn
Laag
Model 2: Verruiming van het bewustzijn
Verruiming van het bewustzijn
Het leven vanuit ‘Hart en Ziel’, de Passie van het Hart en de Passie van
de Ziel, komt in essentie neer op bewust leven. En bewust leven, het
leven van deze Passies, is ook spiritueel leven. Spirituele groei komt
namelijk neer op de verruiming van je bewustzijn. Verzet tegen deze
groei van je bewustzijn, is dan ook verzet tegen de ervaring van Passie.
Je remt daarmee de ervaring van Passie in je leven of je blokkeert deze
34
zelfs volledig. Helaas komt dit laatste nog steeds veel voor. En dat
gebeurt al sinds mensenheugenis. Deze afremming of blokkade zorgt
ervoor dat wij, de mensen van vandaag de dag, voor enorme maatschappelijke uitdagingen staan.
Deze maatschappelijke uitdagingen zijn van een zodanige omvang, dat
het absoluut noodzakelijk is, dat een groot aantal mensen in onze samenleving de sprong maakt, van wat ik noem het ego-bewustzijn naar nubewustzijn. Het gaat daarbij dus om een collectieve sprong, waarbij
in ieder geval een kritische massa mensen ontwaakt in nu-bewustzijn.
Deze bewustzijnssprong is evolutionair voorbestemd. Maar het is allerminst zeker dat dit ook werkelijk gaat gebeuren. Het is aan ons mensen om deze sprong ook daadwerkelijk te gaan maken. Doen wij dat
niet, dan zal de mensheid waarschijnlijk binnen nu en enkele generaties enorme klappen te verduren krijgen. Of uiteindelijk zelfs helemaal
niet overleven. Dit door bijvoorbeeld de inzet van massavernietigingswapens of klimatologische veranderingen.
Wanneer mensen in grote aantallen hun Passies leven, brengt dat een
betekenisvolle verandering tot stand. De kracht hiervan is zodanig, dat
wij ons als vanzelfsprekend afwenden van het tot nu toe gevolgde
pad en onze samenleving gaan herinrichten. Centraal ijkpunt in deze
herinrichting, zal dan onze bezieling zijn. Wij zullen daarbij alles in het
werk stellen, om die zoveel mogelijk te leven en elkaar daarbij te ondersteunen. Dit klinkt misschien als ver weg, maar jij kunt nu al jouw
35
bijdrage hieraan leveren. Hoe? Door zelf je Passies zoveel mogelijk
te gaan leven en daarmee de sprong van ego-bewustzijn naar nubewustzijn te maken!
Het maken van deze sprong, betekent dat je ‘wakker(der)’ wordt. Je
bent je dan van meer bewust. Je kunt dit vergelijken met ‘oogkleppen’
die je op hebt en waar jij je tot nu toe nooit bewust van bent geweest.
Juist omdat het nu in je bewustzijn komt, kun je deze ‘oogkleppen’ zelf
gaan verwijden en uiteindelijk verwijderen. In de praktijk betekent dit,
dat je bewustzijn zich dan verruimt. Je wordt je dan van meer bewust.
Zowel in de binnenwereld, als in de buitenwereld van je persoonlijkheid. Je gaat dus zowel innerlijk, als in je omgeving meer waarnemen.
Straks gaan wij kijken naar het model ‘de bewustzijnsladder’. Deze
laat je zien, dat er vier niveaus van bewustzijn te onderscheiden zijn.
Dit zijn vier niveaus, waarop jouw bewustzijn zich kan bevinden. Deze
vier niveaus zijn in essentie te vereenvoudigen tot twee hoofdniveaus.
Namelijk ego-bewustzijn en nu-bewustzijn.
Wat betekent ego-bewustzijn?
Wanneer je bewustzijn zich begeeft op het niveau van ego-bewustzijn,
ben je verstrikt met je persoonlijkheid. Je bent je dan niet bewust
van je ware Zelf, je ware identiteit. In deze bewustzijnstoestand verbind je namelijk het wezenlijke gevoelsbesef van ‘Ik ben’ met je persoonlijkheid. Je denkt ten onrechte dat je jouw persoonlijkheid bent.
36
Kijkend naar De Passie Piramide, ben jij je dan niet bewust van de punt.
Alleen de dimensies van de onderkant van De Passie Piramide, zijn in je
bewustzijn. Deze verstrikking tussen je ware Zelf en je persoonlijkheid,
wordt ook wel identificatie met je persoonlijkheid genoemd.
Kenmerkend voor ego-bewustzijn is dat je in deze bewustzijnstoestand
onbewust ‘gevangen’ bent in je persoonlijkheid. Dat betekent dat je
opgaat in de activiteit van je psyche, dat uit denken en voelen bestaat.
Je zit hierin vast. Continu zijn er gedachten en gevoelens die komen
en gaan. De psyche van je persoonlijkheid is voortdurend in beweging.
De ene activiteit roept de volgende activiteit alweer op. Zo gaat het de
hele dag door. Al deze gedachten en gevoelens verduisteren als wolken
aan de hemel de aanwezigheid van je ware Zelf.
Ego-bewustzijn is een staat van begrensd bewustzijn. In die zin ben
je dus minder ‘wakker’. Het bewustzijn dat jij bent, blijft hangen in
de activiteit van de psyche. Dit komt voornamelijk door de ‘denker’ in
jou. Deze speelt op het niveau van ego-bewustzijn de hoofdrol. Vaak
zonder dat je het in de gaten hebt, zit deze denker in jou op z’n troon
en regeert met ijzeren greep. Het denken eist al het bewustzijn op
voor zichzelf. De denker benoemt, interpreteert en analyseert namelijk
zo’n beetje alles wat het in de buitenwereld ziet, hoort, voelt, proeft
en ruikt.
Daardoor beleef je veel op oppervlakkige wijze. Je kunt bijvoorbeeld
37
‘iets’ niet echt zien, want zodra je het ziet, benoemt de ‘denker’ in jou
wat het is. Het plakt er een label op. Wat er dan gebeurt, is dat er
razendsnel en geheel automatisch, een mentaal filter tussen jou en de
waarneming in komt te staan. Deze vervaagt het beeld dat je ziet. Je
ziet het niet echt en je blijft steken in een korte oppervlakkige waarneming. In feite ‘zie’ je alleen nog maar de gedachte over wat je ‘ziet’.
Er is dan, met andere woorden, geen sprake meer van zien zonder
gedachten ofwel puur zien. En zo gaat dat niet alleen met de ervaring
van zien. Hetzelfde gebeurt ook met horen, voelen, proeven en ruiken.
Dit gebeurt allemaal geheel automatisch in jou.
Zonder dat jij je er bewust van bent, kom je dus terecht in een denkbeeldige wereld. De gedachten en gevoelens van je persoonlijkheid
beheersen je dan volledig. Ze hebben je in de greep. Geheel automatisch en onbewust volg je alle gedachten en gevoelens die komen. De
denker in jou controleert zo je bestaan. In feite leef je in de toestand
van ego-bewustzijn dan ook als een soort ‘slapend’. Hoewel je opstaat
in de ochtend zodra je wakker bent geworden, breng je de dag vooral
door in een denkbeeldige wereld.
Die wereld kun je ook een psychologische wereld noemen. Dat is een
wereld waarin ‘tijd’ bestaat. Het denken deelt ervaringen namelijk op
in een verleden, een heden en een toekomst. Zelden ben je daardoor
nog in het ‘hier en nu’ aanwezig. Want tijd is in ego-bewustzijn een
serieuze factor. Haast continu ben je dan aan het denken over wat zich
38
in het verleden heeft voorgedaan, wat er in het heden gebeurt en wat
zich - mogelijk - nog voor gaat doen in de toekomst. Deze gedachten
roepen ook weer gevoelens op. En het bewustzijn dat jij bent, gaat op
in al deze gedachten en gevoelens.
In zekere zin kun je het zo zien. In het ‘hier en nu’, waar je persoonlijkheid zich op een bepaald moment in bevindt, daar ben jij niet écht aanwezig. Je bent dan namelijk in gedachten en gevoelens verzonken, die
gaan over ‘iets’ wat je in het verleden hebt meegemaakt, in het heden
meemaakt of mogelijk nog mee gaat maken. Wat er is in het ‘hier en
nu’ ontgaat je. Ook ervaar je in ego-bewustzijn een afgescheidenheid
van je omgeving. Je ervaart namelijk een ‘binnen’ en een ‘buiten’. Alles
binnen de grens van het lichaam van je persoonlijkheid, behoort dan
tot je ‘ik’. Alles daarbuiten ervaar je als ‘niet-ik’. Dat is in jouw beleving
de buitenwereld.
In ego-bewustzijn ga je volledig voorbij aan het ervaringsfeit, dat ‘tijd’
en ‘afgescheidenheid’ slechts creaties zijn van je eigen psyche, je eigen
brein. Door de verstrikking hiermee mis je het kostbaarste wat er is.
Namelijk dat wat er is in het ‘hier en nu’. Hierdoor blijf je onbewust
van je ware Zelf. Ook ontgaat je de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede, die hier onvoorwaardelijk mee samengaat. Je krijgt in egobewustzijn juist te maken met lijden. Zowel mentaal, emotioneel als fysiek. Dit is het directe gevolg van de verstrikking met je persoonlijkheid.
Hier zal ik bij het onderdeel de Passie van de Ziel uitvoerig op ingaan.
39
Natuurlijk kun je in de toestand van ego-bewustzijn een bepaalde mate
van ontspanning ervaren. Maar deze ontspanning is niet te vergelijken
met de onvoorwaardelijke ervaring in nu-bewustzijn. Ontspanning is
in ego-bewustzijn altijd voorwaardelijk. Er bestaat alleen ontspanning,
zolang de situatie waarin je persoonlijkheid zich bevindt prettig is.
Zodra deze situatie verandert, verdwijnt ook vaak het gevoel van
ontspanning. De innerlijke rust die ontstaat bij ontspanning in egobewustzijn, is verder ook heel beperkt van aard. De ervaring van de
stralende innerlijke vrede die verbonden is met nu-bewustzijn, gaat
oneindig veel dieper.
De toestand van ego-bewustzijn blijft voortduren, tot het moment dat
jij je losmaakt van de ketenen van je psyche. Er ontstaat dan meer
ruimte in je bewustzijn. Hierdoor kom je terecht in de ervaring van nubewustzijn.
Wat betekent nu-bewustzijn?
Wanneer je bewustzijn zich verruimt en samenvloeit met het ‘hier en nu’,
kom je terecht in de ervaring van nu-bewustzijn. Jij, zuiver bewustzijn,
bent dan niet meer gevangen in gedachten en gevoelens. Je komt ervan los, door er als het ware bovenuit te stijgen. De punt van De Passie
Piramide staat hiervoor symbool. Hoewel er nog steeds gedachten en
gevoelens komen en gaan, hebben deze je niet meer in de greep. Je
neemt ze bewust en ‘wakker’ waar, vanuit een soort helikopterpositie.
Zonder dat je erdoor meegesleurd wordt. Je ‘ziet’ vanuit deze positie
40
hoe gedachten en gevoelens komen en gaan. Je bent erbij ‘aanwezig’,
zonder deze gedachten en gevoelens te zijn. Ook ‘zie’ je hoeveel gedachten er vaak zijn en hoe snel zij elkaar opvolgen. Je wordt je ervan
bewust dat de psyche te vergelijken is met een snelstromende rivier.
Vaak woest kolkend en soms rustig kabbelend.
In nu-bewustzijn ben jij je bewust van een nieuwe realiteit. Eén die heel
wezenlijk is en die ver boven je persoonlijkheid uitstijgt. Het is een realiteit die alleen te ervaren is in het ‘hier en nu’. Vandaar de naam
nu-bewustzijn. Omdat je bewustzijn zich verruimt en uitstijgt boven je
persoonlijkheid, kom je los van de rumoer van de psyche. Een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede dient zich hierdoor aan. Het is
de ervaring van een onvoorwaardelijke gelukzaligheid, die op dat moment in je bewustzijn stroomt.
Gaandeweg ontdek je dat deze bewustzijnstoestand altijd diep van
binnen in je persoonlijkheid aanwezig is. Deze is altijd te ervaren. Ongeacht of de levenssituaties van je persoonlijkheid nou meezitten of
tegenzitten. Het enige dat je voor deze ervaring hoeft te doen, is ‘wakker’ worden en je verbinden met dit niveau van bewustzijn. Deze verbinding is tevens de verbinding met je ware Zelf. Je ervaart dat zuiver
bewustzijn je ware identiteit is. Achter het masker van je persoonlijkheid, komt dit ware Zelf ineens tevoorschijn.
Wanneer je nog verder doordringt in nu-bewustzijn en totaal ‘ontwaakt’,
41
maakt de ervaring van afgescheidenheid uiteindelijk plaats voor de ervaring van eenheid. Dit is een staat van bewustzijn, die vrij is van iedere
vorm van begrenzing. Je ervaart dan dat zuiver bewustzijn de bron is
van al het leven en dat je daar diep van binnen één mee bent. Deze
bewustzijnstoestand van totaal ontwaakt zijn, wordt ook wel een eenheidservaring genoemd.
‘Hardop’ denken herkennen
De toestand van ego-bewustzijn is nauw verbonden met denken.
Daarom is het ook zo van belang om de ‘denker’ in jou te gaan herkennen. Soms manifesteert deze zich hardop. Dat gebeurt op de momenten dat je hardop tegen jezelf praat. Word je hiervan bewust. Let eens
op dit soort momenten van hardop denken. Op dergelijke momenten
profileert de ‘denker’ in jou zich nog nadrukkelijker. Word je bewust
van de verstrikking die hiermee samengaat. Het is de ‘denker’ in jou,
die zichzelf door hardop denken nog meer laat gelden. Zolang je dit
serieus blijft nemen, blijf je onbewust.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
42
43
Hoog
Al
Hoger
Kern
Diffuus
Laag
Model 3: De bewustzijnsladder
De bewustzijnsladder
Zojuist heb je gezien hoe je jouw bewustzijn kan onderverdelen in twee
hoofdniveaus: namelijk ego-bewustzijn en nu-bewustzijn. Je weet inmiddels ook in essentie wat het verschil is tussen deze twee niveaus.
Daarom kunnen wij nu een stapje verder gaan. Ik laat je zien dat zowel
ego-bewustzijn als nu-bewustzijn, allebei weer zijn onder te verdelen
in twee subniveaus. Door deze onderverdeling ontstaan er in totaal
44
vier niveaus van bewustzijn. Deze vormen bij elkaar het model ‘de
bewustzijnsladder’.
‘De bewustzijnsladder’ deelt de verruiming van je bewustzijn op in vier
treden. In volgorde van laag naar hoog zijn dat diffuus-bewustzijn,
kern-bewustzijn, hoger-bewustzijn en Al-bewustzijn. Dit zijn vier verschillende niveaus van bewustzijn, die samen een soort innerlijke trap
vormen. Deze trap kun je betreden en aan de hand daarvan kun jij je
bewustzijn zelf praktisch verruimen. Elk niveau brengt andere ervaringen met zich mee. Telkens wanneer je een trede hoger gaat, verruim
je jouw bewustzijn verder. Je wordt steeds ‘wakkerder’.
‘Wakkerder’ worden betekent dat jij je van meer bewust wordt. Dat
waar jij je bewust van was blijft en daar komt nog meer bij. Vergelijk
het met het op hebben van oogkleppen die steeds verder uit elkaar
gaan. Breng je beide handen maar eens naast je hoofd aan en beeld
daarbij uit dat deze twee nauwe oogkleppen symboliseren. Dit is de
meest beperkte staat van bewustzijn, die ik diffuus-bewustzijn noem.
Vervolgens breng je steeds meer ruimte tussen je handen aan. Op een
gegeven moment bereik je een punt, dat iedere vorm van begrenzing is verdwenen. Dat punt staat symbool voor de hoogste en meest
‘wakkere’ staat van bewustzijn. Deze wordt op ‘de bewustzijnsladder’
met Al-bewustzijn aangeduid. Op dat punt is er totale ruimte. De beweging van je beide handen, van een begrensd bewustzijn naar een
onbegrensd bewustzijn, zie je ook terug in het model van ‘de bewust-
45
zijnsladder’. De witte kleur in het model geeft daarbij de mate van verruiming van je bewustzijn aan.
Het proces van ‘wakker’ worden kent vele verwoordingen. Naast deze
verwoording, spreek ik in dit boek bijvoorbeeld ook over het verruimen
van je bewustzijn en over spirituele groei. Als je kijkt naar deze laatste
term, zie je dat het Engelse woord ‘Spirit’ hierin is opgenomen. Dit
woord betekent - vertaald naar het Nederlands - geest. En het woord
geest is weer synoniem aan alle woorden, die je kunt gebruiken om de
punt van De Passie Piramide te benoemen. Daarom is het verruimen
van je bewustzijn gelijk aan spirituele groei. Het is toegroeien naar de
ervaring van ‘Spirit’.
Het is belangrijk om te weten dat, wanneer jij je bewustzijnstoestand
naar een hoger niveau brengt, dit niet blijvend is. Het vraagt een continue inzet om alert en ‘wakker’ te blijven. Doe je dit niet, dan ‘valt’ je
bewustzijn plotseling weer terug naar een lager niveau. Dit is logisch
om de volgende reden. Jij bent vanaf je vroege jeugd gewend geraakt
aan de toestand van ego-bewustzijn. Dit komt omdat verreweg de
meeste mensen om je heen, zich ook op die bewustzijnslaag bevinden.
Meer in het bijzonder, is dat vaak zelfs wat ik de toestand van diffuusbewustzijn noem. Jij bent, met andere woorden, dus opgegroeid in een
wereld vol ego-bewustzijn. En als je vanuit een ‘wakkere’ staat om je
heen kijkt, zie je dat de huidige wereld nog steeds vol ego-bewustzijn
is. Daardoor komen er dagelijks vele verleidingen op je af. Daarmee
46
bedoel ik impulsen, die je onbewust houden of die je uitnodigen weer
minder bewust te worden. Want het zijn impulsen die een beroep doen
op de activiteit van je psyche. Die dus gedachten en gevoelens bij je
oproepen. Op het moment dat je ingaat op deze uitnodigingen, en valt
voor deze verleidingen, val je dus weer omlaag op ‘de bewustzijnsladder’ naar een lager niveau. Daar blijf je dan op steken, tot je zelf
weer opkrabbelt en opnieuw een trede hoger gaat.
Ik zal je nu een toelichting geven op de specifieke kenmerken van de
vier verschillende niveaus van bewustzijn.
Diffuus-bewustzijn
In deze staat van bewustzijn, ben je verstrikt met je persoonlijkheid. Je
bent je niet bewust van je ware Zelf. Ook laat het leven vanuit je Hart
ruim te wensen over. In deze toestand leef je, zonder dat je het beseft,
met name op de automatische piloot. Zonder dat jij je ervan bewust
bent, maken je gedachten en gevoelens op dit niveau van bewustzijn
volautomatisch de dienst uit. Onbewust is je gedrag daardoor in sterke
mate vol met automatismen, patronen en conditioneringen.
Ook afweermechanismen dienen zich aan, als reactie op wat er in de
omgeving van je persoonlijkheid gebeurt. Zo druk je in deze bewustzijnstoestand bepaalde gevoelens vaak weg. Zij hopen zich dan op
en komen vervolgens op bepaalde momenten, ongecontroleerd en op
volkomen willekeurige wijze, tevoorschijn in allerlei situaties. Maar ook
47
daar ben jij je dan niet of slechts in heel beperkte mate van bewust.
De omgeving rondom je persoonlijkheid, de buitenwereld, wordt in
deze bewustzijnstoestand de maat. Je leeft daardoor als het ware ‘van
buiten naar binnen’ en dat heeft grote consequenties voor het energieniveau van je persoonlijkheid. Conflicten, in de binnenwereld en buitenwereld van je persoonlijkheid, komen en gaan. Je verliest hierdoor veel
kracht en energie. Vaak nestelen dergelijke belemmerende factoren
zich in je persoonlijkheid, waardoor blijvende energielekken ontstaan.
Veel mensen dragen dan ook meerdere energielekken met zich mee.
Zoals bijvoorbeeld beperkende opvattingen over zichzelf, diepe angsten
of onverwerkte gebeurtenissen. En helaas blijft het daar vaak niet bij.
Zolang je onbewust bent, zullen de bestaande energielekken groter
worden en komen er vaak ook nog eens nieuwe bij.
Op het niveau van diffuus-bewustzijn ervaar je afgescheidenheid ten
opzichte van je buitenwereld. Ook heb je oordelen over dat wat zich
daarin voordoet. Daarnaast heb je vaak ook oordelen over je eigen
persoonlijkheid. Niet zelden zie je in deze bewustzijnstoestand, één
of meer van de vier dimensies van je persoonlijkheid - fysiek lichaam,
niet-fysiek lichaam, denken en voelen - totaal over het hoofd. Of je verplaatst ze zelfs door onervarenheid, in termen als ‘zweverig’, naar ‘t rijk
der fabeltjes. Hierdoor ontstaat een onbalans in je persoonlijkheid. Met
als gevolg, dat een gezonde conditie van ieder van de vier dimensies,
hierdoor onder druk komt te staan.
48
Diffuus-bewustzijn is de minst ‘wakkere’ staat van bewustzijn. Met andere woorden: het ‘wakkere deel’ van je bewustzijn, is in deze staat
heel gering. Je leeft dan ook grotendeels onbewust. Je hebt als het
ware enorme ‘oogkleppen’ op. Het is deze staat van bewustzijn die wereldwijd, iedere dag, nog het gros van de mensen in haar greep heeft.
Kern-bewustzijn
Op het niveau van kern-bewustzijn, leef je minder op de automatische
piloot. Je bent je meer bewust van de automatismen, patronen, conditioneringen en afweermechanismen, die je met je meedraagt. Je werkt
eraan om deze los te laten. Ook erken je de vier dimensies van je persoonlijkheid - fysiek lichaam, niet-fysiek lichaam, denken en voelen - en
je onderhoudt deze zo goed mogelijk.
In deze bewustzijnstoestand streef je ernaar, om volledig vanuit je Hart
te leven. Je bent je bewust van jouw zeven Passiedrijfveren, die samen
de Passie van het Hart vormen. Je brengt deze zo goed als je kunt tot
uitdrukking tijdens je dagelijkse leven. Dat is merkbaar aan de activiteiten die je doet en hoe je deze activiteiten doet. Daarin laat je namelijk
zoveel mogelijk je Hart spreken. Dat is waar je naar verlangt!
Wanneer je leeft vanuit kern-bewustzijn, kies je bewust voor ‘van binnen
naar buiten’ leven. Je volgt daarbij onder andere je intuïtie. Ook let je
op de aanwezigheid van zogeheten energielekken. Wanneer je deze
tegenkomt, neem je het initiatief om zo’n energielek te dichten. Dat
49
levert je dan krachtwinst op. Al met al leef je, op het niveau van kernbewustzijn, jouw Passie van het Hart zo optimaal mogelijk. Je zorgt er
hierdoor voor, dat de energie van jouw persoonlijkheid, makkelijk kan
stromen.
Maar ook op het niveau van kern-bewustzijn ervaar je jouw persoonlijkheid als enige realiteit. Je bent je namelijk, net als bij diffuusbewustzijn, niet bewust van je ware Zelf. Deze wordt nog steeds overschaduwd door alle gedachten en gevoelens, die in de psyche van je
persoonlijkheid omgaan en die al het bewustzijn voor zich opeisen.
Vanwege het ontbreken van je ware Zelf in je bewustzijn, ervaar je
dus ook nog steeds afgescheidenheid van je omgeving. Ook ervaar je
slechts de beperkte en voorwaardelijke innerlijke rust, die samengaat
met ontspanning.
Hoger-bewustzijn
Dit niveau van bewustzijn is wezenlijk anders dan de hiervoor genoemde niveaus, waarin je jouw persoonlijkheid als enige realiteit ervaart.
Als je bewustzijn zich namelijk verruimt, naar het niveau van hogerbewustzijn, doorbreek je de verstrikking met je persoonlijkheid. Je
maakt dan de stap van ego-bewustzijn naar nu-bewustzijn. Daarmee
ontstijg je dus je persoonlijkheid. Je wordt ‘wakkerder’ en je ontdekt
in het ‘hier en nu’, dat je persoonlijkheid niet je ware gezicht is. Achter het masker van je persoonlijkheid, komt ineens je ware identiteit
tevoorschijn. Het is zuiver bewustzijn, die je als je ware Zelf ervaart.
50
Daardoor stroomt de ervaring, van een stralende en oneindig diepe
innerlijke vrede, in je bewustzijn. En dat gebeurt ongeacht je persoonlijke omstandigheden op dat moment. Het maakt dus niet uit of het
op dat moment, in het leven van jouw persoonlijkheid, mee- of tegenzit. Deze ervaring is namelijk altijd onvoorwaardelijk, diep van binnen,
in jouw persoonlijkheid aanwezig. Je kunt je hier dus op ieder moment mee verbinden. Zodra je die verbinding in vol bewustzijn maakt,
stroomt de ervaring van deze hogere staat van ‘wakker zijn’ als vanzelf
in je bewustzijn.
Kenmerkend voor deze bewustzijnsstaat is dat je in het ‘hier en nu’,
de wereld heel bewust en intens ervaart. Het gaat hierbij om zowel
de binnenwereld, als de buitenwereld van je persoonlijkheid. Onder
binnenwereld versta ik je lichaam, je gedachten en je gevoelens. De
omgeving van je persoonlijkheid is de buitenwereld die je ervaart. Dit
alles benader je in de staat van hoger-bewustzijn, op ‘wakkere’ wijze,
open en vrij van oordeel. Dit doe je, door vanuit een hogere bewustzijnspositie - de punt van De Passie Piramide - onthecht en vol acceptatie waar te nemen, wat er is in het ‘hier en nu’.
Hoger-bewustzijn is verbonden met de realisatie van de Passie van de
Ziel. Deze staat voor het ontdekken, ervaren en verdiepen dat je ware
identiteit zuiver bewustzijn is. Je ontkoppelt in dat geval jouw bewustzijn, van je persoonlijkheid. Dit wordt ook wel deïdentificatie genoemd.
Hoe krachtiger jij je gaandeweg zetelt op dit niveau van bewustzijn,
51
hoe sterker je de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede ervaart.
Je wordt je ervan bewust dat deze ervaring, verbonden is met je ware
Zelf. De ruimte waarin deze ervaring zich voltrekt, is namelijk het
bewustzijn dat jij bent. Hierdoor wordt het bewustzijn, dat jij bent,
zich met andere woorden, bewust van zichzelf als bewustzijn.
Al-bewustzijn
De hoogste staat van bewustzijn is Al-bewustzijn. In deze bewustzijnstoestand is je bewustzijn onbegrensd. Het is de staat van totaal ‘wakker’ zijn. Hierin ervaar jij, dat wij diep van binnen, in de diepste kern
van ons eigen wezen, wezenlijk één zijn met alles. Eén zijn met de
bron, met het Al, met het gemanifesteerde en ongemanifesteerde. De
ervaring van Al-bewustzijn kan worden aangeduid met diverse begrippen. Er zijn met andere woorden verschillende synoniemen voor deze
‘verlichte’ bewustzijnstoestand in omloop. Voorbeelden daarvan zijn
mystieke ervaringen of ervaringen van eenheid, grenzeloze leegheid,
kosmisch bewustzijn, absoluut bewustzijn en ook eerste werkelijkheid.
Al-bewustzijn gaat het menselijk voorstellingsvermogen ver te boven.
Deze ervaring is inhoudelijk nauwelijks onder woorden te brengen.
Iedere poging daartoe, doet de ervaring dan ook per definitie te kort.
Ondanks deze beperking, reik ik je hier een metafoor aan, die enige
richting geeft. In een beeld uitgedrukt, is Al-bewustzijn te zien als een
‘oneindige oceaan van bewustzijn’. Het is een levende ruimte. Alles is
inbegrepen en één. Zowel dat wat vorm heeft, als dat wat vormloos is.
52
Vormen kunnen überhaupt niet bestaan zonder dit bewustzijn, zonder
deze ruimte. Het geeft iedere vorm bestaansrecht.
De Ziel van ieder mens is wezenlijk verbonden, met deze ‘oneindige
oceaan van bewustzijn’. Je kunt de Ziel in deze beeldspraak zien als
een ‘druppel’ uit die ‘oneindige oceaan’. En deze ‘druppel’ is ‘tijdelijk’
inwonend in jouw persoonlijkheid. Dat wordt vaak incarnatie genoemd.
De ‘druppel bewustzijn’ - je ware Zelf - is met andere woorden, ‘tijdelijk’ geïncarneerd in de vorm mens. Op het moment dat je het niveau
van Al-bewustzijn ervaart, is de ‘druppel’ weer even teruggekeerd naar
haar bron, ‘de oceaan’. Zij is ermee vervloeid en er weer één mee geworden. De ervaring van deze ‘oneindige oceaan’, is de ervaring van
Al-bewustzijn.
In de staat van Al-bewustzijn, maakt de ervaring van afgescheidenheid plaats voor de ervaring van absolute eenheid. Deze ervaring gaat
gepaard met een ongekende gelukzaligheid. Je ervaart Al-bewustzijn
daarbij als oneindig, vormloos, liefdevol, onpersoonlijk en levend. Dit
bewustzijnsniveau is de volledige realisatie van de Passie van de Ziel.
53
Bewuste kop thee
Drink eens een kop thee, zoals je deze mogelijk nog nooit hebt gedronken. Dat kun je doen, door daar circa een kwartier in stilte mee
bezig te zijn. Je ervaart de kop thee in deze oefening heel bewust. Dat
doe je door de thee vanuit je verschillende zintuigen, één voor één,
waar te nemen. Probeer bij ieder van je zintuigen zo opmerkzaam
mogelijk te blijven. Houd je volle bewustzijn bij het zintuig dat op
dat moment centraal staat. Wees mild voor jezelf als je afdwaalt en
afgeleid bent. Kom eenvoudigweg weer met je bewustzijn terug, bij
het ervaren van de kop thee, vanuit het zintuig waar je was gebleven.
Neem zo’n 4 minuten per zintuig. Kijk allereerst eens naar de thee.
Na het kijken kun jij je ogen sluiten. Voel vervolgens de warmte van
de thee. Ruik daarna zo bewust mogelijk de geur van de thee. Sluit af
met heel opmerkzaam de smaak te proeven. Houd de thee hiervoor
een tijdje in je mond. Zodra je de thee doorslikt, kun je deze volgen
op innerlijke sensaties.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
54
55
Op weg naar een verlichte
samenleving
Het bereiken van nu-bewustzijn betekent niet dat je ‘klaar’ bent.
Blijvend zetelen op dit hogere niveau van bewustzijn, vraagt namelijk
om een voortdurende alertheid en inzet, op ieder moment van de dag.
Wanneer je op een willekeurig moment het leven vanuit ‘Hart en Ziel’
vergeet, ‘valt’ op datzelfde moment het bewust leven (groten)deels
56
weg. Je raakt op zo’n moment weer meer onbewust en glijdt terug naar
een lager of het laagste niveau op de bewustzijnsladder.
Zo kan het voorkomen dat je het ene moment in de toestand van nubewustzijn verkeert en het volgende moment weer in de toestand van
ego-bewustzijn. In dat geval dient zich dan weer onmiddellijk een begrensde realiteit aan. Deze realiteit is de ervaring van kern-bewustzijn
of diffuus-bewustzijn. Je raakt dan opnieuw verstrikt met je persoonlijkheid. Dit komt mede door alle verleidingen die er in het dagelijks
leven om je heen zijn en die je uitnodigen om weer onbewust te gaan
denken. Maar, stap voor stap, ben je in staat om door voortdurende
inzet, steeds langer en vaker te zetelen op het niveau van hoger bewustzijn. En dat maakt wezenlijk verschil.
De verruiming van jouw bewustzijn leidt er namelijk toe, dat je steeds
‘wakkerder’ en bewuster wordt. Met andere woorden: er verschijnt dan
steeds meer in jouw bewustzijn. Omdat je ruimte creëert, kan de ervaring van de Passie van de Ziel volop gaan stromen. Het licht van
jouw bewustzijn wordt daardoor sterker. Ook je innerlijke kracht neemt
daardoor toe. Dat wat donker was, wordt ineens verlicht. En dat wat
voorheen woekerde in het donker, lost plotseling op in het licht van
jouw bewustzijn!
De druppel is de oceaan en de oceaan is in de druppel. Jij bent de
samenleving en de samenleving is in jou. Juist daarom kun jij bijdragen
57
aan een verlichte samenleving. Want wanneer je het licht van jouw
bewustzijn versterkt, zal ook jouw licht dat van anderen aanwakkeren.
Zo gaan er steeds meer lichtjes branden in de wereld om jou heen en
gaan wij samen op weg naar een verlichte samenleving.
Het zetelen op het niveau van hoger-bewustzijn, is van universele
waarde. De beweging op de bewustzijnsladder naar dit niveau van
bewustzijn doet er namelijk toe, voor alle mensen over de hele wereld.
Alleen dit niveau van bewustzijn doet uiteindelijk in z’n volheid recht
aan het Mens-Zijn. En een samenleving die collectief leeft op het niveau
van hoger-bewustzijn, is een samenleving vol gepassioneerde mensen.
Dat is een verlichte samenleving!
Mensen hebben het vermogen om te scheppen en te creëren. Dat wat
wij creëren vanuit diffuus-bewustzijn, is wezenlijk anders dan dat wat
wij creëren vanuit hoger-bewustzijn. Door te creëren vanuit dit hogere
niveau van bewustzijn, ontstaat een nieuwe werkelijkheid. Een werkelijkheid, die in de basis evolutionair voor ons is weggelegd. Het is aan
jou om die werkelijkheid manifest te maken. Eerst in jouw binnenwereld en daarna in jouw buitenwereld. De Passie Piramide helpt je
daarbij.
58
Energie rondom mensen zien
Ieder mens heeft een niet-fysiek lichaam. Je kunt je hiervan bewust
worden. Deze oefening helpt je in de waarneming daarvan. Kom allereerst aan in het ‘hier en nu’, door het bewust volgen van je ademhaling. Sluit indien mogelijk een moment je ogen en volg met zoveel
mogelijk opmerkzaamheid de cyclus van iedere ademhaling. Richt je
bewustzijn volledig op het volgen van je ademhaling. Blijf deze bewuste adem-haling praktiseren, ook als je jouw ogen weer opent. Richt je
bewustzijn dan op de mensen in je omgeving. Kijk met een perifere
blik. Dit is het tegenovergestelde van een heel gerichte en gefocuste
blik. Spreid je blikveld. Neem zoveel mogelijk de totale ruimte rondom
een persoon waar. Ga na in hoeverre je naast het lichaam van de
persoon een ‘subtiele uitstraling’ waarneemt, net buiten zijn of haar
lichaam. Deze oefening is in eerste instantie het beste te doen, wanneer je naar mensen kijkt die zich voor een effen en tevens lichte muur
bevinden.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
59
Harmonie
De Passie Piramide is een harmonisch model. Alle vier de dimensies
van jouw persoonlijkheid, zijn hierin met elkaar in balans. En je hogere bewustzijn heeft een centrale positie erboven. Deze balans in je
persoonlijkheid is van belang. Zodra je één of meerdere dimensies van
je persoonlijkheid ontkent of vergeet, ontstaat er onbalans. Deze onbalans staat jouw ervaring van de Passie van het Hart rechtstreeks
60
in de weg. Dat komt omdat deze Passie verbonden is aan je persoonlijkheid. En een onbalans in je persoonlijkheid, heeft als gevolg dat de
Passie van het Hart niet optimaal kan stromen.
De Passie van de Ziel is verbonden met de punt van De Passie Piramide.
Wanneer mensen niet weten en ervaren dat dit bewustzijnsniveau in
hen aanwezig is, leven zij spiritueel gezien onbewust. Dit is het (nog)
niet ervaren van je ware Zelf. Hoewel er in de afgelopen duizenden
jaren zeker mensen zijn geweest, die dit niveau van bewustzijn realiseerden, is het nog niet gekomen tot een grote doorbraak op collectieve schaal. Verreweg de meeste mensen ervaren namelijk nog geen bewuste verbinding met de Passie van de Ziel. Dit betekent per definitie
dat zij ‘gevangen’ zijn in ego-bewustzijn. Zij leven spiritueel gezien dus
nog onbewust.
De gevolgen van deze ‘gevangenschap’ in ego-bewustzijn zijn overal om je heen te zien. Sla op een willekeurig moment de krant maar
eens open of bekijk een nieuwspagina op Internet. De meeste, zo niet
alle, berichten die je ziet en leest, zijn het gevolg van deze ‘gevangenschap’. Er is zelfs een grote kans dat ook de journalisten die over het
onderwerp verslag doen, net zozeer ‘gevangen’ zijn in ego-bewustzijn.
Al met al stroomt de Passie van de Ziel bij lange na nog niet volop in
onze samenleving. En juist daardoor is er sprake van een disharmonie
in onze samenleving. De vele pijnlijke gebeurtenissen, die zich hierin
voordoen, zijn daarvan het gevolg.
61
In de staat van hoger-bewustzijn ervaar je een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede. Dit is het ervaren van een totale harmonie,
die ook wel de ervaring van Zijn wordt genoemd. Naarmate je door
het doen van bewustzijnsoefeningen meer op het niveau van hogerbewustzijn verankerd raakt, zal deze diepe en betekenisvolle innerlijke
harmonie steeds krachtiger gaan doorstromen naar je buitenwereld;
naar de omgeving rondom jouw persoonlijkheid. Zo draag je vanuit
een innerlijke harmonie bij aan een uiterlijke harmonie. Juist daarom
zei de Chinese filosoof Lao Tse waarschijnlijk al in de zesde eeuw voor
Christus: “Leiders moeten minder doen en meer Zijn.” Een wijsheid die
tot op de dag van vandaag van toepassing is en die leiders tegelijkertijd slechts incidenteel tot uitdrukking brengen.
De Passie van de Ziel ligt diep van binnen, in de kern van ieder mens,
te wachten totdat we er verbinding mee maken. Zodra je dat doet,
stromen de eerste ervaringen, hoe kortdurend dat in het begin ook is,
in je bewustzijn. Je begint spiritueel gezien te ontwaken. Vanuit deze
ervaringen ontdek je uiteindelijk zelf, dat ‘afgescheidenheid’ in wezen
een illusie is en dat eenheid en Al-bewustzijn, de diepste essentie van
het mens-zijn vormen.
Samenvattend helpt De Passie Piramide je als levensvisiemodel met
het ontdekken en leven van je Passies. De harmonie van het model
ontstaat, omdat jij je bewust bent van de vier elementen van jouw
persoonlijkheid. Deze komen tot uitdrukking via het grondvlak van
De Passie Piramide. Je weet dat de energie van jouw persoonlijkheid
62
het makkelijkst stroomt, onder bepaalde innerlijke omstandigheden.
Dit is de Passie van het Hart. Daar geef je dan ook zo goed mogelijk
uitdrukking aan. Je leeft zoveel mogelijk vanuit je Hart.
Daarnaast ben jij je bewust van je ware Zelf. De punt van De Passie
Piramide staat hiervoor symbool. Je ervaart dat zuiver bewustzijn je
ware identiteit is en dat je op dit niveau van bewustzijn, één bent met
alles. Ook in het dagelijks leven komt deze hogere staat van bewustzijn tot uiting. Je bent dan ‘wakker’ aanwezig bij dat wat er is in het
‘hier en nu’. Zowel in de binnenwereld, als in de buitenwereld van je
persoonlijkheid. De ‘dingen’ die je denkt, voelt en doet, gebeuren bij
jou dan in vol bewustzijn. Je leeft gepassioneerd. En daarmee draag jij
bij aan een verlichte samenleving!
Snelheid van spreken
Snel spreken is vaak gelijk aan veel denken. Dit gaat meestal samen.
Er is dus een grote kans dat, wanneer je snel spreekt, je ook sterk
verstrikt bent in de toestand van ego-bewustzijn. Let daarom eens op
je eigen snelheid van spreken. Vertraag je snelheid van spreken eens
tot heel rustig spreken. Hanteer vervolgens deze rustige spreeksnelheid
een tijdje. Verhoog daarna weer je snelheid van spreken tot wat het
was. Ervaar het verschil tussen de verschillende snelheden van spreken.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
63
64
De Passie van het Hart
65
Kern-Overtuigingen
Kern-Gaven
Ac Ke
tiv rn
ite
it
Ke
Ga r n
ve
n
Kern ct
ta
C on
Kern
Bijdra
ge
Kern
overtuigingen
Kern-Contact
rn
Ke rden
aa
W
en
rn i
Ke roe
G
Kern-Bijdrage
Kern-Groei
Kern-Activiteiten
Kern-Waarden
Model 4: De Passie van het Hart
De zeven Passiedrijfveren
Je persoonlijkheid kenmerkt zich door een specifiek karakter en een
bepaalde structuur. Net als ieder mens, gedij je het best onder bepaalde innerlijke omstandigheden. Dat zijn de situaties waarin jij kracht
ervaart. Je voelt je dan als een vis in het water en je bent helemaal in
je element. Het stroomt dan in jouw persoonlijkheid.
66
Daarentegen zijn er net zozeer situaties waarin de kracht uit je wegvloeit en waarin je innerlijke conflicten, onzekerheid, twijfels en gepieker ervaart. Op die momenten ben je uit je evenwicht en ervaar je
een ondermijning van de stabiliteit van jouw persoonlijkheid. Zolang je
routinematig leeft en je niet volledig bewust bent van de omstandigheden, waarbinnen jouw persoonlijkheid het best tot z’n recht komt,
zullen deze momenten zich onnodig veel voordoen. Het is namelijk
jouw persoonlijkheid, die deze momenten van instabiliteit creëert.
En die ‘wankele momenten’ zullen zich dus net zo lang voordoen, totdat
jij daar zelf verandering in aanbrengt. En dat kun je!
Verandering aanbrengen, betekent niet dat je situaties altijd kunt veranderen. Soms kan dat wel en soms kan dat ook niet. Als je bijvoorbeeld op dit moment een onverwacht telefoontje krijgt, waarin je hoort
dat een dierbaar persoon is overleden, kun je daar natuurlijk niets aan
doen. Zonder dat je erom hebt gevraagd, krijg je met deze situatie te
maken. Waar jij echter altijd volledige invloed op hebt, is hoe je met
iedere situatie omgaat.
Jij kunt ervoor kiezen, om alle situaties bewust vanuit ‘Hart en Ziel’ te
leven. Daarin dus je Passie van het Hart én je Passie van de Ziel tot
uitdrukking te brengen. Wanneer je dat in een specifieke situatie ook
daadwerkelijk doet, gebeurt er het volgende: je beleeft die situatie dan
vanuit nu-bewustzijn. Je bent er bij ‘aanwezig’. Dit is het leven van de
Passie van de Ziel. Daarnaast is je gedrag geheel in lijn, met de per-
67
soonlijke inhoud van jouw zeven Passiedrijfveren. De luiken van je Hart
staan in die situatie dan open. En dat blijkt uit de wijze, hoe je met die
situatie omgaat. Je leeft daarin je Passie van het Hart.
Op het moment dat jij als mens je Passie van het Hart leeft, doe je alles wat je doet vanuit je Hart. De wijze waarop deze Passie ontstaat, is
universeel. Het is op ieder mens, waar ook ter wereld, van toepassing.
Ongeacht verschillen in leeftijd, sekse, cultuur, intellectuele vermogens
en gezondheid. De Passie van het Hart ontstaat bij alle mensen door
zeven precies dezelfde Passiedrijfveren!
Hoewel deze Passiedrijfveren dus voor ieder mens hetzelfde zijn, is
de inhoud persoonsgebonden. Weer anders gezegd, de energie van
iedere persoonlijkheid, stroomt onder bepaalde innerlijke omstandigheden het makkelijkst. En daarin zijn er dus inhoudelijk verschillen
tussen mensen. Je kunt de zeven Passiedrijfveren daarbij zien als een
soort kapstok, waar je al jouw persoonsgebonden kenmerken aan op
kunt hangen. Als je dat ook doet, krijg je jouw Passie van het Hart heel
helder in beeld. Daardoor word jij je er volledig van bewust. Vanuit dit
bewustzijn, kun je ook volledig gaan leven naar deze Passie. Je maakt
dan de stap van diffuus-bewustzijn naar kern-bewustzijn. Je gaat leven
naar hoe je - diep van binnen - verlangt te leven. Je gaat leven vanuit
je Hart, vanuit de kern van je persoonlijkheid.
68
Een metafoor die ik veel gebruik bij mijn uitleg van de zeven Passiedrijfveren, zijn de kleuren van de regenboog. Deze zal ik toelichten.
Een andere verwoording voor een bewuste samenleving, is een verlichte samenleving. Bij licht kun je denken aan zonlicht. Wanneer je
zonlicht opvangt met een kristal, een prisma of een Passie Piramide
van glas, dan krijg je de zeven kleuren van de regenboog te zien. Dit
komt doordat het prisma het zonlicht als het ware opbreekt in kleinere stukjes. Iedere kleur noemen we binnen de natuurkunde een lichtfrequentie. In feite is (wit) zonlicht, dus de optelsom van de zeven
kleuren van de regenboog.
In het model van de Passie van het Hart, staat ieder van de zeven kleuren symbool voor een Passiedrijfveer. Ieder van deze Passiedrijfveren
is even belangrijk. Elke Passiedrijfveer is betekenisvol en veroorzaakt
de ervaring van Passie, wanneer je daar uitdrukking aan geeft. Als je
leeft naar de volledige inhoud van alle Passiedrijfveren, dan ervaar je
de Passie van het Hart in de meest brede zin van het woord!
Ieder mens kan op basis van de zeven Passiedrijfveren, zijn of haar
Passie van het Hart in beeld brengen en daarnaar leven. Het mag duidelijk zijn dat, hoe beter je deze Passie in beeld hebt, des te groter
de kans is, dat je deze Passie in allerlei levenssituaties tot uiting gaat
brengen. En geen enkele situatie is daarvan uitgezonderd. Zo kun je
de inzichten van deze Passie meenemen in de keuze van de ‘meest
passende’ opleiding die je wilt gaan doen, de keuze van het beroep dat
69
je wilt gaan uitoefenen en het opvoeden van je kind(eren). Ook kun
je deze Passie tot uiting brengen in privérelaties met anderen zoals je
partner, kind(eren), familie, vrienden en in het contact met alle andere
mensen.
Ook professionele relaties kun je aangaan en onderhouden op basis
van jouw Passie van het Hart. Zoals relaties met je collega’s, leidinggevenden, klanten en leveranciers. Ook kun je zelf leidinggeven vanuit
deze Passie. Verder kun je, op basis van helderheid over jouw Passie
van het Hart, precies de vinger op de zere plek leggen, wanneer je op
een bepaald moment een onvoldaan gevoel hebt. Over welke situatie
dat dan ook gaat. In dat geval, kun je de weergave van jouw Passie
van het Hart erbij nemen en vervolgens precies met je vinger die elementen aanwijzen, die op dat moment onder druk staan. Ook kun je
solliciteren of sollicitatiegesprekken afnemen, op basis van de Passie
van het Hart. Kortom, teveel mogelijkheden en vormen om op te noemen, waarmee je zelf deze Passie in je leven brengt!
Zoals de Passie van de Ziel samenhangt met ‘Zijn’, zo is de Passie van
het Hart verbonden met ‘Doen’. Zodra jij jouw handelingen voort laat
komen uit wat je Hart je ingeeft, ontstaat de ervaring van de Passie
van het Hart. Zo eenvoudig is het!
70
Lichaambewustzijn ‘wakker’ kloppen
Kom uit je hoofd, uit je denken, door je bewustzijn volledig te richten
op je lichaam. Vergroot je lichaamsbewustzijn, door dit als het ware
‘wakker’ te kloppen. Klop met je vingertoppen op alle lichaamsplekken
die je tegenkomt. Ga je hele lichaam hierbij van top tot teen langs. Doe
dit rustig en neem er echt de tijd voor. Wees er met zoveel mogelijk
bewustzijn bij aanwezig. Neem alle lichaamssensaties die zich aandienen, zo intens mogelijk waar.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
71
Kern-Gaven
De Passiedrijfveer Kern-Gaven geeft een antwoord op de vraag:
‘Waar ben ik heel goed in?’
Ieder mens draagt een set van sterk ontwikkelde eigenschappen met
zich mee. Deze eigenschappen zijn voor veel mensen vaak zo vanzelf-
72
sprekend, dat zij zich hier niet zo bewust van zijn. Het is dan lastig voor
hen om te benoemen waar hun kracht ligt, wanneer daarnaar wordt
gevraagd. Je kunt deze eigenschappen je Kern-Gaven noemen. Synoniemen hiervoor zijn de volgende begrippen: kernkwaliteiten, talenten,
competenties en sterke positieve eigenschappen. In feite kun je dus al
deze begrippen gebruiken. Kies vooral degene uit die het beste bij je
past. Het gaat uiteindelijk om de lading waar het woord voor staat en
niet zozeer om het woord zelf.
Het is belangrijk dat jij je er sterk van bewust bent, welke krachtige eigenschappen je van nature met je meedraagt. Die heb je namelijk niet
voor niets. Wanneer jij ervan doordrongen bent waar je kracht ligt, zul
je vanuit dit besef veel sneller ‘ja’ zeggen tegen situaties waarin je
deze kracht kunt laten stromen. Ook zul je nieuwe situaties gaan opzoeken en creëren, waarin je al jouw Kern-Gaven tot uitdrukking kunt
brengen. Door deze initiatieven schep je nog meer Passie in je leven.
Dat doe je zelf. Daarbij ben je in de basis van helemaal niemand afhankelijk. Het is aan jou!
Stel je eens voor dat jij en ik met elkaar in één ruimte zitten. En op
een gegeven moment komen er één voor één verschillende mensen de
ruimte binnenlopen. Niet zomaar mensen; het zijn mensen die jou allemaal kennen en die jij ook kent. Sommigen van hen ken je uit je huidige levensfase en weer anderen ken je van vroeger. Zo zijn er vriendjes of vriendinnetjes die je ooit hebt gehad, kennissen, studiegenoten,
73
familieleden en collega’s van vroeger. Maar ook collega’s van nu en je
huidige gezin. En één voor één komen deze mensen de ruimte, waar
jij en ik zitten, binnenlopen. En één voor één, vragen wij aan ieder van
hen, wat zij in jou waarderen en waar jouw kracht ligt.
Natuurlijk zullen deze mensen dan allerlei eigenschappen van jou noemen. Ook zullen er verschillen zijn, in de verhalen die ze over jou vertellen. Maar al heel snel gaat er wat opvallen. Bij de tweede, derde of
vierde persoon, ontdek je namelijk dat er een bepaalde rode draad is,
in datgene wat ze over jou vertellen. Dat zijn de eigenschappen, die
telkens weer genoemd worden. Eigenschappen die bij iedereen eigenlijk opvallen aan jou. Misschien zelfs eigenschappen, waar jij je niet of
nauwelijks bewust van was. Mede omdat ze zo vanzelfsprekend voor je
zijn. Vaak zijn dit eigenschappen waarvoor je relatief weinig hoeft te
doen. Dit zijn de vermogens die jij met je meedraagt en die je zo uit je
mouw schudt. Deze eigenschappen kun je jouw Kern-Gaven noemen.
Doe daar wat mee in de vorm die je past. Laat de kracht van deze vermogens stromen. Dat is leuk om te doen en daar ben je ook goed in.
Ieder mens is in kracht uniek, op zijn of haar eigen manier. Zo kan een
Kern-Gave wellicht in naam hetzelfde zijn, toch geeft iedereen daar
op geheel eigen wijze een invulling aan. Vergelijk het met een persoonlijke vingerafdruk. Daarnaast vullen mensen elkaar in potentie
mooi aan. De één beschikt namelijk over een kracht, waar de ander
niet in die mate over beschikt. En zo is dat uiteraard ook andersom.
74
Wanneer die krachten samenkomen en vanuit het Hart gebundeld worden, ten dienste van hetzelfde doel, dan ontstaat een prachtig palet.
Iedereen wordt dan uitgenodigd z’n bijdrage te leveren, door zijn of
haar persoonlijke kracht in te zetten. Wanneer mensen dit, recht uit het
Hart, ten dienste van een betekenisvol doel doen, zijn ze in staat om
boven zichzelf uit te stijgen. Wij zijn dus als mens in staat om tot fantastische resultaten te komen, die werkelijk een verschil maken en zin
hebben. Dat is ook waarnaar wij verlangen.
Hoewel dit wellicht logisch klinkt, blijkt het in de praktijk toch vaak
anders uit te pakken. Zo zijn veel mensen (nog) niet in staat om, wanneer we ze daarom vragen, te benoemen wat al hun Kern-Gaven zijn.
Zij zijn vaak beter in staat te benoemen wat er allemaal ‘niet klopt’,
in de zin van waar zij zich nog in ‘moeten’ ontwikkelen. Ook komt het
binnen organisaties veel voor, dat mensen onbewust activiteiten doen
waar juist hun kracht niet zo ligt. Dat komt het stromen van de Passie
van het Hart, bij deze mensen, niet ten goede. Hun kracht wordt dan
gehinderd en kan in dat geval niet vrijuit stromen.
Mogelijk geldt het ook voor jou, dat een deel van je kracht niet volop
kan stromen op dit moment. Als je wilt, kun je daar zelf verandering
in aanbrengen. Word je daarvoor allereerst volledig bewust van jouw
Kern-Gaven. Breng deze voor jezelf in kaart. Stel jezelf daarna de vraag
‘in hoeverre stromen deze Kern-Gaven op dit moment in mijn leven?’
Mocht het zo zijn dat inderdaad een deel van je kracht onbenut blijft,
ga dan voor jezelf, na hoe je daar verandering in kunt gaan aanbrengen.
75
Leef je Kern-Gaven
Laat je kracht stromen!
Je draagt allerlei eigenschappen met je mee. De ene eigenschap is
sterker ontwikkeld dan de andere. Je kunt deze eigenschappen zien
als een cirkel van lampjes rondom jou als persoon. Ieder lampje staat
voor een vermogen. Alle lampjes branden. En er zijn een paar lampjes,
die het meest fel branden van allemaal. Deze lampjes staan symbool
voor je Kern-Gaven. Wees je daarvan bewust en laat de kracht hiervan
stromen, zo veel en zo vaak mogelijk.
76
Breng je Kern-Gaven in beeld
Pak een groot vel papier. Ga na waar jouw kracht ligt in z’n algemeenheid, op sociaal gebied en op het creatieve vlak. Beschrijf je
Kern-Gaven in één tot maximaal drie sleutelwoorden. Geef daarbij
achter iedere Kern-Gave, in één korte en krachtige zin, aan waar deze
voor staat. Je beschrijft daarmee de inhoudelijke betekenis van iedere
Kern-Gave.
Algemeen
Kern-Gave
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
Sociaal
Kern-Gave
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
Creatief
Kern-Gave
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
77
Kern-Waarden
De Passiedrijfveer Kern-Waarden geeft een antwoord op de vraag:
‘Wat vind ik heel belangrijk?’
Ieder mens hecht waarde aan bepaalde onderwerpen. De Passiedrijfveer Kern-Waarden, nodigt je uit om al deze onderwerpen helder voor
78
jezelf in beeld te hebben, hiervoor te gaan staan en met bewust gedrag
te leven.
Je Kern-Waarden geven aan wat je waardevol vindt in het leven. Als
je deze Passiedrijfveer goed voor jezelf in kaart brengt, krijg je in de
breedte te zien, wat belangrijk is voor jou. Zo krijg je helder in beeld wat
je levensidealen zijn en waaraan je waarde hecht in specifieke contexten. Zoals wat je belangrijk vindt in de omgang met andere mensen,
in de relatie met je levenspartner, in de opvoeding van je kind(eren),
ten aanzien van je woonomgeving en het onderwijs dat je wilt gaan
volgen. Ook krijg je goed in beeld, wat je belangrijk vindt aan je werkomgeving, de inhoud van het werk dat je doet en in de omgang met
je leidinggevende en collega’s. Je Kern-Waarden geven niet alleen een
volledig beeld van hoe jij het liefst leiding ontvangt. Je krijgt net zozeer
een goed beeld, van hoe je zelf het liefst leiding geeft. Je eigen authentieke leiderschapsstijl, komt door je Kern-Waarden bovendrijven.
Alle hiervoor beschreven levensidealen en waarden, die van toepassing
zijn op specifieke contexten, kun je voor jezelf inventariseren. Dat kun
je doen door je bewustzijn op al deze facetten te richten en jezelf eenvoudigweg de vraag te stellen wat je hierin belangrijk vindt. Voel na,
onder welke omstandigheden, jij het beste tot je recht komt. Word je
hiervan bewust en schrijf je conclusies op. Breng zo al je Kern-Waarden
één voor één in beeld.
79
Je kunt jouw Kern-Waarden helder in beeld krijgen, door niet alleen in
te zoomen op wat je waardevol en belangrijk vindt, maar ook door je
bewustzijn te richten op de tegenpolen van je Kern-Waarden. Dat kun
je doen door jezelf vragen te stellen, zoals ‘waar heb ik een hekel aan?’,
‘wat vind ik echt vervelend?’ en ‘wat zijn dingen waaraan ik mijzelf
kan irriteren?’. Vanuit jouw antwoorden op deze vragen, kun je gaan
kijken naar de ‘positieve tegenhangers’ van al deze elementen. Als je
bijvoorbeeld een ontzettende hekel hebt aan oneerlijkheid, dan is de
positieve tegenhanger daarvan eerlijkheid. Daar hecht je dan blijkbaar
veel waarde aan.
Zodra je al je Kern-Waarden hebt geïnventariseerd, kun je daar ook heel
bewust naar gaan leven. En dat kan overal en altijd. Wanneer je dat
doet, ben je echt jezelf. Dat is niet alleen prettig voor jezelf, omdat je
daardoor kracht ervaart, ook voor andere mensen is het prettig. Zij ervaren jou dan namelijk als ‘authentiek’. Je staat voor dat wat je belangrijk vindt en je handelt ernaar. Dat geeft duidelijkheid, anderen weten
zo waar zij aan toe zijn. Ook werkt het vaak inspirerend voor mensen,
om anderen trouw te zien blijven aan zichzelf. En ja, het kan betekenen
dat je daardoor soms opvalt, omdat je in je handelen afwijkt, van dat
wat je anderen ziet doen. Soms is er dus ook moed voor nodig om jezelf te zijn. Maar de beloning is groot. Bewust je Kern-Waarden tot uiting brengen, veroorzaakt net als bij de andere Passiedrijfveren, de
ervaring van Passie. Want trouw zijn aan je Kern-Waarden, is trouw zijn
aan jezelf en dat voelt altijd goed.
80
Andersom gaat dat natuurlijk ook op. Wanneer je niet trouw bent aan
je eigen Kern-Waarden, betekent dat automatisch, dat je ook niet
trouw bent aan jezelf. En dat leidt altijd tot krachtverlies. Je persoonlijkheid wordt er namelijk instabieler door. Zo ontstaan er door het niet
leven van je eigen Kern-Waarden innerlijke conflicten. Met alle bijbehorende gedachten en gevoelens van dien. Bijvoorbeeld angst, verdriet, teleurstelling of boosheid. Als je persoonlijkheid de neiging heeft
om dergelijke sensaties weg te drukken en deze dus niet bewust waar
te nemen, wil dat niet zeggen dat ze er niet zijn. Je kunt dit dan symbolisch vergelijken, met het beeld van de struisvogel die zijn kop in het
zand steekt. Op zo’n moment woekert het innerlijke conflict dan verder, buiten het bereik van het ‘wakkere’ deel van je bewustzijn.
Je Kern-Waarden geven dus aan, hoe jij het liefst wil zijn in alle situaties. Dit komt overeen met hoe je het diep van binnen, vanuit je kern,
beleeft. Hier volledig uitgelijnd naar handelen, geeft veel kracht. En
dat straalt dan ook weer van je af. Net zozeer straalt het tegenovergestelde van je af, als je er niet naar handelt.
Bij het in kaart brengen van deze Passiedrijfveer, is het ook belangrijk om al je Kern-Waarden eens goed te onderzoeken of deze wel echt
van jou zijn. Mogelijk kom je namelijk Kern-Waarden op het spoor,
die bij nader inzien, in vergelijking tot andere Kern-Waarden, toch niet
zo belangrijk voor je zijn. Het kan zijn dat je deze ooit ergens op
je levenspad bent tegengekomen en hebt geadopteerd. Bijvoorbeeld
81
omdat je er andere mensen over hebt gehoord. Zoals je ouders, docenten, vrienden, familieleden of collega’s. Mocht je tot de conclusie komen
dat een Kern-Waarde je niet meer past, laat deze dan los. Breng de
Kern-Waarde dan, symbolisch gezegd, naar je persoonlijke museum.
Leef je Kern-Waarden!
Sta voor dat wat je belangrijk vindt in het leven!
Wees je ervan bewust wat je belangrijk vindt in het leven. Zowel in het
algemeen, als in je privéleven en in je werk. Breng al je Kern-Waarden
in beeld. Zodra je dat hebt gedaan, kun je deze tot leven gaan brengen. Door overal en altijd voor je Kern-Waarden te staan en deze tot
uitdrukking te brengen in iedere situatie, die je op je levenspad tegenkomt.
82
Breng je Kern-Waarden in beeld
Pak een groot vel papier. Ga na wat jij in z’n algemeenheid belangrijk
vindt in het leven. Dit zijn de waarden en idealen, die er overal en altijd, voor jou toe doen. Breng in aanvulling daarop, voor jezelf in kaart
wat je belangrijk vindt in je privéleven. Kijk daarbij naar je woonomgeving en (indien van toepassing) de relatie met je levens-partner en
de opvoeding en omgang met je kind(eren). Druk al je Kern-Waarden
uit, in één tot maximaal drie sleutelwoorden. Geef achter iedere KernWaarde, in één korte en krachtige zin, aan waar deze voor staat. Je
beschrijft daarmee de inhoudelijke betekenis van iedere Kern-Waarde.
Algemeen
Overal en altijd van toepassing
Kern-Waarde
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
Privé Woonomgeving, relatie en kinderen
Kern-Waarde
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
Werk
Werkomgeving, werkinhoud en leidinggeven
Kern-Waarde
Korte en krachtige uitleg (in één zin)
…………………… …………………………………………………………………………
…………………… …………………………………………………………………………
83
Kern-Activiteiten
De Passiedrijfveer Kern-Activiteiten geeft een antwoord op de vraag:
‘Wat doe ik het liefst?’
De ervaring van Passie komt ook in je bewustzijn, zodra je zoveel mogelijk datgene doet, wat je leuk vindt om te doen. Dit zijn de activitei-
84
ten waar je geen genoeg van kunt krijgen. Telkens weer geef jij je hieraan over en beleef je het plezier in het doen van deze activiteit. Er is
daarbij overigens een verschil, in dat wat je het liefste doet en dat waar
je goed in bent. Er zijn namelijk bij veel mensen activiteiten te noemen
waar ze misschien wel goed in zijn, maar waar ze weinig plezier aan beleven, als ze die activiteit ook daadwerkelijk doen. Wellicht gaat dat
ook op voor jou.
Breng (nog meer) Passie in je leven, door vooral die activiteiten te doen,
die je graag doet en die je een blij gevoel geven. Net zoals bij de andere Passiedrijfveren is het waardevol, om al je Kern-Activiteiten eens
goed in kaart te brengen. Richt je bewustzijn daarbij op zowel privéactiviteiten, als op activiteiten waarmee je tijdens je werk graag bezig
bent. Ga er eens goed voor zitten en duik ook in je eigen levensgeschiedenis. Zet de bril van deze Passiedrijfveer op en vind al die activiteiten, die je in je leven tot nu toe hebt gedaan en waar je nog steeds
een warm gevoel bij hebt. Het kan zijn dat hier activiteiten tussen
zitten, die je op dit moment in je leven doet. Ook kan het zijn dat je
activiteiten tegenkomt, die je ooit met veel plezier hebt gedaan en
waarmee je op een bepaald moment bent gestopt. Die daarna naar
de achtergrond zijn verdwenen. Maar waarbij je merkt, zodra deze opnieuw in je bewustzijn komen, door het in kaart brengen van deze Passiedrijfveer, dat je deze activiteiten graag weer zou willen oppakken.
85
Verzamel zo als een strandjutter alle activiteiten, die je nog steeds
heel leuk vindt om te doen. Ga eens terug naar je jeugd en herontdek
wat je als kind heel leuk vond. Wellicht vind je hierdoor iets, wat nog
steeds van waarde is. Stel jezelf eens vragen, zoals ‘wat deed ik vroeger graag?’, ‘wat waren mijn hobby’s?’ en ‘wat interesseerde mij?’.
Daarna kun je voor jezelf de antwoorden eens onderzoeken op actualiteit. In hoeverre zitten er activiteiten tussen, die je graag weer zou
willen oppakken?
Bij het uitpluizen van je levensgeschiedenis op ‘leuke activiteiten’, kun
je ook je ervaring van stages, bijbaantjes en banen die je hebt gehad
meenemen. Kijk eens in detail naar de taken en activiteiten, die toen
onderdeel van je werk uitmaakten. Haal vervolgens die activiteiten er
tussenuit, die je nog steeds heel leuk vindt om te doen. Natuurlijk kun
je hier ook je huidige werk bij betrekken. Destilleer ook hier de leukste
activiteiten uit en breng daarna alle Kern-Activiteiten bij elkaar in één
overzicht. Daarna kun je hier tot slot de activiteiten aan toevoegen, die
je nog nooit hebt gedaan en graag zou willen doen. Zo krijg je te zien,
met welke activiteiten jij in ‘werktijd’ het liefste bezig bent. Je krijgt
de activiteiten van je ideale baan in beeld!
Door het in beeld brengen van je Kern-Activiteiten, word jij je bewust
van wat je het liefste doet. Kies er daarna voor om je Kern-Activiteiten
heel bewust te gaan leven. Ga zoveel mogelijk die activiteiten doen, die
je graag wil doen en blijf ze doen. Leef deze activiteiten, want ze zijn
86
verbonden met je kern. Het zorgt ervoor dat jouw Passie van het Hart
kan stromen. Doe dit naast je privéleven, ook in je werk. Ga voor jezelf
na of je huidige baan voldoende voorziet, in dat wat je het liefste doet.
En als dat niet zo is, overweeg dan om in gesprek te gaan met je huidige werkgever en samen te onderzoeken welke mogelijkheden er
zijn, om je baan beter te laten aansluiten op je Kern-Activiteiten.
Natuurlijk kun je ook besluiten om op weg te gaan naar een nieuwe
baan, die jou biedt wat je graag wil doen. Of je creëert je eigen baan.
Soms is er geen vorm te vinden, die voorziet in wat jou het beste past.
Dan kun je natuurlijk ook proberen je eigen vorm te creëren. Bijvoorbeeld door, eventueel samen met je huidige of nieuwe werkgever, een
baan te creëren die wel goed aansluit. Of door voor jezelf te beginnen
als zelfstandig ondernemer.
Leef je Kern-Activiteiten!
Doe de dingen die je leuk vindt om te doen, zo veel en
zo vaak mogelijk, zowel in je privéleven als in je werk!
Creëer nog meer Passie in je leven, door vooral die activiteiten te doen,
die je het liefste doet. Inventariseer daarom voor jezelf welke activiteiten dit zijn. Kijk daarbij goed naar je (verre) verleden, het heden en de
toekomst. Breng zo al je Kern-Activiteiten in beeld. Vanuit dit besef kun
87
je deze tot leven brengen en ze (nog meer) gaan doen.
Breng je Kern-Activiteiten in beeld
Pak een groot vel papier. Ga na wat jouw Kern-Activiteiten zijn. Breng
zo in kaart, wat je zowel privé als in je werk het liefste doet. Kijk niet
alleen naar het heden. Duik net zo goed in je recente en verre verleden. Blik ook vooruit naar de toekomst. Welke activiteiten, die je nog
nooit hebt gedaan, zou je graag willen doen?
Activiteiten privé
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Activiteiten werk
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
88
89
Kern-Overtuigingen
De Passiedrijfveer Kern-Overtuigingen geeft een antwoord op de vraag:
‘Waar ga ik vanuit?’
Je overtuigingen zijn vaak diep in je psyche geworteld. Zij hebben een
enorme invloed op je leven. Of je daar nou blij mee bent of niet. Veel
90
van je levenservaringen komen dan ook voort, uit de overtuigingen
die je met je meedraagt. Dat geldt niet alleen voor je verleden, maar
net zozeer ook voor je hedendaagse leven en je toekomst. Want, er is
iets bijzonders te vertellen over de psychologische werking van overtuigingen. Alle overtuigingen dragen namelijk een bijzondere kwaliteit
in zich. Dat is de kwaliteit van een ‘zichzelf waarmakende voorspelling’.
De betekenis hiervan is als volgt: ‘wat je gelooft dat waar is, heeft ook
de neiging om uit te komen’.
De kwaliteit van een ‘zichzelf waarmakende voorspelling’, werkt daarbij
naar twee kanten. Zij werkt zowel in de positieve zin, als in de beperkende zin. Wanneer de overtuiging ‘positief geladen’ is, zal deze de
nodige positieve bevestigingen brengen. Als je bijvoorbeeld de overtuiging ‘ik doe ertoe als mens’ met je meedraagt, zal het leven je die
bevestiging geven. Dat geldt ook voor overtuigingen zoals ‘mensen
kunnen bij mij zichzelf zijn’ of ‘als ik mijn Passies leef, dan vergroot dat
de kwaliteit van mijn leven enorm’.
Wanneer een overtuiging echter ‘negatief geladen’ is, zal je ook de
bevestiging daarvan tijdens je leven ervaren. Voorbeelden hiervan zijn,
‘ik ben als een dubbeltje geboren en zal nooit een kwartje worden’,
‘mensen zijn niet te vertrouwen’ en ‘ik ben een enorme controlfreak’.
Dit zijn allemaal overtuigingen die natuurlijk ergens door zijn ontstaan,
maar die tegelijkertijd een remmend effect hebben op je ervaring van
Passie. Daarom noem ik dat beperkende overtuigingen. Verreweg de
91
meeste mensen blijken in de praktijk dergelijke overtuigingen met zich
mee te dragen. Met alle gevolgen van dien. Beperkende overtuigingen
brengen namelijk een negatieve belevingswereld met zich mee. Dat
houdt je, mede ‘gevangen’, op het niveau van diffuus-bewustzijn.
Kies daarom heel bewust al je overtuigingen. Toets iedere overtuiging
die je met je meedraagt. Trek in vol bewustzijn, je overtuigingen als het
ware één voor één als een soort jas aan en voel na of die jas lekker zit.
Stel jezelf de vragen: ‘wat voor ervaringen brengt het mij als ik deze
overtuiging vasthoud?’ en ‘in hoeverre bekrachtigt deze overtuiging mij
in het ervaren van Passie in mijn leven?’ Omarm vervolgens alleen
die overtuigingen, waarvan je zeker weet dat die je heel veel moois
gaan brengen en kracht zullen geven. Laat daarbij alle overtuigingen
los, die een beperkende invloed op je leven hebben. Breng ze naar je
persoonlijke museum!
Dat kun je onder andere doen, door de overtuiging te onderzoeken op
juistheid en ermee te spelen. Draai de overtuiging bijvoorbeeld eens
om. Verwoord deze dan in tegenovergestelde vorm. Als je dat doet, verandert de beperkende overtuiging ‘innerlijke rust, daar heb ik niks mee’
in de overtuiging ‘innerlijke rust, daar ik heb veel mee’. Vind voor jezelf
vervolgens argumenten, waarom dit laatste waar is. Neem hier vooral
ook de tijd voor. Je kunt bijvoorbeeld ergens een blaadje neerleggen,
met deze positief geladen overtuiging erop. Telkens wanneer je weer
een argument vindt, kun je deze onder de overtuiging opschrijven.
92
Vind zo op z’n minst tien redenen, waarom deze ‘nieuwe’ overtuiging
waar is. Kijk naar al deze redenen en voel wat het met je doet. Je zal
merken wat voor verschil het maakt. In het geval van het hiervoor genoemde voorbeeld, wordt dit positieve verschil veroorzaakt door de
verandering van slechts één woord.
Een andere manier om aan je overtuigingen te werken, is de betekenis
ervan nader te onderzoeken en de overtuiging vervolgens te ‘polijsten’.
Je gaat de overtuiging dan met meer nuance beschrijven, waardoor
de negatieve lading verdwijnt. Zo verandert de overtuiging ‘ik ben een
trage lezer’, daardoor wellicht in de overtuiging ‘ik lees graag rustig en
met veel bewustzijn, zo kan ik wat ik lees het beste tot mij nemen en
ook echt beleven’. Of in de volgende variant. ‘ik lees bij voorkeur rustig,
want alles wat ik lees, geef ik graag gevoelsmatig een plekje in mijzelf’.
Door dit soort bijstellingen lost de negatieve lading vaak op.
Werken aan de realisatie van de Passie van de Ziel, is weer een andere
benadering. De ervaringen die je hierdoor krijgt, maken dat al je gedachten en dus ook je overtuigingen, in een heel ander licht komen te
staan. Dat is het licht van je bewustzijn. Hier kom ik later in dit boek,
bij het onderdeel de Passie van de Ziel, op terug.
Je overtuigingen hebben dus een belangrijke invloed op jouw leven.
Mede op basis hiervan, bepaal jij bijvoorbeeld aan welke zaken je jouw
tijd, geld en energie wil besteden. Zo ‘helpen’ jouw overtuigingen je in
93
het dagelijks leven, bij het maken van allerlei keuzes. Je overtuigingen
zijn dan ook altijd aan ‘iets’ verbonden. Al je overtuigingen gaan namelijk ‘ergens’ over, ze zijn verbonden aan een bepaald onderwerp. Dat
geldt ook voor je Kern-Overtuigingen. Dit zijn de overtuigingen, die de
ervaringen van Passie in je leven bekrachtigen. Deze kunnen gaan over
een aantal onderwerpen. Zo kan een Kern-Overtuiging gaan over het
leven in z’n algemeenheid. Dit zijn de overtuigingen, die in feite op ieder mens van toepassing zijn. Zoals de overtuiging ‘pluk de dag’. Weer
andere Kern-Overtuigingen, gaan echt alleen over jouw persoonlijkheid. Zoals bijvoorbeeld ‘ik geniet graag van het leven’. Daarnaast zijn
er ook Kern-Overtuigingen, die gaan over een professionele context.
De overtuiging ‘Passie kan binnen een hele organisatie ervaren worden’, is daar een voorbeeld van.
De overtuigingen die mensen met zich meedragen, komen niet uit de
lucht vallen. Zij ontstaan vanuit eigen ervaringen en de ervaringen van
andere mensen. Dat gaat ook op voor jou. Uit al deze ervaringen trek
je ‘vroeg of laat’ conclusies, die je vervolgens voor waar aanneemt. In
dit proces van het jezelf toe-eigenen van allerlei overtuigingen, spelen
natuurlijk allerlei aspecten een belangrijke rol. Zoals bijvoorbeeld de
cultuur waarin je bent opgegroeid, de opvoeding die je hebt gehad en
het onderwijs dat je hebt genoten. Hoezeer overtuigingen natuurlijk
ergens vandaan komen, hoeven deze niet de rest van je leven vast te
staan. Zoals je hebt gezien kun je daar, als je wilt, verandering in aanbrengen. Dat gebeurt overigens niet alleen bij overtuigingen die één
94
individu met zich meedraagt.
Er zijn namelijk ook overtuigingen, die door een grote groep mensen in
de samenleving worden gedragen. Dat ook deze overtuigingen kunnen
veranderen, laat onze geschiedenis op tal van fronten zien. Zo dachten
wij bijvoorbeeld nog maar een paar honderd jaar geleden, dat de aarde
plat was. Als je op dat moment in het openbaar had uitgesproken dat
de aarde rond was, dan werd je op de brandstapel gezet. En nu is iedereen er inmiddels van overtuigd, dat de aarde rond is.
Juist omdat je overtuigingen zo bepalend zijn voor veel van je levenservaringen, nodig ik je uit om altijd alert te zijn op de overtuigingen die
je met je meedraagt. Toets ‘de lading’ die iedere overtuiging heeft. Ga
voor jezelf na wat je te wachten staat, als je dit blijft of gaat geloven.
Hierdoor kom je erachter of de overtuiging je bekrachtigt of belemmert
in de ervaring van Passie. Neem ook de overtuigingen van andere mensen niet zomaar over. Houd daarbij in je achterhoofd, hoe snel overtuigingen bij veel mensen ontstaan. Gemiddeld komen deze namelijk
voort uit slechts één tot zo’n zeven ervaringen. Dus uit een beperkt aantal ervaringen, zijn mensen geneigd conclusies te trekken, die leidend
worden in hun leven. Voor veel mensen betekent dit, dat zij die overtuigingen daardoor voor de rest van hun leven met zich meedragen.
95
Leef je Kern-Overtuigingen!
Kies voor de overtuigingen die je bekrachtigen in het leven vanuit
je Hart!
Het is belangrijk om je Kern-Overtuigingen in kaart te brengen. Dit zijn
de overtuigingen die voor jou betekenisvol zijn, die je kracht geven en
die je ondersteunen op je levenspad. Kies deze heel bewust en laat de
kracht hiervan voor je werken. Zij dragen namelijk de kwaliteit van veel
mooie ervaringen en mogelijkheden met zich mee. Zij bekrachtigen jou
in de ervaring van jouw Passie van het Hart!
96
Breng je Kern-Overtuigingen in beeld
Pak een groot vel papier. Beschrijf hierop je Kern-Overtuigingen.
Verdeel deze daarbij onder in drie rubrieken. In de rubriek ‘algemene
overtuigingen’ plaats je de overtuigingen die in feite op ieder mens
van toepassing zijn. In de rubriek ‘persoonlijke overtuigingen’ plaats
je de overtuigingen die echt alleen over jou gaan. Tot slot kun je in de
rubriek ‘professionele overtuigingen’ alle werkgerelateerde overtuigingen opnemen.
Algemene overtuigingen
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Persoonlijke overtuigingen
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Professionele overtuigingen
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
97
Kern-Groei
De Passiedrijfveer Kern-Groei geeft een antwoord op de vraag:
‘Waarin wil ik mijzelf ontwikkelen?’
Ieder mens heeft de intrinsieke behoefte om zich te ontwikkelen en
te groeien. Dat geldt dus ook voor jou. Ga voor die groei en hanteer
98
daarin vooral je eigen tempo en vorm. Jij hebt namelijk je eigen ontwikkelstijl. Dit is de manier, waarop jij je bij voorkeur ontwikkelt. Zie
dit als een soort blauwdruk, die je met je meedraagt. Deze blauwdruk
geeft aan, hoe jij het liefste stapjes maakt en groeit in het je eigen
maken van kennis en vaardigheden.
Volg ook je innerlijke verlangen bij de ontwikkeling van jezelf. Het gebeurt in de praktijk namelijk vaak, dat mensen zichzelf ‘vergeten’ bij
de keuze van ontwikkelpunten. Zij ontwikkelen zich dan plichtsgetrouw
in thema’s, waarvan hun omgeving vindt dat zij zich daarin zouden
moeten ontwikkelen. Zonder na te gaan of deze thema’s wel aansluiten
op hun innerlijke verlangen. Een gemiste kans. Want hierdoor komt
het veel voor, dat mensen een kant opgaan die ze eigenlijk niet willen. Als je een kijkje zou nemen in hun Hart, zouden zij die tijd liever
gebruiken voor wat anders. Doe jezelf dit niet aan. Volg ook bij deze
Passiedrijfveer, de stroom van binnenuit. Merk welk groeiverlangen er
diep van binnen in je leeft. Dit verlangen geeft aan, waarin jij jezelf
graag wil ontwikkelen. Geef daar vervolgens op de voor jou passende
manier invulling aan.
Onderscheid in twee soorten ontwikkelpunten
Bij het in kaart brengen van al je ontwikkelpunten, helpt het om te
werken met twee verschillende rubrieken waaronder je al deze punten verdeelt. Dit draagt bij aan helderheid voor jezelf. Er zijn namelijk verschillende soorten ontwikkelpunten. De eerste rubriek noem ik
99
Kern-Uitdagingen. Hieronder vallen alle onderwerpen die te maken hebben met kennis en vaardigheden. Daarnaast zijn er onderwerpen die
je helpen met het vergroten van je innerlijke kracht. Deze onderwerpen vallen in de tweede rubriek, die ik Kern-Vrijheid noem. Het woord
‘vrijheid’ heeft te maken met de ervaring van een psychologische vrijheid. Daarmee bedoel ik, dat je innerlijk de vrijheid en kracht ervaart,
om overal en altijd, je Passie van het Hart te leven. Dat je als mens dus
echt authentiek bent. Zonder enige remming of blokkade.
Kern-Uitdagingen
Onder Kern-Uitdagingen vallen dus alle onderwerpen die te maken
hebben met kennis en vaardigheden. Dit zijn de uitdagingen die jouw
persoonlijkheid graag wil aangaan. Mogelijk ben je daar op dit moment
in je leven al volop mee bezig, of wellicht wil je deze uitdagingen op
korte termijn oppakken. Ook kan het zijn dat je er nog even mee wacht,
totdat de tijd rijp is. Je Kern-Uitdagingen zijn verbonden met alle contexten in je leven. Zo kunnen er onderwerpen tussen zitten waar je
in je privéleven wat mee wilt. Of onderwerpen die met name samenhangen met het werk dat je doet. Weer andere onderwerpen zijn verbonden met zowel je privéleven als je werk.
Soms benadrukken mensen uit je omgeving de onderwerpen waarin
jij je kunt ontwikkelen. Mogelijk geven ze je bijvoorbeeld het advies
om een bepaalde opleiding te doen of moedigen ze je aan om naar
een specifieke cursus toe te gaan. Ook kan het zijn dat je van anderen
100
meekrijgt dat het leuk is om een bepaald instrument te gaan bespelen.
Of dat het relevant is voor je werk om je in een bepaalde vaardigheid te
bekwamen. Wellicht krijg je de overweging mee, om een onderbelichte
eigenschap van jezelf in het zonnetje te zetten, door al je energie
hierop te richten en hiermee aan de slag te gaan. Om deze uiteindelijk
uit te laten groeien tot een kracht.
Vaak zijn dergelijke adviezen goedbedoeld. Soms echter hangen deze
samen met de persoonlijke belangen van de adviseur zelf. Wat daarom bij al deze adviezen belangrijk is, is om na te gaan wat jij wilt.
Dat kun je doen, door diep van binnen goed ‘na te voelen’, waarin jij
jezelf graag wilt ontwikkelen. Gebruik daar onder andere je intuïtie bij.
Hoe je dat kunt doen, staat beschreven bij de Passiedrijfveer KernContact. Als je tot de conclusie komt dat je het ontwikkelpunt daadwerkelijk graag wil oppakken, overweeg dan serieus om dit ook te
doen. Blijkbaar leeft er op dat moment een verlangen in jou, om hiermee aan de slag te gaan. Wanneer je tot de conclusie komt dat je er
niet zoveel bij voelt of er zelfs weerstand bij ervaart, laat het dan los.
Volg je Hart bij het maken van de keuze, waarin jij jezelf wilt ontwikkelen. Ontwikkel jezelf bij voorkeur alleen in die onderwerpen, die
aansluiten op je innerlijke verlangen.
Bij het werken aan en realiseren van je Kern-Uitdagingen, kun je jezelf
laten inspireren door de Amerikaanse hoogleraar Mihaly Csikszentmihalyi. Deze man heeft zich uitvoerig verdiept in de ervaring van ‘flow’.
101
Voordat hij zijn boek hierover uitgaf, heeft hij eerst 25 jaar onderzoek
naar dit fenomeen gedaan. ‘Flow’ staat volgens Mihaly Csikszentmihalyi
voor de optimale ervaring. Hij beschrijft deze in zijn boek als volgt:
Het is wat de zeiler voelt wanneer hij hoog aan de wind over het
water vliegt, de wind zijn haren in zijn gezicht blaast en de boot zich
stampend een weg door de golven baant – zeilen, romp, wind en
zee neuriën een melodie die vibreert in de aderen van de zeiler.
Het is wat de schilder voelt wanneer er een zekere spanning ontstaat
tussen alle kleuren op het doek en er voor zijn ogen een nieuw ding,
een levende vorm ontstaat. Het is wat de vader voelt wanneer zijn
kind voor het eerst op zijn glimlach reageert. Zulke gebeurtenissen
doen zich niet alleen voor in gunstige omstandigheden: mensen die
een concentratiekamp hebben overleefd of zich uit levensgevaarlijke
situaties hebben weten te redden, herinneren zich vaak dat zij tijdens
deze zware beproevingen bijzonder mooie momenten meemaakten,
bijvoorbeeld wanneer zij in het bos een vogel hoorden zingen, een
moeilijke opdracht hadden voltooid of een broodkorst deelden met
een vriend. In tegenstelling tot wat wij doorgaans denken, zijn momenten als deze, de beste momenten in ons leven, niet de passieve,
receptieve, ontspannende ogenblikken – ofschoon die ook prettig
kunnen zijn, vooral als we daarvoor hard hebben gewerkt. De beste
momenten doen zich meestal voor wanneer iemand iets wil bereiken
wat moeilijk en de moeite waard is, en zichzelf een taak oplegt die
het uiterste vergt van zijn lichaam en geest. De optimale ervaring is
102
dus iets wat wij doen gebeuren.1)
Mihaly Csikszentmihalyi legt uit dat het voor de ervaring van ‘flow’ onder andere van belang is, dat de uitdaging die iemand aangaat, min of
meer in balans moet zijn met z’n vaardigheid op dat terrein. Wanneer
er sprake is van onbalans, kan er namelijk verveling of juist angst ontstaan. In dat geval blijft de ervaring van ‘flow’ achterwege. Ik zal dat
verduidelijken met de volgende twee voorbeelden:
Voorbeeld: klimmen in de Belgische Ardennen
Stel je eens voor dat je ontzettend goed kunt bergbeklimmen. Verschillende toppen, waaronder in de Himalaya, heb je al bedwongen.
Je hangt al jarenlang aan steile rotswanden. Mogelijk zelfs zonder
hulpmiddelen en zonder enige vorm van zekering. Dan vraagt iemand of je meegaat naar de Belgische Ardennen, om daar te gaan
klimmen. Als je al meegaat, zal het wellicht heel gezellig zijn, maar
met jouw achtergrond in de bergsport, zal je er weinig uitdaging
vinden. Op het sportieve vlak zul je eerder verveling ervaren. Want
er is een onbalans. De uitdaging is in verhouding tot je vaardigheid
veel te klein.
Voorbeeld: beklimming Mont Blanc
Stel je nu eens voor dat je helemaal geen ervaring hebt in het beklimmen van bergen en steile rotswanden. En ineens vraagt iemand
of je mee gaat om de top van de Mont Blanc, die zo’n 4810 meter
Csikszentmihalyi, Mihaly. Flow, Amsterdam: Uitgeverij Boom, 2001
1)
103
telt, te gaan beklimmen. Je zegt ‘ja’ en daar hang je op een gegeven
moment, op tweehonderd meter hoogte aan een steile rotswand. Je
kijkt naar beneden en je ervaart angst. Ook hier is er dan sprake van
een onbalans. Want de uitdaging is in verhouding tot je vaardigheid
juist veel te groot.
Wanneer je voelt dat jij je ergens in wilt ontwikkelen, kijk dan eerst
goed naar de verhouding, tussen de omvang van de Kern-Uitdaging die
je aan wilt gaan en de mate van vaardigheid die je hierin hebt. Zorg
ervoor, dat er tussen deze aspecten altijd een goede verhouding is. Zo
kun jij ‘flow’ in je ontwikkeling realiseren.
Kern-Vrijheid
De meeste mensen willen uiteindelijk het liefst hun Passie van het
Hart voluit leven. Spontaan en vrij reageren, hun levenspad gaan zonder belemmeringen en stralend door het leven gaan. En dat gaat
meestal niet vanzelf. Veel mensen komen tijdens hun leven obstakels tegen. Deze obstakels blokkeren de stroom van binnenuit. Zo zal
dat waarschijnlijk ook bij jou, in meer of mindere mate, het geval zijn.
Tot het moment, dat jij je daarvan bewust wordt en vanuit dit bewustzijn er aan gaat werken, om deze obstakels één voor één naar jouw
‘persoonlijke museum’ toe te brengen. Ieder obstakel dat jij loslaat,
zal daarbij jouw ervaring van Passie ten goede komen. Natuurlijk is
het zo dat alle problemen, waar wij mensen mee te maken hebben,
‘ergens’ door zijn ontstaan. Niets van wat je ‘denkt, voelt en doet’, komt
104
zomaar uit de lucht vallen. De vraag is alleen, hoe je jezelf het beste
kunt ontdoen van dergelijke obstakels. Daar kun je verschillende wegen in volgen. Wegen die er allemaal op zijn gericht, om de last waar
je vanaf wilt, naar je ‘persoonlijke museum’ toe te brengen. Zo zijn er
talrijke wegen die je kunt volgen op de laag van je persoonlijkheid. Ik
zal er daarvan twee beschrijven, één met een biografische invalshoek
en één met een zogeheten systemische invalshoek. Beide vormen, en
vele andere vormen die niet vermeld zijn, begeven zich op de laag
van je persoonlijkheid. Zij zijn allemaal werkzaam op de laag van egobewustzijn. Een andere weg die je kunt gaan, is het loslaten van een
last vanuit nu-bewustzijn. Deze zal ik daarna beschrijven.
Biografische benadering
Een veel voorkomende benadering op de laag van ego-bewustzijn, is
dat je jouw psyche gaat richten op je levensgeschiedenis. Dit komt in
veel verschillende vormen voor. Deze benadering nodigt je uit om te
kijken wat er achter je ligt. Dat heeft vaak betrekking op je huidige leven. Het leven wat je tot nu toe hebt gehad. Soms wordt er zelfs verder
dan je huidige leven gekeken. De aandacht wordt dan gericht, op de
aanwezigheid van zogeheten vorige levens.
De benadering waarbij je levensgeschiedenis centraal staat, is erop
gericht om te kijken naar de situaties, die je op je levenspad bent
tegengekomen. Hierdoor komen mogelijk situaties boven water, die
de oorzaak zijn van de last, die je ‘vandaag de dag’ met je meedraagt.
105
De bewustwording hiervan, en het eventueel opnieuw doorleven van
een dergelijke situatie in je psyche, kan een bevrijding van de last
opleveren. Ik zal hier een praktijkvoorbeeld van geven.
Voorbeeld van biografische oorzaak: ‘dichtklappen’
Een man vertelde mij dat hij last had van ‘dichtklappen’ bij onverwachte kritiek en dreiging. Hij had boeken hierover gelezen en cursussen gevolgd. Maar helaas, het was nog niet gelukt om zijn probleem op te lossen. En hij wilde er dolgraag vanaf. Vrij vlot kwamen
wij erachter, dat de eerste situatie in zijn leven, waarin hij op een
onverwachte manier met iets kritisch werd geconfronteerd, een situatie was waarbij hij zo’n vijf jaar oud was. Hij zat op school en werd
door zijn moeder opgehaald. Hij vroeg haar of hij alvast naar huis
mocht lopen. Aangezien het maar een paar honderd meter was, zei
zijn moeder dat dat goed was en gaf hem de sleutel van hun huis.
Net toen hij voor de deur van zijn huis stond, en de sleutel in het slot
stak, hoorde hij geluiden achter zich en keek om. Hij zag verschillende oudere jongens, die hem aankeken en dreigende taal uitsloegen. Op dat moment koos de jongen instinctief voor een bepaald
soort verdediging. Hij balde zijn rechter vuist waarin de sleutel was
opgeborgen, dook ineen en wachtte vol spanning af tot het moment
dat zijn moeder verscheen. Z’n gebogen en gespannen lichaamshouding, sprak boekdelen. Het was een duidelijk voorbeeld van ‘dichtklappen’. En dat ‘dichtklappen’ heeft zich daarna nog diverse keren
in zijn leven herhaald. Tot het moment dat hij als veertigjarige op
106
een bepaald moment bij mij kwam en er vanaf wilde. Zijn ‘dichtklappen’ had dus een duidelijke oorzaak. En dit inzicht bleek voor hem
essentieel bij het loslaten van het ‘dichtklappen’.
Systemische benadering
De biografische benadering laat zien, dat je soms gehinderd wordt
door ‘situaties’, die zich ergens in jouw leven hebben voorgedaan. Deze
situaties zijn dan de oorzaak van de last die je met je meedraagt.
Maar ook het systeem waar jij onderdeel van bent, of was, kan hier de
oorzaak van zijn. Je kunt bij een systeem denken aan bijvoorbeeld je
familie van herkomst, je huidige gezinssituatie of de organisatie waar
je werkzaam bent. De systemische benadering zoomt in op dergelijke
systemen. Zij kijkt naar de systemen waar jouw persoonlijkheid onderdeel van was of is. Mogelijk zijn hier namelijk oorzaken te vinden,
voor de last die je ervaart en waar je graag vanaf wilt.
Een dergelijke last komt voort uit verbondenheid. Alle mensen binnen
een systeem zijn namelijk met elkaar verbonden. Ook is er binnen een
systeem altijd sprake van wederzijdse interactie en beïnvloeding. Dat
gebeurt niet alleen door middel van verbale- en non-verbale communicatie. Interactie vindt ook plaats door middel van energie. Dit wordt
ook wel energetische overdracht genoemd. Dit is een meer subtiele en
‘onzichtbare’ wijze van interactie. Ik zal de werking ervan verduidelijken met een voorbeeld.
107
Voorbeeld: plastic bekertje
Stel je eens voor dat je midden in een vierkante ruimte van 10 meter bij 10 meter staat. En midden in die ruimte staat een tafel met
daarop een plastic bekertje. Dit bekertje is tot aan de rand gevuld
met water. Verder staat er in de ruimte een enorme stellage met
geluidsapparatuur. Stel je eens voor dat dit dezelfde apparatuur is,
die normaal voor popconcerten wordt gebruikt, zoals in bijvoorbeeld
stadions. Verder heb je de beste gehoorbescherming op, die je maar
kunt voorstellen. En dan ineens gaat de muziek aan met vol volume.
Als wij dan samen naar het bekertje kijken, wat zien wij dan? Het
bekertje en het water wat daarin zit, begint te trillen. Met als gevolg,
dat het water over de rand stroomt.
Het bekertje resoneert in dit voorbeeld mee met ‘onzichtbare’ geluidsgolven. Deze geluidsgolven hebben, net als andere vormen van energie, een bepaalde trillingsfrequentie. Dit zorgt ervoor dat het bekertje
gaat trillen. Hoewel het misschien nieuw voor je is, werkt het binnen
systemen net zo. De energetische krachten binnen een systeem trillen
door in ieder individu, die daar onderdeel van uitmaakt. In zekere zin
kun je het lichaam van jouw persoonlijkheid, daarom beschouwen als
een soort van ‘resonantielichaam’. Je lichaam resoneert namelijk mee
met andere mensen, die ook deel uitmaken van het systeem.
Zo kan het gebeuren, dat jij zonder dat je het beseft, voelt wat een
ander voelt. Ongeacht of dat nou een bekende of onbekende van je is.
108
Je resoneert ‘gewoon’ met de ander mee. Hierdoor kun je bijvoorbeeld
een bepaalde stemming overnemen. Aangezien je psyche een systeem
is, kan deze stemming weer bepaalde gedachten oproepen. Zo kan
het zijn dat je met dezelfde dynamiek als de ander te maken krijgt.
Dit kan er uiteindelijk zelfs toe leiden, dat er een lotsverbondenheid
ontstaat. En dat terwijl de oorzaak van dit alles, in essentie van buiten
je persoonlijkheid komt.
De energetische overdracht tussen mensen komt veel voor. Alleen zijn
mensen zich daar meestal niet van bewust. Dat heeft er onder andere mee te maken, dat men eenvoudigweg het bestaan van deze
overdracht niet kent. En als men er zich wel van bewust is, zal men
daar niet zo snel met anderen over spreken. Dit heeft vaak te maken
met de angst om voor ‘gek’ te worden versleten. Echter, probeer het
zelf maar eens uit. Experimenteer met energetische overdracht als
het kan. Stel, je komt in een ruimte waar één ander persoon is en je
merkt dat je ineens hoofdpijn krijgt. Leg dit dan, in het kader van het
experiment, eens bij de ander neer, in de vorm van een vraag: ‘heb jij
misschien op dit moment hoofdpijn?’ Merk dan wat er gebeurt.
Binnen een systeem bestaan dus energievelden. Dit kun je ook krachtenvelden of dynamieken noemen. Sommige daarvan versterken jou
als individu en weer andere verzwakken jou. Zo’n verzwakking kan zich
als het ware in je nestelen. Je raakt dan verstrikt, met ‘iets’ of ‘iemand’
uit het systeem. Die verstrikking dient zich dan aan in de vorm van een
109
last. Die last is de ‘klacht’ die je met je meedraagt en waar je graag
vanaf wilt. De systemische benadering helpt je daarbij. Ook hiervan zal
ik een praktijkvoorbeeld geven.
Voorbeeld van systemische oorzaak: claustrofobie
Een man vertelde mij dat hij last had van angsten in kleine ruimtes
en donkere ruimtes. Hij wilde er graag vanaf. Tijdens ons gesprek
ontdekte hij waarmee deze ‘last’ samenhing. De broer van zijn oma
was, ten tijde van de tweede wereldoorlog, gevangen genomen op
een oorlogsschip. Dit schip is getorpedeerd en gezonken. Zijn oudoom is daarbij overleden. De angst van deze man, die in het donker
in een kleine cel zat, is uiteindelijk terecht gekomen bij de man die
ik ontmoette. Alleen al dit inzicht was voor hem enorm bevrijdend.
Combinatie van oorzaken, zowel biografisch als systemisch
Ik heb je tot nu toe geïnformeerd over twee verschillende oorzaken die
er kunnen zijn, voor een last die je als mens met je meedraagt. Zo kan
een last voortkomen, uit één of meerdere situaties die zich voor hebben gedaan in je levensgeschiedenis. Ook kan een last voortkomen uit
het systeem, waar je als persoon onderdeel van was of bent. Maar er is
nog een mogelijkheid die zich voor kan doen. Dit is namelijk dat je last
een ontstaansgrond kent, die zowel biografisch als systemisch is. Ook
hier zal ik een voorbeeld uit de praktijk van geven.
110
Voorbeeld van biografische en systemische oorzaak: migraine
Een vrouw vertelde mij dat zij veel last had van migraine. Zo erg
zelfs, dat zij soms een aantal dagen thuis in het donker in bed lag.
Zij kon op die momenten geen enkele prikkel van buiten verdragen.
Zij ontdekte tot haar verbazing, dat zij door haar migraine, verbonden was met het overlijden van een dierbare collega, jaren daarvoor.
Deze collega overleed aan een hersentumor. Tijdens ons gesprek
hierover, voelde zij de migraine opkomen. Bij het doen van de ontdekking, was deze ineens volledig weg. Het inzicht bleek ook voor
haar heel helend.
Helende kracht van nu-bewustzijn
Hoewel de genoemde voorbeelden hebben laten zien, hoe de verschillende benaderingen helend zijn geweest voor de betrokken personen,
wil ik er toch ook een kritische kanttekening bij plaatsen.
Je psyche is dol op problemen en uitdagingen. Het kan zich hier aardig
op uitleven en doet dat ook elke dag opnieuw. Dagelijks zijn er in jouw
psyche, veel gedachten en gevoelens. Later in dit boek zal je ontdekken, bij het onderdeel de Passie van de Ziel, dat juist deze werking
van je psyche, je vaak gevangen houdt in een ego-bewustzijn. Het is
namelijk de activiteit van je psyche die je in de weg staat, om de stap
van ego-bewustzijn naar nu-bewustzijn te maken. De staat van ‘nu-bewustzijn’, wordt door je psyche, als het zich daar al bewust van is, vaak
nog even uitgesteld. Eerst wil het namelijk de problemen van jouw
111
persoonlijkheid oplossen en de uitdagingen daarvan aanpakken. Pas
als dat is voltooid, ontstaat er eventueel ruimte voor ‘nu-bewustzijn’.
Als je dit laat gebeuren, blijf je hoe dan ook verstrikt in ego-bewustzijn.
Iedere vorm van lijden, is in essentie het resultaat van de verstrikking
met je persoonlijkheid. Zolang je persoonlijkheid voor jou de enige
realiteit is, zul je hiermee geconfronteerd worden. Goede en minder
goede momenten zullen elkaar dan afwisselen. Als je jouw last, jouw
lijden, alleen wilt bestrijden met analyses in je psyche en speurwerk
in de systemen waar je onderdeel van bent, ben je water naar de zee
aan het dragen. Hierdoor blijft de activiteit van je psyche, je ware Zelf
namelijk overschaduwen. Zolang dat het geval is, blijf je te maken
krijgen met lijden. Laat daarom de volgende zin eens op je inwerken:
‘Dat wat woekert in het donker, lost op in het licht van je bewustzijn’.
Juist door op de bewustzijnsladder omhoog te gaan en je bewustzijn te
tillen naar het niveau van nu-bewustzijn, schijnt het licht van je bewustzijn sterker. In deze ‘wakkere staat’ neem je onmiddellijk bepaalde
‘klachten’ waar, zodra deze zich aandienen in je bewustzijn. Ongeacht of
deze nu van fysieke aard, niet-fysieke aard, emotionele aard of mentale
aard zijn en ongeacht de oorzaak. Door blijvend diep in de staat van nubewustzijn te verkeren, lossen deze klachten ‘vroeg of laat’ als vanzelf op.
Ik wil je daarom graag de volgende overweging meegeven. Bewandel
zoveel mogelijk een rechtstreekse weg naar de staat van nu-bewustzijn.
112
Laat je niet ‘vangen’ door het idee dat je eerst nog wat zaken moet
oplossen en dat je dan pas in die richting kunt gaan. Dit idee houdt
namelijk de verstrikking met het ego-bewustzijn in stand. En waar gaat
het nu uiteindelijk om? Is dat verstandelijk uitrafelen en analyseren
waardoor problemen zijn ontstaan, om het daarna na verloop van
tijd ‘hopelijk’ los te kunnen laten? Of wil je onmiddellijk, de stralende
en oneindig diepe innerlijke vrede ervaren, die verbonden is met nubewustzijn? Je wilt het obstakel toch loslaten? Doe het in het ‘hier en
nu’!
Op het moment dat je jouw persoonlijke obstakels alleen maar via de
biografische, systemische en intuïtieve weg benadert, maak je verstandelijk gezien misschien wel stapjes, maar je blijft ondertussen wel op
de laag van ego-bewustzijn ‘hangen’. Daarbij leert de praktijk ook: ‘Hoe
meer je weet, hoe meer je beseft hoe weinig je eigenlijk weet’. Er is altijd weer meer te ontdekken en te weten. Meer om over na te denken.
Via de weg van de psyche ben je dus nooit klaar. Wanneer je zuiver en
alleen deze weg volgt, blijft de dimensie van je ware Zelf, als een zon
achter de wolken verscholen. Zij kan dan niet haar helende werking
doen.
Nu-bewustzijn is te realiseren in het ‘hier en nu’. Je kunt op dit moment al
in die ervaring komen. Stel het niet uit, doe het nu. Wees ‘wakker’, zie wat
er is, zonder je ermee te verbinden en te identificeren. Dat wat er is, komt
en gaat. Wees je daarvan bewust. Neem je beperkende overtuigingen,
113
emotionele lijden, fysieke lijden, ongezonde neigingen en patronen
waar. Richt het licht van je bewustzijn er op, wees erbij aanwezig. Duik
daarbij zo diep mogelijk in de toestand van nu-bewustzijn. Wees zo
‘wakker’ mogelijk. Het onderdeel De Passie van de Ziel, zal je daarin
gidsen.
Leef je Kern-Groei!
Ontwikkel je alleen in die onderwerpen, waarvan je diep
van binnen voelt, dat jij je daarin graag wilt ontwikkelen!
Breng je Kern-Groei in kaart. Wees je bewust van datgene waar jij
jezelf graag in wilt ontwikkelen. Niet omdat je omgeving het zegt, maar
omdat jij diep van binnen zelf het verlangen voelt, om daarmee aan de
slag te gaan. Pak het daarna op en doe dat op het door jou gewenste
moment. Maak het je op jouw manier en in jouw tempo eigen. Volg
je persoonlijke ontwikkelstijl bij het werken aan ieder ontwikkelpunt.
Wees je bewust van de noodzaak van een balans, tussen de KernUitdaging die je aangaat en de mate van vaardigheid die je daarvoor
hebt. Realiseer je bij de onderwerpen van Kern-Vrijheid, dat ‘echte’
vrijheid alleen te ervaren is in ‘nu-bewustzijn’. Hier ben je vrij van iedere vorm van lijden.
114
Breng je Kern-Groei in beeld
Pak een groot vel papier. Beschrijf hierop alle onderwerpen waarbij je
voelt dat jij je daarin graag wilt ontwikkelen. Maak een onderscheid
tussen onderwerpen. Vermeld alle onderwerpen die te maken hebben
met het opdoen van kennis en vaardigheden, onder het etiket KernUitdagingen. Onder het etiket Kern-Vrijheid, kun je alle onderwerpen
vermelden die betrekking hebben op het vergroten van je innerlijke
kracht en je innerlijke vrijheid.
Kern-Uitdagingen (vergroten van kennis en vaardigheden)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
Kern-Vrijheid (vergroten van innerlijke kracht en vrijheid)
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
115
Kern-Bijdrage
De Passiedrijfveer Kern-Bijdrage geeft een antwoord op de vraag:
‘Wat wil ik bijdragen aan de samenleving?’
Net als ieder ander mens, heb jij de intrinsieke behoefte om met jouw
leven, ‘iets wezenlijks’ bij te dragen aan de wereld om je heen. Hiermee
116
draag je bij aan het welzijn van ‘iets’ of ‘iemand’ in de samenleving.
Het kan zijn, dat jij je vanuit jouw Hart gaat inzetten voor de natuur,
voor dieren of voor mensen. Jouw bijdrage is daarbij per definitie betekenisvol.
Natuurlijk zijn er variaties in reikwijdte. Zo kan het bijvoorbeeld een bijdrage zijn richting één persoon. Ook kan het een bijdrage zijn richting
veel mensen over de hele wereld. In beide gevallen is het een bijdrage
aan de samenleving die ertoe doet. Ze zijn allebei even belangrijk.
In beide vormen, en alles wat daartussen zit, stroomt exact dezelfde
kwaliteit. Deze vormen hebben elkaar nodig en vullen elkaar juist aan!
Synoniemen voor het woord Kern-Bijdrage, zijn de begrippen persoonlijke missie, levenstaak en roeping. Sommige mensen ontdekken deze
al vroeg in hun leven. Zij volgen van jongs af aan hun persoonlijke
missie in het leven. Voor de meeste mensen gaat echter op, dat hun
Kern-Bijdrage voortkomt uit diverse ingrijpende ervaringen, die zij op
hun levenspad zijn tegenkomen. Deze ervaringen kunnen elkaar in relatief korte tijd opvolgen, maar kunnen ook net zo goed verspreid zijn
over een lange periode. Soms zelfs tientallen jaren. Tot er een moment
aanbreekt, waarop de energie van al deze ervaringen samenkomt en
zich transformeert tot een vorm. Die vorm is dan de Kern-Bijdrage die
je wil leveren. Ineens popt deze op in je bewustzijn. Je hebt dan de
kans om hiermee aan de slag te gaan en deze Passiedrijfveer volop tot
leven te brengen.
117
Het moment waarop jij je bewust wordt van jouw Kern-Bijdrage, kan
op twintigjarige leeftijd, veertigjarige leeftijd, zestig- of zeventigjarige
leeftijd zijn. Bij ieder mens komt er een levenspunt, waarop hij of zij
deze innerlijke roep kan horen. Die roep dient zich dan aan in de vorm
van een verlangen om ‘een verschil te gaan maken’ in ‘iets’. Dit komt
voort uit je eigen ervaringen. Dat maakt ook dat je er zo verbonden
mee bent en dat jij je hiervoor, vanuit je Hart, wil inzetten.
Ik zal je nu een aantal praktijkvoorbeelden geven van deze Passiedrijfveer. Het zijn allemaal voorbeelden van mensen, die zich na specifieke
ervaringen, juist voor dat thema zijn gaan inzetten.
Een man die zijn beide ouders aan een bepaalde vorm van kanker
heeft verloren en die zich vervolgens inzet voor de oprichting van
een nieuw soort kliniek, die baanbrekende resultaten behaalt in de
bestrijding van die vorm van kanker.
Een vrouw die onderdeel uitmaakt van het arbeidsproces en daar, tegen alle maatschappelijke ontwikkelingen in, uitstapt om er fulltime
voor haar kinderen te kunnen zijn. Dit nadat zij haar werk, tegen
haar gevoel in, lange tijd voorrang heeft gegeven.
Een bestuurder die zich, na het gedurende lange tijd ervaren van
een ongezonde vorm van winstbejag, inzet voor een nieuwe kijk op
leiderschap en de beoefening daarvan.
118
Een boer die zich inzet om mensen weer dichter bij de natuur te
brengen, nadat hij zelf vaak heeft ervaren, dat veel mensen zo ver
van de natuur af staan.
Een vrouw die zich inzet voor kinderen die moeilijke levensomstandigheden hebben beleefd en die hen helpt dit een plekje in hun
leven te geven. Omstandigheden die zij zelf, vanuit haar eigen jeugd,
herkent.
Leef je Kern-Bijdrage!
Open jezelf voor jouw Kern-Bijdrage, word je hiervan
bewust en maak een verschil in onze samenleving!
Stel je open voor deze Passiedrijfveer. Houd een deel van je bewustzijn gericht op je innerlijke wereld. Voel wat situaties in de buitenwereld met je doen. Merk het verlangen op dat in jou broeit. Een diep
verlangen dat ‘geleefd’ wil worden en waarmee je een verschil maakt
voor de wereld om je heen. Dat is een verschil dat ertoe doet. Maak
het voor jezelf niet kleiner. Bagatelliseer het niet. Erken je innerlijke wens en handel ernaar. Dat is een daad die wezenlijk bijdraagt.
Het brengt jou de ervaring van jouw Passie van het Hart.
119
Breng je Kern-Bijdrage in beeld
Pak een groot vel papier. Teken of schrijf hierop wat jou bezighoudt.
Maak zichtbaar wat voor jou ingrijpende gebeurtenissen zijn geweest.
Visualiseer dit met foto’s of symbolen. Kijk naar wat je hebt op geschreven bij de andere Passiedrijfveren. Voel hoe alles met elkaar verbonden is. Word je al doende bewust, van het verschil dat jij kunt
maken. Durf te dromen en geef hier vorm aan.
Kern-Bijdrage
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
120
121
Kern-Contact
De Passiedrijfveer Kern-Contact geeft een antwoord op de vraag:
‘Wat ervaar ik intuïtief?’
De Passiedrijfveer Kern-Contact, staat voor het gebruik van je menselijke
intuïtie. Maar wat is intuïtie eigenlijk? Daarvoor hanteer ik de volgende
122
definitie: ‘Intuïtie is het vermogen van ieder mens om, zonder nadenken en door onmiddellijke ingeving, informatie innerlijk waar te nemen.’ Als in een flits, in een onmiddellijke ingeving, ‘weet’ je ineens
iets. Zonder dat daar nou een uitvoerig proces, van denken en informatieverwerking, aan vooraf is gegaan. En de inzichten die deze flitsen
je brengen, blijken vaak heel betekenisvol te zijn. Als je er maar ruimte
voor creëert en naar luistert.
Hoe kan je dat doen? Door mensen, situaties en levensvragen intuïtief
te benaderen, je bewust te worden van de informatie die dit je brengt
en daarnaar te handelen. Dit luisteren naar je intuïtie en daarnaar handelen kan ieder mens. Het is in feite dan ook de normaalste zaak van
de wereld. Vandaag de dag is er veel over intuïtie te lezen, te horen en
te zien. De praktijk leert daarbij, dat de wijze van presenteren van intuïtie, er bij veel mensen toe leidt, dat zij zich voor hun eigen intuïtieve
vermogens sluiten. Zij haken af of verwijzen intuïtie naar het rijk der
fabeltjes. Daarmee sluiten zij dus ook de poort van hun eigen intuïtie.
Hier zijn meerdere redenen voor. Zo wordt intuïtie soms als speciaal
vermogen van enkelingen gezien. Ook worden de enkelingen, die er in
het openbaar mee verschijnen, vaak nogal mysterieus gepresenteerd.
Zo zien wij op televisie ineens kaarsen branden, horen wij zachte muziekjes en wordt er nauwgezet toegewerkt naar een climax, waarin er
ineens contact is met een overleden persoon.
123
Intuitie is betekenisvol voor ieder mens. Het is tenslotte ook één van
de zeven Passiedrijfveren. En toch plaats ik tegelijkertijd wel een kritische kanttekening bij intuïtie. Want, intuïtieve vermogens maken je
niet meer of minder spiritueel dan andere mensen. De bewustzijnsladder heeft je laten zien, dat spiritualiteit veel meer is dan ‘helder zien’.
Blijf dus vooral met twee voeten op de aarde staan. ‘Helder zien’ is nog
steeds zien. En zien is verbonden aan je persoonlijkheid, ongeacht of
je ‘gewoon ziet’ of daarnaast ook nog wat ‘verder’ weg ziet. In de zin
van ‘helder zien’.
Ook met krachtige intuïtieve vermogens, kun je dus nog steeds zeer
verstrikt zijn met je persoonlijkheid. Met andere woorden, gevangen
zijn in de toestand van ego-bewustzijn. Het komt dan ook voor dat zogeheten ‘mediums’, de ervaring van ‘nu-bewustzijn’ niet kennen. Omdat zij verstrikt zijn in ego-bewustzijn. Hun persoonlijkheid is voor hen
de enige realiteit. Daardoor ontlenen zij identiteit aan hun ‘intuïtieve
vermogens’. Zonder ooit maar één bewuste ervaring te hebben gehad
van nu-bewustzijn. In het verlengde hiervan citeer ik graag een stukje
tekst van Williges Jäger, Benedictijner monnik en zenboeddhist, zoals
hij dat beschrijft in zijn boek ‘Elke golf is de zee’.
Ik wijs in ieder geval op bepaalde gevaren. En het grootste gevaar
is nu juist dat je de weg halverwege afbreekt. Overigens is dit niet
mijn ontdekking, maar zijn het de grote mystieke tradities van de belangrijke religies die steeds opnieuw ervoor waarschuwen, spirituele
124
nevenverschijnselen als telekinese, profetisme, visioenen, extases,
levitatie, zogenoemde reïncarnatie-belevingen en dergelijke een te
groot gewicht toe te kennen. Natuurlijk kunnen zulke ervaringen
voor een bepaalde persoon, en wellicht ook voor een hele groep, van
betekenis zijn, maar ze zijn geen doel op zichzelf. En vooral mogen
ze niet worden verstaan als teken van een bijzondere uitverkiezing.
Want tenslotte hebben deze paranormale begaafdheden met spiritualiteit niet veel te maken. Het gaat daarbij om potenties die alle
mensen in aanleg bezitten, maar die sommige mensen kunnen ontwikkelen en andere niet – net zoals er ook mensen zijn die muzikaal
begaafd zijn en andere bij wie deze aanleg minder is ontwikkeld.2)
Intuïtie is een natuurlijk vermogen dat jij, net als ieder ander mens,
tot je beschikking hebt. Gooi je intuïtie als vermogen, niet op één hoop
met ‘iets’ wat je op televisie hebt gezien of met een ‘helderziend persoon’ die je kent. Dat zijn namelijk echt verschillende dingen. Open zelf
de deur van je intuïtieve vermogens. Luister er vaak naar en ontwikkel
je erin. Gewoon in het alledaagse leven, zonder het ‘mysterieus’ te
maken. Laat je verbazen en verwonderen, door wat er zo nu en dan op
je pad komt. Zonder dit tot de hoogste waarheid te verheffen. Het doet
zich voor op de laag van de persoonlijkheid en is voor jou als persoon
relevant. Net als de andere Passiedrijfveren. Niet meer en niet minder.
Iedere dag kun je mensen, situaties en levensvragen intuïtief benaderen. Onder dit laatste versta ik vragen, die gaan over dingen die je
Jäger, Willigis. Elke golf is de zee, Rotterdam: Asoka, 2005
2)
125
bezighouden in het leven en waar je graag een antwoord op wilt. Dit
kunnen essentiële levensvragen zijn en ook vragen over alledaagse
situaties. Leg vanuit ‘innerlijke rust’ een dergelijke vraag voor aan je
‘onderbuik’. Wacht dan af en merk hoe er daarna ineens een antwoord
in je bewustzijn verschijnt.
Kies voor deze benadering bij voorkeur een rustig moment. Een moment waarop je alleen bent en je jouw bewustzijn kunt richten op het
thema, de vraag of de situatie waar je wat mee wilt. Verwoord dat wat
je bezighoudt in een korte en krachtige open vraag. Laat deze vraag
vervolgens een paar keer door je gedachten heen gaan. Laat dan de
vraag los, sluit je ogen, knik je kin wat naar beneden richting je borstbeen en leg je handen op je onderbuik. De beste innerlijke houding,
is daarbij een houding waarbij je alert en nieuwsgierig afwacht wat er
komt. Totdat er dus ineens ‘iets’ in je bewustzijn verschijnt.
‘Het antwoord’ dat in je bewustzijn verschijnt, kan een innerlijk beeld
zijn, in de zin van een soort foto of film. Het kan ook een woord zijn of
een zin, een symbool, een geluid, een geur of een gevoel. Soms is het
een volledig antwoord op je vraag, een andere keer kan het een deel
van het antwoord zijn. In ieder geval is het antwoord altijd relevant.
Het kan zelfs zijn dat er iets opkomt, waarbij je in eerste instantie
denkt ‘nou dat kan het niet zijn, nog even verder zoeken’. Doe dat
niet. Wees je bewust van het allereerste dat er in je opkomt, nadat je
jezelf innerlijk hebt opengesteld voor de gestelde vraag. Registreer het
126
eerste ‘antwoord’ als een waardevol puzzelstukje. Uit ervaring blijkt dat
namelijk altijd zo te zijn.
Soms is het gelijk duidelijk, wat de betekenis van het ‘antwoord’ is.
Andere keren is dat nog niet gelijk het geval. Dan heeft het nog wat tijd
nodig, om als het ware te rijpen. De volle betekenis komt in dat geval
meestal op een later moment. Ik zal een aantal praktijkvoorbeelden
van ‘intuïtieve momenten’ geven.
Praktijkvoorbeeld: ineens buikpijn bij overlijden moeder
Een man vertelde mij iets over wat hij in zijn leven had meegemaakt
en waarvan alleen zijn partner op de hoogte was. Op een bepaald
moment in zijn leven was hij bij een bijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst kreeg hij ineens een enorme buikpijn. Deze pijn was zo
sterk, dat hij deze niet kon ‘wegwuiven’. Hij kromp dan ook letterlijk
ineen van de pijn. Dit tot verbazing van de mensen om hem heen,
die hem kende. Nadat hij enigszins op adem was gekomen en weer
rechtop kon staan, hoorde hij zijn mobiele telefoon rinkelen. Toen hij
opnam hoorde hij een familielid, die hem vroeg gelijk naar zijn ouderlijk huis te komen. Daar aangekomen bleek dat zijn dierbare moeder, op exact hetzelfde tijdstip als de intense buikpijn was overleden.
127
Praktijkvoorbeeld: wel of geen kinderwens?
Een academisch opgeleide vrouw met een verantwoordelijke baan,
vertelde mij dat zij al lange tijd bezig was met het vinden van een
antwoord op de vraag of zij wel of niet een derde kinderwens had.
Ik vertelde haar dat ik ervan overtuigd was dat zij het antwoord al
wist en dat het antwoord zich in haar bevond. Ongelovig keek zij
mij aan. Daarop vertelde ze me, dat ze al twee jaar lang iedere dag
aan het nadenken was over deze vraag. Daarna vroeg zij mij haar te
helpen met het vinden van het antwoord in haarzelf. Ik legde haar de
oefening uit, die ik hiervoor heb beschreven. Vervolgens verrichtte zij
deze oefening. Enkele seconden nadat zij haar ogen had gesloten en
haar handen op haar onderbuik had gelegd, deed zij haar ogen weer
open. Tranen vloeiden. Zij vertelde mij dat zij het antwoord wist. Het
antwoord was in dit geval ‘ja’. Ruim een jaar later vierden zij, haar
man en twee andere kinderen, de geboorte van hun derde kind.
Praktijkvoorbeeld: omgang met kinderen na scheiding
Een man kwam voor hem totaal onverwacht, in een scheiding met
zijn vrouw terecht. Zijn vrouw verliet hem en nam hun kinderen mee.
Hij ontdekte dat zij al een tijd een relatie had met een andere man.
Dat deed hem ontzettend zeer. Hij vertelde geëmotioneerd, dat hij
bezig was met advocaten en dat hij zoekende was naar hoe hij richting zijn kinderen hier het beste mee om kon gaan. Een dag later
belde hij mij op. Hij was het ‘intuïtieve experiment’ aangegaan. Het
antwoord stond letterlijk haaks op zijn neiging om met de hulp van
128
een advocaat, een harde juridische strijd aan te gaan, zoals hij van
plan was. Hij vertelde mij, dat hij diep van binnen voelde, dat het ’t
beste was om zijn kinderen de ruimte te geven. Hen te laten gaan.
En ook om hen te stimuleren een binding aan te gaan met de nieuwe
partner van zijn ex-vrouw. Zo moedigde hij bijvoorbeeld zijn jongste
dochter daarna aan, een mooie tekening voor deze man te maken.
Hoe moeilijk dit ook voor hem was. Mede hierdoor hield hij een goede band met zijn ex-vrouw, zijn kinderen en kreeg hij ook een goede
band met de nieuwe partner van zijn ex-vrouw.
Ieder mens heeft plotselinge intuïtieve ingevingen en kan levensvragen
op intuïtieve wijze benaderen. Dat geldt ook voor jou. Mogelijk was jij
je tot nu toe hier niet van bewust. Dan is het in feite slechts een kwestie van je bewustzijn hiervoor te openen. De bewuste intuïtieve momenten zullen daarna als vanzelf ontstaan. Wees ook alert in je leven
op eventuele momenten van synchroniciteit. Dat wordt soms ook wel
‘betekenisvol toeval’ genoemd. Het begrip synchroniciteit is afkomstig
van Carl Gustav Jung. De auteur van het boek ‘ Synchroniciteit’, Joseph
Jaworski, citeert Jung als volgt over dit begrip:
‘Een zinvolle samenloop van twee of meer gebeurtenissen waarbij iets
anders dan de waarschijnlijkheid van het toeval in het geding is’.
3)
Uit de vele momenten van synchroniciteit, in mijn eigen leven en dat
van anderen, heb ik kunnen opmaken dat er als het ware een soort
Jaworski, Joseph. Synchroniciteit, Zeist: Uitgeverij Christofoor, 2006
3)
129
onderstroom bestaat. Eén die werkzaam is onder het levenspad van
alle mensen. Deze stroom komt af en toe in situaties naar boven als
‘betekenisvol toeval’. Ook daar zal ik een praktijkvoorbeeld van geven.
Praktijkvoorbeeld: ontmoeting oud-collega
Een man nam na een gesprek ’s avonds laat afscheid van mij. Terwijl
hij wegliep dacht hij er aan om, na vijf jaar, weer eens contact op te
nemen met een oud-collega. De volgende ochtend reed de man in alle
vroegte voor de files uit, naar een ander deel van het land. Omdat
het kantoor nog niet open was, dronk hij een kop koffie in een nabij
gelegen hotel. Tot zijn verbazing ontmoette hij daar in de vroege
morgen zijn oud-collega, die hij al vijf jaar niet meer had gezien.
Ook in jouw leven doen zich toevalligheden voor. Dit kunnen momenten van synchroniciteit zijn. In de zin dat het je als een soort richtingaanwijzer, naar ‘iets’ relevants verwijst. Benader dergelijke momenten,
van mogelijke synchroniciteit, altijd intuïtief. Zo kun je achterhalen of
het werkelijk van waarde voor je is of dat je de situatie los kunt laten.
De overweging die ik je rondom synchroniciteit meegeef, is om je voor
de aanwezigheid hiervan te openen, zonder daarbij alles te gaan zien
als een teken. Onderzoek het altijd intuïtief, als er mogelijk sprake is
van ‘betekenisvol toeval’. Kijk wat je ermee kunt doen, wanneer je intuïtief voelt dat deze situatie voor jou belangrijk is en handel daarnaar.
Merk hoe je leven zo in een ‘betekenisvolle stroomversnelling’ komt.
130
Leef je Kern-Contact!
Laat je verstand vormgeven, wat je onderbuikgevoel je ingeeft!
Wees je bewust van je ‘intuïtieve vermogens’ en maak hiervan gebruik
in je dagelijkse leven. Ook deze Passiedrijfveer, bekrachtigt jou namelijk
in het ervaren van jouw Passie van het Hart. Benader mensen, situaties
en (open) levensvragen zoveel mogelijk van binnenuit. Ga na wat je
daarbij voelt en handel er vervolgens naar. Houd tevens een deel van je
bewustzijn gericht op eventuele momenten van synchroniciteit. Zodra
synchroniciteit zich in een situatie voor lijkt te doen, kun je deze situatie intuïtief benaderen. Mocht het zo zijn, dat deze situatie betekenisvol
voor je is, handel er dan naar. Breng zo je leven in een stroomversnelling. Het zal je helpen, om je levenspad vol Passie te bewandelen.
Kern-Contact
De Passiedrijfveer Kern-Contact, is even belangrijk als de andere
Passiedrijfveren. Toch neemt deze Passiedrijfveer een eigen plekje in
tussen de andere Passiedrijfveren. Je kunt je ‘intuïtie’ namelijk niet in
kaart brengen. Het is een vermogen dat jij met je meedraagt en dat je
iedere dag opnieuw kunt inzetten. Daarom moedig ik je aan, dit ook te
doen. Dit kan je iedere dag opnieuw, verschillende keren doen.
131
De Passie van het Hart praktiseren
De Passie van het Hart nodigt je uit, om de energie van jouw persoonlijkheid volop te laten stromen. Echt vanuit je Hart te gaan leven. Je
kunt dat doen, door je bewust te zijn van de zeven Passiedrijfveren.
Breng op basis hiervan, jouw Passie van het Hart volledig voor jezelf in
kaart. Doe dat bij voorkeur op één groot vel papier. Gebruik eventueel
hiervoor de zogeheten mindmap-techniek. Dit is een praktisch hulp-
132
middel dat je goed ondersteunt bij het in kaart brengen van je Passie
van het Hart. Maak van dit betekenisvolle vel papier een soort schilderij. Illustreer het naar wens met kleuren en beelden. Doe er een lijst
omheen en kijk er vooral heel veel naar. Zo word jij je volledig bewust,
van jouw Passie van het Hart.
Iedere keer dat je hiernaar kijkt, zie je hoe de energie van jouw persoonlijkheid het makkelijkst kan stromen. Dit zijn de innerlijke omstandigheden die je graag zo vaak mogelijk wil ervaren. Je bent je er
hierdoor van bewust, hoe jouw persoonlijkheid het best tot z’n recht
komt. Dit bewustzijn maakt het mogelijk om hiernaar te leven. Doe dit
ook. Zet je actief in voor de realisatie van deze Passie. Gebruik iedere
situatie om daarin je Passie van het Hart tot uitdrukking te brengen.
Je maakt daarmee als het ware een ‘Hartafdruk’ van jezelf, in iedere
situatie die zich voordoet. Want net als bij de Passie van de Ziel, gaat
het ook bij de Passie van het Hart, om ‘de weg is het doel’. Je hoeft
niet te wachten. Verwar deze Passie niet met iets dat je in de toekomst
hoopt te verwezenlijken. Begin ermee in het ‘hier en nu’. Iedere situatie leent zich ervoor om je Passies te leven. Geen enkele situatie is
daarvan uitgezonderd!
Iedereen heeft het vermogen om te scheppen. Ieder mens creëert.
Natuurlijk ziet dat wat jij creëert vanuit de toestand van diffuusbewustzijn, er heel anders uit, dan dat wat jij creëert vanuit de toestand van kern-bewustzijn. En creëren doe je sowieso. Iedere dag op-
133
nieuw. In feite is namelijk alles wat jij doet, te zien als een creatie. Om
zoveel mogelijk te creëren vanuit kern-bewustzijn, is het belangrijk om
je Passie van het Hart, zo goed mogelijk in beeld te hebben. Want dan
kun je jouw Hart veel makkelijker laten stromen in dagelijkse situaties. Doe jezelf een plezier en hang de weergave van jouw Passie van
het Hart ergens op. Zodanig dat je er veel naar kijkt. Dat maakt de
kans veel groter, dat je ook volop naar al deze inzichten gaat leven. Dat
je Passie zelf creëert en dus ook volop in je leven ervaart.
Momenten van bezinning
Laat, wanneer je naar de weergave van jouw Passie van het Hart kijkt,
iedere Passiedrijfveer eens goed op je inwerken. Kijk naar wat hierbij
vermeld staat. Ga voor jezelf eens na, in hoeverre die Passiedrijfveer
stroomt in jouw leven. Wellicht ben je hier tevreden over of misschien
ook niet. Als dat laatste het geval is, bekijk dan hoe je hier verandering
in kunt aanbrengen. Ga dan voor jezelf eens na, hoe deze Passiedrijfveer meer in je leven tot uitdrukking kan komen.
Creëer momenten van bezinning, om met je Passie van het Hart bezig
te zijn. Voel daarbij goed na wat jou het beste past. Misschien is dat
wel een streep in je agenda op een bepaald moment of wellicht spreekt
het je aan om een persoonlijk actieplan voor deze Passie te maken. Het
kan ook zijn, dat een dergelijke structuur je niet zo aanspreekt en dat
je de realisatie van de Passie van het Hart meer spontaan tot uitdrukking wil brengen. Mogelijk helpt het je in dat geval om een reminder
134
ergens neer te leggen, op te hangen of in je broekzak te steken. Iedere keer dat je deze reminder ziet, hoort of voelt, kun je voor jezelf nagaan, hoe het met je Passie van het Hart is op dat moment. Gebruik
daarvoor je creativiteit, want die heb je!
Relaties
Je Passie van het Hart is te zien als een soort blauwdruk voor je ideale
leven. Tenslotte geeft deze prachtig weer onder welke omstandigheden
jij volop vanuit je Hart leeft. Ga de uitdaging eens aan, om hier met
andere mensen over te praten. Dergelijke gesprekken kun je bijvoorbeeld hebben met je ouders, partner, kind(eren), vrienden, collega’s en
leidinggevende. Zo leren zij jou beter kennen. Ook ben je tegelijkertijd
een bron van inspiratie voor hen. Grote kans dat zij daardoor namelijk
voor zichzelf nagaan, hoe hun Passie van het Hart er eigenlijk uitziet.
Je zult merken, hoe je daardoor op een andere manier, die meer intens
en wezenlijk is, met elkaar in gesprek bent.
Dit intense en wezenlijke contact, leidt vaak tot een verdieping van de
onderlinge relatie. Het maakt over en weer de weg -nog meer- vrij voor
de ervaring van Passie. Zo kun je bijvoorbeeld op basis van je KernWaarden, aan anderen ‘jouw recept’ geven voor een bloeiende relatie.
Vraag daarbij ook om ‘het recept’ van de ander. Praat met elkaar over
hoe jullie relatie eruit ziet, als jullie daarin beiden volop tot je recht
komen. Creëer samen een helder beeld van hoe jullie praktisch met
elkaar omgaan, als de relatie optimaal is. Als je daar vervolgens samen
135
bewust rekening mee houdt en naar handelt, komt een duurzame verdieping in de relatie als vanzelf tot stand. De verbinding tussen jullie
wordt dan nog sterker.
Wissel bijvoorbeeld met je leidinggevende uit, hoe deze het beste met
jou om kan gaan. Leg uit dat hoe meer hij of zij daar rekening mee
houdt, hoe meer jij je als een ‘vis in het water’ voelt. Dat werpt natuurlijk ook z’n vruchten af. Niet alleen voor jou, maar ook voor de
organisatie waar je werkzaam bent en in het contact met je leidinggevende. Het mooie is daarbij, iedere keer als jij met iemand over je
Passie spreekt, ben je er zelf weer bewust mee bezig. Je raakt er meer
en meer van doordrongen. Dat vertaalt zich ook naar je handelingen.
Je komt zo in een opwaartse spiraal terecht. Van daaruit creëer je
steeds meer Passie in je eigen leven. Die Passie komt over bij anderen.
Je nodigt hen daardoor uit, om ook hun Passie meer te gaan leven.
Bij een gevoel van ontevredenheid
Als je een gevoel van ontevredenheid hebt over bepaalde vormen in
je leven, geeft de weergave van jouw Passie van het Hart richting
aan de oplossing. Bijvoorbeeld wanneer je een bepaalde mate van ontevredenheid ervaart, in de relatie met je levenspartner, in de opvoeding van je kind(eren) of in je werk. Neem in dat geval een ‘time-out’
en ga er eens rustig voor zitten. Door dan te kijken naar je Passie van
het Hart, kun je jouw vinger precies op de zere plek of plekken leggen.
Dat maakt het een stuk eenvoudiger om er wat mee te gaan doen.
136
Want als je weet wat er aan de hand is, kun je namelijk ook gaan kijken
naar de oplossing die daarvoor nodig is. Kijk wat ervoor nodig is om het
gevoel van ontevredenheid weg te nemen. Probeer de vorm zodanig bij
te stellen, dat deze weer past. Wellicht is de oplossing in jezelf te vinden of misschien is er een gesprek voor nodig. Mogelijk allebei of meer
dan dat. En als een vorm echt niet meer past, overweeg dan om deze
los te laten.
Nieuwe baan
Mocht het zo zijn, dat je tot de conclusie komt dat het voor je Passie
van het Hart beter is om bijvoorbeeld van werk te veranderen, doe
dat dan. Ga op zoek naar een baan die beter past. Laat je ook hierbij
leiden, door de weergave van jouw Passie van het Hart. Kijk ernaar en
wees je sterk bewust van de contouren van jouw ideale baan. Laat je
hierbij onder andere leiden door je Kern-Waarden. Deze geven aan wat
je belangrijk vindt in je leven. Zowel in het algemeen, als binnen de organisatie waar je werkzaam bent, de rol die je daar vervult en in de
relatie met je leidinggevende.
Verder geven je Kern-Activiteiten, bij het vinden van je ideale baan,
aan wat je inhoudelijk het liefste wil doen. Dit zijn de activiteiten waar
je graag zoveel mogelijk mee bezig bent. De baan die jou het beste
past, is tevens een baan die jou erin voorziet, om je Kern-Gaven volop
te laten stromen en te benutten. Bij voorkeur ten dienste van jouw
Kern-Bijdrage. De cirkel van je ideale baan is helemaal rond, als de
137
organisatie je ook ondersteunt in je Kern-Overtuigingen en je voorziet
in de ontwikkeling, de Kern-Groei, die je graag door wilt maken.
De zeven Passiedrijfveren, helpen je al met al met het vinden van je
ideale baan. Door te kijken naar de volledige weergave van jouw Passie
van het Hart, heb je een totaalbeeld van wat jou in essentie drijft. Je
ideale baan sluit hier goed op aan. Vanuit de heldere contouren van
je Passie van het Hart, kun jij actief aan de slag gaan met het vinden
van die baan. Wees daarbij ook alert op eventuele momenten van synchroniciteit, die zich voordoen. De praktijk leert dat een ‘nieuwe’ baan
die beter aansluit op je Passie, soms vanuit een heel onverwachte hoek
tevoorschijn kan komen.
Mocht je een sollicitatiegesprek hebben, neem dan de weergave van
jouw Passie van het Hart mee. Leg deze op tafel en neem alles punt
voor punt door. Stel jezelf de vraag ‘wil ik hier wel werken?’ als je gesprekspartner niet openstaat voor jouw Passie. Bijvoorbeeld als deze
jouw Passie, onder het mom van ‘idealistisch’, van tafel veegt. Ga na
in hoeverre jullie op dezelfde golflengte zitten. Toets ook goed of alle
Passiedrijfveren goed aansluiten, op de baan waarvoor je solliciteert.
Als er hiaten zijn, overweeg dan goed of je het überhaupt wel wilt doen.
Waarschijnlijk staan dergelijke hiaten namelijk het stromen van jouw
Passie van het Hart in de weg.
138
Vallen en opstaan
Hoewel je vol energie met je Passie van het Hart bezig kunt zijn, zal dit
met momenten van ‘vallen en opstaan’ gepaard gaan. Zo kan het zijn,
dat je af en toe weer even terugvalt op de bewustzijnsladder naar diffuus-bewustzijn. Bijvoorbeeld wanneer jij erachter komt, dat je in een
bepaalde situatie niet trouw bent gebleven aan je Kern-Waarden, terwijl jij je dat nog zo had voorgenomen. En datzelfde kan natuurlijk ook
gebeuren met iedere andere Passiedrijfveer. Je zal soms een misser
ervaren in het uitdrukken van je Passie. Geeft niks, je bent een mens
en geen robot. Zie het als een kans om te groeien en nog bewuster te
worden. Weet ook dat je ware Zelf, hier totaal los van staat. Het is slechts
een gemiste kans op het niveau van je persoonlijkheid. Niet meer
dan dat.
Fouten bestaan niet
Als jij je ontwikkelt, ga je bepaalde dingen anders doen. Daardoor kan
het gebeuren dat, wanneer je na een jaar terugkijkt, je tot de conclusie
komt dat je ‘iets’ een jaar daarvoor ‘fout’ hebt gedaan. Wees voorzichtig
met dergelijke conclusies. Ze kunnen een krachtige en beperkende uitwerking in je psyche hebben. Terwijl dat eigenlijk niet nodig is. Juist
omdat jij in het afgelopen jaar bent gegroeid, doe je bepaalde dingen
anders. Je hebt een evolutie doorgemaakt. Hoezeer je een jaar daarvoor ook vanuit de beste bedoelingen bepaalde dingen deed, kan het
zijn dat je er later, door nieuwe inzichten, weer anders tegenaan kijkt. In
die zin bestaan er geen fouten. Wat bestaat, is een evolutie van jezelf.
139
Synchroniciteit
Je weet inmiddels dat jouw leven in een stroomversnelling kan komen,
door alert te zijn op eventuele momenten van synchroniciteit. Heb
daarom tijdens je dagelijkse leven, oog voor situaties die mogelijk ‘betekenisvol toeval’ kunnen zijn. Onderzoek of deze situaties je ‘iets’ te
vertellen hebben. Ervaar daarbij ook, dat er hiervoor twee verschillende benaderingen bestaan, met ieder hun eigen kwaliteiten. Je kunt
namelijk over de betekenis van ‘iets’ gaan nadenken. En daarnaast kun
je de betekenis van ‘iets’ intuïtief navoelen. Ontdek zelf door ervaring
het verschil.
Conditie elementen van De Passie Piramide
De Passie Piramide maakt je in één beeld bewust, van alle dimensies
waaruit jouw mens-zijn bestaat. Zo laat deze je de verschillende elementen zien, waaruit jouw persoonlijkheid is opgebouwd. Daarnaast zie
je ook je ware Zelf. Zorg goed voor al deze dimensies. Je zal daardoor
innerlijk een betekenisvolle harmonie ervaren. Wissel de momenten
van denken af met momenten van niet-denken. Laat je gevoel stromen.
Houd de tranen niet tegen als ze komen, laat ze er zijn en identificeer
je er niet mee. Neem waar hoe deze tranen komen, er zijn en weer
gaan. Zo geldt dat voor al je gevoelens, laat ze toe. Zorg ook goed voor
je lichaam en wees je bewust van de energie rondom jouw lichaam en
dat van anderen. Leef als een heel mens.
140
Realiseer je droom
Durf hardop te dromen over wat je graag wilt creëren, hoe nieuw of
anders dat ook is. Die droom is er niet voor niets. Voel na wat het onderwerp voor je betekent. Vind uit hoe je jouw droom kunt realiseren.
Wellicht is er een lange tijd voor nodig of misschien ook wel niet. Dit
tijdsbestek doet er in essentie niet toe. Ga op pad. Iedere stap die je
zet in de realisatie van je droom, hoe klein ook, is er één. Je bent op
dat moment al bezig, om deze droom tot werkelijkheid te maken.
Volg je Hart!
141
Energetische overdracht in ontmoetingen
Voor deze oefening is een flinke mate van lichaamsbewustzijn noodzakelijk. Wanneer je jezelf daarin hebt geoefend, kun je gaan experimenteren met energetische overdracht in ontmoetingen. Wanneer je bijvoorbeeld weet dat je iemand gaat ontmoeten, kun je vlak voor deze
ontmoeting je bewustzijn richten op je lichaam. Begin daarbij eerst
met je ademhaling. Volg een aantal cycli van ademhalingen. Richt vervolgens je bewustzijn op je hele lichaam. Maak als het ware een korte
scan van top tot teen. Neem daarbij opmerkzaam waar, welke sensaties zich aandienen. Kom dan in beweging en stap in de ontmoeting
met de ander. Houd daarbij een deel van je bewustzijn gericht op je
lichaam. Neem waar in hoeverre deze ontmoeting een bepaalde verandering in je lichaam teweeg brengt. Zo ja, benoem deze verandering
dan hardop richting de andere persoon en vraag in hoeverre deze de
door jouw beschreven lichaamssensatie bij zichzelf herkent.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
142
143
144
De Passie van de Ziel
145
Essentie van de Passie van de Ziel
Ieder mens wil zich graag goed voelen. Het liefst zo vaak mogelijk.
De Passie van de Ziel laat je ervaren dat dit kan. Op ieder moment van
je leven en dus in iedere levenssituatie!
Diep van binnen, in jouw persoonlijkheid, is namelijk een stralende en
oneindig diepe innerlijke vrede aanwezig. Het enige dat ervoor nodig is
146
om dit te ervaren, is om je ermee te verbinden. Wanneer je dat doet,
stroomt de ervaring als vanzelf in je bewustzijn. Je ontdekt en beseft
hierdoor ook wie je werkelijk bent. Van achter het masker van je persoonlijkheid komt ineens je ware gezicht tevoorschijn. Je wordt ‘wakker’ en ervaart je eigen ziel. Het is zuiver bewustzijn wie je bent.
Zuiver bewustzijn is niet van deze wereld. Het is een hogere dimensie.
Eén die de vorm mens overstijgt. De punt van De Passie Piramide staat
hiervoor symbool. Zuiver bewustzijn is de bron van al het leven. Het is
de diepste essentie van iedere vorm, die in deze wereld bestaat. Zowel
van mens, dier als natuur. Op dit wezenlijke niveau is alles één. Ervaar
het zelf. Dat kun je vanuit een hoge mate van ‘wakkerheid’.
Verruim je bewustzijn. Overstijg je persoonlijkheid. Dat heeft niets met
zweven te maken. Je wordt juist ‘wakkerder’. Ervaar de stralende en
oneindig diepe innerlijke vrede en verdiep deze ervaring. Laat je Ziel, in
vol bewustzijn, z’n weg terugvinden naar huis en opgaan in haar bron.
147
Basisoefening 1: volgen van je ademhaling
Kom aan in het ‘hier en nu’ door het bewust volgen van je ademhaling.
Sluit je ogen en volg met zoveel mogelijk opmerkzaamheid de cyclus
van iedere ademhaling. Tel daarbij iedere uitademing. Begin bij één en
tel tot en met tien. Als je daar bent aangekomen, begin je weer vooraan bij één. Wees mild voor jezelf, als je tussendoor de tel kwijt raakt.
Je was dan weer even afwezig. Het belangrijkste is dat je er weer bent.
Begin gewoon opnieuw bij één. Blijf je bewustzijn gericht houden op
het volgen van je ademhaling. Blijf er zo ‘wakker’ mogelijk bij aanwezig. Laat eventuele gedachten en gevoelens, als wolken aan de hemel,
aan je voorbij trekken. Laat ze komen en gaan. Jij blijft onverstoorbaar
bij het volgen van je ademhaling. Het tellen helpt je daarbij om uit de
trekkracht van je psyche te blijven. Doe deze oefening minstens één
minuut. Langer mag natuurlijk ook.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
148
149
Al(tijd) realiseerbaar
De Passie van de Ziel is een oerverlangen, dat in ieder mens aanwezig
is. Het geeft de aanzet tot een spirituele groei, waarin je ontdekt en
ervaart dat je ware gezicht zuiver bewustzijn is.
Wanneer je de Passie van de Ziel realiseert, wordt het bewustzijn -dat
jij bent- zich bewust van zichzelf als bewustzijn. Dit is een zuiver be-
150
wustzijn. Het is te ervaren als oneindig, vormloos, vibrerend en liefdevol. Alles wat bestaat, komt voort uit deze bron en keert er uiteindelijk
weer naar terug.
Iedereen kan de Passie van de Ziel realiseren en ervaren. Ook jij. Open
jezelf hiervoor. Zodra je dat doet, zul je diep van binnen het oerverlangen herkennen. De erkenning die hieruit volgt, maakt dat je bewustzijnsoefeningen gaat doen. Je wordt daardoor ‘wakkerder’ en gaat een
trede hoger op de bewustzijnsladder. Je maakt dan de stap, van het
niveau van kern-bewustzijn naar dat van hoger-bewustzijn.
Hierdoor ontwaak je uit de illusie van je persoonlijkheid. Je komt erachter, dat je persoonlijkheid slechts een ‘voertuig’ en ‘werktuig’ is voor
het hogere bewustzijn dat jij bent. Dit hogere bewustzijn is je ware
Zelf. Deze is tijdelijk inwonend in jouw persoonlijkheid. Tijdelijk omdat,
vroeg of laat, jouw persoonlijkheid ophoudt te bestaan.
De Passie van de Ziel kan overal en altijd gerealiseerd worden. Het
maakt daarbij niet uit waar je bent, wat je doet of hoe laat het is. Ook
maakt het niet uit hoe de levenssituatie van je persoonlijkheid op dat
moment is. In de zin van of het op dat moment, in het leven van je
persoonlijkheid, nou meezit of juist tegenzit. Want of je gezond bent
of ziek, veel geld bezit of juist weinig geld tot je beschikking hebt, in
Nederland woont of in Australië, man bent of vrouw, jong of oud, de
Passie van de Ziel is in essentie onder alle omstandigheden en door
151
iedereen te realiseren.
Basisoefening 2: volgen van je ademhaling
Deze oefening is grotendeels identiek aan basisoefening 1, die in het
voorgaande hoofdstuk is beschreven. Alleen hoef je nu niet iedere
uitademing te tellen. Bij het volgen van iedere cyclus van ademhalen,
ga je in plaats daarvan je hand als hulpmiddel gebruiken. Kies zelf of
jij je linker- of rechterhand voor deze oefening gaat inzetten. Druk
vervolgens, zodra je inademt, als eerste je duim en wijsvinger tegen
elkaar aan. Bij de volgende inademing, druk je jouw duim en middelvinger tegen elkaar aan. Daarna je duim en ringvinger. En tot slotte je
duim en pink. Daarna begin je weer van vooraf aan. Blijf ook bij deze
oefening, onverstoorbaar, bij het volgen van je ademhaling. Het koppelen van iedere nieuwe inademing aan een hernieuwde vingerzetting
helpt je, net als bij het tellen van je ademhaling, om uit de trekkracht
van je psyche te blijven. Doe ook deze oefening minstens één minuut.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
152
153
Grenzeloos verbonden
Veel mensen hebben er moeite mee om zich echt te verbinden met
anderen. Het contact tussen hen en anderen is vaak oppervlakkig.
De diepere verbinding ontbreekt. Dit is een logisch gevolg van het
ontbreken van de verbinding met hun ware Zelf. Want:
Je ervaart alleen een oneindig diepe en grenzeloze verbondenheid
154
met anderen, wanneer je in vol bewustzijn, verbonden bent met je
ware Zelf.
Als deze bewuste verbinding met het ware Zelf ontbreekt, verdwijnt
de bezieling naar de achtergrond. Wat dan nog rest, is een oppervlakkig bestaan. De persoonlijkheid blijft daarin namelijk ‘over’ als enige
realiteit. Daarbinnen is de denker in ons dan bepalend. Deze wil graag
alles verklaren, begrijpen en controleren. Voor je het weet raak je daardoor verstrikt in een web van gedachten, waarbij de ene gedachte de
volgende gedachte veroorzaakt. Zo gaat het dan de hele dag door. Dit
is een toestand die de meeste mensen, over de hele wereld, dagelijks
beheerst. Zij zijn daarmee ‘gevangen’ in hun denken. De uitknop is
voor hen onvindbaar.
Wanneer de denker de regie heeft over ons bestaan, zijn wij continu
druk bezig, met het verwerken van informatie. De denker wil graag alles begrijpen en deelt daarom het bestaan op in informatie-eenheden.
Alle informatie krijgt een plekje en wordt als het ware in een hokje
ingedeeld. Het denken is voortdurend bezig met ‘dat hoort hier’ en
‘dat hoort daar’. De muren van het hokje vormen daarbij een grens.
Hierdoor is alles binnen het hokje afgescheiden van de rest. Alles krijgt
zo een betekenis en wordt voorzien van een etiket. De denker maakt
de wereld zo begrijpelijk, hanteerbaar en controleerbaar. En hierdoor
ontstaan ook de vele interpretaties, verwachtingen en oordelen. De
denker vindt namelijk overal wel wat van.
155
Voor veel mensen geldt, dat de denker in hen vaak doodsbenauwd is,
dat deze iets niet kan begrijpen of kan overzien. Want als daar sprake
van is, raakt de denker de regie kwijt. Dit controleverlies wil de denker
graag voorkomen. Mede daarom is de denker vaak zo nadrukkelijk aanwezig tijdens het dagelijkse leven. Dat wordt ook nog eens versterkt
door de wereld om ons heen. Het feit dat wij sinds mensenheugenis
onbewust ‘gevangen’ zijn in ons denken, heeft namelijk inmiddels tot
een uiterst complexe wereld geleid. Een wereld die voortdurend een
beroep doet op ‘blijven denken’.
Op veel momenten komen er dan ook allerlei impulsen op ons af. Dit
zijn allemaal verleidingen die ons aan het denken houden of zetten.
Ons denken is daardoor continu actief en draait zo almaar door.
Zo gaat dat dag in en dag uit, maand na maand. Al snel verstrijken er
zo vele jaren. Veel mensen weten daardoor de uitknop van hun denken
niet te vinden. Het denken is voor hen zo vanzelfsprekend, dat ze niet
meer in de gaten hebben, dat ze voortdurend aan het denken zijn. Zij
kunnen er dan niet meer mee stoppen.
Het feit dat veel mensen onbewust voortdurend aan het denken zijn,
heeft geleid tot de vele vormen van waanzin, die wij overal in de wereld om ons heen kunnen zien. Wij hebben met elkaar een wereld gecreëerd waarin denken centraal staat. En nog steeds groeit de hoeveelheid impulsen, die een beroep doet op ons denken. De waanzin zal dus
nog verder toenemen, totdat mensen op collectieve schaal doorbreken
156
in nu-bewustzijn. Daarvoor is het natuurlijk wel eerst van belang, dat
mensen zich er bewust van worden dat zij zoveel denken. Dat het denken hen, net zoals bij vele andere mensen, ‘gevangen’ houdt in egobewustzijn. Vanuit dit besef, kunnen zij zich dan losmaken van deze
ketenen. Eenvoudigweg door in vol bewustzijn over te stappen van
denken naar niet-denken.
Ook jij kunt er vanaf nu voor kiezen, om je denken zuiver en alleen voor
praktische doeleinden te gaan gebruiken en niet meer dan dat. Tussen
de momenten van denken in, breng je dan in vol bewustzijn ruimte
aan. Dat zijn momenten van niet-denken. Zodra je daar mee begint, zul
je al gauw merken, dat deze momenten van niet-denken je goed doen.
Ook ontdek je dat je dit iedere dag opnieuw bewust kunt toepassen.
Al doende word jij je bewust van de wezenlijke verdieping, die hierdoor
in je leven ontstaat. Het brengt je de ervaring van een stralende en
oneindig diepe innerlijke vrede. Een ervaring die van binnenuit komt en
altijd onvoorwaardelijk aanwezig is.
Wees echter wel alert! Want er is een maar. Het is de denker in jou, die
vreest voor deze momenten van niet-denken. Want daardoor neemt
z’n macht over jouw bestaan plotseling af. Als een ballon die wordt
doorgeprikt en vervolgens leegloopt. De denker huivert daarvan. Want
dit is een totaal gebrek aan controle. Angst, de trouwe bondgenoot van
het denken, komt dan op. Als je niet alert en ‘wakker’ genoeg bent,
zorgt dit ervoor dat je weer aan het denken slaat. Zelfs zonder dat je
157
het in de gaten hebt. Je bent op zo’n moment dan opnieuw, onbewust
aan het denken.
Toch is de Passie van de Ziel - bij nadere beschouwing - geen bedreiging voor de denker in jou. Integendeel zelfs. Het zal deze juist helpen,
om veel beter tot z’n recht te komen. Door het creëren van momenten
van niet-denken, kan de denker als het ware even op adem komen. Dit
zorgt ervoor dat de denkkracht toeneemt. Wanneer je deze denkkracht
vervolgens in vol bewustzijn gebruikt, voor de realisatie van jouw Passie van het Hart en Passie van de Ziel, kan deze betekenisvol doorstromen. Je ervaart daardoor een grote mate van ‘zingeving’.
Bevrijd je ware Zelf, uit de onbewuste gevangenschap van je denken.
Breng op ‘wakkere’ wijze, ruimte tussen de momenten van denken
aan. Deze ruimte is vrij van grenzen. Jouw bezieling komt daarmee
van de achtergrond naar de voorgrond. Dat ervaar je niet alleen zelf,
je straalt dat ook uit. Deze bewuste verbinding met je ware Zelf maakt,
dat je ook grenzeloos verbonden bent met anderen. Het leven kan
zodoende optimaal door je heen stromen.
158
Grenzeloos verbonden
Alle grenzen zijn bedacht.
Door het loslaten ontstaat ruimte.
In deze ruimte volgt een diepere verbondenheid.
Dit is de verbinding met je ware Zelf.
Je ware Zelf is zonder grenzen.
Je raakt grenzeloos verbonden met anderen.
Passie kan volop stromen!
159
De ‘denker’ herkennen
‘De denker in jou heeft een stem, herken deze stem en wees je ervan
bewust dat jij niet de denker bent.’
Kom los van de stem, die je hoort in je hoofd. Oefen jezelf daarom in
het herkennen van deze stem. Sluit je ogen en doe één van de twee
basisoefeningen in het volgen van je ademhaling, gedurende minimaal
één minuut. Daarna laat je het tellen van je ademhaling, of het koppelen van je ademhaling aan een nieuwe vingerzetting, los. Blijf zonder
‘hulpmiddel’, met zoveel mogelijk bewustzijn, je ademhaling volgen.
Activeer vervolgens ook de ‘denker’. Laat deze in je hoofd ‘iets’ vertellen. Het maakt daarbij niet uit wat het is. Het gaat erom dat je in vol
bewustzijn je ademhaling blijft volgen en daarnaast ook getuige bent
van de innerlijke stem die je hoort. Dit is de stem van de ‘denker’
in jou. Neem deze stem heel opmerkzaam waar. Want als je helemaal opgaat in het luisteren naar deze stem, en dus het volgen van
je ademhaling ‘vergeet’, ben je opnieuw met de ‘denker’ verstrikt geraakt. Je bent dan opnieuw onbewust aan het denken.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
160
161
Opheffen van de oerverstrikking
De meeste mensen in onze samenleving zijn zich niet bewust van hun
ware Zelf. En dat dit zo is, is niet vreemd. Al vele duizenden jaren leven
wij namelijk als mensheid met de illusie, dat wij onze persoonlijkheid
zijn. Ook wij, de huidige generatie, hebben dat van vorige generaties
overgenomen. Het is deze oerverstrikking, tussen ons ware Zelf en
onze persoonlijkheid, die de mensheid nog steeds in haar greep heeft.
162
En ook de huidige generatie is druk in de weer, om deze oerverstrikking
door te geven aan de volgende generatie. Die van de kinderen van deze
tijd.
De mis-identificatie met de persoonlijkheid, is de moeder van alle verstrikkingen. Mede daarom spreek ik over de oerverstrikking. Het is deze
oerverstrikking, die per definitie lijden veroorzaakt, in welke vorm dan
ook. Al het lijden in onze samenleving, zowel persoonlijk als collectief,
is in essentie hiervan het gevolg. Niet alleen het lijden dat zich op dit
moment voordoet, ook het lijden dat zich in de historie heeft voorgedaan. Lijden bestaat namelijk al sinds mensenheugenis en duurt voort
tot op de dag van vandaag. Dat is de tweede reden waarom ik het de
oerverstrikking noem. Het verwijst naar de inmiddels lange historie.
Natuurlijk zijn er mensen in onze samenleving, die zijn doorgebroken
in nu-bewustzijn. Zij hebben zich losgemaakt van de ketenen van egobewustzijn. Deze mensen waren er al ook in het verleden. Maar tot nog
toe, net als in de historie, zijn de meesten nog in de ban van ego-bewustzijn. De samenleving die wij met elkaar hebben gecreëerd, en die
wij dagelijks om ons heen ervaren, is een samenleving die ‘gebouwd’
is vanuit de oerverstrikking. Het is een samenleving die voortkomt uit
ego-bewustzijn en waarin het denken overheerst. En juist dit denken
overschaduwt bij de meeste mensen hun ware Zelf, waardoor hun persoonlijkheid als enige realiteit overblijft.
163
Veel mensen dragen hierdoor de opvatting met zich mee, dat het bewustzijn een product is van het brein. Dat is vanuit het perspectief van
ego-bewustzijn ook logisch. Want men ervaart tenslotte de persoonlijkheid, als enige realiteit. Daarbinnen speelt het denken de hoofdrol. In
feite heeft ‘de denker’ in iedere persoonlijkheid, zichzelf die hoofdrol
toebedeeld. Wanneer het ‘hoger-bewustzijn’ als ware Zelf zou erkennen, ondermijnt het denken z’n eigen positie. Het denken is bang dat
zijn hoofdrol wordt overgenomen. Daarom is er bij veel mensen innerlijk verzet, als zij zich in spiritueel opzicht ontwikkelen. Het is daarbij
‘de denker’ in hen, die zich verzet.
De opvatting dat bewustzijn een product is van het brein, is ook zichtbaar in de medische wetenschap. Dit is bijvoorbeeld terug te vinden,
in hoe men aankijkt tegen het begrip ‘klinisch dood’. In de medische
wetenschap heerst de opvatting, dat wanneer er geen registratie meer
is van hartslag, ademhaling en hersenactiviteit, er ook geen bewustzijn
meer is. Begrijpelijk, want de achterliggende opvatting is, dat het bewustzijn een product is van het brein.
Toch toont de praktijk aan dat deze opvatting niet klopt. Verdiep je
maar eens in de zogeheten bijna-dood ervaringen. Je ontdekt dan, dat
er veel mensen zijn die op een bepaald moment medisch gezien
‘klinisch dood’ waren en die wel degelijk op dat moment bewustzijnservaringen hadden. Dankzij een succesvolle reanimatie, konden deze
mensen hun ervaringen later met anderen delen. Over het onderwerp
164
bijna-dood ervaringen, is inmiddels veel literatuur voorhanden. Lees
bijvoorbeeld eens het boek ‘Eindeloos Bewustzijn’ van cardioloog Pim
van Lommel.
Ook zogeheten ‘uittredingen uit het eigen lichaam’ tonen aan, dat de
opvatting, dat bewustzijn een product is van het brein, geen juiste weergave van de werkelijkheid is. Bij een ‘uittreding uit het eigen lichaam’
stappen mensen, terwijl zij zich daar bewust van zijn, uit hun lichaam.
Zij stijgen daar dan vaak bovenuit en ‘zien’ zichzelf - hun persoonlijkheid - bijvoorbeeld liggen op een bed of een bank. Dit fenomeen komt
niet alleen voor bij mensen die een bijna-dood ervaring hebben gehad,
maar wordt net zo goed ervaren door mensen in het dagelijkse leven.
Dat zij hier nog niet veel over praten, heeft meer te maken met het feit,
dat deze ervaringen afwijken van de ‘oude’ opvatting over bewustzijn:
dat dit een product is van het brein. Veel mensen, die dergelijke ervaringen hebben gehad, hebben dan ook de neiging om de dialoog met
anderen hierover uit de weg te gaan. Want zo’n dialoog betekent vaak
een confrontatie met de ‘oude’ opvatting. En een dergelijke confrontatie draagt het risico met zich mee, dat anderen je ‘voor gek’ verslijten.
Daarom loopt men niet met deze ervaringen te koop.
Iedereen die beter ‘kijkt’ en zich echt openstelt voor nieuwe ervaringen, zowel van zichzelf als van andere mensen, ontdekt en ervaart
dat bewustzijn geen product is van het brein. De ‘oude’ opvatting over
bewustzijn, is zelfs de omgekeerde werkelijkheid. Jouw psyche bestaat
165
namelijk dankzij bewustzijn. Het zijn je gedachten en gevoelens, die
bestaan in de ruimte, die je jouw bewustzijn kunt noemen. Het bewustzijn geeft je denken en voelen dus bestaansrecht. Anders gezegd,
zonder dit bewustzijn, zijn er überhaupt geen gedachten en gevoelens.
Voor veel mensen is dit inzicht misschien wel net zo revolutionair, als
de switch van de opvatting dat de aarde plat is, naar de ervaringswijsheid dat de aarde rond is. Toch ‘weet’ iedereen diep van binnen,
dat het zo is.
En het is deze ‘innerlijke weet’ die een aantrekkingskracht met zich
meedraagt. Dit is merkbaar als het oerverlangen, dat in jou en in ieder ander mens aanwezig is, om verder te ‘kijken’. Dit oerverlangen is de
Passie van de Ziel. Deze maakt dat jij op weg gaat, naar de ervaring van je
ware Zelf. Daardoor zul je deze ook ontdekken, bewust ervaren en verder
gaan verdiepen. Dit is de meest wezenlijke vorm van ‘thuiskomen’.
De Passie van de Ziel is gelijktijdig met de komst van de oerverstrikking ontstaan. De Passie van de Ziel brengt je, wanneer jij je daar innerlijk voor openstelt, in beweging. Je gaat door het voelen van dit oerverlangen, op weg naar je eigen ervaringsantwoord op de wezenlijke vraag: ‘wie ben ik?’ Dat maakt, dat jij je ware gezicht achter het
masker van jouw persoonlijkheid ontdekt. Dit is het moment, waarop
je ‘wakker’ wordt. Je ontwaakt uit de illusies, die samenhangen met
ego-bewustzijn.
166
Waarschijnlijk hebben de ‘wakkere’ ervaringen van mensen, die lang
geleden leefden, al geleid tot de vorming van het woord persoonlijkheid. Dit woord komt voort uit het Latijnse begrip persona. Eén van de
betekenissen hiervan is masker. En feitelijk is dat ook wat er in de toestand van ego-bewustzijn gebeurt. Je persoonlijkheid verhult, als een
soort masker, je ware identiteit. Als jij de Passie van de Ziel realiseert,
hef je deze oerverstrikking op!
Dagelijkse handelingen
Er zijn veel handelingen die je iedere dag opnieuw verricht. Vaak doe
je deze handelingen op de automatische piloot. Breng juist daarom
hier eens verandering in aan. Maak het doen van die dagelijkse handelingen, tot het belangrijkste, dat er op dat moment is. Breng al je bewustzijn naar het wassen van je handen, het kammen van je haar, het
smeren van je boterham en het poetsen van je tanden. Ervaar in vol
bewustzijn, alle sensaties die daarmee samengaan. Wanneer je merkt
dat je was afgeleid, kom je eenvoudigweg weer met je bewustzijn
volledig terug bij de sensaties die behoren bij de dagelijkse handeling,
die je op dat moment aan het doen bent. Zo maak je van het doen van
dagelijkse handelingen ineens een spirituele oefening. Ze helpen je
namelijk om zoveel mogelijk te leven vanuit ‘Hart en Ziel’.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
167
Van ontspanning naar Zijn
Er is een groot verschil tussen de staat van ontspanning en de ervaring van Zijn. De staat van ontspanning verschijnt, wanneer je een
gewenste situatie ervaart. Die situatie ervaar jij als gewenst, omdat
het prettig is voor je persoonlijkheid. Denk bijvoorbeeld aan een goed
gesprek, lezen, sporten, muziek luisteren of maken, reizen, een strandwandeling maken of helemaal niks doen. Iedereen heeft zo z’n eigen
168
voorkeur voor bepaalde activiteiten. Hoewel de ene activiteit meer fysieke inspanning vergt dan een andere activiteit, hebben al dit soort
activiteiten met elkaar gemeen, dat de psyche er rustiger van wordt.
Het ontspant zich meer. Misschien herken je het wel, dat je bijvoorbeeld door te sporten ‘je hoofd leeg kunt maken’. Indirect zegt dat dus
ook weer iets over de constante activiteit van je psyche.
De toestand van ontspanning hangt samen met jouw persoonlijkheid.
Je kunt het zien als een toestand van relatieve en voorwaardelijke
innerlijke rust. Ik noem het relatief en voorwaardelijk, omdat het situationeel is. Je ervaart ontspanning zolang de situatie, waarin jij je bevindt, voor jou prettig is. Dat gaat samen met een bepaalde mate van
innerlijke rust. Maar deze staat van ontspanning, slaat op een bepaald
moment weer om naar een gevoel van spanning. Dit gebeurt zodra
de situatie in negatieve zin verandert of als je in een nieuwe situatie
terechtkomt, die je als onprettig, oncomfortabel, onrustig of onveilig
ervaart.
Prettige momenten maken dat jij je lichamelijk en geestelijk ontspant.
Een gevoel van innerlijke rust komt dan in je op. Aangezien jouw persoonlijkheid een systeem is, werkt dat door in alle facetten van het systeem. In een toestand van ontspannenheid staat bijvoorbeeld je huid
minder strak, is je ademhaling lager en is je psyche rustiger. Je zit op
zo’n moment ‘lekker in je vel’. Deze staat van ‘ontspanning’ hangt, zoals
je net hebt gezien, samen met situaties die zich voordoen in je leven.
169
Het is daarmee vorm- en tijdgebonden. Het ontstaat namelijk door een
bepaalde situatie. Die situatie is een vorm. En deze doet zich voor op
een bepaald moment, dat is de tijd.
Wanneer jij je alleen richt op het ervaren van gewenste omstandigheden, blijf je ‘hangen’ in een toestand van beperkt bewustzijn. De
dimensie van nu-bewustzijn gaat dan aan je voorbij. Ook maak jij je in
dat geval afhankelijk van deze gewenste omstandigheden. Je gaat er
dan namelijk onbewust vanuit, dat jij je alleen kunt ontspannen als de
omstandigheden, die je ervaart, gewenst zijn. Deze afhankelijkheid is
beperkend van aard. Je persoonlijkheid is namelijk verbonden met de
aardse realiteit. Deze realiteit is een geheel van ontelbaar veel vormen.
Al deze vormen bestaan slechts tijdelijk. Ze komen en ze gaan. Geen
enkele vorm bestaat voor altijd. Ook de door jou gewenste omstandigheden dus niet. Natuurlijk kunnen gewenste omstandigheden in je
leven verschijnen. Maar vroeg of laat verdwijnen deze vaak ook weer.
Waarom zou jij je tegen dat laatste verzetten? Het is onderdeel van het
leven. Geniet van zo’n vorm zolang deze er is en speel ermee. Zonder
je eraan te hechten. Wanneer een vorm verdwijnt, ontstaat er tenslotte
ook weer ruimte voor iets nieuws.
Wees je ervan bewust, dat de ervaring van Zijn onvoorwaardelijk en
absoluut is. Met onvoorwaardelijk bedoel ik, dat de ervaring los staat
van de situaties die zich voordoen in het leven van je persoonlijkheid.
Het maakt dus niet uit of de situatie, waar jij je op een bepaald moment
170
in bevindt, gewenst of ongewenst is. Diep van binnen, is bij jou namelijk altijd, een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede aanwezig.
De ervaring hiervan is niet in woorden te vangen. Daarom hou ik het
bij de ervaring van Zijn. Wanneer je in vol bewustzijn deze bewustzijnstoestand ervaart, ontdek je zelf, hoe wezenlijk en absoluut deze is. Je
ervaart dan een oneindige ruimte.
De poort naar deze ervaring van Zijn, vind je in het ‘hier en nu’. Door
volledig ‘wakker’ en heel opmerkzaam in het moment aanwezig te zijn,
komt deze ervaring als vanzelf in je bewustzijn. Het is de ervaring van
Zijn, die verbonden is met je ware Zelf. Het zuivere bewustzijn, dat jij
bent, en de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede, zijn namelijk
één.
171
Natuurgeluiden
Ga voor het doen van deze oefening eens naar buiten. Kies een plek
waar je deze oefening graag wilt doen. Je kunt ergens gaan staan of
gaan zitten. Kom daar op die plek eerst aan in het ‘hier en nu’, door
het bewust volgen van je ademhaling. Sluit je ogen en volg enige tijd,
met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt dan een deel van je bewustzijn op de geluiden in de natuur,
terwijl je jouw ogen gesloten houdt. Neem waar, welke natuurgeluiden
komen en gaan. Ondertussen blijf je ook de bewuste ademhaling praktiseren. Doe deze oefening zolang als je wilt.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
172
173
Ontwaken en vrij zijn in
nu-bewustzijn
Door bewustzijnsoefeningen te doen en te herhalen, kom je steeds
meer in de toestand van nu-bewustzijn terecht. Er is dan bij jou sprake
van spiritueel ontwaken. Je gaat je ware Zelf, het zuivere bewustzijn
dat jij bent, bewust ervaren.
174
Dit bewustzijn was tot dan toe langdurig ‘gevangen’ in je persoonlijkheid. Je zat vastgeketend in ego-bewustzijn. En ergens diep van binnen, heb jij die ‘gevangenschap’ altijd al gevoeld. Juist daarom verlang
je instinctief zo naar volledige vrijheid. Je wil je namelijk ontdoen van
het vastgeketend zijn, de ‘gevangenschap’, in ego-bewustzijn. Als je
goed naar je innerlijke stem luistert op dit moment, dan weet je dat dit
waar is voor jou. Want de Passie van de Ziel in jou wil geleefd worden.
Door de stap te maken van ego-bewustzijn naar nu-bewustzijn, kom je
los van je persoonlijkheid. Je ontdoet je van de ketenen die je zo lang
hebben gebonden. Er ontstaat ruimte. En die ruimte ervaar je gevoelsmatig als heel wezenlijk. Het is ‘iets’ dat ver boven je persoonlijkheid
uitstijgt. Het is het ervaren van jezelf, als bewustzijn. Het verlangen
naar volledige vrijheid en ruimte, is in werkelijkheid dus het verlangen
naar het ervaren van je ware identiteit, je ware Zelf. Want, jij bent die
ruimte!
Bij het ervaren van nu-bewustzijn, ontwaak je uit de illusie van je persoonlijkheid. Er stroomt dan een nieuwe en wezenlijke dimensie in het
‘wakkere’ deel van je bewustzijn. Dat is een vormloze dimensie, waarin
voortdurend een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede, onvoorwaardelijk, aanwezig is. Menselijke problemen, die op het niveau van
ego-bewustzijn altijd groot zijn, zijn hier in nu-bewustzijn hooguit klein.
Rondom het probleem bevindt zich dan een zee van ruimte. Dat is de
ruimte van zuiver bewustzijn die jij bent.
175
Aanwezig zijn bij een gespannen gezichtsuitdrukking
Veel mensen kennen de ervaring van spanning en stress. Wanneer
daar sprake van is, is dat ook vaak van hun gezicht af te lezen. Experimenteer er eens mee hoe het is, om zo’n gespannen gezichtsuitdrukking van jezelf waar te nemen. Doe deze oefening zodra je in
een gespannen toestand vertoeft. Neem op zo’n moment een timeout. Kom dan eerst aan in het ‘hier en nu’, door het bewust volgen van
je ademhaling. Sluit je ogen en volg enige tijd, met zoveel mogelijk
opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt dan een deel
van je bewustzijn op je gespannen gelaatsuitdrukking, terwijl je met
de rest van je bewustzijn je ademhaling blijft volgen. Neem met name
de sensaties in je gelaat, zo bewust mogelijk waar. Blijf bij al deze
sensaties aanwezig. Ga na in hoeverre je als het ware ‘zonnestralen’
achter je gespannen gelaatsuitdrukking ervaart. Mogelijk breken deze
‘zonnestralen’ zelfs door je gespannen gezichtsuitdrukking heen. Dit
zijn de stralen van je ware Zelf. Het stralende bewustzijn dat jij bent.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
176
177
Ademtocht
Het realiseren van de Passie van de Ziel is een levenskunst. Het vraagt
om een voortdurende opmerkzaamheid. Iedere dag opnieuw. Geen
dag in het leven van jouw persoonlijkheid is daarvan uitgezonderd.
Continu komen er namelijk verleidingen op je af, die je uitnodigen om
weer minder bewust te worden. Dit zijn impulsen die je verleiden om
weer in je denken te stappen. Zodra je voor zo’n verleiding valt, glijd
178
je weer af naar een lager niveau van bewustzijn. Je raakt dan opnieuw
verstrikt in ego-bewustzijn.
Het bewuste ademhalen helpt je, om diep(er) geworteld te raken in
Zijn. Daarom vind je in dit deel van het boek veel oefeningen, waarbij
het doen van ‘bewust ademen’ telkens weer centraal staat. Je ademhaling vindt namelijk plaats in het ‘hier en nu’. Zodra je een bewuste
verbinding maakt met je ademhaling, kom je onmiddellijk met je bewustzijn in het ‘hier en nu’ aan.
Bij het doen van de oefeningen, zul je echter merken hoe groot de trekkracht van je denken is. Het ene moment ben je alert en ‘wakker’ bij
je ademhaling aanwezig en het volgende moment raak je weer onbewust. Het denken heeft je dan weer volledig voor zichzelf opgeëist. Dit
besef groeit bij jou gaandeweg. Het volgende moment dat je weer opnieuw alert en ‘wakker’ bent, besef jij namelijk dat je vlak daarvoor nog
onbewust was.
Het realiseren van de Passie van de Ziel, gaat dan ook met vallen en
opstaan gepaard. Wees mild voor jezelf op het moment dat je in een
‘wakkere’ staat terugkijkt, op onbewuste momenten van daarvoor.
Accepteer het zoals het is. Geef je eraan over. Blijf ‘wakker’. Blijf bij je
ademhaling. Dit helpt je om aanwezig te blijven, bij dat wat er is. Wanneer je bijvoorbeeld aan het mopperen gaat over de hoeveelheid van
onbewuste momenten, is er innerlijk verzet. Je bent op zo’n moment
179
weer onbewust aan het denken.
Wanneer je dagelijks bewustzijnsoefeningen doet, maak je een spirituele groei door. Je zetelt daardoor gaandeweg steeds meer op het
niveau van hoger-bewustzijn. Je wordt ‘wakkerder’. De momenten van
niet-denken nemen toe. De ruimten tussen denken en niet-denken
worden ook steeds groter. En als je denkt, gebeurt dat steeds meer in
vol bewustzijn. Bewuste ademhaling helpt je in dit groeiproces. Je
adem heb je namelijk altijd bij de hand. Het is symbolisch gezegd
een soort ‘veiligheidskoord’, dat je op ieder moment tot je beschikking
hebt en waardoor je verankerd blijft in het ‘hier en nu’. Dat gebeurt
zolang je jouw adem bewust blijft volgen.
180
1-minuut meditaties
Kies vandaag of deze week momenten, voor het doen van verschillende 1-minuut meditaties gedurende de dag. Herinner jezelf daar ook
aan. Deze meditatieve momenten kun je gewoon tijdens je dagelijkse
leven doen. Waar mogelijk sluit je jouw ogen en anders houd je deze
gewoon open. Kom tijdens de 1-minuut meditaties aan in het ‘hier
en nu’, door het bewust volgen van je ademhaling. Volg gedurende die
minuut, met zoveel mogelijk bewustzijn, de cyclus van iedere ademhaling. Na afloop ga je gewoon weer verder met je bezigheden.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
181
‘Ik ben’ als gevoelsbesef
Ieder mens ervaart het wezenlijke gevoelsbesef van ‘Ik ben’. Dit gevoelsbesef, is de aanwezigheid van het zuivere bewustzijn dat jij bent.
Veel mensen koppelen dit gevoelsbesef van ‘Ik ben’ automatisch aan
hun persoonlijkheid. Zij denken dat hun persoonlijkheid en het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ bij elkaar horen en hetzelfde zijn. Dit is de oerverstrikking.
182
Door dagelijks bewustzijnsoefeningen te doen, groeit bij jou de bewustwording, dat het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ niet van deze wereld
is. Het is de aanwezigheid van een andere dimensie, in de aardse realiteit. Dat dit zo is, kun je alleen ervaren door bewustzijnsoefeningen te
doen. Zolang je er alleen over nadenkt, zal de ervaring aan je voorbij
gaan. Het is juist van belang om het denken los te laten en in de ervaring van het doen te stappen. Alleen dan zal de dimensie van Zijn, zich
aan je openbaren.
Het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ is niet ‘iets’ wat je kunt begrijpen. Want
het is in essentie vormloos. Ook is het onpersoonlijk. Dat wil zeggen
dat de ‘Ik ben’ die jij ervaart, precies dezelfde ‘Ik ben’ is, die iemand
anders ervaart. Het is precies hetzelfde zuivere bewustzijn, die tijdelijk
‘inwonend’ ofwel ‘geïncarneerd’ is in jouw persoonlijkheid en in die van
andere mensen. Wanneer je diep doordringt in nu-bewustzijn, kom
je zelf tot deze ervaring. De meeste mensen zijn zich er echter nog
niet van bewust, dat het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ voortkomt uit een
andere dimensie en dat dit los staat van hun persoonlijkheid. Ik spreek
daarbij over ‘nog niet’, omdat dit kan veranderen. Ieder mens is namelijk heel goed in staat, om te ontwaken in nu-bewustzijn.
Zuiver bewustzijn, ‘Ik ben’, heeft het vermogen om zich bewust te zijn
van wat er is. Wanneer dat bewustzijn gericht is op de binnen- en buitenwereld van jouw persoonlijkheid, neemt het waar wat zich daarin voordoet. Als het bijvoorbeeld gericht is op het denken, neemt het de ge-
183
dachten waar, die op dat moment in de psyche rondgaan. Wanneer het
gericht is op het voelen, neemt het de gevoelens waar. In die zin kun
je ‘Ik ben’ ook waarnemend bewustzijn noemen.
De bewuste ervaring van ‘Ik ben’, is gelijk aan de bewuste ervaring van
je ware Zelf. Dat is precies hetzelfde. Dit ware Zelf is er bij iedereen,
altijd en overal. Of je nu wakker bent of slaapt, het maakt niet uit. Zo is
het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ er ook nu, terwijl je deze woorden leest.
En het was er ook 10 minuten geleden. Misschien was er op dat moment
een andere stemming in je persoonlijkheid, maar het is nog steeds dezelfde ‘Ik ben’ die alles waarneemt. Die zich bewust is van wat er is, in
en rond je persoonlijkheid. Zo was hetzelfde gevoelsbesef van ‘Ik ben’
er ook een paar uur geleden, een dag geleden, een maand geleden, een
jaar geleden en tien jaar geleden. Het kan er eenvoudigweg niet nietzijn.
Met andere woorden, zolang jouw persoonlijkheid bestaat op deze
aardbol, zolang al draag jij dit gevoelsbesef van ‘Ik ben’ met je mee.
Het zuivere bewustzijn, dat jij bent, is vanaf het begin af aan aanwezig in jouw persoonlijkheid. Natuurlijk zijn de situaties die zich hierin
voordoen telkens weer verschillend. Zo heeft jouw persoonlijkheid een
historie, in de vorm van een levensverhaal. Ook bestaat er voor jouw
persoonlijkheid een heden en een toekomst. Maar het gevoelsbesef
van ‘Ik ben’, is altijd in ieder van deze levenssituaties aanwezig. Er
is altijd die onveranderlijke en tijdloze ‘Ik ben’ die alles ervaart. Deze
184
bevindt zich in het ‘hier en nu’. Of je nu wakker bent, droomt of in een
diepe droomloze slaap verkeert, ‘Ik ben’ is er altijd.
Van 1879 tot en met 1950 heeft in India een bekende wijze geleefd met
de naam Sri Ramana Maharshi. Zijn wijsheden zijn onder andere opgeschreven door een schrijver en filosoof met de naam Paul Brunton.
In het boek ‘Gesprekken’ citeert hij Sri Ramana Maharshi als volgt over
‘Ik ben’:
De drie toestanden zijn eigen aan het denken. Het Zelf blijft altijd
onaangetast. Het is de substantie die door al deze drie toestanden
heen loopt. De waaktoestand gaat voorbij, ‘ik ben’ blijft; de droomtoestand gaat voorbij, ‘ik ben’ blijft; de slaaptoestand gaat voorbij,
‘ik ben’ blijft; zij herhalen zichzelf, maar nog steeds is er IK BEN.
De toestanden zijn als beelden die in een bioscoop over het scherm
gaan. Maar het scherm blijft onveranderd.
4)
4)
Sri Ramana Maharshi. Gesprekken, Deventer: Uitgeverij Ankh-Hermes, 2002
185
Een ‘stille’ hand
Leg je hand eens in stilte op een dier of een ander mens. Waar mogelijk sluit je de ogen en anders houd je deze gewoon open. Kom dan
aan in het ‘hier en nu’, door het bewust volgen van je ademhaling.
Richt vervolgens een deel van je bewustzijn op je hand en datgene
waar je hand contact mee maakt. Met de rest van je bewustzijn, blijf
je jouw ademhaling volgen. Neem alle sensaties in en rond je hand,
zo opmerkzaam mogelijk waar. Blijf bij al deze sensaties, gedurende
enige tijd, in stilte aanwezig.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
186
187
Bewustzijn richten
‘Naar binnen’
Zuiver bewustzijn, dat jij bent, kan zich zowel naar buiten als naar
binnen richten. Als het bewustzijn zich naar binnen richt, vervloeit
het met haar bron, het wordt daar één mee. Dit is de toestand van
Al-bewustzijn. Dat is de hoogste staat van bewustzijn. Die toestand
is onbegrensd. Op de bewustzijnsladder is dit te zien als het hoogste
188
niveau. In deze meest ‘wakkere’ staat, is er alleen zuiver en vormloos
bewustzijn. Het is onvoorstelbaar, onze menselijke psyche kan zich
daar geen enkele voorstelling van maken.
Ook in de toestand van absoluut bewustzijn, die door sommigen ook
wel de eerste werkelijkheid wordt genoemd, blijft het gevoelsbesef van
‘Ik ben’ bestaan. Het bewustzijn is zich daarin volledig bewust van
zichzelf, als vormloos en zuiver bewustzijn. Dergelijke ervaringen worden ook wel eenheidservaringen of mystieke ervaringen genoemd. Het
is de toestand waarin metaforisch gezien De Passie Piramide, als die
gemaakt is van bevroren oceaanwater, smelt, één wordt met de oceaan
en vervolgens zichzelf beseft als de oceaan. Je wordt je dan ‘Bewustvan-Zijn’.
Het is deze ervaring, die een antwoord geeft op de wezenlijke vraag
‘wie ben ik?’ en waarvan het antwoord door ervaring luidt:
Ik ben het vormloze en zuivere bewustzijn, de levende ruimte, waarin alle vormen zich tijdelijk manifesteren, dat kan worden samengevat met de woorden ‘Ik ben’.
In essentie is het antwoord op de vraag ‘wie ben je?’ dus voor iedereen
hetzelfde en dat is ‘Ik ben’. Van alle woorden die er zijn, geven deze
nog wel het beste richting, in het spreken over de ervaring van de
Passie van de Ziel. Want deze ervaring doet je beseffen dat je één bent
189
met alles wat bestaat en dat afgescheidenheid slechts voorkomt op
de laag van ego-bewustzijn. Iedere toevoeging achter de woorden ‘Ik
ben’, roept opnieuw de illusie van afgescheidenheid op. Het nodigt je
uit om opnieuw onbewust te worden.
‘Naar buiten’
Bewustzijn kan zich ook naar buiten richten. Als het dat doet, gaat het
afzonderlijke vormen waarnemen. De aardse realiteit verschijnt dan in
het bewustzijn. Dit is een wereld vol verscheidenheid, want het is een
wereld vol met vormen. Dit kunnen onder andere vormen zijn, die zich
voordoen in de binnenwereld van jouw persoonlijkheid. Voorbeelden
daarvan zijn sensaties van je fysieke en niet-fysieke lichaam, gedachten, dromen, gevoelens en intuïtieve indrukken die je ervaart. Ook is
er een ongekend groot aantal vormen in de buitenwereld van jouw
persoonlijkheid. Zoals mensen, dieren, natuur, materiële objecten en
energieën. Alles wat ‘iets’ is, is een vorm. Je kunt het als afzonderlijke
vorm waarnemen.
190
Beseffen dat je spreekt
Word je eens bewust van het spreken van je eigen persoonlijkheid.
Merk dat je in staat bent om, terwijl je persoonlijkheid aan het spreken
is, hier tegelijkertijd bewust getuige van te zijn. Bij het doen van deze
oefening, helpt het als je rustig spreekt. Je kunt deze oefening zowel
alleen voor jezelf doen en tevens terwijl je met één of meerdere personen in gesprek bent. Laat je persoonlijkheid daarbij gewoon vertellen
wat het wil vertellen. Wees erbij aanwezig. Neem zo ‘wakker’ mogelijk
ieder woord waar dat wordt uitgesproken. Besef dat het je persoonlijkheid is die spreekt en dat jij dit spreken waarneemt vanuit een hogere
dimensie. Wees de bewuste en stille getuige van het spreken.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
191
Alle vormen zijn bewustzijnsobjecten
Alles is één. Alle vormen die jij waarneemt, in de binnenwereld en
buitenwereld van jouw persoonlijkheid, komen voort uit dezelfde bron.
Die bron is zuiver bewustzijn. Zij bestaan in een ruimte en die ruimte
is het bewustzijn dat jij bent. Je kunt vormen daarom ook bewustzijnsobjecten noemen. Het zijn objecten die in het bewustzijn komen en
gaan. Zij komen voort uit het vormloze en verschijnen. Daarna gaan zij
192
weer op in het vormloze.
Vormen kunnen dus slechts bestaan omdat er een zuiver bewustzijn is,
een levende ruimte, waarin ze kunnen verschijnen. Iedere vorm is daarbij iets. Het stelt iets voor en je kunt het waarnemen. Het kan gezien,
gehoord, gevoeld, geroken of geproefd worden. Het maakt daarbij niet
uit wat het is. Alles wat je waar kunt nemen, is per definitie een vorm
ofwel een bewustzijnsobject. Het is een object in bewustzijn.
Wees je bewust van de ruimte
Sluit je ogen en kom aan in het ‘hier en nu’, door het bewust volgen
van je ademhaling. Volg enige tijd, met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt vervolgens een deel van
je bewustzijn op de wereld van je persoonlijkheid. Met de rest van je
bewustzijn, blijf je jouw ademhaling volgen. Wees de bewuste getuige,
van wat er is in het ‘hier en nu’. Merk welke beelden, geluiden, gevoelens, geuren of smaaksensaties uit de wereld zich aandienen. Laat ze
komen en gaan. Wees er stil en alert bij aanwezig. Word je bewust
van de ruimte, waarbinnen deze ‘objecten in bewustzijn’ bestaan. Ga
er dieper in. Merk hoeveel ‘stille ruimte’ er om het object heen is.
Besef dat jij deze ruimte bent. Dit is de dimensie van Zijn, het zuivere
bewustzijn dat jij bent.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
193
Splitsen van waarnemer en
waarneming
Zoals je net hebt gelezen, is alles wat je kunt waarnemen een vorm.
Iedere vorm is een bewustzijnsobject. Het is een object in bewustzijn. Een object is ‘iets’ en dat ‘iets’ kun je waarnemen. Er is dus een
verschil, tussen dat wat je kunt waarnemen en dat wat waarneemt.
Objecten kunnen worden waargenomen. Datgene wat al deze objecten
194
waarneemt, is de waarnemer. Dit wordt ook wel het subject genoemd.
Het subject dat waarneemt, is het zuivere bewustzijn dat jij bent. Als
je alle objecten wegneemt, is er nog steeds zuiver bewustzijn. Dit is de
onveranderlijke en tijdloze ‘Ik ben’.
Er is dus een groot verschil tussen object en subject. Dat wordt nog
eens benadrukt door de volgende wijsheid:
‘Dat wat kan worden waargenomen, kan niet de waarnemer zijn.’
Deze wijsheid kan ik nog wat concreter maken, door het toe te spitsen
op de verschillende zintuigen, die ieder mens met zich meedraagt.
Daardoor ontstaan de volgende wijsheden:
‘Dat wat gezien kan worden, is niet de ziener.’
‘Dat wat gehoord kan worden, is niet de luisteraar.’
‘Dat wat gevoeld kan worden, is niet de voeler.’
‘Dat wat geroken kan worden, is niet de ruiker.’
‘Dat wat geproefd kan worden, is niet de proever.’
195
Bewuste stiltemomenten in gesprekken
Bewuste stiltemomenten kun je ook creëren in gesprekken met andere
mensen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan de ontmoeting met één persoon of met een groep personen, zoals bij een vergadering. Spreek
van te voren met elkaar af, dat je één of meerdere stiltemomenten van
minimaal één minuut tijdens het gesprek gaat aanbrengen. Op deze
momenten haalt iedere betrokkene bewust adem. Na de minuut, gaan
jullie weer gewoon verder, met waar jullie gebleven waren.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
196
197
Wereld
De wereld die in jou bestaat, is vol met vormen. Vol met bewustzijnsobjecten. Je neemt deze waar. Zo neem je waar wat er is buiten je persoonlijkheid. Dat is je buitenwereld. Ook neem je waar wat er innerlijk
is, dus in de binnenwereld van je persoonlijkheid.
198
Binnenwereld
In je binnenwereld neem je verschillende soorten vormen waar. Praktische voorbeelden hiervan zijn gevoelens, intuïtieve sensaties en lichamelijke sensaties, zoals bijvoorbeeld pijn of tintelingen. Ook neem je
gedachten waar, sensaties die samenhangen met je niet-fysieke lichaam en dromen. Want ook een droom kun je tenslotte waarnemen.
Als er een droom is, is er ook altijd een dromer van die droom. Die dromer is dezelfde ware Zelf, het vormloze en zuivere bewustzijn, waarbinnen de droom zich afspeelt. Ook de droom is dus een vorm, een object,
die verschijnt in het bewustzijn dat jij bent.
Buitenwereld
Net als in je binnenwereld, zijn er ook in je buitenwereld tal van vormen die je waarneemt. Dit zijn alle vormen die zich buiten de grens
van je lichaam bevinden. Praktische voorbeelden daarvan zijn mensen,
dieren, bomen, planten, stenen, verkeerslichten en huizen. Dit zijn
allemaal voorbeelden van materie. Het zijn fysieke objecten die je vast
kunt pakken. Zij hebben een vaste vorm. Ook zijn er objecten in je buitenwereld, die je kunt waarnemen en die geen vaste vorm hebben.
Denk aan zuurstof, temperatuur, wind en geluiden.
Tijdelijkheid
Alle vormen in de wereld, zowel in je binnenwereld als in je buitenwereld, bestaan slechts tijdelijk. Dat kan 1 seconde, 1 dag, 1 maand, 1
jaar, 100 jaar of nog langer zijn. Maar er komt een punt, dat ze niet
199
meer bestaan. Er is altijd een begin en een einde. Op dat moment gaat
de vorm weer terug naar haar oergrond. Dat is het vormloze en zuivere
bewustzijn. Dit kun je ook Al-bewustzijn of absoluut bewustzijn noemen.
Bewuste waarnemer
De vormen die je waarneemt, in je binnenwereld en buitenwereld, zijn
objecten. Jij bent het bewustzijn, de ruimte, waarin die objecten bestaan. Wees aanwezig bij alle bewustzijnsobjecten die zich aandienen,
zonder ermee verstrikt te raken. Wees de bewuste waarnemer van wat
er is.
Oefenen in bewust Zijn:
Laat de volgende wijsheid eens in vol bewustzijn op je inwerken:
Er zijn gedachten, maar je bent niet je gedachten;
Er zijn gevoelens, maar je bent niet je gevoelens;
Er zijn dromen, maar je bent niet je dromen;
Er zijn verlangens, maar je bent niet je verlangens;
Er is een lichaam, maar je bent niet je lichaam;
Er is een niet-fysiek lichaam, maar je bent niet je niet-fysieke lichaam;
Er zijn intuïtieve indrukken, maar je bent niet je intuïtieve indrukken;
Je bent de ruimte, waarin al deze bewustzijnsobjecten bestaan!
200
201
Denken
Iedere gedachte is een bewustzijnsobject. Het is een denkvorm die
verschijnt, in het bewustzijn dat jij bent.
In je dagelijkse leven is denken ruimschoots aanwezig. Er leven namelijk veel gedachten in je binnenwereld. Vaak is het zo, dat de ene
gedachte de volgende gedachte oproept. Zo ontstaat al snel een aan-
202
eenschakeling van gedachten. Zonder dat jij je daar bewust van bent.
Het denken neemt je dan compleet in beslag. Je gaat volledig op in de
gedachten, die zich voortdurend aandienen. Voor je het weet, ben je
als het ware continu achter al je gedachten aan het aanhollen.
Het is de kunst om deze vicieuze denkspiraal te doorbreken. En dat
kun je. Daarvoor is het belangrijk om te weten wat denken is en hoe
gedachten zich in jou manifesteren. Dat zorgt ervoor dat je gedachten
innerlijk gaat herkennen. Zodra je denkvormen herkent, is het een stuk
eenvoudiger om deze los te laten, wanneer ze zich aandienen. Hierdoor realiseer jij de staat van hoger-bewustzijn. In die toestand neem
je gedachten in vol bewustzijn waar, zonder ermee verstrikt te zijn.
Je neemt iedere gedachte waar als denkvorm, die verschijnt in het
bewustzijn dat jij bent.
Wat is denken eigenlijk? In feite is denken niet meer, dan het innerlijk
gebruik van je zintuigen om te zien, te horen, te tasten, te proeven en
te ruiken. Naast het feit dat jij deze zintuigen inzet, om de buitenwereld
rondom je persoonlijkheid te ervaren, gebruik je dezelfde zintuigen
ook als je denkt.
Zien, horen, aftasten, proeven en ruiken
Gedachten dienen zich onder andere visueel aan. Dus in de vorm van
beelden. Door middel van verbeelding, verschijnen stilstaande en bewegende beelden in je hoofd, voor je ‘innerlijke oog’. Dit vermogen
203
komt ook in onze taal tot uiting. Kijk maar eens naar het woord ‘denkbeeldig’, waarin de begrippen ‘beeld’ en ‘denken’ treffend zijn samengevoegd tot één woord. Jij hebt dus het vermogen om als vanzelf beelden in je hoofd te zien. Deze creëer je zelf met je gedachten. Zodra je
dat doet, neem je andere beelden waar, dan de beelden van de omgeving waar je op dat moment aanwezig bent.
Denken betekent dus onder andere ‘innerlijk zien’. Deze beelden in je
hoofd gaan, net als alles wat je ziet in de buitenwereld van je persoonlijkheid, gepaard met een enorme variëteit aan details. Zo zijn er
verschillen in kleur, afstand, diepte, kaders, ruimte en scherpte. Je kunt
hier zelfs verandering in aanbrengen. Want je hebt met je verbeeldingskracht het vermogen, om alle innerlijke beelden te veranderen. Probeer
het maar eens. Zie in gedachten een voor jou dierbaar persoon voor je.
Geef dan, als je deze persoon voor je ziet, hem of haar eens een andere haarkleur. Zoals je zult merken, gaat dat heel eenvoudig.
Naast beelden, ben je ook in staat om geluiden in je hoofd waar te
nemen. Dit is het auditieve deel van het denken. Het gaat daarbij om
geluiden die, net als bij het zien, afwijken van de geluiden die op dat
moment te horen zijn in je omgeving. Ook deze geluiden zijn een product van je brein. Een veel voorkomend fenomeen is het horen van
een ‘stem in gedachten’. Dat kan bijvoorbeeld de stem van jezelf zijn
of de stem van iemand anders. De denker in jou presenteert zich vaak
in deze denkvorm.
204
Je bent bijvoorbeeld op dit moment deze tekst aan het lezen. Ook daarin is de auditieve component van het denken aanwezig. Als je leest
hoor je namelijk een stem in je hoofd. Let daar maar eens op. Die stem
ken je. Het is de stem van je eigen persoonlijkheid, die de tekst aan het
lezen is. Dat gebeurt allemaal in je hoofd, in je denken. Deze stem is,
zolang je natuurlijk niet hardop voorleest, voor andere mensen in je
omgeving niet waarneembaar en innerlijk wel voor jou.
Grappig experiment kan zijn om de stem van jezelf, die je hoort tijdens het lezen, eens te veranderen in de stem van iemand anders.
Merk maar dat dit kan. Je wordt dan als het ware voorgelezen door iemand anders. Ook het innerlijke horen kent, net als het zien, een brede
variëteit. Zo kunnen de geluiden die je hoort hard of zacht zijn, van ver
weg of dichtbij komen en een hoge of lage toon hebben.
Jouw denken bestaat verder uit het vermogen om ‘dingen’ innerlijk af
te tasten. Ook hier is een gevarieerd onderscheid van sensaties in te
ervaren. Zo maak jij bijvoorbeeld een onderscheid in warm of koud,
vast of vloeibaar, stug of flexibel en glad of ruw. Ook ben je in staat om
smaak in je gedachten op te roepen. In dat geval heb je de innerlijke
ervaring van zoet, zuur, zout of bitter. Tot slot ben je ook in staat om in
je denken heel veel verschillende geuren te ervaren.
Het probleem van het denken
In de wereld van vandaag de dag lijden veel mensen. Dit lijden is het
205
gevolg van voortdurend onbewust denken. Je bent onbewust aan het
denken, als tijdens het denken de bewuste verbinding met je ware Zelf
ontbreekt. Als je dus niet in het volle licht van je bewustzijn aan het
denken bent. Je vertoeft dan in de toestand van ego-bewustzijn. Deze
toestand is de oorzaak van al het lijden. Of dat nou fysiek, mentaal of
emotioneel is. Daarbij is de omvang van het lijden op het niveau van
diffuus-bewustzijn, verreweg het grootst.
In de toestand van ego-bewustzijn hol je als het ware blind achter alle
onwillekeurige, automatische en in veel gevallen repeterende gedachten aan. En dat zijn er vaak nogal wat. Je hebt niet in de gaten, dat
je hierdoor sterk in een gedachtenwereld leeft. Het eigenlijke leven in
het ‘hier en nu’, gaat in dat geval voor een groot deel of volledig aan
je voorbij.
Gedachten halen je bewustzijn weg uit het moment. Zij nemen je mee
naar vervlogen tijden en de toekomst. Of je gedachten verleiden je om
na te gaan denken over het heden. En denken over het heden is wezenlijk anders, dan met vol bewustzijn in het ‘hier en nu’ aanwezig zijn.
Want het denken reduceert de oneindige diepte van het ‘hier en nu’ en
de dimensie van Zijn, tot een eindig en zeer beperkt heden.
Continu loert het gevaar van onbewust worden, in tal van verschillende
vormen. De ene keer flitsen er beelden door ons hoofd, die ons bewustzijn opeisen. Een ander moment is het de stem van de denker in ons.
206
Ook kan het een tastwaarneming, een geur of smaak zijn, die ons uit
het ‘hier en nu’ haalt. ‘Wakker’ blijven vraagt dan ook om voortdurende
opmerkzaamheid.
Boven je denken uitstijgen
Alle gedachten zijn waar te nemen. En zoals je al eerder hebt ingezien:
‘dat wat kan worden waargenomen, kan niet de waarnemer zijn’. Gedachten zijn dus niets meer dan objecten, in het bewustzijn dat jij bent.
Jij bent het waarnemende subject. Je bent het vormloze bewustzijn en
de ruimte, waarin al deze gedachten kunnen bestaan. Daarin komen en
gaan alle gedachten, terwijl ‘Ik ben’ blijft.
Gedachten zijn vormen. Het zijn bewustzijnsobjecten die veelvuldig
verschijnen. De trekkracht van gedachten is groot. Een gedachte eist
als het ware al het bewustzijn voor zichzelf op. Als dat gebeurt, ben je
onbewust geworden. Aangezien dit gevaar continu op de loer ligt, is het
van belang om voortdurend heel alert te zijn. Dat is een kwestie van
bewustzijnsoefening. En dat kun je!
Oefen jezelf erin, om in het ‘hier en nu’ gedachten die verschijnen, stil
en opmerkzaam waar te nemen. Zonder je erdoor mee te laten slepen. Merk hoe al deze gedachten komen en gaan. Merk ook op dat het
gevoelsbesef van ‘Ik ben’ blijft. Herken de diverse denkvormen. Dit zijn
de verschillende vermommingen, waarin gedachten zich in jouw bewustzijn aandienen. Je weet nu waar je jouw opmerkzaamheid op kunt
207
richten. De denkvorm kan zich namelijk aandienen als innerlijk ‘zien,
horen, aftasten, proeven of ruiken’. Verbind je bij het waarnemen van
deze gedachten, met het gevoelsbesef van ‘Ik ben’. Neem waar hoe de
gedachten, in welke vorm dan ook, komen en gaan. Wees je bewust
van de ruimte rondom alle gedachten. Want jij bent die ruimte!
Oordelen loslaten
Ga de uitdaging eens aan om na te gaan, in hoeverre de ‘denker’ in
jou oordeelt, over mensen die je tijdens het dagelijkse leven op je pad
tegenkomt. Wees alert op de gedachten die ontstaan, wanneer een
ander persoon in je bewustzijn komt. Dat kan op tal van manieren zijn.
Zo kan het zijn dat je in gedachten met iemand bezig bent. Of je komt
fysiek iemand tegen. Bijvoorbeeld omdat je iemand aan de overkant
van de straat ziet lopen of omdat je met iemand in gesprek bent. Merk
op in hoeverre je een oordeel hebt over deze persoon. Als dat zo is,
laat het oordeel dan los. Streef ernaar om de ander zoveel mogelijk vrij
van enig oordeel tegemoet te treden.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
208
209
Voelen
Ieder gevoel, dat samenhangt met de persoonlijkheid, is een bewustzijnsobject. Het is een gevoelsvorm die verschijnt, in het bewustzijn dat jij
bent.
Het denken heeft een uitwerking op jou, die veel verder gaat dan je gedachten alleen. Aangezien je persoonlijkheid te zien is als een systeem,
210
beïnvloedt het denken ook de andere elementen van je persoonlijkheid,
zoals je gevoelens. Ook dit gebeurt in de toestand van ego-bewustzijn,
meestal onbewust en automatisch.
Je gedachten en je gevoelens vormen samen een psychologisch geheel. Dit kun je kortweg je psyche of ego noemen. Voelen is dus, naast
het denken, het tweede aspect van je psyche. En net als bij het denken, is de trekkracht van gevoelens groot. Ook gevoelens nodigen je
uit om onbewust te worden of te blijven. Je kunt dus net zo goed door
gevoelens, ondergedompeld zijn in de toestand van ego-bewustzijn.
Wanneer dat het geval is, eisen deze gevoelens al het bewustzijn op
voor zichzelf. Je bent dan als het ware het gevoel op zo’n moment.
Om te voorkomen dat dit gebeurt, is het belangrijk om te weten wat
voelen nu eigenlijk is en hoe gevoelens zich in jou openbaren. Net als bij
het denken zorgt dit ervoor dat je gevoelens herkent, zodra zij zich aandienen. Je kunt gevoelens dan door je heen laten stromen, zonder ermee verstrikt te raken. Je blijft ‘wakker’. Vanuit hoger-bewustzijn neem
je dan waar, hoe gevoelens in jouw persoonlijkheid komen en gaan.
Het ontwarren van ‘voelen’
In ons dagelijks taalgebruik spreken wij veel over voelen en gevoel.
Maar wat is gevoel eigenlijk? Ergens weten wij allemaal wel wat wij
er ongeveer mee bedoelen, maar wat is nu bijvoorbeeld het verschil
tussen voelen en emoties?
211
Gevoelens kennen verschillende verschijningsvormen. Zo kun je iets
aanraken of op afstand bevoelen. Ook kun je geëmotioneerd zijn, een
bepaalde stemming ervaren, ergens gevoel voor hebben, intuïtief voelen, een onderbuikgevoel ervaren, op je gevoel afgaan en sensaties van
je lichaam ervaren. Al deze gevoelens doen zich voor, maar ze zijn daarmee nog niet hetzelfde. Ieder van de genoemde gevoelsvormen heeft
een specifieke betekenis. Die is als volgt:
Voelen:
De verzamelnaam voor het waarnemen van sensaties in de buitenwereld van je persoonlijkheid, door aftasting én het innerlijk waarnemen
van emoties, stemmingen, intuïtie, onderbuikgevoel en sensaties van
je lichaam.
Aftasting:
Fysieke en niet-fysieke objecten in de buitenwereld van je persoonlijkheid benaderen en met gebruik van de huid aftasten. Zowel door daadwerkelijke aanraking, als door het object vanaf afstand energetisch te
benaderen.
Emotie:
De energielading die ontstaat in je lichaam, als gevolg van psychologische processen en energetische overdracht.
212
Stemming:
De mentaal-emotionele toestand, waarin je psyche gedurende een
bepaalde tijd verkeert.
Ergens gevoel voor hebben:
Het natuurlijke vermogen van je persoonlijkheid om, vanuit gemak en
kracht, bepaalde activiteiten te verrichten.
Intuïtie:
Het vermogen van ieder mens om, zonder nadenken en door onmiddellijke ingeving, informatie innerlijk waar te nemen.
Onderbuikgevoel:
Een deelvermogen van intuïtie, waarbij je zonder nadenken en door
onmiddellijke ingeving, gevoelsmatig iets weet.
Op je gevoel afgaan:
Vertrouwen op je intuïtie en daarnaar handelen.
Sensaties van je lichaam:
Het voelen van prikkels van je fysieke lichaam, waaruit je jouw gesteldheid van dat moment kunt opmaken.
213
Alle hiervoor genoemde vormen van voelen hangen samen met je persoonlijkheid. Ook dit zijn objecten, die verschijnen in het bewustzijn
dat jij bent. Oefen jezelf erin om in het ‘hier en nu’ gevoelens waar te
nemen, zonder je erdoor mee te laten slepen. Laat gevoelens, als deze
zich aandienen, eenvoudigweg er zijn. Accepteer het zoals het is en blijf
er met vol bewustzijn bij aanwezig. Zonder er iets aan te willen veranderen. Merk hoe alle gevoelens komen en gaan. Terwijl het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ blijft. Wees je bewust van het bewustzijn waarbinnen al
deze gevoelens zich voordoen. Want jij bent dat bewustzijn!
214
Uit emoties blijven
‘Een emotie ontstaat op de plaats waar verstand en lichaam elkaar
ontmoeten en is de reactie van het lichaam op het verstand; je zou ook
kunnen zeggen: een afspiegeling van het verstand in het lichaam.’
5)
Dit citaat van Eckhart Tolle geeft de verbondenheid tussen emoties en
denken treffend weer. In het verlengde hiervan nodigt deze bewustzijnsoefening je uit, om los te komen van de emoties die zich aandienen in je persoonlijkheid. Wees bij het doen van deze oefening alert op
de emoties die zich tijdens je dagelijkse leven aandienen. Veranker jezelf dieper in het ‘hier en nu’, zodra een emotie verschijnt. Sluit op dat
moment je ogen en volg enige tijd, met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt vervolgens een deel van
je bewustzijn op de emotie die er is. Blijf als bewuste getuige aanwezig
bij de emotie, zolang deze er is. Je hoeft er niets aan te veranderen.
Neem de emotie in vol bewustzijn waar. Laat daarbij het volgende besef door je heengaan: ‘Er zijn emoties, maar je bent niet deze emoties.’
Ervaar dat jij het zuivere bewustzijn bent, waarin alle emoties kunnen
bestaan.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
5)
Eckhart Tolle, De kracht van het nu, Ankh-Hermes B.V., 2009
215
Verstrikt raken met vormen
Telkens wanneer je een trede lager gaat op de bewustzijnsladder, raakt
het bewustzijn dat jij bent, verder verwijderd van haar bron. Vormen
dienen zich dan aan. Zodra je van de laag nu-bewustzijn in de laag van
ego-bewustzijn terecht komt, raak je verstrikt met deze vormen. Het
is een verstrikking, omdat jij je op dat moment niet meer bewust bent
van je ware identiteit. Deze wordt dan namelijk overschaduwd door de
216
activiteit van je psyche.
De binnenwereld en buitenwereld van je persoonlijkheid, blijft in deze
toestand over als enige realiteit. Wat er dan gebeurt, is dat je alleen
nog maar vormen ofwel objecten waarneemt en die heel serieus neemt.
Je bent je er dan niet van bewust, dat dit slechts ‘objecten in bewustzijn’
zijn. Je hebt alleen nog ‘oog’ voor deze objecten en gaat voorbij aan
het meest wezenlijke van alles: het gevoelsbesef van ‘Ik ben’. Daardoor gaan alle vormen met je op de loop. Je bent dan volledig in
de ban van ego-bewustzijn en onbewust verstrikt geraakt met de gedachten en gevoelens van je persoonlijkheid.
Wanneer dat het geval is, wordt je haast continu geleefd door allerlei
gedachten en gevoelens. De ene gedachte roept de volgende gedachte
op. Uiteraard gaat dat ook gepaard met alle bijbehorende gevoelens.
Deze gedachten en gevoelens nemen bezit van je. Je gaat er helemaal
in op. Wanneer je bijvoorbeeld meemaakt dat iemand iets doet wat jou
boos maakt, neemt die boosheid bezit van je. Je lichaam vult zich dan
met spanning, je hoofd loopt rood aan en er spoken allerlei gedachten
over die ander en de situatie in je hoofd rond. Je bent er helemaal vol
van. En dat gebeurt allemaal, zonder dat je er bewust voor hebt gekozen. Tenslotte kies je er niet zelf voor om je lichaam met spanning te
vullen, je hoofd rood te maken en allerlei gedachten in je hoofd op te
roepen. Het gebeurt allemaal als vanzelf.
217
Vergelijk het met een bioscoopbezoek. Het gebeurt veel dat, wanneer
mensen naar een film zitten te kijken, zij helemaal in die film opgaan.
Het besef van ‘het is maar een film’, is op zo’n moment verdwenen. Er is
alleen nog maar film. In de toestand van ego-bewustzijn werkt dat precies zo. Mensen gaan in deze bewustzijnstoestand, helemaal op in de
gedachten en gevoelens die zich aandienen. Het bewuste gevoelsbesef
van ‘Ik ben’, is op zo’n moment verdwenen. Het bevindt zich buiten het
‘wakkere deel’ van hun bewustzijn.
218
Beelddenken herkennen
‘Het denken manifesteert zich onder andere door beelden die zich
aandienen in je hoofd.’
Deze bewustzijnsoefening nodigt je uit, om los te komen van de denkbeelden, die zich aandienen in je hoofd. Daarvoor is het van belang om
dergelijke denkbeelden te herkennen, zodra deze verschijnen in je dagelijkse leven. Deze oefening helpt je daarbij. Veranker jezelf hiervoor
eerst in het ‘hier en nu’. Sluit je ogen en volg enige tijd, met zoveel
mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt
vervolgens een deel van je bewustzijn op de activiteit van je brein.
Merk welke innerlijke beelden verschijnen. Blijf er als bewuste getuige
bij aanwezig. Neem in vol bewustzijn waar, hoe deze denkbeelden
komen en gaan. Laat daarbij het volgende besef door je heengaan: ‘Er
zijn denkbeelden, maar ik ben niet deze denkbeelden.’ Ervaar dat jij
het zuivere bewustzijn bent, waarin alle denkbeelden kunnen bestaan.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
219
Fijn en pijn, twee kanten van dezelfde
medaille
Je psyche is geneigd om voortdurend bezig te zijn, met het labelen en
waarderen van de wereld om je heen. Alle situaties die zich voordoen,
voor hebben gedaan of voor kunnen doen, kun je daarbij uiteindelijk
terugbrengen tot twee polariteiten. Namelijk de polariteiten ‘fijn’ en
‘pijn’.
220
Alles wat je in de categorie ‘fijn’ plaatst, ervaart je psyche als gewenst
en ontvang je doorgaans met open armen. Bij het voelen van pijn komt
je ego echter in verzet, het wil zo snel mogelijk van deze spanning af.
Het voelt zich bedreigd. Dit verzet manifesteert zich, in de toestand van
ego-bewustzijn, in een aantal vormen. Deze vormen hebben met elkaar
gemeen, dat het verschillende vormen van ‘wegdrukken’ zijn.
Zo kun je bijvoorbeeld een soort pantser om je heen maken, waarop
de pijnlijke situatie als het ware afketst. Denk hierbij aan het negeren
of ontwijken van een ongewenste situatie, die zich in je buitenwereld
voordoet. Je sluit je dan innerlijk hiervoor af. Als de pijn desondanks
toch voelbaar is, wil je daar meestal zo snel mogelijk vanaf. Projectie is
een manier die je ego daarbij helpt. In dat geval plaats je de pijn als
het ware buiten jezelf, door deze te projecteren op iemand anders.
Bij projectie maak je iemand anders verantwoordelijk voor de pijn,
de ongewenste gedachten en gevoelens, van je eigen persoonlijkheid.
Vaak gebruikt je ego daar een willekeurige aanleiding voor. Iets wat
zich voordoet, gebruikt je ego als aanleiding, om je spanning in af te
laten vloeien. In werkelijkheid gaat deze spanning dus niet over de
willekeurige situatie waarop het ego zich concentreert. De eigenlijke
oorzaak van de spanning, hangt samen met iets heel anders. Maar
daar wil het ego niets van weten, omdat het te bedreigend is.
Naast projectie zijn er nog meer manieren voor het ego om de pijn af
221
te laten vloeien. Zoals bijvoorbeeld in sport en seksuele gedragingen.
In sommige situaties is er echter geen afvloeiing van pijn mogelijk. In
dat geval kan je ego z’n laatste ‘wegdruktroef’ inzetten en dat is de pijn
verwijzen naar de catacomben van je psyche. Het ego wil dan zo de
bedreigende pijn wegnemen.
Zo worden er, in de toestand van ego-bewustzijn, heel wat ongewenste
gevoelens buiten het bereik van het ‘wakkere deel’ van je bewustzijn
opgeslagen. In de hoop ze nooit meer tegen te komen. Maar dat blijkt
onmogelijk. Diep in je psyche woekert dat alles verder. Het neemt je
zelfs nog meer in de greep. Alleen ben jij je daar niet van bewust.
Dit alles voltrekt zich namelijk buiten je bewuste blikveld. Het zit dan
verscholen in je onbewuste denkpatronen, automatismen en reflexen.
Het zet zich vast op plaatsen in je lichaam en dat kan weer tot allerlei
klachten en ziektes leiden. En wanneer de pijn dan toch, af en toe naar
boven komt, probeert je ego de pijn te verdoven. Door bijvoorbeeld je
persoonlijkheid aan te zetten tot eten, drinken, drugs, medicijnen, televisie kijken of andere vormen van afleiding.
Het ‘wegdrukken’ van gevoelens van pijn, hindert de ervaring van
Passie. Zowel de Passie van het Hart als de Passie van de Ziel. Het
leven is namelijk te zien als een continue stroom, waarin zich allerlei
situaties voordoen. Gewenste en ongewenste situaties komen en gaan.
Zolang jij de neiging blijft volgen, om vast te willen houden aan wat
‘fijn’ is en weg te drukken wat ‘pijn’ is, verzet jij je tegen deze natuur-
222
lijke stroom. Je blijft daarmee vastgeketend in ego-bewustzijn.
De oplossing en bevrijding is in essentie heel eenvoudig. Accepteer
wat er is en wat zich aandient in het ‘hier en nu’. Verbind je met het
niveau van hoger-bewustzijn. Wees aanwezig bij dat wat er is. Neem je
gedachten en je gevoelens waar. Merk ook op welke wegdrukpatronen
zich daarbij innerlijk aandienen. Wees je er tevens van bewust, dat je
gedachten zich vaak innerlijk herhalen. Dit is symbolisch te zien als
een plaat die blijft hangen. Telkens weer speelt zich in het denken een
bepaalde situatie of redenering af, met alle bijbehorende gevoelens.
Deze herhaling in gedachten, van wat zich voor heeft gedaan of wat
zich voor zou kunnen doen, houdt je in een kwellende greep. Net zolang totdat jij je hiervan losmaakt, door je bewustzijn te verruimen
naar het niveau van hoger-bewustzijn.
Vanuit hoger-bewustzijn ontdek je, dat ‘fijn’ en ‘pijn’ twee verschillende
kanten van dezelfde psychologische medaille zijn. Beide ervaringen zijn
namelijk verbonden met je psyche. Zij doen zich daarin voor en bestaan dus alleen op de laag van ego-bewustzijn. Euforie en depressie
maken in die zin geen verschil. Wanneer je vertoeft in ego-bewustzijn,
zijn het twee verschillende vormen, waarin de oerverstrikking tot uiting
komt. Door in het ‘hier en nu’ bij je gedachten en gevoelens ‘aanwezig’
te zijn, kom je los van deze oerverstrikking.
223
Bewust lopen
Oefen jezelf eens in bewust lopen. Kom daarvoor eerst volledig aan
in het ‘hier en nu’. Sluit je ogen en volg dan enige tijd, met zoveel
mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Open na
verloop van tijd je ogen, terwijl je de bewuste ademhaling blijft praktiseren. Kom vervolgens in beweging door te gaan lopen. Richt daarbij
in stilte een deel van je bewustzijn op dit lopen. Met de rest van je
bewustzijn, blijf je jouw ademhaling volgen. Wees de bewuste getuige
van het lopen. Laat eventuele gedachten en gevoelens die verschijnen
tijdens het lopen, als wolken aan de hemel, aan je voorbij trekken. Blijf
verankerd in het ‘hier en nu’ met je bewustzijn. Experimenteer daarbij
ook met verschillende looptempo’s. Loop zowel snel, op gewone snelheid, langzaam als heel langzaam. Ervaar de verschillen in sensaties,
tussen de diverse loopsnelheden. Ervaar welk looptempo je helpt, om
in het ‘hier en nu’ te zijn en te blijven.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
224
225
‘Aanwezigheid’
De staat van ‘aanwezigheid’ is verbonden met nu-bewustzijn. Op het
moment dat je dit niveau van bewustzijn bereikt, ben je namelijk ook
per definitie ‘aanwezig’. Wat dat betekent is het volgende. Je bent op
zo’n moment, gezeteld in Zijn, in vol bewustzijn aanwezig bij dat wat
er is in het ‘hier en nu’. Het is dan ook een uiterst ‘wakkere’ staat van
bewustzijn. Deze hogere bewustzijnstoestand, kun je in één woord uit-
226
drukken met de term ‘aanwezigheid’. Het is de aanwezigheid van je ware
Zelf, die je in vol bewustzijn ervaart.
De ‘bewustzijnsladder’ laat zien, dat nu-bewustzijn is onder te brengen
in twee niveaus. Namelijk hoger-bewustzijn en Al-bewustzijn. Op het
niveau van Al-bewustzijn, gaat het zuivere bewustzijn dat jij bent op in
haar bron. Het bewustzijn dat jij bent, verruimt zich dan tot een absoluut geheel. Je ervaart ‘alles is één’. Dit is een bewustzijnstoestand van
totaal ontwaakt zijn. Het is de meest ‘wakkere’ staat. Dit wordt ook wel
een verlichte staat van bewustzijn genoemd. Het bewuste gevoelsbesef van ‘Ik ben’, verruimt zich in deze toestand tot het meest wezenlijke
niveau. Het ervaart zichzelf als de bron van alle vormen die er zijn.
Op het niveau van hoger-bewustzijn, kenmerkt ‘aanwezigheid’ zich door
bewuste waarneming. Dat betekent dat je als stille en bewuste getuige
waarneemt, wat er is in het ‘hier en nu’. Vanuit je verbondenheid met
Zijn, neem je waar wat zich voordoet in de wereld. Zowel in als rondom
je persoonlijkheid. Zo neem je bijvoorbeeld heel opmerkzaam het denken waar. Je bent je bewust van de gedachten die zich aandienen.
Zonder dat je met deze gedachten verstrikt raakt. Je neemt enkel waar,
hoe deze gedachten komen en gaan.
Soms zijn dat er onstuimig veel. Gedachten volgen elkaar dan in hoog
tempo op. De ene gedachte veroorzaakt dan alweer de volgende gedachte, en zo gaat het maar door. De activiteit van je denken, is in dat
227
geval te vergelijken met de beweging van een woeste rivier. Soms is je
denken echter relatief rustig. Dan is het meer te vergelijken met een
kabbelend beekje. Hoe dan ook. Vanuit de toestand van ‘aanwezigheid’
laat je al deze gedachten, als wolken aan de hemel, aan je voorbij
waaien. Je blijft verbonden, met de hogere dimensie van Zijn.
‘Aanwezigheid’ beperkt zich niet alleen tot gedachten. Vanuit het niveau van hoger-bewustzijn, neem je net zozeer alle gevoelens waar
die komen en gaan. Je blijft bij al deze gevoelens aanwezig, zolang ze
er zijn. Zonder er wat van te vinden en dus over na te gaan denken.
Je blijft gezeteld in Zijn. Je neemt al deze gevoelens waar, als objecten
in bewustzijn. Net zozeer ben jij je ervan bewust, dat de sensaties van
je fysieke en niet-fysieke lichaam, en alle vormen in de buitenwereld,
allemaal bewustzijnsobjecten zijn. Hoe groter je mate van ‘aanwezigheid’ is, hoe meer intens je bewustzijnservaringen worden. Want wanneer je diep geworteld raakt in Zijn, ontstaat er ook een diepte in je
waarneming. Je bent je er dan van bewust, dat alle vormen voortkomen uit dezelfde bron.
‘Aanwezig zijn’ betekent dus dat je, gezeteld in Zijn, onthecht waarneemt wat zich voordoet in het ‘hier en nu’. Deze onthechting wordt
ook wel de-ïdentificatie genoemd. Je bent dan namelijk losgekomen
van je persoonlijkheid, de oerverstrikking is doorbroken. Op zo’n moment identificeer jij je niet meer met je persoonlijkheid. Je bent je dan
namelijk bewust van je ware identiteit en dat is zuiver bewustzijn.
228
Wanneer je bewustzijnsobjecten, zoals gedachten of gevoelens, onthecht waarneemt, bestaat er een betekenisvolle ruimte rondom het
waargenomen object. Die ruimte is het bewustzijn dat jij bent. Die
ruimte zorgt ervoor, dat je er niet mee verstrikt raakt. Het bewustzijnsobject kan je dan niet opeisen voor zichzelf. Opeisen betekent dat je
er helemaal in opgaat. Als dat gebeurt, is er alleen nog maar object en
geen ruimte meer rondom het object. Je bent op zo’n moment afwezig
en opnieuw verstrikt geraakt.
Bij onthechte waarneming daarentegen, neem je bijvoorbeeld pijn in
het fysieke lichaam van je persoonlijkheid waar, zonder de pijn te zijn.
Zo neem je ook onthecht de stemming van je persoonlijkheid waar,
zonder je daardoor mee te laten slepen. Ook de emoties, zonder daarin
weg te zakken. Of de gedachten die zich aandienen, zonder in gedachten verzonken te raken. Of intuïtieve waarnemingen, zonder deze tot
hoogste waarheid te bestempelen. Door onthecht aanwezig te zijn bij
alles wat er is, ervaar je een stralende en oneindig diepe innerlijke
vrede, die onlosmakelijk verbonden is met de dimensie van Zijn.
Afwezigheid
Vertoeven in ego-bewustzijn, is dus anders gezegd een bewustzijnstoestand van ‘afwezig zijn’. Er is geen sprake van de bewuste getuige
van de waarneming zijn. Je maakt daarmee als het ware een ‘vrije val’,
van de laag van nu-bewustzijn naar de laag van ego-bewustzijn. Je
wordt daarmee spiritueel gezien weer onbewust. Het psychologische
229
concept ‘tijd’ dient zich aan, waarmee verleden, heden en toekomst op
het toneel verschijnen. Ook lijden dient zich dan onvermijdelijk aan.
Dat kan een psychologisch lijden, een fysiek lijden of een combinatie
van beide zijn.
Wortelen in Zijn
Wanneer je goed geworteld bent in Zijn, heb je voortdurend een stuk
van je bewustzijn in verbinding met deze dimensie. Je kunt de verbinding daarbij zien als een veiligheidskoord, dat zorgt voor een goede
verankering. Deze verankering zorgt ervoor, dat je ‘aanwezig’ blijft bij
dat wat er is. Daardoor wordt jij je ook steeds bewuster van de verstrikkingen, neigingen, driften, verlangens, patronen en conditioneringen, die je persoonlijkheid met zich meedraagt. Vanuit je groeiende
mate van ‘aanwezigheid’ kun je deze dan loslaten. Want zoals je al
eerder hebt ingezien: ‘dat wat woekert in het donker, lost op in het
licht.’ Dat is het licht van jouw bewustzijn. Het bewustzijn dat je bent.
Bewustzijnsoefeningen helpen je om het licht van jouw bewustzijn
steeds feller te maken. ‘Aanwezigheid’ is namelijk niet een bewustzijnsniveau dat zomaar ontstaat. Het vraagt om inzet. Je maakt dit
bewustzijnsniveau actief, zodra je er zelf verbinding mee maakt. Daar
is stilte, rust en opmerkzaamheid voor nodig. Als je gehaast met ‘iets’
bezig bent, verlies je meestal weer het bewuste gevoelsbesef van ‘Ik
ben’. Jij, als bewuste getuige van de waarneming, raakt dan weer afwezig. De realisatie van de Passie van de Ziel, is dan ook te zien als een
230
levenskunst, die je iedere dag opnieuw kunt praktiseren. Het vraagt om
voortdurende inzet om ‘wakker’ en ‘aanwezig’ te blijven, bij dat wat er
is. Het beoefenen van meditatie kan je daarbij helpen.
Dieper doordringen in Zijn
Kies een rustige plek en neem minimaal een half uur de tijd voor deze
oefening. Deze bewustzijnsoefening nodigt je namelijk uit, om dieper
in de dimensie van Zijn door te dringen. Nog ‘wakkerder’ te worden.
Sluit hiervoor je ogen en kom aan in het ‘hier en nu’ door het bewust
volgen van je ademhaling. Volg, met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cycli van iedere ademhaling. Wees met je volledige bewustzijn
aanwezig bij je ademhaling. Laat eventuele ‘objecten in bewustzijn’
die zich aandienen, voor wat ze zijn. Word zoveel mogelijk één met
je ademhaling. Laat je adem je zo diep mogelijk meevoeren in de dimensie van Zijn. Ervaar hoe het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ ook in deze
uiterst ‘wakkere’ staat van bewustzijn blijft bestaan.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
231
Mediteren
Meditatie helpt je bij de realisatie van de Passie van de Ziel. Als je
mediteert, creëer je namelijk een exclusief moment van nu-bewustzijn.
Je beoefent op zo’n moment het doen van een bewuste ademhaling.
Dit helpt je om zo ‘wakker’ mogelijk in het ‘hier en nu’ aanwezig te zijn.
Dergelijke momenten maken dat je meer en meer geworteld raakt in
Zijn. Je tilt je bewustzijn daarmee naar een hoger niveau. Dat werkt
232
ook door in je dagelijkse leven. Je raakt zodoende steeds meer ‘aanwezig’ bij dat wat er is.
Je kunt mediteren op een traditionele wijze. Je zit dan op de grond,
eventueel op een meditatiekussen of -bankje, in een meditatiehouding.
Maar er zijn meerdere manieren. Je kunt namelijk net zo goed mediteren
terwijl je loopt, ligt, staat of zit op een stoel. Neem in ieder geval wel altijd als je zit, zoveel mogelijk een ‘wakkere’ houding aan. Hang bijvoorbeeld niet achterover of voorover. Zit zoveel mogelijk fier rechtop. Een
rechte rug helpt je om ‘wakker’ te blijven. De energie van je lichaam
kan zo goed doorstromen.
Verder kun je langere tijd mediteren, zoals een half uur, een uur of zelfs
een hele dag. Dit hoeft overigens niet. Je kunt gedurende je dag ook
diverse kortere meditatiemomenten creëren. Het verankeren van je bewustzijn op het niveau van hoger-bewustzijn, is ook heel goed mogelijk
door een aantal keren per dag een ‘1-minuut meditatie’ te doen. Dat
kan zelfs in de file, wachtend in de rij voor de kassa in de supermarkt,
lopend naar je werk, luisterend naar muziek, kokend achter het fornuis
en bij het afwassen. Dit zijn allemaal voorbeelden van dagelijkse situaties, die zich uitstekend lenen voor het beoefenen van ‘aanwezigheid’.
Want daar is meditatie uiteindelijk voor bedoeld. Niet om ‘slechts’ enkele momenten van je leven heel ‘wakker’ te zijn, in de vorm van die
paar keer dat je langere tijd mediteert. Nee, het gaat er juist om zoveel
233
mogelijk ‘wakker’ te zijn tijdens je dagelijkse leven. Ook korte meditaties helpen je daarbij. Mede ook omdat deze eenvoudig zijn te realiseren. Korte meditatieve momenten zijn makkelijker in te passen in je
dagelijkse leven. Je kunt het in feite overal en altijd praktiseren. Geen
enkele situatie is daarvan uitgezonderd!
Wat is meditatie?
Mensen blijken meditatie in de praktijk op verschillende manieren uit
te leggen. Op de vraag ‘wat is mediteren voor jou?’, zijn dan ook tal
van antwoorden te horen. Voorbeelden hiervan zijn het luisteren naar
muziek, het doen van yoga, het lezen van religieuze of filosofische teksten, zingen, het doen van ontspanningsoefeningen, het volgen van geleide visualisaties en zo nog veel meer.
Ik ben het er volledig mee eens, dat al deze activiteiten voor een persoonlijkheid prettige activiteiten kunnen zijn. Er is alleen wel een kritische kanttekening bij te plaatsen. Los van het ‘plezier’ dat iemand
hieraan beleeft, is het ook heel goed mogelijk om al deze activiteiten
te verrichten, vanuit een toestand van ego-bewustzijn. Op het moment
dat daar sprake van is, noem ik het geen meditatie. Want waar het bij
meditatie om gaat, is het volgende:
Meditatie is een spirituele oefening, waarbij je er zelf voor kiest om je
bewustzijn gedurende een bepaalde tijd zo goed mogelijk naar binnen te richten, om zo diep mogelijk door te dringen en te verblijven
234
in nu-bewustzijn. Alle activiteit is erop gericht om het niveau van
hoger-bewustzijn te realiseren of zelfs te overstijgen, door in een
staat van Al-bewustzijn te verkeren.
Laten wij eens kijken wat de auteur Ken Wilber, ook wel de ‘Einstein’
van het menselijk bewustzijn genoemd, in zijn boek ‘Overgave en Strijd’
over meditatie vertelt:
Waar het bij meditatie of kontemplatie om gaat - ongeacht in het
Oosten of in het Westen, christelijk, moslim, boeddhistisch of hindoeïstisch - is inderdaad ons te bevrijden van de ‘optische illusie’ dat
wij slechts gescheiden ego’s zijn die los staan van elkaar en van de
eeuwige geest, en in plaats daarvan te ontdekken, dat als we eenmaal bevrijd zijn uit de gevangenis van de individualiteit, we één zijn
met God en dus één met alle manifestatie, op een volmaakt tijdloze
en eeuwige manier.
6)
Sri Ramana Maharshi, de bekende wijze uit India, vertelt in het boek
‘Gesprekken’ het volgende over meditatie:
Mediteren op een object zal je niet helpen. Daarom moet je leren
beseffen dat subject en object één zijn. Bij het mediteren op een
object vernietig je dat besef van één zijn en creëer je dualiteit. Mediteer alleen op het Zelf. Probeer je bewust te worden dat het lichaam
niet jij is, de emoties niet jij zijn, het intellect niet jij is. Wanneer dit
Wilber, Ken. Overgave en strijd, Amsterdam: Uitgeverij Karnak, 1998
6)
235
alles het zwijgen is opgelegd, zul je merken dat er iets anders is;
houd daaraan vast en het zal zichzelf openbaren.
7)
In hetzelfde boek is nog een citaat van Sri Ramana Maharshi over
meditatie opgenomen:
Visioenen en geluiden die zich tijdens het mediteren voordoen, moeten als afleidingen en verleidingen worden beschouwd. De aspirant
moet zich door geen van deze laten verleiden. Visioenen geven het
mediteren iets extra’s en niets meer dan dat.
8)
Het is zeker waar dat het beoefenen van meditatie, in de zin van wat
ik daaronder versta, allerlei prettige bijwerkingen heeft voor iedere persoonlijkheid. Zo kan meditatie het denken sterker maken, de concentratie vergroten, tot ontspanning leiden en de last van psychische en
fysieke klachten verminderen of zelfs helemaal laten verdwijnen. Maar
dit alles is niet het uiteindelijke doel.
Het model van de bewustzijnsladder laat je zien dat nu-bewustzijn uit
twee lagen bestaat, namelijk hoger-bewustzijn en Al-bewustzijn. Bij
meditatie worden beiden geoefend en gepraktiseerd, waarbij het in
essentie uiteindelijk gaat, om het verwezenlijken van een hogere staat
van bewustzijn, gedurende je dagelijkse leven. Meditatie is dus kortweg te zien, als het cultiveren van nu-bewustzijn. Daarin worden alle
activiteiten vanuit ‘aanwezigheid’ verricht en ben je vrij van identificatie
Sri Ramana Maharshi. Gesprekken, Deventer: Uitgeverij Ankh-Hermes, 2002
7) 8)
236
met je persoonlijkheid.
Een warm stiltebad
Deze bewustzijnsoefening is nagenoeg gelijk aan de bewustzijnsoefening ‘Dieper doordringen in Zijn’, van het hoofdstuk hiervoor. Het
verschil is, dat je er bij deze oefening voor kiest om gedurende nog
langere tijd stil en ‘wakker’ te zijn. Ga daarbij uit van minimaal anderhalf uur. Zorg ervoor dat je alleen bent. Voorkom afleiding door andere
mensen, een telefoon die rinkelt, een wekker die afgaat of muziek
die op de achtergrond speelt. Deze bewustzijnsoefening kun je zowel
binnen als buiten doen. Kies in dat laatste geval wel voor een rustige
plek, bijvoorbeeld ergens in de natuur.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
237
Positie van je Ziel
Tussen ‘hemel en aarde’
De positie van je Ziel is in het levensvisiemodel ‘De Passie Piramide’
aangeduid met de punt. Op de ‘bewustzijnsladder’ is dat het niveau
van hoger-bewustzijn. Deze posities symboliseren dat je Ziel zich tussen ‘hemel en aarde’ bevindt. Je Ziel begeeft zich op het grensvlak van
twee dimensies. Dat is de aardse realiteit, waarin jouw persoonlijkheid
238
bestaat en de dimensie van Zijn. Het vormloze en zuivere bewustzijn.
De aardse realiteit bestaat uit een wereld vol met vormen. Iedere vorm
is een manifestatie. Het is ‘iets’. Zuiver bewustzijn is ‘niet iets’. Het is de
vormloze bron, van waaruit alle vormen ontstaan en daar uiteindelijk
ook weer naar terugkeren. Het bewustzijn, dat jij bent, bevindt zich dus
precies op het grensvlak, tussen ongemanifesteerd en gemanifesteerd
bewustzijn.
De naam hogere Zelf of hoger-bewustzijn, wordt gebruikt om aan te geven, dat je ware Zelf boven je persoonlijkheid uitstijgt. Hoger-bewustzijn is daarmee wezenlijk anders dan bijvoorbeeld je intellectuele vermogens. Want een intellectueel vermogen is een denkvermogen en is dus
verbonden aan je persoonlijkheid. Daarentegen stijgt hoger-bewustzijn
boven je persoonlijkheid uit. Het kan het denken aanschouwen, zonder
ermee verstrikt te zijn.
Zolang het bewustzijn, dat jij bent, gericht is op het waarnemen van
vormen, zal het zich hiervan bewust zijn. De wereld zal zich dan in het
bewustzijn, als geheel van objecten, manifesteren. Dat zijn alle vormen
uit de binnenwereld én de buitenwereld van je persoonlijkheid. Zodra
bewustzijn zich richt op haar bron, zal het hierin opgaan. Er één mee
worden. Op dat moment is er geen scheiding meer tussen waarnemer
en waarneming. Er is alleen ‘Bewust Zijn’.
239
De ‘aanwezigheid’ van een bloem, plant of boom
Laat je inspireren door de volledige ‘aanwezigheid’ van een bloem, een
plant of een boom. Experimenteer hier eens mee. Kom bij het doen
van deze bewustzijnsoefening eerst volledig aan in het ‘hier en nu’.
Sluit je ogen en volg dan enige tijd, met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Open na verloop van tijd je
ogen, terwijl je de bewuste ademhaling blijft praktiseren. Richt daarbij
in stilte een deel van je bewustzijn op de bloem, de plant of de boom
die je ziet. Blijf met de rest van je bewustzijn jouw ademhaling volgen.
Laat eventuele gedachten en gevoelens, die verschijnen tijdens het
kijken, als wolken aan de hemel aan je voorbij trekken. Blijf met je
bewustzijn verankerd in het ‘hier en nu’. Besef de totale ‘aanwezigheid’
van de bloem, de plant of de boom. Word één met deze ‘aanwezigheid’.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
240
241
De Passie van de Ziel praktiseren
Maak van ieder moment het belangrijkste moment
van je leven en beleef deze vanuit nu-bewustzijn!
De Passie van de Ziel en de Passie van het Hart kunnen uitstekend naast
elkaar bestaan. De Passie van de Ziel nodigt je uit, om ieder moment
zo nu-bewust mogelijk te leven. De Passie van het Hart nodigt je uit,
242
om de energie van je persoonlijkheid, recht uit het Hart, zo makkelijk
mogelijk en volop te laten stromen.
Door van ieder moment het belangrijkste moment van je leven te maken
en te beleven vanuit nu-bewustzijn, praktiseer je de Passie van de Ziel.
Iedere dag opnieuw. Met de realisatie daarvan ben je namelijk nooit
klaar. Want de realisatie van de Passie van de Ziel, is geen doel op zich.
De weg is het doel. Deze weg bestaat uit alle levenssituaties, die je
dagelijks op je levenspad tegenkomt. Bewandel dit pad dan ook zoveel
mogelijk vanuit de staat van nu-bewustzijn.
Hierdoor ben je namelijk vrij van tijd en blijf je uit de greep van de
dwangmatige en continue processen, die zich afspelen in je psyche.
Omdat je, verankerd in het ‘hier en nu’, vanuit een hoger niveau van
bewustzijn, aanwezig bent bij dat wat er is. Zo beleef je ieder moment
nu-bewust. ‘Wakker’ neem je dan waar wat zich in het ‘hier en nu’
voordoet. Zowel in de binnenwereld als in de buitenwereld van je persoonlijkheid. Je bent je ervan bewust dat dit één is. Er bestaat slechts
één wereld.
Leef! Ervaar het leven zo intens mogelijk. Zie een bloem en blijf kijken,
wees erbij ‘aanwezig’. Laat het eventuele commentaar van de denker in
jou voor wat die is. Wat deze ook over de bloem vertelt. Ruik eraan en
laat deze sensatie door je heen gaan. Merk op hoe het is om bij deze
bloem ‘aanwezig’ te zijn. Kijk naar de schakering van de blaadjes en
243
blijf kijken. Laat haar kleuren op je inwerken. Voel de ‘aanwezigheid’
van de bloem en wordt er één mee. Raak diep verankerd in het ‘hier
en nu’!
Wees ‘aanwezig’ bij alles wat je doet en laat je raken door een zonsondergang, het neerdwarrelen van een herfstblad, het zien van een
spelend kind, het horen van het getjilp van een vogel. Geniet, en neem
waar hoe je geniet. Wees ‘aanwezig’ bij het proeven van een kop thee,
bij het horen van het kabbelende water, bij het voelen van de wind
op je huid, bij het horen van de stilte, bij het ruiken van de geur van
lentebloesem, bij het volgen van je ademhaling, bij het waarnemen van
een gedachte, bij het voelen van je hand die de hand van een ander
raakt. Leef!
Wees ‘aanwezig’ bij de emotie die zich in je aandient, bij het voelen van
de energie tussen je handen, bij de pijn in je lichaam, bij het diep in
de ogen van de ander kijken, bij het de ander diep in jouw ogen laten
kijken, bij het spreken, bij het lopen, bij het luisteren, bij het eten en
drinken, bij het horen van de regendruppels die tikken op het dak, bij
het voelen van de warmte van de zon op je huid, bij het poetsen van
je tanden, bij het voelen van hoe je voeten staan op de grond, bij het
rollen van de tranen over je wangen, bij het voelen van het leven in
je handen, bij het ontvangen van een compliment en bij het lachen
om een grap. Blijf ‘wakker’ en beleef alles wat je doet, zo nu-bewust
mogelijk!
244
Creëer exclusieve en stille momenten van intens nu-bewustzijn. Help
jezelf hieraan herinneren, door een signaal af te laten gaan of iets in
je broekzak te steken, dat je eraan herinnert op de momenten dat je
het weer voelt. Zet een streep in je agenda. Of kies een aantal vaste
momenten op de dag. Ga dan staan, zitten, liggen of lopen en duik zo
diep mogelijk in nu-bewustzijn. Beoefen het ‘wakker Zijn’. Verbind je
met je adem, de trouwe bondgenoot, die je in het ‘hier en nu’ brengt
en houdt.
Ervaar de ‘aanwezigheid’ in de vorm van ‘Ik ben’ bij alles wat er is. Laat
de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede in je bewustzijn stromen en er zijn. Soms krachtig en op de voorgrond, soms subtiel en meer
op de achtergrond. Wees je bewust van de gelukzaligheid die dit brengt!
245
Het ware Zelf van anderen ‘zien’
Ieder mens heeft dezelfde ware Zelf. Door het doen van deze oefening,
ervaar jij hoe het is om je daarmee te verbinden. Verbind je eerst met
je eigen ware Zelf. Kom aan in het ‘hier en nu’, door het bewust volgen
van je ademhaling. Sluit je ogen en volg, met zoveel mogelijk opmerkzaamheid, de cyclus van iedere ademhaling. Richt je bewustzijn zo volledig mogelijk op je ademhaling. Laat de ‘objecten in bewustzijn’ voor
wat ze zijn. Wees zoveel mogelijk één met je ademhaling. Laat je adem
je zo diep mogelijk in de dimensie van Zijn voeren. Open na verloop
van tijd je ogen, terwijl je de bewuste ademhaling blijft praktiseren.
Laat eventuele gedachten en gevoelens, als wolken aan de hemel, aan
je ware Zelf voorbij trekken. Blijf verankerd in het ‘hier en nu’, met het
gevoelsbesef van ‘Ik ben’. Ga dan op pad, bijvoorbeeld naar buiten de
straat op. Richt je bewustzijn op de mensen die je ziet. Besef dat hun
persoonlijkheid een masker is, waarachter hun ware Zelf huist. Verbind
je in stilte met dit ware Zelf, van ieder mens dat je tegenkomt. Doe dat
vanuit een sterke mate van ‘aanwezigheid’.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
246
247
248
Korte samenvatting
249
Korte samenvatting
Passie is datgene ervaren wat je diep van binnen, vanuit je kern, graag
wilt ervaren.
Diep van binnen, in de kern van je persoonlijkheid, verlang jij naar bepaalde ervaringen. Dit verlangen is in essentie universeel. Het is in jou
en in ieder ander mens, waar dan ook ter wereld, aanwezig en in de
250
basis hetzelfde. Dit verlangen bestaat al duizenden jaren. In die zin kun
je het een oerverlangen noemen. In de Passionaire visie op Passie is
dit verlangen tweeledig. Jij hebt namelijk twee oerverlangens. Dat is de
Passie van het Hart en de Passie van de Ziel. En deze twee Passies,
hangen nauw samen met jouw wens om gelukkig te zijn.
Vanuit de ‘oude kijk op geluk’, die tot op de dag van vandaag nog
steeds voortleeft, zoeken veel mensen geluk buiten zichzelf. Zij maken
hun geluk afhankelijk van externe omstandigheden, zoals het hebben
van een goede baan of het hebben van succes. Zo lang mensen zich
alleen blijven richten op het leven van deze ‘oude kijk op geluk’, zo lang
zullen zij onbewust blijven.
Het gevolg daarvan is namelijk, dat zij de stralende en oneindig diepe
innerlijke vrede, die altijd onvoorwaardelijk in hen aanwezig is, niet
ervaren. Ook zijn zij zich er dan niet van bewust, dat je iedere situatie
vanuit je Hart kunt leven. Dit alles is het ware geluk, dat overal en altijd
te realiseren is. Ongeacht of de omstandigheden in het leven van je
persoonlijkheid, nou mee- of tegenzitten. Dat is leven vanuit ‘Hart en
Ziel’. Of nog concreter gezegd, het leven van de Passie van het Hart en
de Passie van de Ziel.
Passie heeft veel te maken met ‘wakker’ worden en daar zijn bezinningsmomenten voor nodig. Bezinnen op je Passie, betekent dat je loskomt
van de automatische piloot en je daadwerkelijk bewust wordt van hoe
251
je leeft. Dergelijke momenten van bezinning zijn belangrijk. Juist deze
momenten kunnen het verschil maken in de kwaliteit van je leven. Dat
is natuurlijk wel afhankelijk van wat je daarna doet, met de inzichten
die je op een bepaald moment hebt. De momenten van bezinning kunnen ertoe leiden, dat je ontwaakt uit een onbewuste manier van doen,
die je eigenlijk helemaal niet wilt. Of die misschien zelfs wel schadelijk
is voor jezelf of anderen.
De bewustzijnsladder
Het model van ‘de bewustzijnsladder’ laat je zien, dat je mate van
‘wakkerheid’ is onder te brengen op één van de vier niveaus. Dit zijn
vier niveaus van bewustzijn. Het model visualiseert het proces van ontwaken, naarmate je hoger gaat op de ‘ladder’. Want je Passies ontdekken, betekent dat je wakker(der) wordt. Je bent je dan van méér
bewust. Zowel in de binnenwereld, als in de buitenwereld van je persoonlijkheid. De vier niveaus van bewustzijn staan weergegeven in het
volgende overzicht:
Diffuus-bewustzijn:
Je leeft onbewust van ‘buiten naar binnen’. De buitenwereld is daarbij
de maat. Met alle bijbehorende patronen, overlevingsmechanismen
en conditioneringen. Diffuus-bewustzijn betekent, dat je grotendeels
op de automatische piloot je leven leeft. Je ervaart je persoonlijkheid
op dit niveau van bewustzijn als je ware identiteit.
252
Kern-bewustzijn:
Je leeft bewust van ‘binnen naar buiten’. Vanuit je Hart. Jouw binnenwereld is dan de maat. Je bent volledig bewust van je eigen persoonlijkheid, met alle bijbehorende Passiedrijfveren. Deze Passiedrijfveren
leef je ook zo bewust mogelijk. Net als bij diffuus-bewustzijn, ervaar
je op dit niveau je persoonlijkheid als je ware identiteit.
Hoger-bewustzijn:
Op dit niveau van bewustzijn, doorbreek je de oerverstrikking tussen
je ware Zelf en je persoonlijkheid. Je ontdekt en ervaart dat je ware
identiteit zuiver bewustzijn is. Daardoor stroomt ook de ervaring van
een stralende en oneindig diepe innerlijke vrede, in je bewustzijn. Dit
is onvoorwaardelijk geluk. Ongeacht hoe je persoonlijke omstandigheden zijn, is deze ervaring altijd diep van binnen aanwezig. Het is
de aanwezigheid van je ware Zelf. Je ervaart vanuit deze staat van
bewustzijn, de binnenwereld en buitenwereld van je persoonlijkheid,
heel bewust. De omgeving rondom je persoonlijkheid, benader je
vrij van oordelen, vrij van verwachtingen en vrij van interpretaties.
Je neemt waar wat er is in het ‘hier en nu’, zonder daarmee verstrikt
te zijn. Je bent één, met de stille en bewuste getuige.
Al-bewustzijn:
Dit is het hoogste niveau van bewustzijn, vrij van iedere vorm van
begrenzing. Het is bewustzijn zonder grenzen. Hierin ontdek je en
ervaar je, dat wij diep van binnen, in de diepste kern van ons eigen
253
wezen, wezenlijk één zijn met alles. Je ervaart het bewustzijn, dat jij
bent, op dit niveau als oneindig, vormloos, onpersoonlijk, liefdevol
en levend. Dit is de toestand van verlicht bewustzijn.
De Passie Piramide
De Passie Piramide is een levensvisiemodel. Het staat symbool voor
een heel en gepassioneerd mens. Een hoger-bewust mens, die leeft
in volledige harmonie, met zichzelf en z’n omgeving. Dat is een mens
die leeft vanuit ‘Hart en Ziel’. De Passie Piramide is dan ook een
holistisch en spiritueel model. Met vier hoeken aan de onderzijde, is er
veel stevigheid. Alle vier de hoeken hebben betekenis en staan voor
de verschillende dimensies van het mens-zijn. Deze dimensies zijn het
fysieke lichaam, het niet-fysieke lichaam, het denken en het voelen.
Samen, alle vier de hoeken bij elkaar, vormen ze de persoonlijkheid.
Het denken en het voelen, vormen bij elkaar de psyche ofwel het ego.
De persoonlijkheid is te zien als het ‘voertuig en werktuig’. De punt van
De Passie Piramide staat symbool, voor het ware Zelf van ieder mens.
De harmonie van het model wordt in de praktijk bereikt door het vol
erkennen en goed onderhouden van alle vijf de dimensies.
De Passie van het Hart
Ieder mens bloeit op onder een aantal innerlijke omstandigheden. Als
die van toepassing zijn, kan de energie van de persoonlijkheid het makkelijkst stromen. Deze innerlijke omstandigheden zijn helder in kaart
te brengen, aan de hand van de zeven universele Passiedrijfveren.
254
Iedere Passiedrijfveer dekt een eigen lading en geeft antwoord op een
specifieke vraag.
Kern-Gaven
: waar ben ik heel goed in?
Kern-Waarden
: wat vind ik heel belangrijk?
Kern-Overtuigingen
: waar ga ik vanuit?
Kern-Activiteiten
: wat doe ik het liefst?
Kern-Groei
: waarin wil ik mijzelf ontwikkelen?
Kern-Bijdrage
: wat wil ik bijdragen?
Kern-Contact
: wat ervaar ik intuïtief?
Zodra je als mens stilstaat bij de bovenstaande vragen en de antwoorden hierop vindt, krijg je jouw Passie van het Hart volledig in beeld. Het
wordt je dan helder, wat jou in essentie als mens drijft. Deze bewustwording maakt het mogelijk, om hier ook bewust naar te gaan leven.
En vrij leven vanuit het Hart, is ook waar jij naar verlangt. Dit brengt je
rechtstreeks in de ervaring van Passie! De Passie van het Hart.
De Passie van de Ziel
Diep van binnen, in de kern van je persoonlijkheid, schuilt naast de
Passie van het Hart nog een oerverlangen. Dat is de Passie van de
Ziel. Wanneer je verbinding maakt met deze Passie, kom je in beweging. Je ontdekt en ervaart in het ‘hier en nu’, dat je ware identiteit
zuiver bewustzijn is. Je ervaart dat je één bent met alles. Het bewustzijn dat jij bent, is zich dan bewust van zichzelf als bewustzijn. Dit is
255
het gevoelsbesef van ‘Ik ben’ of in andere woorden de ‘ervaring van
Zijn’. Deze ervaring ontstaat vanaf het niveau hoger-bewustzijn op de
‘bewustzijnsladder’. En dat niveau is voor iedereen bereikbaar. In feite
hoef je niets meer te doen, dan je te verbinden met je eigen essentie.
Verwachtingen loslaten
In je dagelijkse leven ontmoet je vaak mensen. Experimenteer er eens
mee hoe het is, om deze mensen ‘vrij van verwachtingen’ te ontmoeten. Laat eventuele verwachtingen die je van hen hebt los. Treed hen
tegemoet vanuit een veld van ruimte. Zonder dat daar voorwaardelijkheden, in de zin van verwachtingen, mee samenhangen. Ervaar in de
ontmoeting de ruimte die hierdoor ontstaat, zo bewust mogelijk.
Merk hoe het is om deze oefening te doen en welk verschil het maakt.
256
257
258
21e eeuw is aan zet
259
‘Levende geschiedenis’
Veel mensen zijn zich - in meer of mindere mate - nog niet bewust van
de inzichten die in dit boek beschreven staan. Dat beperkte bewustzijn, heeft onmiddellijk ook consequenties voor hun kwaliteit van leven.
Want hoe kun je tenslotte jezelf zijn, als je jouw ware Zelf nog niet
kent? En hoe kun je vanuit je Hart leven, als je niet weet hoe je dat
kunt doen? Het leven vanuit ‘Hart en Ziel’ blijft hierdoor op de achter-
260
grond. Het ego staat daarentegen juist op de voorgrond. Het profileert
zich heel nadrukkelijk. De persoonlijkheid lijkt daarmee nog maar de
enige realiteit te zijn. Er is dan sprake van de oerverstrikking in egobewustzijn.
Het woord ‘oer’ verwijst naar de lange geschiedenis die deze verstrikking inmiddels heeft. Al duizenden jaren zijn mensen op collectieve
schaal, onbewust in de ban van hun psyche. Hoewel er natuurlijk uitzonderingen zijn, woekert het ego al sinds mensenheugenis rond in
onze binnen- en buitenwereld. Met alle desastreuze gevolgen van dien.
Wij hoeven daar helaas niet lang naar te zoeken. De waanzin van het
ego, is namelijk niet alleen terug te vinden in onze geschiedenis. Want
net zoals de geschiedenis van de mens doordrongen is van ‘menselijk
lijden’, herhaalt dit ‘menselijk lijden’ zich tot op de dag van vandaag.
In die zin is er sprake van een ‘levende geschiedenis’. Overal om ons
heen, zijn de gevolgen van de verstrikking met ego-bewustzijn te zien.
Wij hebben deze oerverstrikking als het ware in de vorm van een estafettestokje overgenomen, van voorgaande generaties.
261
De ‘positionele dans’
‘Ken uzelf’
Voor ieder mens is het van belang z’n ware Zelf te kennen. Ook in de
geschiedenis is deze boodschap terug te vinden. Zo werd de spreuk
‘Ken Uzelve’ bijvoorbeeld al in de Griekse oudheid gebruikt. Deze
spreuk was onder andere als inscriptie terug te vinden in de tempel van
Apollo, in Delphi. Ook de Oudgriekse filosoof Socrates (circa 470 - 399
262
voor Chr.) schijnt deze spreuk vaak gebruikt te hebben.
‘Ken uzelf’ is een uitnodiging die vandaag de dag, meer dan tweeduizend jaar later, nog steeds evenveel waarde heeft. Hoewel er sindsdien veel tijd is verstreken, zijn wij als mensheid nog niet in staat
geweest, om op collectieve schaal door te breken in nu-bewustzijn.
Want nog steeds kennen veel mensen hun ware Zelf niet. Het beeld dat
zij van zichzelf hebben, blijft daardoor beperkt tot een psychologisch
beeld. Wanneer je aan hen vraagt ‘wie ben je?’ beschrijven ze in het
antwoord dat zij geven, alleen hun eigen persoonlijkheid. Dit is het
resultaat van de nog ‘levende geschiedenis’.
Wie ben je?
Wanneer mensen antwoord geven op de vraag ‘wie ben je?’, vertellen
zij dus doorgaans iets over hun persoonlijkheid. Het gebeurt dan vaak
dat ze hun antwoord beginnen met ‘Ik ben’ en daar vervolgens ‘iets’
aan verbinden. Deze verbinding kan met tal van onderwerpen zijn.
Mensen kunnen namelijk verschillende deuren van zichzelf openen.
Zoals bijvoorbeeld het noemen van hun naam. In dat geval zeggen
ze ‘Ik ben’ en voegen daar dan hun naam aan toe. Of zij vertellen iets
over het gezin, waarin zij zijn opgegroeid. Zoals bijvoorbeeld ‘Ik
ben het jongste kind uit een gezin van vier kinderen’. Ook kan het
zijn dat zij hun beroep noemen. In dat geval klinkt het antwoord als
‘Ik ben’ om vervolgens hun beroep te noemen. Of zij vertellen over hun
nationaliteit, zoals bijvoorbeeld ‘Ik ben een Nederlander’.
263
Zo zijn er nog tal van verbindingen mogelijk, die volgen op de woorden
‘Ik ben’. Verder vertellen mensen in het beantwoorden van ‘wie ze zijn’,
ook meteen ‘wie ze niet zijn’. Dat gebeurt als vanzelf. Zo geeft het antwoord ‘ik ben een Nederlander’ automatisch aan, dat deze persoon
geen ‘Amerikaan’ is. Ook hanteren mensen in het dagelijks leven, bij het
vertellen over en laten zien van ‘wie ze zijn’, één van de twee verschillende manieren van doen. Dit zijn de ‘authentieke dans’ en de ‘positionele dans’.
‘Authentieke dans’
Bij de ‘authentieke dans’ laten mensen zichzelf zien, precies zoals ze
zijn. Puur en authentiek. Wanneer zij feiten over hun persoonlijkheid
vertellen, komen die feiten precies overeen met de waarheid, zoals zij
die zelf ervaren. Ze houden niets achter en verbloemen ook niets. Dat
wat mensen over hun persoonlijkheid vertellen, maken ze ook niet
mooier of slechter dan het is.
‘Positionele dans’
Bij de ‘positionele dans’ daarentegen, kiezen mensen zorgvuldig positie. Daarbij draait het om het creëren, onderhouden en beschermen
van een bepaald ‘imago’. Dat is een ‘bedachte’ identiteit. Het authentieke verdwijnt bij deze manier van doen naar de achtergrond. Op de
voorgrond verschijnt een manier van doen, die past bij het ‘imago’. Het
denken is de grote creator van hiervan.
264
Veel mensen zijn in het dagelijkse leven bezig met hun imago. En dat
komt tot uiting in de ‘positionele dans’. Het draait bij hen dan vaak om
vragen als ‘wat hoort er bij mijn imago?’, ‘wat heb ik eraan voor mijn
imago?’, ‘hoe kan ik mijn imago beschermen en behouden?’ en ‘wat is
er nodig om mijn imago te verbeteren?’.
Het zorgvuldig gekozen gedrag dat hieruit volgt, is de ‘positionele dans’.
Deze dans gaat dan ook vaak gepaard met ingehoudenheid en maskering van gevoelens en de waarheid. Het is te zien als een soort opgevoerd toneelstuk en daar doen nog steeds veel mensen aan mee. Het
is dan ook een collectief toneelstuk. Vreemd genoeg gebeurt dat vaak,
zonder dat de toneelspelers zelf in de gaten hebben, dat zij toneelspeler zijn. Zozeer gaan zij op in hun imagorol. Zij zijn dan daadwerkelijk, het door hun ‘bedachte’ imago geworden.
Versterkers en verzwakkers
De ‘positionele dans’, rondom een imago, kenmerkt zich door een
bepaalde manier van doen. Dat komt tot uiting in zowel bepaalde
materiële en immateriële vormen. Zo wil bijvoorbeeld menig ‘Harleymotorrijder’ liever niet gezien worden op z’n motor met driedelig
pak, aktetas en laptop. Ook wil de gemiddelde directeur liever niet
lunchend in een sterrenrestaurant worden gezien, samen met een
zwerver. Het zijn beiden voorbeelden van het in stand houden van
een bepaald imago. Sommige aspecten passen daar goed bij. Zij bekrachtigen het imago. Dit zijn de zogeheten ‘versterkers’. Deze worden
265
begeerd en verzameld. Weer andere aspecten verzwakken of ondermijnen juist het imago. Dit zijn de ‘verzwakkers’. Deze vormen
worden zoveel mogelijk buiten de deur gehouden, omdat ze risicovol
zijn. Want als het namelijk tegenzit, stort hierdoor het zorgvuldig opgebouwde imago, de ‘bedachte’ identiteit, in elkaar.
Kuddedier
Veel mensen herkennen de ‘positionele dans’ en toch doen velen hier
in het dagelijkse leven nog aan mee. Terwijl ze graag anders zouden
willen, als je diep in hun Hart kijkt. Waarom gebeurt dat? Dat heeft
onder andere te maken, met hoe wij onze samenleving hebben ingericht. Dergelijk gedrag zien wij zoveel om ons heen, dat het lijkt alsof
het zo hoort. Daardoor bewegen wij onbewust en ‘automatisch’ mee,
om erbij te horen. Als een soort kuddedier volgen wij andere mensen
in deze manier van doen. Zonder erbij stil te staan of dit eigenlijk wel
wezenlijk bijdraagt aan ons geluk en welzijn. Daar komt ook de ‘oude’
kijk op geluk nog eens bij.
De ‘oude’ kijk op geluk
De ‘oude’ kijk op geluk geeft ons mensen de indruk, door de afwezigheid van nu-bewustzijn, dat het ervaren van een aangenaam en vredig
gevoel, afhankelijk is van de omstandigheden die zich voordoen in ons
leven. Wanneer je deze ‘oude’ kijk op geluk adopteert, is het gevolg
daarvan, dat je in sterke mate gericht raakt op de buitenwereld. Je
let dan voortdurend op wat zich daarin voordoet. De omstandigheden
266
in de buitenwereld worden de maat. Dit doe je zonder dat jij je daar
bewust van bent. Hierdoor ga je al snel meedoen aan de ‘positionele
dans’. Om zodoende de omstandigheden gunstig te beïnvloeden. In de
hoop daarmee je geluk te realiseren.
Door deze kijk op geluk, die zelfs in menig woordenboek is terug te
vinden, komt de ervaring van geluk buiten jezelf te liggen. Je maakt
je dan afhankelijk van wat zich voordoet in je ‘buitenwereld’. Als die
omstandigheden gunstig zijn, ervaar je geluk. Als ze sterk tegenvallen,
dan ervaar je ongeluk. Je maakt hiermee je gevoelstoestand tot een
soort ‘speelbal’ van externe omstandigheden. Afhankelijk van hoe de
omstandigheden zijn, rolt deze bal de ‘goede’ kant of de ‘verkeerde’
kant op.
Vanuit het idee dat geluk afhankelijk is van externe omstandigheden,
is het logisch dat je de neiging hebt, om alle omstandigheden nauwlettend in de gaten te gaan houden en één voor één te beoordelen. Jouw
denken heeft het hier maar druk mee, want het speelt de hoofdrol
in dit hele proces. Hoe beter de omstandigheden zijn, hoe groter de
geluksbeleving lijkt te zijn. Jouw denken treedt dan ook op als grote
organisator en strenge scheidsrechter in het beïnvloeden van de omstandigheden. Vooruitkijken op mogelijke situaties en daar goed op
inspelen is dan heel belangrijk. Je houdt je omgeving daarom scherp
in de gaten. Je let goed op wat zich daarin voordoet. Hierdoor blijft je
denken voortdurend ‘doorhollen’. Er is geen ruimte voor de ervaring van
267
‘Hart en Ziel’. Omdat het denken al het bewustzijn voor zichzelf opeist.
Dat gebeurt elke dag weer. Mede ook omdat er iedere dag opnieuw veel
in je omgeving gebeurt. Kijk maar eens naar de hoeveelheid impulsen
die er op je afkomen en die je uitnodigen, om na te blijven denken.
Impulsen
De hoeveelheid impulsen die er dagelijks op je afkomen, zijn er onvoorstelbaar veel. Niet alleen via ontmoetingen, telefoontjes en berichten
van mensen die je kent of ontmoet. Ook via billboards, internet, radio,
televisie, dagbladen en magazines. Deze zijn mede afkomstig uit de
reclame- en marketingwereld die, vaak ten gunste van de portefeuille
van de opdrachtgever en die van zichzelf, grote invloed hebben op jouw
denkbeelden. Zo zijn er ontelbaar veel spreuken, zoals bijvoorbeeld ‘je
bent wat je eet, koop product x’ en ‘product y is voor stoere mannen
en vrouwen’, die ons laten geloven dat het toch wel heel belangrijk is,
om de diensten en producten van die organisatie te kopen. Dergelijke
spreuken doen direct en indirect een appèl op je imago. De producten
lijken nodig te zijn, om erbij te blijven horen. En veel mensen geloven
dat ook. Zij nemen onbewust deze opvattingen aan als waarheid en
dansen automatisch mee.
Verbinden of niet-verbinden?
Vanuit de ‘positionele dans’ ontstaat ook een sterke en dwangmatige
neiging, om het gedrag van andere mensen te gaan toetsen en beoordelen. Want een ‘positionele danser’, ziet mensen namelijk vaak als
268
‘versterker’ of ‘verzwakker’ van zijn imago. In dat geval ga je na of jij
jezelf in de ander herkent en of de ander bij je imago past. Als dat zo
is, dan heb je de neiging om je met de ander te verbinden. Wanneer
dat niet zo is, heb je juist de neiging om geen verbinding met de ander
aan te gaan. Dan wijs je die verbinding af. Deze innerlijke keuze, van
verbinden of afwijzen, bepaalt daarna natuurlijk ook je gedrag in de
desbetreffende situaties. Je handelt ernaar.
Door het afwijzen van de verbinding ontstaat een gevoelsmatige afstand. Deze afstand uit zich bijvoorbeeld in minder of geen oogcontact.
Of je luistert niet meer met volle aandacht naar de ander. De interesse in
de ander verdwijnt, samen met je invoelend vermogen, naar de achtergrond. Je zet als het ware een stap terug ten opzichte van de ander.
Je sluit je dan voor hem of haar. Dit is het sluiten van je Hart. In het
alledaagse leven, zien mensen elkaar dan bijvoorbeeld niet meer staan
of lopen. En als er wel contact is, gaat dat vaak samen met afstandelijkheid, rationaliteit, cynisme, kilheid, botheid, irritaties en conflicten.
Als jij daarentegen, als ‘positionele danser’, een stuk(je) van jezelf in
de ander herkent en vindt dat de ander bij je imago past, maak je
juist wel verbinding. Stel, je raakt aan de praat met een voor jou nog
onbekend persoon. Zelf ben je een fanatiek tennisser en de ander vertelt je op een gegeven moment, dat deze dol is op tennissen. Je antwoordt dan al snel in termen van ‘ik tennis ook’. En vervolgens ontstaat
er een levendig gesprek over de laatste wedstrijd, de club waar je lid
269
van bent of over Wimbledon. Ziedaar, de verbinding is gemaakt. Je
verbindt jezelf dus met de ander, omdat je een stukje van jezelf in hem
of haar herkent. Je komt dan als het ware een stap dichterbij. Je stelt
jezelf open en er is sprake van toenadering tot elkaar. Omdat je in de
ander een ‘gelijkgestemde’ ervaart. Zo ontstaan veel hechte relaties en
vriendschappelijke contacten. En dat alles omdat wij onszelf in de ander herkennen. Wat zou er gebeuren, als mensen op collectieve schaal
ontdekken, dat zij hetzelfde ware Zelf hebben als andere mensen?
Hoe lang nog?
Sinds mensenheugenis dansen mensen de ‘positionele dans’. Zo lang
al heeft deze dans dagelijks velen in haar ijzeren greep. Veel mensen leven hierdoor nog steeds onbewust. De bewuste ervaring van de
Passie van het Hart en de Passie van de Ziel ontbreekt in hun bewustzijn. Daardoor ontbreekt ook de diepere en intense verbinding met
andere mensen, dieren en de natuur. De kwaliteit van leven staat hierdoor inmiddels voor mens, dier en natuur ernstig onder druk. Dat is
iedere dag overal om ons heen te ervaren. Het is daarom tijd om te
stoppen met ‘positioneel dansen’. Want, er is inmiddels een noodzaak
om ‘wakker’ te worden!
270
271
Noodzaak
De kwaliteit van ons bewustzijn, bepaalt de kwaliteit van de wereld om
ons heen. Diffuus-bewustzijn creëert een wereld vol met lijden. Hogerbewustzijn creëert een gezonde en duurzame wereld. Zo eenvoudig is
het. Kijkend naar hoe het is met onze ‘buitenwereld’, kunnen wij dus
zien hoe het is met de kwaliteit van ons bewustzijn. En ja, dat confronteert ons met een hele harde realiteit. Daar is niks zweverigs aan. De
272
bedreigende crisis waar onze samenleving in terecht is gekomen, is
namelijk het gevolg van de crisis waar wij zelf in zitten. En de oorzaak
van die crisis, is in essentie de oerverstrikking met ego-bewustzijn.
Het is tijd om daar een einde aan te maken en op grote schaal ‘wakker’ te worden. Wij hebben onze planeet, onze leefomgeving, inmiddels aanzienlijk uitgeput. Wij zijn afgedreven van de natuur en hebben
zodanige middelen tot onze beschikking, dat wij daarmee de totale
mensheid kunnen vernietigen. Hoe komen wij er überhaupt toe om
dergelijke middelen te creëren, te scheppen?
Onze samenleving is, verwoord in een beeldspraak, ‘ernstig ziek’. De
huidige generatie en de eerstvolgende generatie, staan voor zeer grote
maatschappelijke uitdagingen. De 21e eeuw is aan zet. Want het voortbestaan van de mensheid, is allerminst vanzelfsprekend. Het is naïef
om te veronderstellen, dat onze huidige levenswijze op langere termijn
goed blijft gaan. De ‘ernstige ziekte’ waarmee wij te maken hebben, is
de ‘gevangenschap’ in het ego-bewustzijn. In het bijzonder, is dat de
toestand van diffuus-bewustzijn.
Doorgaan op het huidige pad is geen optie. Dat is inmiddels overduidelijk. Een evolutiestap in het menselijk bewustzijn is absoluut noodzakelijk. Niet door één of enkele mensen, maar op collectief niveau. Het is
nodig, dat wij ons met elkaar inzetten voor een ‘wakkere’ samenleving.
Dit is te zien als een nieuwe dimensie die aanbreekt. De dimensie van
273
een verlichte samenleving. Dat is een samenleving waarin de mens
als vorm blijft bestaan, maar zonder verstrikking met ego-bewustzijn.
Alleen als mensen op grote schaal ‘ontwaken’, zal er een werkelijke
verschuiving ontstaan in onze levenswijze. Een verschuiving die recht
doet aan ieder mens en waardoor wij op weg gaan richting een duurzame en gezonde wereld. Essentieel in dit proces van ‘ontwaken’ is dat
mensen ervaren, dat het hogere niveau van bewustzijn al in hen aanwezig is. Men hoeft er slechts verbinding mee te maken. Ieder mens
die zich hier werkelijk voor openstelt, kan dat ervaren. Het is zelfs één
van onze Passies, om dit blijvend te ervaren en te verdiepen.
Al deze ervaringen zijn heel wezenlijk. Want wij kunnen als mensheid
alleen duurzaam voortbestaan, als wij er wereldwijd in slagen, om veel
mensen te geleiden in de essentiële stap naar hoger-bewustzijn. Daar
zijn grote hervormingen in onze samenleving voor nodig. Zoals bijvoorbeeld in het onderwijs. Want in hoeverre worden kinderen en jongeren
nadrukkelijk begeleid, in het leven van de Passie van het Hart en de
Passie van de Ziel? Juist, slechts beperkt of zelfs helemaal niet. Van
jongs af aan drillen wij hen om hun hersenen te gebruiken. Wij leren
kinderen en jongeren dat hun intelligentie zo ongeveer het belangrijkste is. Daar bedoelen we, in de traditionele zin, vaak eenvoudigweg
‘goed en snel’ kunnen denken mee.
274
Helaas gebeurt het daarbij maar ook al te vaak, dat wij kinderen en
jongeren tevens leren om hun gevoelens te onderdrukken, of zelfs te
wantrouwen. Met alle gevolgen van dien. Wij drukken hen daarmee in
de toestand van diffuus-bewustzijn. Vanuit deze bewustzijnstoestand,
groeien zij uiteindelijk dan op tot volwassenen. Hoe lang blijven wij
daarmee nog doorgaan?
Het is belangrijk dat wij ‘wakker’ worden en ons allemaal realiseren:
de kwaliteit van ons bewustzijn bepaalt de kwaliteit van de wereld om
ons heen!
275
Intelligentie
In onze samenleving hechten we veel waarde aan het begrip intelligentie. Het is dus ook volkomen logisch, dat dit begrip onder andere
zo diep in ons onderwijssysteem geworteld is. Wij hebben zelfs testen
gecreëerd, waarmee wij de mate van intelligentie van iemand kunnen
meten en uit kunnen drukken in een getal. Menig onderwijs- en assessmentinstituut, werkt hier dan ook nauwgezet en plichtsgetrouw mee.
276
Op basis van deze testen geven we lessen, trekken we conclusies over
personen, stippelen we carrières uit en ga zo maar door. Dergelijke testen zijn dan ook van grote invloed op de maatschappelijke posities die
mensen bekleden. En ja, mensen ontlenen er ook eigenwaarde ofwel
identiteit aan. Intelligentie is belangrijk in onze samenleving.
Maar hoe ‘logisch’ is het, dat wij intelligentie zo verheerlijken? Wat is
intelligentie eigenlijk? En hoe staat intelligentie ten opzichte van nubewustzijn? Dit zijn belangrijke vragen voor ons als mens. Laten wij
daarom eerst eens kijken, naar mijn antwoord op de vraag: wat is
intelligentie?
Het vermogen om informatie-eenheden in de psyche waar te nemen,
te analyseren, op te slaan en te verbinden met andere informatieeenheden, waarbij de mogelijkheid bestaat om hier ook naar te handelen.
Kijkend naar deze definitie, is dus te zien dat intelligentie in essentie
een psychologisch vermogen is. Het begrip intelligentie, is daarbij traditioneel bezien sterk verbonden met IQ, het intelligentiequotiënt.
Met dit getal druk je de mate van intelligentie van iemand uit. Toch
treedt er langzaam een verandering op, in ons denkbeeld over intelligentie. Zo zijn er inmiddels ook mensen die veelvuldig intelligentie in
een veel breder perspectief plaatsen. Zo spreken zij bijvoorbeeld over
emotionele intelligentie, praktische intelligentie, spirituele intelligentie,
277
creatieve intelligentie, motorische intelligentie en sociale intelligentie.
Intelligentie is dan ook een psychologisch vermogen, dat gedifferentieerd
kan worden naar verschillende onderwerpen!
Intelligentie is verbonden met onze persoonlijkheid. Het heeft met
psychologische activiteit te maken, die je eventueel in handelingen om
kunt zetten. Het is waardevol, omdat wij vanuit onze intelligentie kunnen scheppen en creëren. Tegelijkertijd is het ook gevaarlijk. Want wij
kunnen ons letterlijk gaan identificeren met onze psyche en daardoor
verstrikt raken in ego-bewustzijn. En daar is al duizenden jaren, tot op
de dag van vandaag, sprake van. De oerverstrikking in ego-bewustzijn,
is nog steeds ‘levende geschiedenis’. Hierdoor is de inmiddels bedreigende crisis in onze samenleving ontstaan.
De mensheid staat dan ook in deze 21e eeuw voor een fundamentele
keuze. Blijven wij onbewuste toeschouwers of gaan wij ons werkelijk
inzetten voor een gezonde wereld? Dat kunnen wij doen, door vanuit
‘Hart en Ziel’ onze krachten te bundelen en ons vervolgens gezamenlijk
te richten op de ingrijpende hervormingen, die nodig zijn in de wereld
om ons heen.
278
279
Hervormen vanuit nu-bewustzijn
De hervormingen die in onze samenleving nodig zijn, beginnen met
een individuele keuze, die ieder mens voor zichzelf kan maken. Ook jij.
Deze keuze is het antwoord dat je geeft op de vraag: Wil jij vanaf nu
zoveel mogelijk leven vanuit ‘Hart en Ziel’? Zo ja, leef op die wijze. Zet
je hiervoor in en nodig anderen uit om dat ook te doen. Want als wij
op elkaar blijven wachten, gebeurt er tenslotte niet veel. Wanneer jij
280
leeft vanuit ‘Hart en Ziel’, heeft dat direct invloed op de kwaliteit van
leven. Want weet je nog? ‘De kwaliteit van ons bewustzijn bepaalt de
kwaliteit van de wereld om ons heen’. Jij kan dus bijdragen aan een
wezenlijk verschil!
Het hervormen van onze samenleving, gaat samen met het laten stromen van energie. Als wij geen energie richten op hervormingen, zullen
deze eenvoudigweg ook niet tot stand komen. En zoals je hebt gezien,
begint het stromen van deze energie bij een individuele keuze. Zo ook
bij jou. Eén van de energievormen, die nodig is voor het hervormen
van onze samenleving, is geld. Geld is een middel dat ons kan helpen.
Laten wij daarom eens kijken naar dit middel.
Geld is een psychologisch concept. Ik zal dat verduidelijken met een
voorbeeld. Als je in de oertijd een koffer met papieren geld voor een
holbewoner had neergezet, dan had deze er ook veel plezier aan gehad. Alleen zou dit plezier er iets anders hebben uitgezien, dan in de
samenleving van nu. Door met vuurstenen de vlam over te brengen,
had de holbewoner er een tijdje warmte aan kunnen ontlenen. Niets
aan de hand. Maar stel je voor, je geeft dezelfde koffer cadeau aan
een willekeurig persoon in de 21e eeuw. Vervolgens gaat vlak daarna
een dief met deze koffer aan de haal. Dan bestaat de kans, dat deze
persoon, in een zware depressie terecht komt.
De betekenis van geld, is dus de betekenis die wij er zelf met onze ge-
281
dachten aan geven. En vanuit het perspectief van de psyche van veel
mensen, is geld heel belangrijk. Want dan kun je in vrijheid gaan leven, aldus het veel voorkomende mentale beeld. Dit mentale beeld is
verbonden met de ‘oude’ kijk op geluk.
Ook binnen organisaties is geld heel belangrijk. In de beleving van
veel leiders van organisaties, draait het om geld. Hun inspanningen
zijn er dan ook op gericht, om zoveel mogelijk geld te verzamelen.
Geld is voor veel leiders het hoofddoel. Uit de dagelijkse praktijk blijkt
dat daarvoor veel moet wijken. Daardoor is er binnen veel organisaties,
weinig of geen ruimte voor de bezieling van mensen. Sterker nog, in
veel organisaties is ‘de mens’ gereduceerd tot een productiemiddel.
Zodra dit middel niet meer voldoet, vervang je het en neem je gewoon
een nieuwe.
Het bezit van geld is in onze samenleving, waarbinnen veel mensen
vertoeven in diffuus-bewustzijn, gelijk aan het bezit van macht. Menig
schandaal heeft dat keer op keer in onze geschiedenis laten zien.
En die schandalen zijn terug te vinden in alle geledingen van onze
samenleving, van families tot organisaties, van sport tot politiek, van
profit organisaties tot religieuze instellingen en zo verder. Geld wordt
vaak opgehoopt en komt, soms zelfs in buitensporige hoeveelheden,
bij sommigen in de samenleving terecht. Zij verkrijgen daarmee macht
over anderen. En die macht gebruikt men vaak voornamelijk, ten gunste
van de eigen persoonlijkheid. Hoe lang blijven wij dit normaal vinden?
282
Kijk bijvoorbeeld eens naar de hoeveelheid mensen, die wereldwijd
nog steeds sterven door een tekort aan voedsel en drinken. Dit maatschappelijke probleem bestaat alleen, omdat in onze samenleving nog
veel mensen vastzitten in ego-bewustzijn. Terwijl dit feitelijk binnen
heel korte tijd zou zijn opgelost, als wij allemaal zouden leven vanuit
‘Hart en Ziel’. Er is namelijk wereldwijd bezien voedsel en drinken genoeg. En ook aan het ontbreken van de middelen, die nodig zijn om dit
probleem op te lossen, ligt het niet. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar
de hoogstaande kwaliteit van onze technologie, de infrastructuur en de
logistieke systemen. Wij hoeven daar alleen maar gebruik van te maken. Het gaat erom, dat wij het belangrijk genoeg vinden. En daarvoor
is een collectieve doorbraak in nu-bewustzijn noodzakelijk.
Mensen die (nog) gevangen zitten in hun ego-bewustzijn, geven
geld een andere betekenis en zullen er dus ook anders mee omgaan,
dan mensen die nu-bewustzijn ervaren. Iedereen die in nu-bewustzijn
leeft, is namelijk vrij! Leven is voor hen een levenskunst. De kunst
om ‘Hart en Ziel’ tot uiting te brengen, in alles wat zij doen. Ik noem
dat je Passies leven, de Passie van het Hart en de Passie van de Ziel.
Wanneer wij deze Passies volop in ons leven laten stromen, ontstaat er
een betekenisvolle verschuiving.
Het leven vanuit ‘Hart en Ziel’, maakt namelijk verschil in heel veel
opzichten. Slechts één daarvan is de omgang met geld. Als je al geld
verzamelt en gebruikt, zal het ten dienste komen te staan van het leven
283
vanuit ‘Hart en Ziel’. De besteding van geld, wordt daarmee een directe
uitdrukking van Passie. Een verlichte samenleving heeft dan ook in
een mum van tijd, maatschappelijke problemen zoals bijvoorbeeld
hongersnood beëindigd. En daar blijft het niet bij. Als mensen hun
Passies gaan ontdekken en leven, dan ontvouwt zich heel organisch
een totale hervorming in onze samenleving. Dat is een wezenlijk en
tegelijkertijd creatief proces.
Oude vormen die niet meer passen laten we dan los, of stellen we
zodanig bij dat ze wel weer passen. Nieuwe vormen, die ons ondersteunen in het leven van onze Passies, voegen wij dan toe. Grote veranderingen zullen zich hierdoor onder andere aandienen in de politiek,
het onderwijs, de gezondheidszorg, het bedrijfsleven, als in families
en gezinnen. Al deze veranderingen ontstaan vanuit de ervaring van
Passie op collectieve schaal. Voor het geleiden van deze evolutionaire
veranderingen in de 21e eeuw, zijn nieuwe leiders nodig. Leiders die
kiezen voor het leven vanuit ‘Hart en Ziel’.
284
285
De nieuwe leider is een
gepassioneerde geleider
Het is van essentieel belang, zowel voor ieder individueel mens als voor
de totale samenleving, dat er een hoge mate van ‘wakkerheid’ ontstaat. Dit hogere niveau van bewustzijn, maakt het namelijk mogelijk
om verantwoorde en inspirerende keuzes te maken. Onze Passies zijn
daarmee verbonden.
286
Passie is dan ook de sleutel tot het ontstaan van een geïnspireerde
samenleving. Daarin spelen gepassioneerde leiders een onmisbare rol.
Door te leven vanuit ‘Hart en Ziel’ zijn zij een voorbeeld voor anderen.
Zij nodigen uit om ook ‘wakker’ te leven en het beste uit jezelf te halen.
Nieuwe leiders geleiden de mensen om hen heen, naar de ervaring van
Passie. Het effect daarvan is direct merkbaar. Bezieling wordt voelbaar
als betekenisvolle en drijvende kracht. Het gaat stromen!
De leider van de 21e eeuw, de nieuwe leider, is een mens die zelf zoveel mogelijk leeft vanuit ‘Hart en Ziel’. Deze leider volgt de stroom van
binnenuit. Hij of zij zet zich onvoorwaardelijk in, om andere mensen te
geleiden naar leven vanuit ‘Hart en Ziel’.
Binnen organisaties geleid de nieuwe leider daarbij op basis van twee
essentiële principes. Deze kun je in één woord samenvatten met BeZin.
Het deel ‘Be’ staat voor de bedrijfseconomische kant van de organisatie, in de breedste zin van het woord. Dit is het eerste principe. Dat
heeft betrekking op het waarborgen van de continuïteit van bijvoorbeeld een team of een gehele organisatie. Veel krachten zijn onder dit
principe te scharen. Zoals bijvoorbeeld techniek, capaciteit, logistiek,
administratie, commercie, geld en zo nog veel meer. Dit principe is
wereldwijd algemeen bekend. Verreweg de meeste leiders zijn zich
hiervan sterk bewust en zijn hier ook veel mee bezig.
287
Dat is anders voor het tweede principe. Hier is nog veel in te doen. Het
tweede principe staat namelijk voor het waarborgen van de zingeving,
van bijvoorbeeld een team of een gehele organisatie. Hier staat het
deel ‘Zin’ voor symbool. Zingeving kun je uitsluitend ervaren, wanneer
mensen kunnen leven - en dus ook werken - vanuit de Passie van het
Hart en de Passie van de Ziel. De nieuwe leider is zich hier sterk van
bewust en zet zich daar onvoorwaardelijk voor in. Het deel ‘Zin’ is namelijk net zo belangrijk, als het deel ‘Be’. Ze hebben elkaar nodig.
Het begrip leider kan overigens heel ruim worden opgevat. Een leider is
een mens die andere mensen leidt, bijstaat of gidst op hun levenspad.
Voorbeelden hiervan zijn politici, directeuren, managers, leidinggevenden, coaches, trainers, therapeuten, psychologen, onderwijzers, opvoeders, counselors enzovoort. Voor ieder van hen heb ik de volgende
boodschap:
Je hebt een wezenlijke rol te vervullen. Een rol waarbij je anderen ondersteunt, om te leven en te werken vanuit ‘Hart en Ziel’. Wees je
bewust van de noodzaak die er is en het verschil dat jij daarin kunt maken! Maak ruimte en stap zelf in de ervaring van Passie, om deze daarna blijvend te verdiepen. Vind gelijkgestemden, want die zijn er! Creëer
een bundeling van krachten en versterk elkaar. Sta zo op als een ‘wakkere’ geleider en zet je in voor een mooiere wereld, die duurzaam kan
voortbestaan. Een wereld waarin mensen, volop vanuit ‘Hart en Ziel’
kunnen leven!
288
289
290
Tot slot...
291
Nawoord
Als je jouw Passie van het Hart leeft, breng je de zeven universele
Passiedrijfveren iedere dag opnieuw, in iedere situatie, tot uitdrukking.
Het leven van deze Passiedrijfveren zorgt ervoor, dat de energie van
jouw persoonlijkheid makkelijk kan stromen. Ook ben jij je bewust van
de vier elementen waaruit jouw persoonlijkheid bestaat. Je fysieke
lichaam, niet-fysieke lichaam, denken en voelen, zijn allemaal in jouw
bewustzijn. Je onderhoudt deze dimensies van je persoonlijkheid zo
goed mogelijk.
Door het leven van de Passie van de Ziel, leef je vanuit een hoge
mate van ‘wakkerheid’. Je bent je bewust van je ware Zelf. Het is zuiver bewustzijn wie je bent. Dit komt tot uitdrukking met de woorden
‘Ik ben’. Juist door het ervaren van dit gevoelsbesef, ben je losgekomen
van de oerverstrikking met het ego-bewustzijn. Je identificeert je niet
meer met je persoonlijkheid. Er is een fysiek lichaam en een niet-fysiek
lichaam, er zijn gedachten en gevoelens, maar je bent dit alles niet.
Je ervaart zuiver en onpersoonlijk bewustzijn als je ware Zelf.
Je streeft ernaar om iedere dag in verbinding te zijn met je ware Zelf.
Hierdoor ervaar je ook de stralende en oneindig diepe innerlijke vrede,
die verbonden is met Zijn. Je bent je ervan bewust, dat deze ervaring
altijd onvoorwaardelijk en diep van binnen in je persoonlijkheid, aanwezig is. Dit is de aanwezigheid van je ware Zelf. In je dagelijkse leven
292
verricht je daarom handelingen zoveel mogelijk vanuit een hoge mate
van ‘wakkerheid’. Vanuit deze toestand ben jij je ook bewust van de activiteit in je psyche. Je neemt opmerkzaam en onthecht de gedachten
en gevoelens waar, die in je psyche komen en gaan. Je leeft vanuit
nu-bewustzijn.
Met alles wat er is, ervaar je dan een diepe verbinding. Je bent je ervan
bewust, dat alles voortkomt uit dezelfde bron. Daardoor maak je ook
verbinding met het ware Zelf van andere mensen, die je op je levenspad ontmoet. En dat is voor hen vaak weer inspirerend. Je nodigt hen
uit om ook ‘wakker’ te leven. Om net als jij zoveel mogelijk te leven
vanuit ‘Hart en Ziel’. Ook kom je andere ‘wakkere’ mensen tegen. Je
verbindt je met hen. Gaandeweg wordt deze groep steeds groter. Zo
wordt het ‘licht van het bewustzijn’ in onze samenleving steeds sterker.
Steeds meer mensen beoefenen daardoor de levenskunst om te leven
vanuit ‘Hart en Ziel’. Kinderen en jongeren leren dan op school niet
alleen om te denken. Zij leren net zozeer om zich te ontwikkelen in
‘aanwezigheid’. Zij leren, om het contact met hun bron vast te houden.
En wij, volwassenen, zijn voor hen daarin het levende voorbeeld. Wij
zetten daarbij onze menselijke vermogens in, om te creëren wat ons
Hart ons ingeeft. Zo creëren wij een heel andere wereld. Zo’n wereld is
een verlichte samenleving!
293
Een verlichte samenleving is een samenleving, waarin mensen verlost
zijn van de oerverstrikking tussen ‘Ik ben’ en hun persoonlijkheid. Dit
wordt verwezenlijkt door een goede verankering in het ‘hier en nu’.
In een verlichte samenleving komen verschillende dimensies in harmonie bij elkaar. Namelijk de aardse dimensies, die verbonden zijn met de
vorm Mens, en de dimensie van Zijn, als de vormloze bron van alles.
Tijdens een mondiale verschuiving, van ego-bewustzijn naar nu-bewustzijn, wordt het machtsbolwerk van het ego doorgeprikt als een ballon.
Onbewust zijn, spanning en lijden verdwijnen daardoor. Dit alles maakt
plaats voor ‘aanwezigheid’, ruimte en innerlijke vrede. De ervaring van
Zijn stroomt dan in ons en dat is ook waar wij naar verlangen.
Het leven is dan meer een soort kunstvorm. Daarbij gaat het ons, om
het voortdurend realiseren van de Passie van het Hart en de Passie van
de Ziel. Wij laten dan de ervaring van Zijn stromen, in alles wat wij
vanuit ons Hart doen. Tevens ervaren wij Zijn, in alle vormen om ons
heen. Laat het zo Zijn...
Namasté,
‘Ik ben’
294
De wereld om ons heen, is de spiegel van ons innerlijk.
Zo binnen, zo buiten. Onze wereld is onze eigen creatie.
Wanneer wij ‘wakker’ worden, gaan wij innerlijk Passie ervaren.
Als wij van binnen Passie ervaren, gaan wij creëren vanuit Passie.
Dan verandert de wereld om ons heen,
in een gepassioneerde wereld!
295
1
Passiecratie:
massaal
vanuit
Passies,
op democratische
Passiecratie:
massaal
vanuit
onzeonze
Passies,
op democratische
basis,
samenleven!
Voor
deze
droom
zetten
wij
ons
alsons
inspiratiebasis, samenleven! Voor deze droom zetten
wij
als inspiratienetwerk
in, in,
metmet
krachtige
initiatieven.
MetMet
‘Hart‘Hart
en Ziel’
leven,
netwerk
krachtige
initiatieven.
en Ziel’
leven,
is de enige weg om een echt duurzame wereld te creëren.
is de enige weg om een echt duurzame wereld te creëren.
Stevig fundament
Wij Stevig
handelenfundament
vanuit een stevige basis. Deze bestaat uit een heldere visie op Passie (op micro,
meso
enhandelen
macroniveau)vanuit
en onze een
motorstevige
de Unitedbasis.
by Passion
Foundation.
onze
website
Wij
Deze
bestaatViauit
een
heldere
unitedbypassion.com delen wij iedere dag gratis inspiratie. Zoals boeken, films, interviews,
visiespreuken,
op Passie
(op micro,
mesoenen
macroniveau)
artikelen,
e-learning,
livestreamsessies
meer.
Met onze droomen
vooronze
ogen, motor
richten
wij United
ons vanuit by
dit fundament
4 pijlers:
PassionopFoundation.
de
Via onze website unitedbypassion.
com delen wij iedere dag gratis inspiratie. Zoals boeken, films, in-
1. Delen met nieuwe leiders
Via terviews,
o.a. de websiteartikelen,
delendleiderschap.nl
bieden e-learning,
wij begeleiding en
brengen wij leiders samen
spreuken,
livestreamsessies
envoor
meer.
het nieuwe leiderschap, om visies en ervaringen te delen en te co-creëren.
Met onze droom voor ogen, richten wij ons vanuit dit fundament op
4 pijlers
zoals weergegeven
2. Delen
met kinderen
en jongeren
op de volgende pagina.
Wij delen op-maat inzichten en materialen over Passie met kinderen en jongeren, opvoeders en
onderwijsprofessionals, en bieden hen daarin persoonlijke begeleiding.
3. Delen met je omgeving
Vanuit de website delen.nl brengen wij met slimme software gratis mensen bij elkaar voor het delen van dromen, goederen, ervaringen, netwerk, talenten, inzet en kennis.
4. Delen met evenementen
Wij delen inspiratie en mooie momenten ook via (grootschalige) bijeenkomsten, waarbij veel
mensen tegelijkertijd samenkomen, zoals voor een congres, theaterstuk of festival.
296
1. Delen met nieuwe leiders
Via o.a. de website delendleiderschap.nl bieden wij begeleiding en
brengen wij leiders samen voor het nieuwe leiderschap, om visies en
ervaringen te delen en te co-creëren.
2. Delen met kinderen en jongeren
Wij delen op-maat inzichten en materialen over Passie met kinderen
en jongeren, opvoeders en onderwijsprofessionals, en bieden hen
daarin persoonlijke begeleiding.
3. Delen met je omgeving
Vanuit de website delen.nl brengen wij met slimme software gratis
mensen bij elkaar voor het delen van dromen, goederen, ervaringen,
netwerk, talenten, inzet en kennis.
4. Delen met evenementen
Wij delen inspiratie en mooie momenten ook via (grootschalige)
bijeenkomsten, waarbij veel mensen tegelijkertijd samenkomen,
zoals voor een congres, theaterstuk of festival.
United by Passion Foundation
E-mail
: [email protected]
Internet : www.unitedbypassion.com
Donaties
Bank
: 01.97.77.42.63 (alle donaties)
297
Literatuurlijst
1. Csikszentmihalyi, Mihaly. Flow, Amsterdam:
Uitgeverij Boom, 2001, 4e druk, pagina 17 en 18
2. Jäger, Willigis. Elke golf is de zee, Rotterdam:
Asoka, 2005, 4e druk, pagina 60
3. Jaworski, Joseph. Synchroniciteit, Zeist:
Uitgeverij Christofoor, 2006, 5e druk, pagina 9
4. Sri Ramana Maharshi. Gesprekken, Deventer:
Uitgeverij Ankh-Hermes, 2002, pagina 95
5. Tolle, Eckhart. De kracht van het nu, Deventer:
Uitgeverij Ankh-Hermes, 2009, 20e druk, pagina 33
6. Wilber, Ken. Overgave en strijd, Amsterdam:
Uitgeverij Karnak, 1998, 3e druk, pagina 28
7. Sri Ramana Maharshi. Gesprekken, Deventer:
Uitgeverij Ankh-Hermes, 2002, pagina 59
8. Sri Ramana Maharshi. Gesprekken, Deventer:
Uitgeverij Ankh-Hermes, 2002, pagina 40
298
Bijlage met vragen
Als je wilt, kun je bij het in kaart brengen van jouw Passie van het Hart,
gebruik maken van de onderstaande vragen. In dat geval kun je
een vraag lezen en op je in laten werken. Vind vervolgens jouw antwoord(en) op de vraag. Denk er niet alleen over na, voel ook na wat
jouw antwoord is. Nodig jezelf uit, om bij veel vragen na te gaan:
‘waarom is dat zo voor mij?’ Dit helpt je om alle kenmerken, die verbonden zijn aan jouw Passiedrijfveren, helder in beeld te krijgen. Er
zitten ook vragen tussen die op elkaar lijken. Dat is bewust gedaan.
Door een vraag net iets anders te stellen, komt er namelijk soms weer
nieuwe informatie naar boven.
Wat zijn jouw levensmotto’s?
Welke behoeften heb je tot nu toe in je leven gehad?
Welke mensen hebben grote invloed gehad op je leven en hoe kwam dat?
Waar ben jij je hele leven (eigenlijk) al mee bezig? Wat doe jij telkens
weer in je leven?
Wat is het belangrijkste in je leven?
Wat kan de kwaliteit van je leven nog verder vergroten?
Als er geen beperkingen zouden zijn in de vorm van geld, gezondheid en
tijd, hoe zou je leven er dan uit zien?
Wat zijn in essentie de tien meest doorslaggevende momenten in jouw
leven geweest tot nu toe?
Welke tien mensen hebben veel invloed op jouw leven gehad tot nu toe?
299
Wat zijn in essentie de tien meest cruciale keuzes in jouw leven geweest
tot nu toe?
Waar geloof je in?
Wat vind je belangrijk?
Waarin ben je altijd al goed geweest?
Waarvan weet jij zeker dat het waar of mogelijk is, terwijl dat voor
anderen onmogelijk lijkt?
Waarin maak jij verschil in vergelijking tot anderen?
Als je nu diep in je Hart kijkt, wat kom je dan tegen?
Wat zou er wat jou betreft meer in je leven mogen zijn?
Welke dingen zou je nog willen doen in het leven die nu onhaalbaar
lijken?
Welke prestaties zou je willen verrichten in je werk die zo goed als
onbereikbaar zijn?
Stel dat je kon toveren, welke tot nu toe nog onbereikbare situatie zou je
dan realiseren?
Wat wil je graag nog eens doen?
Waar heb je een hekel aan?
Wat zijn jouw belangrijkste overtuigingen in het leven?
Hoe zou jouw levenspartner je omschrijven?
Wat valt op aan jou als jij in je beste doen bent?
Welke mogelijkheden en beperkingen zijn er voor jou?
Wat is een gevoel dat je vaker zou willen hebben?
Waarin zou jij je graag verder willen ontwikkelen?
Waarin wil jij je graag verder bekwamen?
Wat boeit je?
Welke activiteiten zijn een uitdaging voor je?
300
Op welke momenten verveel je je?
In hoeverre zijn er terugkerende momenten waarop je dingen doet die je
met tegenzin doet?
Welke opleiding wil je eigenlijk al heel lang doen?
Welke cursus zou je nog graag willen volgen?
Stel dat je een nieuwe hobby mag kiezen, welke zou dat zijn?
Welke levensthema’s draag jij met je mee?
Welke ontwikkelmogelijkheden draag je al langer met je mee?
Welke uitdagingen wil je graag nog eens aangaan?
Hoe tevreden ben je over je leefomgeving?
Als je fantaseert over je toekomstige leven, wat fantaseer je dan?
Welke verlangens heb je?
Welke idealen wil je graag verwezenlijken in je leven?
Wat wil je over één, twee, vijf of tien jaar graag verwezenlijkt hebben?
Welke belemmeringen kom je tegen als je volledig je pad gaat en
jezelf bent?
Welke voorvallen in het verleden, die niet zo leuk waren, hebben je
gevormd?
Hoe was jij als kind thuis, op school en in je vriendenkring?
In hoeverre speelt een geloof een belangrijke rol in jouw opvoeding?
Wat is jouw eerste herinnering als klein kind?
Wat voor werk heeft jouw vader of moeder (allemaal) gedaan en welke
impact heeft dat op jou gehad?
Wat heb je van je vader, moeder, broer(s) of zus(sen) geleerd?
Welke ziekte(s) heb je van dichtbij meegemaakt en in hoeverre hebben
deze je gevormd?
Wat zijn je behoeften in het kader van je leefomgeving?
301
Hoe is de keuze tot middelbaar onderwijs en vervolgonderwijs tot stand
gekomen?
Wanneer je volledig af gaat op je gevoel, hoe ziet je leven er dan uit?
Welke lessen bieden de moeilijke periodes in je leven?
Welke vormen van ontspanning kies je bij voorkeur?
Wat is een thema in je leven waar je al heel lang over piekert?
Welke behoeften kun je matigen waardoor Passie meer ruimte krijgt?
Wat ontroert je?
Welke krachtige eigenschappen draag je met je mee?
Waar ben je echt goed in?
Wat heb je altijd al goed gekund?
Wat waarderen andere mensen in jou?
Voor welke dingen wordt vaker je hulp gevraagd in je privéleven?
Voor welke dingen wordt vaker je hulp gevraagd in je werk?
Wat vind je leuk om te doen?
Wat is iets waarvoor jij je hand niet omdraait maar wat eigenlijk best wel
moeilijk is?
Wat waarderen jouw ouders in jou?
Wat is iets dat je dag en nacht kan doen zonder verveeld te raken?
Waarvoor mag ik je wakker maken?
Welke gaven heb je?
Welke meerwaarde voeg je toe aan het leven van anderen, eenvoudigweg
om wie je bent?
Welk effect heb je op andere mensen?
Met welk goede doel voel jij je sterk verbonden?
Stel dat je heel veel geld hebt, wat zou je dan (gaan) doen?
Hoe wil je idealiter dat dierbaren jou herinneren na je overlijden?
302
Wat kun je bijdragen aan de wereld?
Wat is je roeping?
Stel, je kunt jouw kinderen slechts drie belangrijke dingen nalaten,
welke zijn dat?
Waar ben je enorm trots op?
Wat zou jij anders doen dan jouw ouders?
Wat wil jij graag doorgeven aan een volgende generatie?
Welke conclusies trekken andere mensen uit hun leven omdat ze jou
kennen?
Wat is het beste dat je kunt doen en waar anderen iets aan hebben?
Wat zou jij achter willen laten aan de wereld?
Wat zijn de mooiste momenten tot nu toe geweest in je leven en waarom?
Wat ga je doen als je weet dat je stervende bent en nog korte tijd te
leven hebt?
Wat vind je het leukst om te doen?
Wat zou je graag willen doen waarvan je vermoedt dat het heel leuk is?
Stel je wint de lotto van 16 miljoen euro, hoe verandert dat je leven?
Hoe ontspan jij je het liefst?
Wat doe je het liefst alleen, met je gezin en met je vrienden?
Hoe ziet jouw ideale vakantie eruit?
Wat zijn voor jou in je privéleven de belangrijkste momenten?
Welke hobby’s heb je?
Wat versta je onder een goede balans tussen je privéleven en je werk?
Wat zou je veel meer willen doen in je leven?
Wat vind je zo belangrijk, dat je daar bij wijze van spreken je leven voor
zou willen geven?
Welke personen bewonder je en waarom?
303
Van welke beslissingen in je leven heb je spijt?
Waar heb je echt een hekel aan?
Waaraan kan jij je zoal ergeren?
Waar schaam jij je voor?
Wat lees je graag?
Wat zijn jouw belangrijkste kernwaarden in het leven?
Welke mensen zijn een voorbeeld voor je?
Welke waarden heb je van huis uit meegekregen?
Wat vind je belangrijk in je werk?
Hoe ontvang jij het liefst leiding?
Hoe ziet jouw ideale leidinggevende eruit?
Wat stel jij je voor bij een ideale baan?
Als je terugkijkt op vroegere (bij)banen, wat was daarin het leukste om
te doen?
Wat zijn jouw belangrijkste overtuigingen in het leven?
Waar zul je altijd voor blijven staan?
Wat kun jij toevoegen aan het grotere geheel?
Wat wil jij graag doorgeven aan de volgende generatie?
Welke blokkades onderbreken jouw innerlijke stroom?
Wat zijn levensthema’s waar je al lang over piekert?
Wat valt in de positieve zin altijd wel aan jou op?
Welke eigenschappen van jou droegen bij aan prestaties waar je trots
op bent?
Wat is voor jou ‘gewoon’, terwijl anderen dat juist in jou waarderen?
Wat zijn jouw kerngaven?
Op welke momenten geniet je intens?
304
305
Wat is de werkelijke betekenis van Passie?
Wat heeft Passie met ‘wakker’ leven te maken?
Welke twee soorten Passies draag je met je mee?
Wat drijft jou en hoe breng je dit goed in kaart?
Wat is je ware gezicht, wie ben je echt?
Hoe kun je dagelijks leven vanuit ‘Hart en Ziel’?
Op al deze vragen geeft dit boek een antwoord. De auteur van dit boek,
Martijn Raaijmakers, is sinds 2001 actief als Passionair en Inspirator. Hij
is schrijver van de boeken ‘Leef je Passie!’, ‘Leiderschap van de 21e
eeuw’ en ‘Natuurlijk Leiderschap’. Martijn is oprichter van het unieke
en grote inspiratienetwerk United by Passion. Hij is specialist in het
nieuwe leiderschap en heeft inmiddels vele duizenden mensen mogen
inspireren, met tal van inzichten over leven, werken en leidinggeven
vanuit Hart en Ziel. Mensen helpen met het ontdekken en leven van hun
Passies is zijn persoonlijke missie.
Dit boek inspireert. Het nodigt je uit om nog meer Passie in je leven
te brengen. Aan de hand van een heldere uitleg, praktische voorbeelden en vele oefeningen, beschrijft het de unieke Passionaire
visie op Passie. De lezer wordt als vanzelf meegevoerd in de ervaring
van Passie. En dat maakt dit boek zo bijzonder. Het gidst je naar binnen. Je maakt op basis van de vele inzichten een ervaringstocht in je
eigen innerlijke wereld. En dat maakt verschil. Want, je zal ontdekken
dat je op ieder moment van je leven volop Passie kan ervaren. Het lezen
van ‘Leef je Passie!’ is een belevenis. Het maakt je ‘wakker’ en bewust.
Je ervaart daardoor een betekenisvolle Zin. Eindelijk kun je volop vanuit
‘Hart en Ziel’ gaan leven!
United by Passion
www.unitedbypassion.com