van Rotterdam naar New York

 van Rotterdam naar New York
Holland-­‐Amerika Lijn is een theatraal concert waarbij de grote reis Rotterdam -­‐ New York zowel muzikaal als filmisch wordt weergegeven. De oversteek tussen de oude en nieuwe wereld klinkt niet alleen door in de repertoirekeuze, maar wordt ook zichtbaar gemaakt door authentieke filmbeelden waarin door montage ook de heren zo nu en dan figureren. Net als de oorspronkelijke Comedian Harmonists maakt ook Frommermann de overtocht. Afscheid, vertrek, herinnering, verwachting, hoop, nieuwe kansen, aankomst. Amerikaanse jazz, gospel, Europese evergreens en cabaret liedjes laten de tragische en plezierige aspecten van de reis Rotterdam -­‐ New York herleven. Een oversteek die talloze emigranten ondernomen tijdens het interbellum op zoek naar een beter leven of een veilig heenkomen. Velen reisden op de schepen van de Holland-­‐Amerika Lijn, de maatschappij die een scheepvaartverbinding onderhield tussen Nederland en de Verenigde Staten. première: 8 november 2008 PERS Frommermann: helemaal af "Deze aansprekende mix van Hollandse en Amerikaanse liedjes uit de jaren dertig en veertig werden afgewisseld met flarden Village People, Rita Corita, Marco Borsato, Rene Froger, Danny de Munk en Peter Koelewijn. De hoorspelimitatie en de knappe en de schijnbaar moeiteloze unplugged zang maakten deze Frommermann-­‐avond helemaal af." Leeuwarder Courant, Rudolf Nammensma, 20 november 2008 "Frommermann een lust voor het oor" Zuid-­‐Friesland, 6 november 2008 "Fijnzinnige nostalgie tijdens muzikale reis naar New York" Friesch Dagblad, Hessel Fluitman, 20 november 2008 Verzorgd topamusement met liedjes uit de oude doos "De kracht van de Frommermannen zit in de algehele kwaliteit. ... Humor is een vast element dat nergens te veel doorslaat. Het podium wordt bemand door musici die hun vak verstaan en er ook nog eens lol in hebben. ... De energie spat ervan af, de arrangementen zijn doorzichtig. Je hoort elke nuance, de heren behandelen elkaar met egards. Ieder zijn solo, interessante ensembles, mooie close harmony. En vooral goed repertoire, dat dankzij dit ensemble (deels) van de vergetelheid wordt gered. ... Zo gaat het maar door; een hele avond topamusement door zeven heren die van geen ophouden weten. Frommermann is een goudmijn die nog lang niet is uitgeput." Dagblad van het Noorden, Elly van Plateringen, 19 november 2008 Frommermann doet tijdeloze close-­‐harmony muziek herleven "..Met of zonder woorden, alle nummers worden op de achtergrond op een beeldscherm geïllustreerd met oude filmbeelden. Songs waarvan de inhoud bijna gelijk is aan de filmpjes ontroeren het meest. Adembenemend is het 'Matrozenlied' met zijn prachtige beelden van stoere matrozen en lichte vrouwen. Vermakelijk is het nummer 'Dry bones' met zijn soepele vocale vertragingen en röntgenbeelden van ledematen. Wanneer de heren in een jazzy stuk vocaal de instrumenten nabootsen laten ze hun pose wat meer los en zie je hoe prettig gestoord ze kunnen zijn. Minimale danspasjes en geluiden van allerlei kleine muziekinstrumenten zorgen voor de komische noot. David Bollen op piano is met zijn dynamische spel het fundament van HAL en Paul Pleijsier op gitaar als extra gast geeft perfect de tempi en de ritmes aan. Alle heren zongen glashelder in de meest ingewikkelde close harmony formaties. Jan-­‐Willem Schaafsma (tenor) heeft de mimiek van Buster Keaton en samen met Mattijs van de Woerd vormen zij de meest expressieven van het vocale kwintet. Mooi is de sonore bariton van Jan Willem Baljet, indrukwekkend is het basgeluid van Martijn de Graaf Bierbrauwer, en stevig helder is de toon van Marcel Reijans. Kortom, mis deze Holland-­‐Amerika Lijn met de Frommermannen niet." De Gooi en Eemlander, Rudolf Hunnik, 10 november 2008 ACHTERGROND Holland-­‐Amerika Lijn is een theatraal concert waarin de bootreis Rotterdam-­‐New York zowel muzikaal als filmisch wordt weergegeven. De oversteek wordt verklankt in Nederlandse en Amerikaanse liedjes uit de jaren 30 en 40 van de vorige eeuw en zichtbaar gemaakt middels filmbeelden die speciaal door Frommermann met regisseur Michael Helmerhorst voor dit concert zijn ontwikkeld. De Holland-­‐Amerika Lijn was de scheepvaartmaatschappij die aan het eind van de 19e en in de eerste helft van de 20e eeuw honderdduizenden mensen vervoerde van Europa naar het beloofde land, de Verenigde Staten van Amerika. Vanwege economische redenen maakten mensen de overtocht, maar persoonlijke en politieke motieven speelden, zeker in de 30'er jaren, eveneens een rol. Door het vizier te richten op Amerika treden wij in de voetsporen van de Comedian Harmonists. Harry Frommermann, oprichter van deze fameuze groep, raakte geïnspireerd door de Amerikaanse populaire muziek toen hij midden jaren 20 de muziek hoorde van de Revellers. Met het oprichten van de Comedian Harmonists gaf hij gestalte aan de Duitse variant: klassiek geschoolde musici die schlagers, jazz en swing ten gehore brachten. De repertoirekeus gekoppeld aan een fabuleuze uitvoeringstechniek verklaart het unieke succes van de Comedian Harmonists tijdens hun bestaan (1928-­‐1935) en ver daarna. De Comedian Harmonists voeren in 1934 per stoomboot naar de Verenigde Staten, maakten daar radio-­‐
opnames en traden op voor Amerikaanse militairen op het vliegdekschip The Saratoga. Vanwege de toenemende dreiging van de nazi's heeft de groep overwogen om in Amerika te blijven, maar de bas Biberti wilde zijn moeder en zijn bezittingen in Duitsland niet achterlaten. Na het uiteenvallen van de groep in Berlijn, begin maart 1935, kwamen de drie joodse leden na vele omzwervingen uiteindelijk toch in de VS terecht. De voorstelling Holland-­‐Amerika Lijn toont het wel en wee van de opvarenden van de Nieuw Amsterdam met bestemming New York. De locatie is een lounge op het tussendek waar de meereizende muzikanten rondhangen, doorzakken en liedjes zingen. Overdag is de plek een oase van rust temidden van alle bedrijvigheid, in de late uren fungeert het als toevluchtsoord voor nachtbrakers. Het stoomschip wordt bevolkt door een bonte stoet filmsterren, diplomaten en miljonairs, met in hun kielzog een zwerm parasieten, gigolo's en ladelichters. In de film duiken de muzikanten op wanneer ze zich op het dek vertonen, een telegram dicteren in de radiohut, dan wel de kombuis of de machinekamer bezoeken. In afwachting van de afvaart wordt ‘It don't mean a thing (if it ain’t got that swing)’ gezongen. Het lied ‘Bel me even op 7.7.7.7.7.’ eindigt met een tragikomische ingesprektoon. Het vertrek van de passagiers uit de haven van Rotterdam wordt gemarkeerd door ‘Morgen vaar ik weg’. Een geliefde wordt achtergelaten, maar blijft in gedachten aanwezig. Tijdens het verdere verloop van de reis illustreren nummers van de Mills Brothers, de Ink Spots en Duke Ellington de wisselende stemmingen van de reiziger. Flirts met rijke weduwen en doortrapte courtisanes worden bezongen in ‘Veel mooier...!’ en ‘Jeepers creepers’. Gevoelens van melancholie en teleurstelling klinken door in ‘Into each life some rain must fall’, ‘Stormy weather’ en ‘I'm making believe’. De verveling bij het uitzicht over de eindeloos lijkende oceaan wordt verdreven met up-­‐tempo nummers als ‘Liefde in rhythme’, ‘Matrozenlied’, ‘Lou de Ladenlichter’ en ‘The flatter the plate/hoe platter het bord’. ‘Java jive’ blijkt een probaat middel te zijn tegen zeeziekte en een kater. Al deze gemoedstoestanden worden afgewisseld met nummers waarbij de gimmick via het filmbeeld wordt versterkt, zoals in de prachtige animatiefilm tijdens ‘Dry bones’. In de haven van aankomst klinkt een misthoorn waarna Frommermann de gospel ‘Brother Noah’ inzet. Direct na de ontscheping wordt Times Square bezocht voor een uitsmijter in de musical traditie: ‘New York, New York’ uit ‘On the town’ van Leonard Bernstein.