de griekse en romeinse oudheid

DE GRIEKSE EN
ROMEINSE OUDHEID
kunsttijdschrift voor kinderen van 6 tot 106
Dada wordt gemaakt door Plint
Postbus 164 5600 AD Eindhoven
www.plint.nl
tel: 040-245 40 01
*
[email protected]
www.plint.nl
issn: 1382 60 34
VAN DE UITGEVER
isbn: 978-90-5930-6271
Dada verschijnt 4 x per jaar
Tarieven in Nederland/België
abonnement € 25,50
1 nummer € 9,95
Tarieven voor abonnementen
in andere landen op aanvraag.
Abonnementen
Dada verschijnt als kwartaalblad. We merken dat wie
Dada eenmaal heeft, het niet meer wil missen dus we
verlengen abonnementen automatisch voor de duur
van een jaar, tenzij we een maand voor het einde van
het abonnement op een briefje krijgen dat dada gemist
kan worden. Dat kan op papier en op de post naar
het postadres (zie boven) of per e-mail naar hallo@
plint.nl. En natuurlijk zijn we blij met iedere nieuwe
abonnee - kijk op bladzijde 50 of www.plint.nl voor het
welkomstgeschenk!
Geef Dada cadeau
Het is ook mogelijk een Dada abonnement cadeau te
doen. Zo’n abonnement stopt automatisch na een jaar
en een groet of felicitatie sturen we graag mee.
Dada is een co-productie met de Franse uitgever
Éditions Arola.
Hoofdredactie
Mia Goes, Antoine Ullmann en Christian Nobial.
Aan dit nummer werkten mee:
Sonja de Monchy, Louise Heugel, Margje van Hooijdonk,
Ellen Hornman-Kuindersma, Kiki, Max Manz, Mariëlle
Mijs, Émilie Martin-Neute, Amélie Pacaud, AnneMargot Ramstein, Éloi Rousseau, Gabriëlle van Rijn,
Vanessa Schmitz-Grucker, Clémence Simon.
Grafische vormgeving
SAJE www.atelier-saje.com
Fotografie
Ingoprint
Gedrukt in Spanje.
Rechten
© ADAGP voor aangesloten leden
© Éditions Arola, 2014, all rights reserved.
© Plint, 2014
D
eze DADA gaat over kunst uit de Oudheid, een periode
uit de geschiedenis die je fantasie op hol brengt. Statige
tempels tegen blauwe luchten, marmeren beelden van knappe
godinnen en sterke helden, en soms ineens een verrassend
vertrouwd detail. Alsof het allemaal helemaal niet zo lang
geleden is. De Lacoöngroep die je op bladzijde 6 ziet, is een
mooi voorbeeld. Deze beeldengroep staat tegenwoordig in
het Pio Clemente Museum in Vaticaanstad en als je er voor
staat, voel je de pijn en de angst van een vader en twee zoons
die vechten voor hun leven. De Oudheid is misschien wel lang
geleden maar ook nog steeds dichtbij. Ook in Nederland.
Precies onder het huidige Domplein liggen de oudste resten
van de stad Utrecht. Op deze plaats stond in de Romeinse
tijd een castellum, een fort ter verdediging van de noordelijke
grens van het Romeinse Rijk. Tegenwoordig kun je er afdalen
in de geschiedenis. Letterlijk zelfs, want onder het Domplein
ligt nu DOMunder - een wandeling door de geschiedenis. Je
ziet er dakpannen uit de Romeinse tijd met hondenpoten erop.
Een paar eeuwen geleden waren er dus ook al ondeugende
honden die niet luisterden en boze pottenbakkers die eigenlijk
weer opnieuw konden beginnen. En in Nijmegen vonden ze bij
het uitbaggeren van de rivier de Waal een prachtige ruiterhelm
uit de tweede helft van de 1e eeuw na Chr. Dit soort helmen
werd als strijdhelm gebruikt maar ook gedragen tijdens
parades, toernooien en feestelijkheden. Er zijn veel helmen
teruggevonden in rivieren en die zullen vast niet allemaal
toevallig verloren zijn bij het oversteken. Waarschijnlijk werden
ze geofferd aan goden, als soldaten hun missie of diensttijd
hadden overleefd. Eeuwen geleden knielde er dus in de buurt
van Nijmegen een Romeinse soldaat aan de oever van een
rivier. Hij gooide zijn helm in het water en haalde opgelucht
adem. De Oudheid is lang geleden maar ook nog steeds heel
dichtbij. Je ziet het in deze DADA. Veel plezier!
Mia Goes
Omslag
De triomfboog van Septimus
Severus, 203 na Chr.
n° 84
Forum, Rome.
Dubai Internationaal
Financieel Centrum door
architectenbureau Gensler,
2004.
Dubai, Verenigde Arabische
Emiraten.
Illustraties
Anne-Margot Ramstein
© Éditions Arola, 2014.
KUNST UIT
DE OUDHEID
DE GRIEKSE EN
ROMEINSE OUDHEID
KUNSTJES
6 Liefde op het eerste gezicht
36 Uitmuntend!
door Clémence Simon
door Sonja de Monchy
8 De kunst - een overzicht
38 Fantasiefiguren
door Clémence Simon
14 De Oudheid als bron
door Louise Heugel
door Émilie Martin-Neute
EN VERDER
20 Aan de macht!
42 De quiz
door Clémence Simon
24 De Oudheid op straat
door Mia Goes
28 Wereldberoemd !
door Émilie Martin-Neute
32 ABC
door Éloi Rousseau
win een jaarabonnement
44 Kijken, lezen, surfen
48 Abonneer-je-nu
DE GRIEKSE EN
ROMEINSE OUDHEID
LIEFDE OP HET
EERSTE GEZICHT
Kunst uit de Oudheid is vaak al meer dan
2000 jaar oud. In zo'n lange tijd kan er
natuurlijk van alles gebeuren. Het verdween
even uit beeld, werd later weer ontdekt en
tegenwoordig opnieuw bewonderd.
de eerste liefhebbers
N
Athenodoros, Hagesandros en
Polydoros, de Laocoöngroep, rond
50 voor Chr.
Marmer, 242 cm.
Pio-Clementino Museum,Vaticaanstad.
iet alle kunst uit de
Oudheid kwam de eeuwen
ongeschonden door. Tempels
werden gebruikt en veranderd in
kerken en beelden werden vernietigd
of omgesmolten. Sommige kunst was
extra kwetsbaar. Uit boeken weten we
dat de Griekse schilderkunst van een
heel hoog niveau was, maar er is tot
nu toe nog niet één Grieks schilderij
teruggevonden. In de 15e eeuw werd
kunst uit de Oudheid weer populair.
Vooral pausen waren er dol op. Als
er weer iets nieuws werd gevonden,
waren zij er vaak als de kippen bij.
Ook de Franse koning Frans de Eerste
was een liefhebber. Toen hij tijdens de
Italiaanse oorlog de slag van Marignan
won, claimde hij de beroemde
beeldengroep 'Laocoöngroep' als
oorlogsbuit. Dit meesterwerk was in
1506 in een wijngaard gevonden.
7
de eerste archeologen
I
n de 18e eeuw werd de Oudheid
enorm populair in Europa. Bij
Herculaneum en Pompeï werden
prachtige dingen ontdekt en
opgegraven. Deze twee Romeinse
steden waren in 79 bij een uitbarsting
van de vulkaan de Vesuvius compleet
bedolven onder een dikke laag as
en lava. Het was toen een enorme
ramp, vergelijkbaar met de ramp
van de tsunami in onze tijd maar het
bleek later een enorme schatkamer.
De twee steden waren prachtig
bewaard gebleven onder de as en
lava. Anders dan nu, ging het er bij
opgravingen niet altijd even keurig
aan toe. Men was dol op springstof,
en stortte schachten na gebruik
weer vol met puin. Het was de
Duitse archeoloog Winckelmann een
doorn in het oog. Hij probeerde de
opgravingen een wetenschapplijk
karakter te geven en legde de basis voor
de kunstgeschiedenis. Hij zag Griekse
kunst als het hoogste ideaal. Hij zat er
natuurlijk ook wel eens naast. Zo dacht
hij dat de Griekse beelden en tempels
altijd wit waren geweest zodat het licht er
goed op weerkaatste. Maar op Korè met
peplos (zie hierboven) werden verfresten
teruggevonden - volgens sommigen het
bewijs dat kunst in de Oudheid gekleurd
was! Er zijn zelfs hele reconstructies van
de kleuren gemaakt. Een andere grappige
denkfout van Winckelmann was dat de
Griekse beelden die hij zo bewonderde,
later Romeinse kopieën bleken te zijn.
Al in de Oudheid zelf werden Griekse
beelden veel gekopieerd omdat de
inwoners van het Romeinse rijk er dol op
waren. Gelukkig maar, want veel originele
Griekse beelden zijn verloren gegaan.
We hebben nu tenminste nog wel de
Romeinse kopieën.
Clémence Simon
Korè met peplos,
rond 530 voor Chr.
Marmer, 118 cm.
Acropolis Museum, Athene,
Griekenland.
Ulrike en Vinzenz
Brinkmann, Heinrich
Piening,
Kleurreconstructie van
Korè met peplos van de
Acropolis van Athene,
2008.
Archeologie Stichting,
Frankfurt, Duitsland.
8
DE KUNST EEN OVERZICHT
De Oudheid begon in 3000
voor Chr. - heeeeel lang
geleden dus. De periode
van ongeveer 750 voor
Chr. tot 400 na Chr. wordt
vaak de Klassieke Oudheid
genoemd: de bloeitijd
van de beschavingen van
Griekenland en Rome.
W
prachtige tempels
ie aan de Oudheid denkt, denkt aan tempels.
De Grieken bouwden de eerste tempels om
hun goden te eren. Die waren eenvoudig en over het
algemeen van hout. De stenen tempels met zuilen zoals
wij die nu kennen, werden pas sinds de 7e eeuw voor Chr.
gebouwd. In het algemeen zijn er 3 verschillende stijlen
in de Griekse bouwkunst. Hieronder zie je de tempel van
Neptunus in Paestum, een dorpje in de buurt van Napels.
De tempel werd in 450 voor Chr. gebouwd in de Dorische
stijl. Verder lezen? Koop DADA de Oudheid bij de betere
(kinder)boekhandel of op www.plint.nl
Tempel
van Neptunus,
rond 450 voor Chr.
Paestum, Italië.