Bericht.dot - Regelingen en voorzieningen

DD-NR 0907-752
Regelingen en voorzieningen
CODE 9.3.2.4
verwachte wijzigingen
vervallen:
het (vrijwel) gelijknamige bericht, datumnr 0808-827
Wetsvoorstel zorg en dwang psychogeriatrische en verstandelijk
gehandicapte cliënten
bronnen
www.detweedekamer.nl, Kamerstuk 31996, ingediend 30.6.2009
Uit de Memorie van Toelichting
Dit wetsvoorstel beoogt een uniforme regeling te introduceren voor het verlenen van zorg aan mensen
met een psychogeriatrische aandoening – vaak dementie – of een verstandelijke beperking, ook als zij
daar in een voorkomend geval niet mee instemmen en ongeacht de plaats waar zij verblijven 1).
In het wetsvoorstel wordt aangegeven welke bevoegdheden een zorgaanbieder heeft en welke rechten de
cliënt heeft, en hoe deze bevoegdheden en rechten op een transparante wijze kunnen worden
gebruikt. Dat geldt zowel voor het verlenen van zorg tegen de wil van een cliënt, als voor het opnemen in
een zorgaccommodatie van een cliënt die als gevolg van zijn psychogeriatrische aandoening of
verstandelijke beperking niet (meer) kan instemmen met die opname maar zich daar ook niet
tegen verzet. Daarmee komt het onderhavige wetsvoorstel naast de Wet bijzondere opnemingen in
psychiatrische ziekenhuizen (Wet bopz) en in de toekomst naast de (nog in te dienen) Wet verplichte
geestelijke gezondheidzorg te staan. De bepalingen in de Wet bopz zijn niet langer van toepassing op
zorgverlening aan mensen met dementie of een verstandelijke beperking.
De meest in het oog springende verschillen met de Wet bopz qua interne rechtspositie: in dit
wetsvoorstel wordt een uitgebreide procedure geïntroduceerd die moet worden gevolgd voordat dwang of
onvrijwillige zorg kan worden toegepast. In tegenstelling tot de Wet bopz wordt daarbij geen onderscheid
gemaakt tussen vrijwillig en niet-vrijwillig opgenomen cliënten; iedereen heeft dezelfde mate van
rechtsbescherming. Een volgend verschil is dat sommige vormen van onvrijwillige zorg zo ernstig
worden gevonden, dat de procedure ook moet worden gevolgd als de cliënt zich niet of niet zichtbaar
verzet. Het begrip onvrijwillige zorg wordt, ten opzichte van dwangbehandeling uit de Wet bopz, nader
ingevuld en uitgebreid. Zo behoren inbreuken in het recht het eigen leven in te richten ook tot
onvrijwillige zorg. In plaats van het gevaarscriterium wordt «ernstig nadeel» het criterium om
onvrijwillige zorg te mogen toepassen.
Tot slot wordt een prominente rol toegekend aan het multidisciplinaire overleg, zowel bij het opnemen
van onvrijwillige zorg in het zorgplan als bij het evalueren van dat zorgplan. Als het gaat om opneming
blijft er voor mensen die niet (meer) willens en wetens kunnen instemmen met opname, maar zich daar
ook niet tegen verzetten een extra opnametoets gelden die door het Centrum Indicatiestelling Zorg (CIZ)
wordt uitgevoerd.
1) In de wettekst wordt gesproken over «verstandelijke handicap», omdat dit begrip ook voorkomt in de aanspraken
op grond van de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten. In het spraakgebruik is «verstandelijke beperking» echter
gebruikelijker, daarom zal dat begrip worden gehanteerd in de
toelichting als synoniem voor verstandelijke handicap
1
CODE 9.3.2.4
Regelingen en voorzieningen
DD-NR 0907-752
Cliënten die zich wel verzetten tegen opname kunnen uitsluitend via de rechter of – in een crisissituatie –
via een inbewaringstelling door de burgemeester worden opgenomen. In die gevallen is het niet langer de
officier van justitie, maar het CIZ dat de bevoegdheid heeft om de rechter om een machtiging tot
opname en verblijf te verzoeken. Dat sluit bijzonder goed aan op de rol die het CIZ al vervult tijdens de
indicatieprocedure, waarin het CIZ niet alleen de zorgvraag in het kader van de Algemene Wet Bijzondere
Ziektekosten (AWBZ) toetst maar op grond van dit wetsvoorstel ook moet beoordelen of de cliënt kan
instemmen met opname.
2