Compleet verslag downloaden

P.O. Operatie Barbarossa
OPERATIE BARBAROSSA
Inhoudsopgave:
1.1 Inleiding
1.2 Uitleg hoofd- en deelvragen
2.0 Wat was operatie Barbarossa(+voorgeschiedenis)?
2.1 Voorgeschiedenis
2.2 Het plan Marcks
2.3 Het plan Halder
2.4 Hitler’s plan, operatie Barbarossa
3.0 Hoe verliep operatie Barbarossa?
3.1 Openingsaanvallen
3.2 Hitler verandert de plannen
3.3 Unternehmen Taifun
3.4 Halt op Taifun
4.0 Wat waren de gevolgen voor Duitsland?
5.0 Wat waren de gevolgen voor de Sovjet-Unie?
6.0 Conclusie
7.0 Bronnenlijst
pg. 1
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
1.1 Inleiding
Operatie Barbarossa heeft mijn interesse gewekt nadat ik een boek had
gekregen van mijn opa over de oorlog. Hij was altijd al geinteresseerd en
dat heeft zich op een gegeven moment overgeslagen op mij. Van operatie
Barbarossa wist ik zeer weinig. Waarom heette de missie zo?Wat was het
precies? Wat waren de gevolgen?Allemaal vragen die in mij opkwamen.
Ik heb er uiteindelijk langer over gedaan dan ik verwacht had, met name
omdat het lastig was om alle informatie te verkrijgen die ik nodig had om
het totaal verloop van operatie Barbarossa weer te geven. Al met al heb ik
veel geleerd. Niet alleen over operatie Barbarossa, maar ook over
oorlogvoering in het algemeen.
1.2 Uitleg hoofd- en deelvragen
Uiteindelijk heb ik de volgende hoofdvraag gekozen voor mijn praktische
opdracht, omdat ik door het beantwoorden van deze vraag te weten zou
komen wat operatie Barbarossa was en wat de gevolgen waren.:
Was operatie Barbarossa een succes?
Hitler was zeer optimistisch toen de plannen gemaakt werden, maar is dat
optimisme terecht geweest? Om deze hoofdvraag te beantwoorden heb ik
de volgende deelvragen bedacht:
1. Wat was operatie Barbarossa(+voorgeschiedenis)?
Om volledig te begrijpen wat voor gevolgen operatie Barbarossa had
moest ik weten wat operatie Barbarossa was. Nog belangrijker, ik moest
weten hoe de onderneming verliep.
2. Hoe verliep operatie Barbarossa?
Om de verschillen tussen de oorspronkelijke plannen en de uiteindelijke
gevolgen te begrijpen moest ik weten waar het anders verliep en of het
anders verliep.
3. Wat waren de gevolgen voor Duitsland?
Alleen het verloop en voorgeschiedenis zou mijn hoofdvraag niet
beantwoorden. Ik moest weten wat de gevolgen waren voor Duitsland om
te kunnen weten of het plan een succes was.
4. Wat waren de gevolgen voor de Sovjet-Unie?
De gevolgen waren natuurlijk niet eenzijdig, dus om een volledig beeld
van de operatie te krijgen moest ik ook wel kijken naar de gevolgen voor
de Sovjet-Unie.
Met deze deelvragen dacht ik mijn hoofdvraag te kunnen beantwoorden.
Om het project voor mij haalbaar te laten heb ik besloten om de totale
nasleep van de onderneming niet mee te nemen in het verslag. Ik ga dus
niet verder op de slagen van belangrijke punten en steden na 5 december
1941. Dit omdat op 5 december 1941 het front het meest oostwaarts
gevorderd was.
pg. 2
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
2.0 Wat was operatie Barbarossa?
Operatie Barbarossa was de codenaam voor de aanval op de Sovjet-Unie
van de Duitsers op 22 juni 1941 tijdens de Tweede Wereldoorlog. De
aanval ontleent zijn naam aan de keizer van het Heilige Roomse Rijk
Frederik I, die van 1155 tot aan 1190 over het Heilige Roomse Rijk
regeerde. Gedurende de periode van Hitler-Duitsland ook bekend als het
Eerste Rijk. Het Tweede Rijk was Duitsland voordat het land moest
afstaan na de Eerste Wereldoorlog en het Derde Rijk was Duitsland
gedurende de dictatuur van Hitler. Er is een duidelijke reden waarom de
Duitsers voor deze codenaam hadden gekozen. Kijkend naar de
geschiedenis van Frederik I wordt duidelijk dat Frederik I in een korte
periode veel macht in handen kreeg. Door snel te handelen en door
afspraken te maken met rivalen en potentiële tegenstanders.
Dit was precies de achterliggende gedachte van de Duitsers met operatie
Barbarossa. De goede bondgenoten krijgen en zo snel mogelijk toeslaan.
2.1 Voorgeschiedenis
Toen Duitsland na de eerste wereldoorlog gebonden was aan het verdrag
van Versailles hadden de Sovjets vrij spel om toe te eigenen wat ze
wouden. Op 26 juni eist de sovjetregering van Roemenië afstand van
Bessarabie en van de Boekowina. De gebieden worden onmiddellijk
afgestaan. Ook de baltische staten Estland, Letland en Litouwen. Binnen
korte tijd kwam de communistische partij aan de macht onder toezicht
van politieke commissarissen uit Moskou. In de maand augustus
verzochten de regeringen van deze staten om inlijving bij de Sovjet-Unie.
Zorgden deze annexaties, waar de Duitsers weinig aan konden doen het
begin tot de breuk tussen de twee bondgenoten? Stalin zag dat niet zo.
Toen de Engelsman Sir Richard Stafford Cripps in 1940 Moskou bezocht
voor onderhandelingen en om te praten over de Duitse machtswellust zei
Stalin het volgende:”Ik heb bij de Duitse politici nooit iets bespeurd van
de begeerte een Europees land op te slokken. Ik geloof niet dat de Duitse
militaire successen een bedreiging vormen voor de Sovjet-Unie.” Rusland
zag dus geen gevaar in Duitsland en ging door met leveren van produkten
afgesproken in het Russisch-Duitse verdrag(Molotov-Von Ribbentroppact)
van 1939. 1 000 000 ton tarwe per jaar, 500 000 ton ijzererts, 500 000
ton fosfaat en meer dan 900 000 ton aardolie. Hitler was intussen al druk
bezig met het voorbereiden van de aanval op Rusland. Op 31 juli 1940
meldde hij aan zijn generaals: “Rusland moet geliquideerd worden. Hoe
eerder hoe beter. Voorgenomen datum: voorjaar 1941.” Toen op 27
september 1940 het Driemogendhedenpact werd ondertekend door
Duitsland, Italië en Japan begonnen de Sovjets zich zorgen te maken.
Tijdens deze onderhandelingen werd Stalin ter zijde gelaten. Stalin vroeg
pg. 3
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
om herziening, maar werd totaal genegeerd. De vlugge politieke acties
van Hitler gingen door en Duitsland verkeeg van Finland het recht van
doortocht voor de Duitse troepen naar Noorwegen. Hitler ging verder door
zijn troepen op te laten rukken naar Roemenië, om daar bases neer te
zetten tegen een eventuele oorlog met de Sovjets. Op 20, 23 en 24
november 1940 sloten de Balkanlanden Hongarije, Roemenië en Slowakije
zich aan bij het Driemogendhedenpact. Op 1 maar 1941 sloot ook
Bulgarije zich aan bij de Duitsers. 25 maart Is Joegoslavië ook aan de
beurt. De Sovjets proberen wat ze kunnen om de politieke slagen van
Duitsland tegen te slaan en vinden een bondgenoot in Turkije en tekenen
een vriendschapsverdrag met de nieuwe Joegoslavische regering, die antinazi is. De Duitse agressie tegen Joegoslavië en Griekenland zorgt ervoor
dat een breuk tussen de twee grootmachten onvermijdelijk is. De opmars
naar het oosten kon niet zo verder doorgaan en de Sovjets moesten snel
ingrijpen. Ze behaalden een succes door op 13 april(dezelfde dag waarop
Belgrado, Joegoslavië was veroverd door de Duitsers) een nietaanvalsverdrag met Japan te tekenen. Dit gaf Stalin de zekerheid dat er
geen oorlog op twee fronten zou komen. Wetende dat het Sovjetleger niet
op volle sterkte was probeerde Stalin zo lang mogelijk de vrede te
bewaren om voor extra wapentuig te zorgen. De strijd kon niet eeuwig
uitgesteld worden en een week nadat het Russische persagentschap Tass
de vriendschap tussen de Sovjets en de Duitsers benadrukte viel Hitler
zonder oorlogsverklaring op 22 juni 1941 Rusland binnen. Operatie
Barbarossa was in werking getreden.
Nu valt ook duidelijk te zien waarom voor de codenaam Barbarossa was
gekozen. Net als keizer Frederik I Barbarossa wist Hitler in korte tijd
bondgenoten te maken en net als keizer Frederik I Barbarossa
organiseerde Hitler een ‘kruistocht’ naar het oosten om de Bolsjevisten te
verdrijven.
2.2 Het Plan-Marcks
Op 31 juli 1940 gaf
Adolf Hitler de
opdracht voor de
uitwerking van de
eerste plannen voor
een invasie van de
Sovjet-Unie.
Het plan Marcks,
vernoemd naar de
generaal-majoor die
het plan uitwerkte,
was de eerste versie
van de aanval op de
Sovjet-Unie. Dit plan
bestond uit
pg. 4
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
oorspronkelijk twee legergroepen die de doelen Kiev en Moskou moesten
bereiken. De noordelijke groep, die ook het best bewapend was, zou
Moskou veroveren en een klein deel van de troepen zou een ander pad
nemen en de Baltische staten veroveren in de mars naar Leningrad. De
zuidelijke legergroep was opgebouwd uit minder divisies en zou Kiëv
moeten veroveren. In dezelfde tijd zou de noordelijke groep Moskou
veroverd hebben en zich zuidwaarts bewegen om de zuidelijke groep bij te
staan in de verovering van Oekraïne. De hele operatie zou in 17 weken
moeten lukken. De Sovjets zouden na de verovering van hun belangrijkste
bolwerk Moskou met de gewapende opstand stoppen en de Sovjets
zouden uitgeschakeld zijn binnen 4 maanden.
2.3 Het Plan Halder
Het OKW(Oberkommando der Wehrmacht) bracht wijzigingen aan het plan
Marcks. Oberstleutnant Bernhard Lossberg verdeelde de totale strijdmacht
op in drie legergroepen (Heeresgruppen) te verstaan onder de noordelijke,
midden en zuidelijke legergroepen. De noordelijke troepenmacht moest
oprukken naar Leningrad. De middelste troepenmacht moest via Smolensk
naar Moskou gaan en
de zuidelijke
troepenmacht moest
doorstoten naar Kiëv.
Het grootste verschil
tussen het eerste plan
en het aangepaste,
tweede plan was de
geleidelijke opruk naar
het oosten.
Heeresgruppe Mitte
moest in Smolensk
wachten totdat
Heeresgruppe Nord
even ver gevorderd
was. Op 5 december
werden de
uiteindelijke plannen
van Generaloberst
Halder bekend
gemaakt.
pg. 5
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
2.4 Hitler’s plan, Unternehmen Barbarossa
Toen kwam Hitler met
drastische
veranderingen in het
plan. Nadat de Sovjettroepen in Wit-Rusland
waren verslagen wilde
hij een deel van de
mobiele strijdkrachten
van Heeresgruppe Mitte
zich aan laten sluiten bij
Heeresgruppe Nord.
Deze zou door de
Baltische staten naar
Leningrad oprukken.
Hier moest het
oostzeegebied en de
belangrijke
marinehaven Kronstadt
worden uitgeschakeld.
Zodra dit gedaan was
kon de opmars naar
Moskou worden
voortgezet. Het
complete doel van de operatie veranderde door deze ingreep. Moskou was
niet meer het hoofddoel, zoals dat in de eerdere plannen wel was. Het
merendeel van het Rode Leger moest aangepakt worden in het westen
van de Sovjet-Unie. Het einddoel voor de Duitsers was de vestiging van
een ‘verdedigingslinie tegen Aziatisch Rusland’, lopende van Archangelsk
in het noorden tot Astrakhan in het zuiden. Het laatst overgebleven
industriegebied zou door luchtaanvallen uitgeschakeld worden.
3.0 Hoe verliep operatie Barbarossa?
3.1 Openingsaanvallen
Operatie Barbarossa trad later in werking dan Hitler oorspronkelijk had
bedacht. Door de veranderde situatie in Joegoslavië was Hitler woedend.
Hij zond troepen uit naar Joegoslavië en verder door naar Griekenland. Dit
zorgde er voor dat Operatie Barbarossa uitgesteld werd met zeven weken.
In de vroege morgen van zondag 22 juni 03.15 begon de aanval op de
U.S.S.R. dan toch, zonder oorlogsverklaring. Als eerste opende de Duitse
artillerie het vuur. De doelwitten waren communicatiecentra, barakken,
grensposten en munitiedepots. Een paar minuten later gingen de Duitse
bommenwerpers op weg naar de sovjetvliegvelden en steden. De
pg. 6
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
Luftwaffe moest vooral de vliegvelden bombarderen. Zo kon de Duitse
luchtmacht een voordeel behalen tegenover de meer dan vier keer zo veel
vliegtuigen van de Sovjet-Unie. Door de verrassing van de aanval wist de
Luftwaffe een groot deel van de Rode luchtmacht uit te schakelen. In twee
dagen was de rode luchtmacht zo goed als geëlimineerd en hadden de
Duitsers de overmacht in de lucht. Tevens waren de Duitse Messerschmitt
BF109 gevechtsvliegtuigen superieur aan de Polikarpov I-16 vliegtuigen
van de Sovjets. Zo konden de Duitsers de aanvoerlijnen en grondtroepen
van de Sovjets vrijwel ongestoord bombarderen.
Duitse Messerschmitt BF-109 gevechtsvliegtuig, aan het oostfront.
De eerste dagen van de operatie gingen als gepland voor de Duitsers.
Razendsnel namen de Duitsers grensposten in en communicatielijnen
werden vlug verstoord door Russisch sprekende commando’s van het
Brandenburger Regiment.
De Russische bevelhebbers aan het front hadden geen flauw idee wat ze
moesten doen. Ze mochten immers niet reageren op Duitse provocaties,
maar het verschil tussen een gerichte aanval en provocatie was niet
duidelijk bij de Sovjets. Omdat de Sovjets zo slecht voorbereid waren was
het begin van de aanval een succes voor de Duitsers. Dit had ook te
maken met het feit dat de Sovjets minder ervaren waren en omder Stalin
hoge officieren had laten executeren.
De Panzer III, in cijfers de meest belangrijke tank voor de Duitsers aan
het oostfront, was superieur aan de Russische T-26 en BT tanks. De
tankcolonnes gingen razendsnel door de Russische stellingen heen.
Overrompelden vervolgens de achterhoede en bogen zich weer naar
elkaar toe en namen zo honderdduizenden Sovjets in de tang. Deze
tactiek, gecombineerd met de goede training en de ergonomie van de
tankcolonnes, zorgden voor een gunstige verliesratio van 1:6 voor de
Duitsers. (Soviet Tanks and Combat Vehicles of World War Two(Zaloga,
Grandsen), 1984, P.223). Smolensk werd door Heeresgruppe Mitte binnen
pg. 7
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
enkele weken veroverd onder leiding van Generaloberst Heinz Guderian.
Moskou lag nog maar op 300 kilometer afstand.
3.2 Hitler verandert de plannen
Op 23 augustus werd een bespreking opgeroepen op het hoofdkantoor
van de legergroep. Hier werd medegedeeld dat Hitler weer de
aanvalsplannen wilde veranderen. Niet meer naar Leningrad en Moskou,
maar eerst naar Oekraïene en de Krim. Hier waren belangrijke
grondstoffen aanwezig voor de Sovjet-Unie.
Heinz Guderian parafraseert Hitler:
“Het bezit van de grondstoffen en de voedselreserves van de Oekraine
was voor de voortzetting van de oorlog volstrekt noodzakelijk. Voorts
onderstreepte hij nog eens het grote belang van de Krim; deze “vliegbasis
van de Sovjet-Unie in de strijd om de Roemeense olie” moest geliquideerd
worden. Voor het eerst hoorde ik van hem de zin: “Mijn generaals
begrijpen niets van oorlogseconomie.” (ERINNERUNGEN EINES SOLDAT,
1954, generaal Heinz Guderian)
Ondanks de pogingen van de stafchef van de landmacht Halder en Heinz
Guderian, die zelf aan het front had gestaan en wist hoe de situatie er uit
zag, kon Hitler niet van gedachten veranderd worden. Guderian’s
Panzergruppe 2 moest afbuigen naar het zuiden om heeresgruppe Süd te
assisteren. Op 25 augustus wisten de tankcolonnes van Heeresgruppe Süd
een pad vrij te maken voor de Duitse tangbeweging rondom de
concentratie van Sovjets in het Uman/Kiev gebied. In de tussentijd
verplaatste Guderian zich naar het zuiden om een aanval op de flanken uit
te voeren. Op 8 september hadden de Sovjets in Kiev door dat ze
ingesloten werden. 9 dagen later, op 17 september kregen ze bericht van
de STAVKA(het hoofdkwartier van de strijdkrachten in Keizerrijk Rusland
en de Sovjet-Unie) dat ze naar het oosten moesten terugtrekken.
Op het laatste moment werd uiteindelijk een tegenorder gegeven en
moesten de Sovjets Kiev kostte wat het kost verdedigen. Op 26
september capituleerden de Sovjets en in totaal werden 665 000 man
gevangengenomen door de Duitsers.
Rond deze tijd was in het Noorden de belegering begonnen van Leningrad.
In plaats van Leningrad te veroveren besloot Hitler om het alleen te
omsingelen en te laten uithongeren. Dit omdat de opmars naar Leningrad
stroever verliep dan gepland. Over de laatste 10 kilometer naar de stad
vielen te veel doden. Al met al een belegering die bijna 3 jaar duurde. In
de eerste maand vielen 11 000 doden. In november vielen er 53 000
doden. Eten was niet meer voorradig en de winter was hels nadat de
kolen en olie op waren. Katten, honden, ratten, vogels en zelfs mensen
werden opgegeten om de honger te stillen. In totaal stierven 1 miljoen
inwoners van de stad.
pg. 8
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
3.3 Unternehmen Taifun
In het zuiden en het noorden van het front behaalden de Duitsers dus
successen. Nadat Kiev was veroverd had het rode leger niet langer meer
troepen dan de Duitsers. Stalin zette 800 000 man op het veld in twee
defensieve linies. De eerste in Vyazma en de tweede in Mozhaysk. De
eerste tegenslag kwam als een volledige verrassing voor de Sovjets, toen
Guderian terugkeerde naar het centrum van het front na de overwinning
in Kiev. Hier wist hij Orjol te veroveren, 120 kilometer van de eerste
defensieve linie van Stalin vandaan. Door door te drukken en aan te vallen
uit het westen, samen met assistentie van de legers uit het noorden
wisten de Duitsers in totaal 673 000 Russen in gevangenschap te krijgen.
(Zie pagina 10 voor de bijbehorende kaart)
De Sovjets hadden nu nog maar 90 000 man en 150 tanks over voor de
verdediging van Moskou. Maar doordat Hitler afweek van de plannen en
minder druk uitoefende in het centrum van het front werd veel tijd
verloren. Oprukken naar Moskou was niet goed meer mogelijk omdat
inmiddels ook de winter was aangebroken, waar Heeresgruppe Mitte niet
goed op voorbereid was. De modderperiode in oktober had ook voor veel
schade gezorgd in het gebied.
Overlast van de
modder in oktober 1941, een Panzer III tank, nabij Vyazma
3.4 Halt op Taifun
Op 31 oktober werd besloten om unternehmen Taifun tot een halt te
brengen. Dit gaf de Sovjets de tijd om zich opnieuw te bewapenen. Binnen
een maand tijd wisten de Sovjets 11 nieuwe legers aan te voeren vanuit
Siberïe. Hierdoor kwamen er 1000 tanks en 1000 vliegtuigen als
versterking bij.
pg. 9
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
Bijlage unternehmen Taifun
pg. 10
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
De Duitsers waren inmiddels bijna kapot. Het moraal zakte door terug te
denken aan Napoleon’s invasie van Rusland in 1812 die vergelijkbaar was
met de situatie waar de Duitsers zich nu in bevonden.
Op 15 november zetten de Duitsers de aanval voort op Moskou. Nu
mogelijk gemaakt doordat de grond niet meer alleen modder was maar
voor een groot deel bevroren. Het plan was om vanuit het zuiden en het
noord-oosten Moskou aan te vallen en zodra de focus bij de Sovjets bij de
flanken lag vanuit het centrum aan te vallen. Verstoord door voldoende
ammunitie en olie en gas kropen de Duitsers langzaam richting Moskou.
Waar de Duitsers in het Zuiden op 22 november een nederlaag tegemoet
gingen wisten ze in het noorden ver door te stoten tot het Moskou kanaal
en zodoende begon de omsingeling. Op 2 december wist een Duits
Reconnaissance-bataljon tot 8 kilometer van Moskou te komen, het verste
dat de Duitsers gekomen zijn in de opmars naar Moskou.
Binnen drie weken werd echter duidelijk hoe slecht de Duitsers voorbereid
waren op de barre winteromstandigheden. De kou zorgde voor meer
gewonden en doden dan het oorlogsgeweld zelf. Ook de uitrusting leed
onder de snijdende kou en wapens begonnen kuren te tonen.
Nabij Moskou waren inmiddels circa 500 000 nieuwe mankrachten
gearriveerd en op 5 december begonnen de Sovjets de tegenaanval. De
Duitsers werden meer dan 320 kilometer terug gedrukt.
In totaal telde operatie Barbarossa 220 000 slachtoffers na 1 oktober.
4.0 Wat waren de gevolgen voor Duitsland?
Operatie Barbarossa was niet zo gegaan als gepland. De A-A lijn was nooit
gerealiseerd en het front kwam niet voorbij Moskou. De strijd werd nu
elders uitgevochten. In het noorden bij Leningrad, in het centrum bij
Smolensk en in het Zuiden lag de focus vooral op Stalingrad en de
olievelden in de Kaukasus. Dat wat Hitler wilde voorkomen had hij
gecreëerd door zijn optimisme en onderschatting van de Sovjets, een
tweefrontenoorlog. Zowel in het Oosten als het westen werd gevochten,
net als in de Eerste Wereldoorlog. Had Hitler’s plan gelukt aan het
oostfront, dan had hij misschien de oorlog wel gewonnen.
Dan kon de focus gelegd worden op de enige Europese tegenstander in de
oorlog, het Verenigd Koninkrijk en in Noord-Afrika.
Naast de strategische tegenslag die Hitler had geleden, waren ook veel
middelen verloren gegaan. In totaal zijn er meer dan 1 000 000
slachtoffers gevallen aan de Duitse zijde. Meer dan 2 000 vliegtuigen zijn
verloren gegaan en ruim 2 800 Duitse tanks. Dit, samen met de andere
middelen (ammunitie, geweren, kleding, andere voertuigen, voedsel en
brandstof) zijn enorme verliezen geweest voor de Duitsers. Vooral kijkend
naar wat er bereikt was. Het doel was misgelopen, de Sovjet-Unie was
niet gevallen en nog steeds moesten er middelen verzonden worden naar
het uitgestrekte front.
pg. 11
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
Latere gevolgen voor de Duitsers zijn de slag om Stalingrad. Waar de
Sovjet-generaal Zjoekov de Duitsers wist in te sluiten, met een groot
verlies aan mankracht tot gevolg. Een andere slag in de nasleep van
operatie Barbarossa was de slag om Smolensk in 1943. Ook hier leden de
Duitsers grote verliezen.
De Duitsers verloren alsmaar grondgebied en het front trok steeds verder
terug tot het uiteindelijk volledig uit de Sovjet-Unie was. Na het verlies
van Stalingrad was de oorlog eigenlijk al verloren voor de Duitsers. Er was
geen mogelijkheid over dat de Duitsers nog terug konden krabbelen in het
oosten of het westen.
Voor de rest van de wereld werd Duidelijk hoe de nazi’s over de Slavische
volkeren dachten. Bijna 3 miljoen Sovjets werden gevangen genomen
tijdens de oorlog aan het oostfront. Velen van hen keerden nooit terug en
er werd niet met ze omgegaan zoals in de opgestelde regels van de
conventie van Genève.
Genocide gebeurde bijvoorbeeld bij Kiëv, waar de Duitsers meer dan
100 000 joodse Russen in het ravijn van Babi Jar gooiden. Ook kinderen
bleven niet gespaard
Russen werden geëxecuteerd door de Duitsers, ca. 1941
pg. 12
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
5.0 Wat waren de gevolgen voor de Sovjet-Unie?
Toen de Duitsers de Sovjet-Unie binnenvielen waren sommige Russen
zowaar blij met de komst. Ze waren eindelijk verlost van de tirannie van
Jozef Stalin. Maar deze blijdschap was niet van lange duur, toen de
Russen erachter kwamen dat ze het nog heel goed hadden met Stalin,
vergeleken met de Duitse bezetter. Deze partisanen verzetten zich tegen
de Duitsers. De afkeer tegen de Duitsers groeide onder de Russische
bevolking.
West-Russische partisanen
De Sovjet-Unie had veel grondgebied verloren, maar de belangrijkste stad
was gelukkig niet gevallen, Moskou. Nadat de Duitsers hun plan niet
konden voltooien kregen de Sovjets de mogelijkheid om tegenaanvallen
uit te voeren. Een van deze tegenaanvallen was het heroveren van
Stalingrad. Het zesde leger van Friedrich Paulus zou door de luftwaffe
bevoorraad worden en mocht niet weg gaan uit de stad. De Sovjetgeneraal Zjoekov wist de stad te heroveren en Paulus gaf zich over en
hielp de Sovjets in de Strijd tegen Duitsland op 2 februari 1943.
Een ander groot keerpunt na Operatie Barbarossa was de slag om Koersk,
ook in 1943. Hier stonden 1 300 000 Sovjets tegenover 800 000 Duitsers.
Ook hier werden de Duitsers verder terug verdreven.
Een van de achterliggende ideeën van de aanval op de Sovjet-Unie was
om de banden tussen de gealliëerden te verslechteren. Vooral die met het
Verenigd Koninkrijk. Doordat het zo’n langslepende oorlog werd werden
de banden juist versterkt tussen de gealliëerden.
Een langslepend gevolg voor de Sovjet-Unie was de economische macht
die Rusland werd na de Tweede Wereldoorlog in oost-Europa. Andere
Oost-Europese landen werden ingelijfd door de Sovjet-Unie en om een
oorlog te voorkomen zette Stalin het ijzeren gordijn neer. De spanningen
tussen de kapitalistische en communistische wereld liepen hierdoor hoog
op en dit is een van de redenen geweest voor de Koude Oorlog.
pg. 13
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
6.0 Conclusie
Kijkend naar de successen die de Duitsers geboekt hebben in het begin
van de operatie was het zeker een succes. De aanval kwam onverwacht
en ze hadden vrijwel onmiddelijk de overmacht in zowel luchtruim als aan
de grond. Dat mocht ook wel, want het is de grootste militaire
onderneming ooit geweest. In korte tijd wisten de Duitsers ver op te
rukken en het leek te gaan zoals gepland. De Sovjets hadden geen
tegenwoord paraat omdat de Duitsers strategisch betere beslissingen
maakten, meer ervaring hadden, en omdat Stalin veel legerofficieren had
laten executeren.
De snelle aanvallen van Duitsland waren erg succesvol en de Duitsers
waren erg optimistisch. Het plan zou misschien wel kunnen lukken. De
voortgang stagneerde echter omdat er teveel tijd verspild was door Hitler.
Zijn doelen verschilden van de oorspronkelijke plannen en het plan zelf
trad veel later in werking dan oorspronkelijk bedacht. Dit zorgde ervoor
dat de winter (waar de Duitsers niet goed op voorbereid waren) eerder in
de strijd kwam.
Ook de modderperiode in oktober zorgde voor veel oponthoud. Dit gaf de
Russen de tijd om zich te herwapenen en defensief op te stellen. De
hoeveelheid Sovjets aan het front was simpel gezegd te groot en Hitler
zou nooit door kunnen breken in een langslepende oorlog. De oorlog
moest hier van korte duur zijn omdat de Sovjets zich keer op keer konden
herwapenen en opnieuw defensief konden opstellen. Dit kon alleen
tegengehouden worden als Hitler de A-A linie had bereikt en van daaruit
de industrie in verder Rusland had kunnen bombarderen.
Had hij betere beslissingen genomen, zoals het onmiddelijk aanvallen van
de olievelden in de Kaukasus, dan had hij wellicht voor een tekort aan
brandstof kunnen zorgen bij de Russen. Dit is natuurlijk allemaal
speculatie, maar Hitler’s beslissingen waren niet de beste beslissingen. Hij
liet zich drijven door zijn haat tegen de Slavische volkeren in plaats van te
luisteren naar zijn generaals, die een beter zicht op het front hadden.
Al met al heeft Operatie Barbarossa dus gefaald. De doelstellingen van de
oorspronkelijke plannen waren niet gehaald en Duitsland wist geen oorlog
op meerdere fronten te voorkomen. Tevens gingen veel middelen verloren
aan de strijd aan het oostfront en na de initiële successen wisten de
Duitsers het bolwerk van de communisten niet in te nemen, Moskou, wat
misschien voor de val van de Sovjet-Unie had kunnen zorgen (en dus het
einde van de oorlog aan het oostfront had kunnen betekenen).
pg. 14
Mark Timmerman
P.O. Operatie Barbarossa
7.0 Bronnenlijst:
(ERINNERUNGEN EINES SOLDAT, 1954, generaal Heinz Guderian)
http://www.go2war2.nl/artikel/620/Operatie-Barbarossa-de-Duitseinvasie-van-de-Sovjet-Unie.htm?page=3
http://www.stalingradbattle.nl/deslag/barbarossa.htm
http://www.go2war2.nl/artikel/620/Operatie-Barbarossa-de-Duitseinvasie-van-de-Sovjet-Unie.htm?page=7
Glantz, David, The Soviet‐German War 1941–45: Myths and Realities: A
Survey Essay.
http://bio.bwbs.de/bwbs_biografie/Beginn_der_deutschen_Offensive_geg
en_Moskau_B915.html
http://www.dean.usma.edu/history/web03/atlases/ww2%20europe/ww2
%20europe%20war%20index.htm
http://www.onwar.com/maps/wwii/eastfront1/index.htm
http://www.historylearningsite.co.uk/operation_barbarossa.htm
Grootboek van de tweede wereldoorlog, deel twee
pg. 15
Mark Timmerman