Programma zomerweek

Klassieke levenskunsten voor onze moderne tijd
22 juli t/m 26 juli 2013
De klassieke filosofie biedt mensen levenskunst aan, oefeningen in een mooi en goed leven.
Filosofie is hier in de allereerste plaats leren leven: een bepaalde levenswijze en levenskeuze.
Zo stelt Seneca dat je de filosofie nodig hebt om een gelukkig leven te leiden. En Socrates
zegt: onderzoek je leven, dan krijgt het meer waarde. De klassieke oefeningen leiden tot een
grotere deelname aan je eigen leven, tot een authentiek leven. Ze veranderen de wijze
waarop je je leven leidt en inricht en geven innerlijke vrijheid, gemoedsrust, verbondenheid
en genot. Je bent beter opgewassen tegen de lotgevallen van het leven en leert het leven te
genieten.
In de cursus doen we een viertal klassieke levenskunstoefeningen die verbonden zijn met de
klassieke scholen voor levenskunst: de academie van Plato, het lyceum van Aristoteles, de
zuilengang van de Stoïcijnen en de tuin van Epicurus. Het gaat om:
b. De socratische dialoog. Oefenen in kritisch zelfonderzoek (Socrates)
In de Socratische dialoog draait het om het toetsen van je handelen in het licht van de
waarde (het idee) die in het ervaringsvoorbeeld aanwezig is.
c. De kunst het juiste midden te treffen. Oefenen in voortreffelijkheden (Aristoteles)
De Aristotelische oefening is gericht op het zich eigen maken van een voortreffelijkheid
die de emoties en hartstochten in goede banen leidt.
d. Op zoek naar je innerlijke kompas. Oefenen in onafhankelijkheid en gemoedsrust
(Romeinse Stoïcijnen)
De Stoïcijnse oefening is gericht op het herinneren en zich eigen maken van de leefregel
die gemoedsrust geeft in de kwestie.
e. De kunst van het genieten. Oefenen in onderzoek van verlangens (Epicurus)
In de Epicurische oefening draait het om het genieten van de uitvoering van de juiste
handeling om het leven te voeden. In het genieten wordt de handeling eigen gemaakt
(onafhankelijkheid).
De oefeningen zijn gericht op het realiseren van een moderne vrijheidspraktijk. In elke
oefening wordt een beroep gedaan op het reflectieve en dialogische vermogen van de
deelnemers en op de praktische rede in een concrete kwestie.
We bespreken en evalueren de oefeningen in het licht van Foucaults concept: een ethiek van
de zorg voor zichzelf en de ander als een vrijheidspraktijk. Met dit concept herwaardeert
Foucault een klassieke opvatting over ethiek/filosofie.
Vrijheid is in onze moderne tijd breekbaar, ongeduldig, te druk bezet of grenzeloos aanwezig.
Vrijheid vraagt om eigen leiding, om ethiek en moet geoefend worden, waardoor je beter in
staat bent om dit vermogen te actualiseren op relevante momenten. De ethische vraag is hoe
we de vrijheid op een weldoordachte manier in praktijk kunnen brengen. We zullen zien hoe
dit in de vier oefeningen gebeurt. We bespreken ook de filosofieopvatting van de vier
klassieke scholen.
De wijze waarop met elkaar gesproken wordt in een ‘vrijheidspraktijk’ is het best te typeren
met het Griekse woord ‘parrhesia’. Parrhesia d.i. vrijmoedig spreken, alles zeggen, de
waarheid zeggen, in de open lucht spreken, vrijuit spreken. Ze is zowel een techniek als een
deugd. Het vrijmoedige spreken - een waarheidshandeling - is van grote betekenis voor het
leiding geven aan jezelf en voor vrijheidspraktijken. Door vrijmoedig te spreken wordt de
filosofie aan het werk gezet. Het is een ethospraktijk, geen bekentenispraktijk. We
verhelderen deze praktijk aan de hand van de dialoog Laches (voorbeeld van ethische
parrèsia), Seneca en Epictetus (de soort filosofie) en de latere colleges van Foucault over
parrhesia.
Programma
Maandag
09.45 uur
Aankomst met koffie/thee
10.30 uur
Welkom, kennismaking en introductie programma (Dick Kleinlugtenbelt)
11.15 uur
Koffie/thee
11.45 uur
Wat is dat …… filosofie? (Dick Kleinlugtenbelt)
Herwaardering van de klassieke opvatting over filosofie
in de levenskunst
12.30 uur
Lunchbuffet
14.30 uur
Koffie/thee
15.00 uur
Levenskunst (Dick Kleinlugtenbelt)
16.00 uur
Koffie/thee
16.30 uur
Parrhesia: het vrijmoedige spreken (Dick Kleinlugtenbelt)
Oefenen, oefenen ….. en nog eens oefenen
Wanneer spreek je vrijmoedig? voorbeeld de dialoog Laches
17.15 uur
Aan de bar
18.00 uur
Diner
20.00 uur
Een documentaire: onderwerp lichamelijke oefeningen (Silvia Benschop)
21.30 uur
Aan de bar
Dinsdag
Socratische dag
07.30 uur
Ontbijt
09.30 uur
Oefening: Socratische dialoog (met video opname) (Dick Kleinlugtenbelt)
10.30 uur
Koffie/thee
11.00 uur
Nabespreking oefening: socratische dialoog (Dick Kleinlugtenbelt)
12.30 uur
Lunchbuffet
14.30 uur
Koffie/thee
15.00 uur
De academie van Plato en de figuur Socrates (Silvia Benschop)
16.00 uur
Koffie/thee
16.30 uur
De kunst van het vragen stellen: praktische oefeningen (Silvia Benschop)
17.15 uur
Aan de bar
18.00 uur
Diner
19.30 uur
Film: Angry men (Martijn Rozing)
21.30 uur
Aan de bar
Woensdag
Aristotelische dag
07.30 uur
Ontbijt
09.30 uur
Oefening: De kunst het juiste midden te treffen (met video opname) (Dick
Kleinlugtenbelt)
10.30 uur
Koffie/thee
11.00 uur
Nabespreking oefening: de kunst het juiste midden te treffen (Dick
Kleinlugtenbelt)
12.30 uur
Lunch
14.30 uur
Koffie/thee
15.00 uur
Het lyceum van Aristoteles en Aristoteles als pedagoog (Martijn Rozing)
16.00 uur
Koffie/thee
16.30 uur
Praktische wijsheid ….. wat is dat? (Martijn Rozing)
17.15 uur
Aan de bar
18.00 uur
Diner
20.00 uur
Jeu de boules (Silvia Benschop)
21.30 uur
Aan de bar
Donderdag
Stoïcijnse dag
07.30 uur
Ontbijt
09.30 uur
Stoïcijnse oefening: op zoek naar je innerlijke kompas (met video opname)
(Dick Kleinlugtenbelt)
10.30 uur
Koffie/thee
11.00 uur
Nabespreking oefening:op zoek naar je innerlijke kompas (Dick Kleinlugtenbelt)
12.30 uur
Lunch
14.30 uur
Koffie/thee
15.00 uur
De Romeinse Stoa: Aurelus, Seneca en Epictetus (Martijn Rozing)
16.00 uur
Koffie/thee
16.30 uur
Het effect van leefregels (Martijn Rozing)
17.15 uur
Aan de bar
18.00 uur
Diner
20.00 uur
Korte film: Alain de Botton: Seneca (Martijn Rozing)
21.30 uur
Aan de bar
Vrijdag
Epicurische dag
07.30 uur
Ontbijt
09.30 uur
Oefening: de kunst van het genieten (met vide opname) (Dick Kleinlugtenbelt)
10.30 uur
Koffie/thee
11.00 uur
De tuin van Epicurus en zijn filosofie (Silvia Benschop)
12.30 uur
Lunch
14.30 uur
Koffie/thee
15.00 uur
Afronding en evaluatie: (Dick Kleinlugtenbelt)
 Een vergelijking tussen de vier scholen
 Evaluatie