File - Gymnasium

Toneel in de Oudheid
Tragedie
Ontstaan en verdere ontwikkeling



Griekse tragedie is ontstaan uit een koorlied (dithyrambe)
voor Dionysos
Tragedie is een combinatie van zang, dans en gesproken
woord
Eerst slechts 1 acteur (+ koor)
Tragedieschrijver Aeschylus => 2 acteurs (+koor)


Tragedieschrijver Sophocles => 3 acteurs
(Volledige) stukken over van de tragedieschrijvers
Aeschylus, Sophocles en Euripides
Componenten van een tragedie
~ Personen ~
1. Tragediedichter:
De tragediedichter deed bijna al het werk zelf: hij schreef het stuk,
de muziek, de choreografie en speelde oorspronkelijk ook de hoofdrol
(protagonist). Daarnaast was hij de regisseur en studeerde muziek en
dans in.

2. Acteur:


In het begin een spel van het koor met één acteur
(protagonist=hoofdrolspeler)
Aeschylus voegde een tweede acteur
(deuteragonist/antagonist=tegenspeler)
Sophocles een derde acteur (tritagonist=derde speler)

Acteurs speelden meerdere rollen, die te herkennen waren aan de
verschillende maskers
Componenten van een tragedie
~ Personen ~

Alle rollen werden door mannen gespeeld

Acteurs moesten ook kunnen zingen
3. Koor:
ze
Koor nam een belangrijke plaats in de tragedie in: in een lied
gaf het adviezen en commentaar en leefde mee, terwijl
erbij dansten

Koor telde 50 leden tot in de laatste werken van Aeschylus

Daarna herleid tot 12 koorleden

Koor was tijdens het hele stuk op het

toneel

Het koor stelde gewone mensen voor
Componenten van een tragedie
~
Opbouw van een tragedie ~
Proloog (voorwoord)
monoloog
of gesprek
waarin
het thema
Parados
(opkomst
koor)
wordt
aangekondigd
en inzang
welkenmoment
onder
begeleiding
van
dans
Epeisodion
(bedrijf,
“episode”)
van het
verhaal het
publiek valt
Stasimon
(koorlied)
tussen twee
epeisodia
in: minimaal 3 en
Exodus
(uittocht)
maximaal
5! verlaat het
einde van het Bodeverhaal
stuk, het koor
toneel
In veel tragedies:
een emotionele
monoloog, waarin een bode vertelt wat er
elders is gebeurd. Vaak een
verschrikkelijke gebeurtenis die of te
Klik
gruwelijk of onmogelijk
hier is weer te geven
Componenten van een tragedie
~
Materiaal ~
1. Maskers:

Stellen de verschillende
mannen- en vrouwenrollen
voor

Benadrukten en overdreven
de gevoelens en karakter van
personage voor de
zichtbaarheid voor het
publiek
Overdreven
gezichtsuitdrukking is zo ook
voor het publiek
zichtbaar
2. Kostumering:

Hoge schoenen om beter
gezien te worden

Kleurrijke kostuums =>
verschil jong, oud, rijk arm
Dikke zolen
om goed te
worden
gezien
Componenten van een tragedie
~ Inhoud ~
•
De tragedieschrijvers wilden 'algemene lessen' aan de toeschouwer
geven en putten daarom uit de mythologie en de heldenverhalen.
•
De belangrijkste bronnen waren de Ilias en de Odyssee van Homerus,
met name de Trojaanse Oorlog.
•
De toeschouwers kenden deze verhalen, maar de tragedieschrijver er
tot op zekere hoogte vrij mee omgaan (grote lijnen en afloop stonden
wel vast): karakters van de personages anders neerzetten en andere
motieven voor hun handelen aanvoeren.
•
De hoofdpersoon is niet uitzonderlijk goed of slecht, maar die
aanzien geniet, die het goed gaat, maar door een vorm van falen
(hamartia) in het ongeluk stort. Zo kan de toeschouwer zich met hem
identificeren en vormde het toneel een uitlaatklep voor het publiek.
•
De omslag van geluk naar ongeluk
peripetie (de ontknoping)
Componenten van een tragedie
~

Inhoud (vervolg)~
Een goede tragedie moest voldoen aan de “drie eenheden”:
Eenheid van handeling: de scènes moesten logisch op
en uit elkaar volgen
Eenheid van tijd: het verhaal ontwikkelt zich bij
voorkeur binnen één dag, van zonsopgang tot
zonsondergang.
Eenheid van plaats: een wisseling van plaats komt
nooit voor. Als er elders iets gebeurde, dan werd dat
door een bode in een bodeverhaal beschreven.
Dramatische ironie: van dramatische ironie is sprake als het
publiek meer weet dan een van de personages (bijv. Romeo die
denkt dat Julia dood is en daarom zichzelf dood, maar het publiek
weet dat ze schijndood is. Het publiek weet dat Oedipus met zijn
moeder getrouw is en zijn vader heeft vermoord, maar hij weet
dit zelf nog niet).
•
De drie grote tragedieschrijvers:
Aeschylus, Sophocles en Euripides
Van duizenden tragedies die geschreven moeten zijn, hebben we er ruim
dertig kompleet over. Deze zijn van de drie grote tragedieschrijvers
Aeschylus, Sophocles en Euripides. Ze zouden elkaars werk ook kennen.
Aeschylus (525456) de vroegste
tragedieschrijver
Sophocles
(495-406)
Euripides (480406) de jongste
tragedieschrijver