een batterij maatregelen voor minder `ondernemingen in

EEN BATTERIJ MAATREGELEN VOOR MINDER 'ONDERNEMINGEN IN
MOEILIJKHEDEN'
De meeste economieën ter wereld zijn vrije markteconomieën. De vrijheid van ondernemen
en het eigendomsrecht spelen daarin een cruciale rol.
Voor een economie is het nefast indien veel ondernemingen in moeilijkheden komen of
verkeren. Het aantal faillissementen weegt loodzwaar. De Overheid moet daarop tijdig
inspelen en tijdig inspelen is tijdsgebonden.
Daarom dienen wij aandacht te besteden aan het Handelsonderzoek. Ik licht bijgevolg enkele
gegevens toe over de op komst zijnde wetsvoorstellen en koninklijke besluiten betreffende het
redden van ondernemingen.
Inleiding
Opgemerkt dient dat 'redden' niet hetzelfde betekent als kunstmatig beademen. Een
samenleving moet dood ondernemingsweefsel immers tijdig wegsnoeien, niet alleen om
economische redenen : de Overheid moet haar gezag immers niet alleen afdwingen maar ook
doen respecteren en bovendien moet ze zorgen voor rechtszekerheid en normbesef. Geen
enkele van deze doelstellingen is te realiseren door braaf aan de zijlijn te staan noteren:
ingrepen zijn noodzakelijk.
Deze ingrepen moeten inspelen op de noden van de tijd. Hier en daar moet dan ook een nieuw
evenwicht gevonden worden dat twintig of vijftig jaar geleden misschien niet nodig was.
Een handelsonderzoek als begeleiding, niet uitsluitend als controle
Gelet op het gewijzigd tijdklimaat, dringen zich in de eerste plaats een aantal wetswijzigingen
op die betrekking hebben op volgende aangelegenheden :
-een betere regelgeving met het oog op het redden van ondernemingen in moeilijkheden
-het voorkomen van financiële moeilijkheden in een onderneming (verplicht méér zuurstof
voor ondernemingen)
-een verbetering van de opsporing van ondernemingen in moeilijkheden
-een wijziging van de procedure van het handelsonderzoek
-het statuut van de rechters in handelszaken
Verbetering van regelgeving - vituele faillissementen : beter voorkomen dan genezen
Nogal wat ondernemingen die aan het economisch verkeer deelnemen hebben al van bij
aanvang weinig of geen overlevingskansen: zij nemen dikwijls vrij snel de vorm aan van een
handelsvennootschap en vaak zit daarin wel voldoende kennis maar niet voldoende kapitaal.
De ondergrenzen voor kapitalisatie moeten dan ook enigszins verschoven worden in
opwaartse zin en het financieel plan moet een realiteitstoets ondergaan, geverifieerd door een
erkend boekhouder-fiscalist, een accountant of een bedrijfsrevisor die daarover een verslag
opstelt.
Thans overleven al te veel vennootschappen omdat bij nogal wat (institutionele en andere)
schuldeisers de gedachte overheerst dat een faillissement toch niets oplevert en afbetalingen te
verkiezen zijn.
Wanneer er sprake is van verlies van het maatschappelijk kapitaal, dan moet de regelgeving
zodanig worden aangepast dat bij het bestuursorgaan de neiging ontstaat het crisisberaad veel
vroeger te starten dan nu het geval is: hoe langer immers men het bestaan van een crisis
ontkent, des te moeilijker valt de onderneming te redden.
Sneller detecteren en begeleiden
Informatie welke derden uit jaarrekeningen kunnen putten dient adequater geformuleerd en
gerechtelijke ontbinding moet sneller kunnen als de jaarrekening niet wordt neergelegd.
Binnen het handelsonderzoek moet men streven naar een verbetering van de
opsporingstechnieken met betere samenwerkingsverbanden. Deze verbanden hoeven niet tot
in de puntjes bij wet te worden georganiseerd. Een wettelijk kader volstaat; de rest is eigenlijk
wetstoepassing.
De bekomen informatie wordt een bepaalde tijd gestockeerd in een centrale databank en men
dient methodes te bedenken die enerzijds de ondernemer beschermen, anderzijds het
algemeen belang :
-de gestockeerde informatie moet volop kunnen doorstromen (algemeen belang)
-de gevolgde onderneming moet het recht hebben zich strafrechtelijk te verdedigen vanaf het
ogenblik dat duidelijk wordt dat zij niet meer hoeft mee te werken (individueel belang)
Er dienen methodes bedacht en wettelijk vastgelegd, die de informatiestroom naar het parket
toe (ambtshalve of op verzoek) kanaliseren.
Beter organiseren
Vanuit de praktijk wordt er gepleit voor een veel grotere uniformiteit bij het voeren en
organiseren van het handelsonderzoek.
Persoonlijk staan wij daar voorzichtig positief tegenover op voorwaarde dat er nog ruimte
overblijft voor interpretatie.
De werkwijze, de organisatie en de werkingmiddelen van het handelsonderzoek moeten nog
enige zin voor creativiteit laten bestaan.
Belangrijker zijn wel de selectiecriteria, de rol, de organisatie en de onverenigbaarheden
binnen de Kamer voor Handelsonderzoek.
Veel energie zal ook moeten worden gestoken in het imago van de dienst voor
handelsonderzoek dat sterk verweven schijnt met de samenwerking van het parket, de
uitbouw van de financieel-economische sectie van het parket en het reeds vernoemde respect
voor de rechten van de verdediging.
Het statuut van de rechters in handelszaken
De rechters in handelszaken behoren tot de Rechtbank van koophandel (zie artt. 84 en 85
Ger.wb.).
Een degelijke uitbouw van het handelsonderzoek is niet mogelijk zonder rechters in
handelszaken als volwaardige rechters.
Op dit ogenblik lijken enkele kleine ingrepen te volstaan om een aantal onvolkomenheden
weg te werken (bvb. in art. 84 "kan bijstaan" vervangen door "bijstaat " betekent al een hele
((r))evolutie vermits de beide corpsoversten daardoor de facto elkaars gelijken worden).
De praktijk zal moeten uitwijzen wat nodig is aan nieuw legistiek arsenaal.
Wil men echter erin slagen al minstens te beschikken over performante diensten voor
handelsonderzoek, dan zal er niet veel anders opzitten dan de Rechters in handelszaken nauw
te betrekken bij het opzetten en uitbouwen van die diensten.