De Zorg is Geen Markt

Een Zorg Zonder Markt
De gezondheidszorg staat hoog op de politieke agenda bij de verkiezingen. Alom leeft het idee dat er
veranderingen nodig zijn in de zorg, om te voorkomen dat deze op termijn onbetaalbaar zou worden.
De zorg is sinds 2006 de weg van de marktwerking ingeslagen. Helaas moeten we concluderen dat de
belofte dat de zorg goedkoper zou worden gelogenstraft is. Integendeel de zorg dijt juist uit, de
kosten stijgen en kwaliteit en solidariteit staan onder druk vanwege concurrentie. Ondertussen
kampen instellingen met grote financiële onzekerheden, terwijl de patiënt zelden of nooit aan tafel
zit bij de zorgonderhandelingen. Professionals krijgen te maken met forse bureaucratie, worden in
een productieproces geperst en zien hun professionele autonomie, hun vakmanschap en inkomen
bedreigd (zoals in het geval van de thuiszorgmedewerkers).
Voor al deze ontwikkelingen heeft Zorg Geen Markt al in 2004 gewaarschuwd en velen waren en zijn
het daarmee eens. Ondertussen zijn de gevolgen bij de patiënt terechtkomen: die mag betalen en
hopen op zorg. Tijd dus om weer duidelijk te maken welke koers de zorg wél nodig heeft. Tijd om te
laten zien, dat er andere manieren zijn om zorg te bieden, zonder dat de kosten exploderen, terwijl
we wel menswaardige zorg blijven verlenen en de professional de ruimte geven. Keer op keer blijkt
uit onderzoeken en peilingen dat deze professionals, net als de burger, marktwerking in de zorg niet
zien zitten.
De ondertekenaars van dit manifest vragen de politieke partijen om de kritiek op de marktwerking
ter harte te nemen en deze alternatieven over te nemen.
Een Zorg Zonder Markt: tien punten
1. De Zorg is van Allen
Bij discussies over de zorg moet er een evenwicht zijn tussen economische en sociaalmaatschappelijke perspectieven. De zorg moet weer een publiek goed worden, waar de
burger, de professional en de overheid op basis van méér dan alleen economische
argumenten keuzes maken.
2. Stop de concurrentie in de zorg
De zorg hoort in het publieke domein. Daarbij past geen concurrentie maar samenwerking,
met collega’s en patiënten. Wij zeggen: geef de professional de taak, maar ook de
mogelijkheden, om doelmatige en goede zorg te verlenen. We helpen de professional door
deze niet alleen meer ruimte en samenwerkingsmogelijkheden te geven, maar ook te
ondersteunen met een centraal landelijk kennisinstituut en een regionaal overleg over de
inhoud en verdeling van de zorg.
3. Geen premie meer op productie
Dé grootste oorzaak van de stijging van de zorgkosten is het feit dat het huidige stelsel een
premie op productie zet. Deze ontwikkeling willen we keren. Zorg leveren via decentrale
budgetteringssystemen en professionele kwaliteitsnormen in plaats van economische
normen is de beste manier om dat te bewerkstelligen. Evenals voor zorgverleners
abonnementstarieven dan wel loondienstverband. De zorgverleners kunnen zich dan weer
meer bezig houden met hun vak en de marktgedreven kostengroei wordt ingedamd.
4. Vertrouwen in professionals, minder bureaucratie
Door vertrouwen en transparantie anders te organiseren moet de professional weer de
ruimte krijgen, om samen met zijn patiënten te kiezen voor goede, doelmatige zorg. DBC en
DOT worden afgeschaft en vervangen door een sterk vereenvoudigd financieringsstelsel.
5. Regionale publieke zorgverzekeraars en budgetten
Zorgverzekeraars moeten publiekrechtelijke instellingen worden en worden verantwoordelijk
voor de uitvoering van de organisatie van de regionale zorg. De overheid is echter
eindverantwoordelijk voor het zorgaanbod en stelt de regionale budgetten democratisch
vast. Een Regionaal Overleg Zorg verdeelt het budget. De overheid draagt er zorg voor dat
patiënten/burgers, regionale zorginstellingen, zorgprofessionals en lokale overheden goed
vertegenwoordigd worden in dit overleg.
6. Geen zorgautoriteit maar een kwaliteitsautoriteit
Door de marktwerking uit het stelsel te halen kan op middelen worden bespaard die nu naar
de NMa en de NZa gaan. Uit deze middelen kan een mooi alternatief verrijzen: een landelijk
kennis- en kwaliteitscentrum, met een sterke vertegenwoordiging van professionals en
patiënten, naar voorbeeld van NICE in de UK. Het centrale doel van dit instituut is de
kwaliteit van de zorg te verbeteren en te waarborgen. Het instituut wordt zo opgezet dat het
als forum en kruispunt kan dienen voor patiënten, overheid, zorgprofessionals,
beroepsverenigingen, zorginstellingen en wetenschappers.
7. Balkenendenorm in de zorg
Zorgprofessionals dienen een fatsoenlijk salaris te ontvangen voor het werk dat ze doen.
Echter zorgbestuurders en specialisten die een veelvoud ontvangen van professionals die op
de werkvloer zwaar en waardevol werk verrichten, vinden we niet uit te leggen. De
Balkenendenorm als maximum is voor Den Haag genoeg, dan mag dat ook genoeg zijn in de
zorg.
8. Inkomensafhankelijke zorgpremies
De toegankelijkheid van de Nederlandse zorg staat internationaal hoog aangeschreven, en
dat moet wat ons betreft zo blijven. Zorgpremies dienen daarom inkomensafhankelijk te zijn.
9. Versteviging van de eerste lijn
Een sterke eerste lijn in de zorg voorkomt duurdere zorg. De afgelopen periode is een tijd
geweest waarin de eerste lijn alle zeilen bij moest zetten om te overleven. Hier zijn
herstelwerkzaamheden op zijn plaats. Er mag geen financiële drempel opgeworpen worden
voor hulp in de eerste lijn, en huisartsen moeten voldoende (praktische en financiële)
mogelijkheden krijgen om hun poortwachtersfunctie te kunnen vervullen.
10. Preventie en zorg dichtbij
Er is brede consensus voor de wens de zorg dichtbij de patiënt te leveren. Door het
concurrentiemodel en verplichte aanbestedingen af te schaffen kunnen professionals weer
beter samenwerken in de eerste lijn en in de buurt. Bewezen effectieve preventie dient
prioriteit te krijgen.
Ondertekenaars manifest ‘Een Zorg Zonder Markt’:
Prof dr Doeke Post
Emeritus hoogleraar Sociale Geneeskunde Universiteit van
Groningen
Wim van den Brink
Hoogleraar Verslavingszorg AMC-UvA
Mr. Dr. Martin Buijsen
Universitair hoofddocent gezondheidsrecht
Mr. Dr. Andre den Exter
Gezondheidsjurist
prof. dr. Erik de Gier
Emeritus hoogleraar vergelijkend arbeidsmarktbeleid
Radboud Universiteit Nijmegen.
Robert W Kreis
Hoogleraar brandwondenzorg
Prof. dr. Paul van Tongeren
Hoogleraar ethiek Nijmegen en Leuven
Prof dr. Theo Verheij
Hoogleraar huisartsgeneeskunde
Prof. dr Gerhard Zielhuis
Hoogleraar epidemiologie UMC St. Radboud Nijmegen
Gert Schout
Lector openbare GGZ
Dr. George M.A. Westermann
Kinder- en jeugdpsychiater/inhoudelijk adviseur Orbis GGZ
Sittard-Geleen
Wim Brunninkhuis
Huisarts te Drachten
Frits Kaufmann
Huisarts
Prof. Dr. W. J.A. van den Heuvel
hoogleraar Zorgwetenschappen UMCG Rijksuniversiteit
Groningen
Prof. Dr. P. W. de Leeuw
Hoogleraar interne geneeskunde en hoofdredacteur van het
Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde
Prof. Dr. Robert Vermeiren
Hoogleraar kinder- en jeugdpsychiatrie / Directeur
patiëntenzorg Curium-LUMC
Prof. Dr. Jean-Pierre Wils
Hoogleraar Politieke en Sociale Cultuurfilosofie
Drs. A. Ralston
Psychiater en woordvoerder Zorg Geen Markt
Drs. A. de Bres
Huisarts
Dr. J. van Dijk
Traumachirurg Ziekenhuis De Gelderse Vallei te Ede