Studentenpsychologen - Interstedelijk Studenten Overleg

Studentenpsychologen
Eenstandvanzaken
Oktober|2016
Samenvatting
Studenten bevinden zich in een levensfase waarin ze veel veranderingen
doormaken, meer verantwoordelijkheden krijgen en hierdoor soms met
psychische problemen te kampen krijgen. Het is een ingrijpende fase, waarin
diverse factoren van invloed kunnen zijn op zowel studieproblemen als
persoonlijkeproblemen.Professionelehulpisindezegevallenessentieel.HetISO
hoortechtergeluidenvanuitstudenten,instellingenenbetrokkenorganisatiesdat
het aantal studentenpsychologen soms schaars is, de psychologen geregeld
onvoldoende toegankelijk zijn, dat er financiering vanuit de student wordt
gevraagd en dat er vaak onvoldoende aandacht en middelen zijn vanuit de
instelling.
Met dit onderzoek heeft het ISO de stand van zaken omtrent
studentenpsychologen in kaart gebracht. Middels een deskresearch en een
enquête onder 35 studentenpsychologen, aangesloten bij het Nederlands
InstituutvoorPsychologen(NIP)isergevraagdnaar1)devraagenbehoeftevan
studenten, 2) het aanbod aan hulp vanuit studentpsychologen, 3) de
toegankelijkheid van studentenpsychologen en 4) de capaciteit van
studentenpsychologen.
Uitdedeskresearchkomtnaarvorendatmetnamedeinformatievoorzieningop
de websites van hogescholen ver achterblijft op die van universiteiten. Dit kan
deels verklaard worden doordat studenten van hogescholen zich vaak niet zelf
kunnenaanmeldenbijdestudentenpsycholoog,maardoorverwezenwordendoor
dedecaan.
Het aantal studenten dat hulp zoekt is volgens studentenpsychologen gestegen.
Dit kan komen doordat studenten gemakkelijker hulp zoeken; het onderwerp is
tegenwoordig minder een taboe. Anderzijds kan het ook zijn dat de hulp
zichtbaarder is geworden. Studentenpsychologen denken daarnaast ook dat de
probleemgevallen veelal complexer zijn geworden. Dit heeft tot gevolg dat zij
studentenvakermoetendoorverwijzennaarderegulierezorg.
Overhetalgemeenismentevredenoverhetaanbodaangesprekken,trainingen
enworkshopsvandestudentenpsychologen.Welzoudenstudentenpsychologen
in sommige gevallen meer behandelingen willen geven dan het gestelde
maximum op hun instelling. Vaak wordt er voor een intakegesprek of voor
trainingen en cursussen een eigen bijdrage gevraagd. Dit voorkomt enerzijds de
no-show,anderzijdskanheteendrempelvormenvoorstudentendiehulpnodig
hebben.
Studentenpsychologen|2016
1
Studentenpsychologen zijn tevreden over hun toegankelijkheid, denken dat
relevante informatie goed vindbaar is en dat ze ook goed bereikbaar zijn voor
studenten.Mindertevredenzijnzeoverdewachttijden.Hetkansomstottwaalf
wekendurenvoordateenstudenteenintakegesprekheeft.
Op hogescholen zijn significant minder studentenpsychologen aanwezig dan op
universiteiten. Het aantal fte dat zij per studentenpsycholoog bieden is wel
ongeveer gelijk. Daarnaast zijn studentenpsychologen ontevreden over de mate
waarin ze de vraag van studenten aankunnen en studenten adequaat kunnen
helpenmetdehuidigecapaciteit.Hetervarencapaciteitsprobleemkanenerzijds
veroorzaakt zijn doordat de toegankelijkheid en bekendheid van
studentenpsychologen is toegenomen; meer studenten weten de weg naar de
hulpverleningtevinden,waardoordevraagstijgt.Anderzijdsishetookmogelijk
datmeerstudentenstudie-ofpersoonlijkeproblemenervaren.
Aanbevelingen
Studentenpsychologenmoetentoegankelijkzijnenblijvenvoorallestudentenin
het hoger onderwijs. Het ISO doet op basis van dit onderzoek enkele
aanbevelingenomdittebereiken:
- We bevelen aan om per instelling conform de studentenaantallen een
bepaaldaantalstudentenpsychologenindiensttehebben.Metnameop
hogescholen moet het tekort aan studentenpsychologen worden
teruggedrongen.
- Geef studentenpsychologen de ruimte om waar nodig maatwerk en
indiennodigeenlangerhulptrajectaantekunnenbieden.
- Dewachttijdvooreenintakegesprekmagnietlangerdaneenmaandzijn.
- Webevelenaanomwettelijkvastteleggendaterstudentenpsychologen
opeeninstellingwerkzaammoetenzijn.
2
Studentenpsychologen|2016
Inhoudsopgave
Inleiding..................................................................................................................4
Leeswijzer.....................................................................................................5
Psychischeproblemenonderstudenten................................................................6
Methode.................................................................................................................8
Onderzoeksgroep.........................................................................................8
Dataverzameling..........................................................................................8
Data-analyse................................................................................................9
Resultaten............................................................................................................10
Deskresearch..............................................................................................10
Universiteiten.................................................................................................10
Hogescholen...................................................................................................11
Enquêteonderstudentpsychologen..........................................................11
Vraagenbehoeftevanstudenten..................................................................11
InvoeringstudievoorschotenBindendStudieadvies(BSA)...........................12
Aanbodvanstudentenpsychologen...............................................................12
Kosten.............................................................................................................13
Toegankelijkheid............................................................................................14
Capaciteit.......................................................................................................14
Waardering.....................................................................................................15
Conclusie..............................................................................................................16
Aanbevelingen...........................................................................................17
Bijlage1:Enquête.................................................................................................19
Studentenpsychologen|2016
3
Inleiding
Door de invoering van het leenstelsel en de uitbreiding van de
rendementsmaatregelen (zoals het Bindend Studie Advies) komen studenten
onder toenemende druk te staan om in korte tijd veel prestaties te leveren. De
student dient direct de ‘juiste’ keuzes te maken, zijn BSA halen, en er lijkt vaak
slechts een baangarantie te bestaan als de student met extreme excellentie
presteert. Daarnaast zijn er hoge verwachtingen vanuit de maatschappij, wat
wordtversterktdoordesocialemedia.1Dezefactorenkunnenleidentotstressen
psychischeklachten.
Daarnaast groeit het aantal studenten met een functiebeperking: in vijf jaar een
stijgingvan6.5tot9.4procent.2Voorlichtingovervoorzieningenschietechternog
vaak tekort, zo blijkt uit deze studie in opdracht van Handicap + Studie. Het
onderzoek geeft aanleiding om te verwachten dat het aantal studenten dat
behoefte heeft, of zal hebben, aan een studentenpsycholoog zal toenemen. Het
rapport meldt daarop aansluitend: “De opvang, begeleiding en facilitering van
deze groep gaat maar mondjesmaat vooruit en dat geldt bovendien alleen voor
het hbo. Op de universiteiten lijkt het strenger geworden studieregime zijn tol te
eisen.”Ditgeldtnietenkelvoordestudentmeteenfunctiebeperking,maarook
deoverigestudentenondervindenhierlastvan.
Het ISO hoort echter geluiden vanuit studenten, instellingen en betrokken
organisaties dat het aantal studentenpsychologen soms schaars is, de
psychologengeregeldonvoldoendetoegankelijkzijn,daterfinancieringvanuitde
student wordt gevraagd en dat er vaak onvoldoende aandacht en middelen zijn
vanuitdeinstelling.
Het is daarom van belang om te weten of de hierboven geconstateerde
problemendaadwerkelijkleidentoteentoenamevanpsychischeklachtenofeen
toenamevandevraagnaarpsychologischehulpdoorstudenten.Eninhetgeval
er sprake is van een toename, is het ook van belang om te weten of
studentenpsychologen voldoende uitgerust zijn om deze studenten adequaat te
kunnenbegeleiden,danweldoorteverwijzen.
Dit onderzoek gaat verder in op de stand van zaken omtrent
studentenpsychologen op hoger onderwijsinstellingen. Er is onderzocht of er
sprake is van verandering in de vraag en behoefte van studenten wat betreft
psychologische hulp. Daarnaast is er gekeken of studentenpsychologen genoeg
1
http://www.mareonline.nl/archive/2016/02/18/leukste-tijd-van-je-leven
Steenkamp,F.(2015).Studerenmeteenhandicap,detwaalfdegebruikerstoets2015.Leiden:CentrumHoger
OnderwijsInformatie.
2
4
Studentenpsychologen|2016
capaciteithebbenomstudentenadequaattekunnenhelpen,welkeknelpuntenzij
ervarenenwelkeoplossingenerzijn.
Leeswijzer
Eerstiserkortachtergrondinformatiegegevenoverpsychischeproblemenonder
studenten. Vervolgens is in de methode omschreven hoe het onderzoek is
opgezet en uitgevoerd. In de resultatensectie is de inventarisatie van (de
toegankelijkheid van) studentenpsychologen uiteengezet en is de hulp die zij
kunnen bieden aan studenten met psychische problemen omschreven. In de
conclusie staat een korte samenvatting van de stand van zaken en worden er
aanbevelingengedaanomdehulpaanstudententekunnenverbeteren.
Studentenpsychologen|2016
5
Psychischeproblemenonderstudenten
Studenten krijgen tijdens hun studententijd met veel veranderingen en
belangrijkebeslissingentemaken.Naasthetvolgenvaneen(nieuwe)studiegaan
ze vaak op kamers en worden ze een stuk zelfstandiger. Dit gaat gepaard met
meer verantwoordelijkheden. Daarnaast heerst er ook een grote prestatiedruk
vanuit de maatschappij. In combinatie met studeren kunnen bovenstaande
factoren voor sommige studenten stress opleveren en leiden tot studie- en
persoonlijke problemen. Er is gebleken dat 3,9 procent3van de studenten met
psychischeproblemenkampten2,1procentookdaadwerkelijkbelemmerdwordt
door deze problemen. Andere problemen die studenten ondervinden zijn onder
anderen: een beperking in de concentratie (5,7 procent), chronische
vermoeidheid(6,1procent)enADHD(1,7procent).4
Psychologische problemen bij studenten die niet herkend of behandeld worden,
hebbennietalleeninvloedopdestatusvandestudentzelf,maarookopdievan
deinstellingensomsookopdievananderestudenten5.Uitonderzoekblijktdat
studenten een risicovolle groep zijn en dat zij in vergelijking met de gehele
populatie met meer psychische problemen te kampen hebben.67In vergelijking
methunwerkendeleeftijdsgenotengevenzijaanmeergezondheidsklachten,een
lagere kwaliteit van leven en een slechtere gezondheid te hebben.8 Ook omdat
driekwart van de psychische klachten zich manifesteert vóór de leeftijd van 24
jaar, is deze levensfase risicovol.9Wanneer studenten een lagere kwaliteit van
leven en slechte gezondheid ervaren kan dit van invloed zijn op hun
studieloopbaan en het functioneren. Andersom is het ook mogelijk dat het niet
goed functioneren in de studieloopbaan invloed kan hebben op de ervaren
levensstijlengezondheid.
Hetisdaarombelangrijkdatstudentengoedehulpenbegeleidingkunnenkrijgen
wanneer zij te kampen krijgen met studie- en persoonlijke problemen. Dit om
eventuelevertragingofuitvaltevoorkomen.Opdemeesteinstellingeniserdan
3
http://www.vsnu.nl/files/documenten/Domeinen/Onderwijs/Factsheet%20studeren%20met%20een%20functi
ebeperking.pdf
4
Steenkamp,F.(2015).Studerenmeteenhandicap,detwaalfdegebruikerstoets2015.Leiden:CentrumHoger
OnderwijsInformatie,12.
5
6
Shuchman,M.(2007).Fallingthroughthecracks–VirginiaTechandtherestructuringofcollegementalhealth
services.NewEnglandJournalofMedicine,357(2),105–110.
Stallman,H.M.(2010).Psychologicaldistressinuniversitystudents.AustralianPsychologist,45(4),249-257.
7
Boot,R.L.C.,Vonk,P.&Meijman,F.J.(2007).Health-relatedprofilesofstudydelayinuniversitystudentsinthe
8
Netherlands.IntJAdolescMedHealth,19(4),413-423.
Stewart-Brown,S.,Evans,J.,Patterson,J.,Petersen,S.,DollH.,Balding,J.etal.(2000).Perceivedqualityoflife
andself-ratedhealthamongfirst-yearuniversitystudents:acomparisonwiththeirworkingpeers.SocIndRes,
68,221-234.
9
6
http://www.psychischegezondheid.nl/jongeren
Studentenpsychologen|2016
ookeenketenvanbegeleiding.Dementor/tutor,destudieadviseur,dedecaanen
docenten kunnen een oogje in het zeil houden en hulp bieden. Wanneer dit
afdoende is en de student psychologische hulp nodig heeft, kan hij/zij in veel
gevallennaardestudentenpsycholoog.
AanalleNederlandseuniversiteiteneneenaantalhogescholenzijnafdelingenvan
studentenpsychologen en/of studieondersteuning aan elkaar verbonden. 10 De
studentenpsychologenvanverschillendeonderwijsinstellingenzijnverenigdinde
sectieStudentenpsychologenvanhetNederlandsInstituutvanPsychologen(NIP).
Destudentenpsychologenbiedenstudentenmetstudie-enstudentenproblemen
kortdurende hulp aan. Voor langdurige hulp zijn studenten aangewezen op
algemeenmaatschappelijkevoorzieningen.
10
http://www.psynip.nl/sectoren-en-secties/intersector/studentenpsychologen.html
Studentenpsychologen|2016
7
Methode
Onderzoeksgroep
OnderallestudentenpsychologendiezijnaangeslotenbijhetNIPiseenenquête
verspreid.Intotaalhebben35studentenpsychologengereageerd.25vanhenzijn
werkzaamaaneenuniversiteitentienzijnwerkzaamaaneenhogeschool.32van
de respondenten zijn werkzaam op een instelling met meer dan 10.000
studenten.Demeestestudentenpsychologenwerkentussende24en40uurper
week.
Dataverzameling
Heteerstedeelvanderesultatenheeftbetrekkingopdedeskresearch.Hiervoor
is informatie opgezocht via de websites van verschillende hoger
onderwijsinstellingen. De websites van dertien universiteiten en veertien
hogescholen
zijn
onderzocht
op
aanwezige
informatie
over
studentenpsychologen.Eenoverzichtistevindenintabel1.
Tabel1:Overzichtvanbezochtewebsites
Universiteiten
Hogescholen
ErasmusUniversiteitRotterdam
AvansHogeschool
RadboudUniversiteitNijmegen
ChristelijkeHogeschoolEde
RijksuniversiteitGroningen
FontysHogescholen
TechnischeUniversiteitDelft
HaagseHogeschool
TechnischeUniversiteitEindhoven
Hanzehogeschool
TilburgUniversity
HogeschoolvanAmsterdam
UniversiteitvanAmsterdam
HogeschoolvanArnhemenNijmegen
UniversiteitLeiden
HogeschoolLeiden
UniversiteitMaastricht
HogeschoolRotterdam
UniversiteitTwente
HogeschoolUtrecht
UniversiteitUtrecht
HogeschoolZeeland
VrijeUniversiteit
Inholland
WageningenUniversiteit
Saxion
Windesheim
Middels diverse gesprekken met studentenpsychologen uit het hbo en wo is
inzicht verkregen in de werkzaamheden van studentenpsychologen. Ook is
gevraagd naar de knelpunten die zij ervaren en welke behoeftes de
studentenpsychologen hebben om hun werk goed uit te kunnen voeren. Zij zijn
bevraagd aan de hand van vier thema’s, namelijk: de vraag en behoefte van
studenten naar, het aanbod, de toegankelijkheid en de capaciteit van
studentpsychologen.Metdeinputvandegesprekkenisvervolgenseenvragenlijst
opgesteld.
Deenquêteomvatdehierbovengenoemdevierthema’s.Studentenpsychologen
kregen stellingen voorgelegd als: In hoeverre bent u het eens met de uitspraak
8
Studentenpsychologen|2016
‘Studenten hebben de afgelopen jaren vaker hulp gezocht bij de
studentenpsycholoog’ en ‘Ik kan voldoende hulp bieden aan studenten’. Deze
vragen konden zij beantwoorden op een 5-puntschaal van zeer mee oneens tot
zeer mee eens. Ook hadden zij de mogelijkheid om toelichting te geven op hun
antwoorden op de stellingen. Een volledig overzicht van de enquête is terug te
vindenindebijlage.
Data-analyse
Voor de deskresearch zijn de websites van de hoger onderwijsinstellingen
bekekenopdevindbaarheidvanverschillendeonderwerpen,namelijk:
1)
2)
3)
4)
5)
6)
Iserinformatieoverstudentenpsychologen?
Hoekunjejeaanmeldenvooreengesprek?
Watisdewachttijdvooreenintakegesprek?
Watzijndekosten?
Waaruitbestaathetaanbod?
Hoeveelstudentenpsychologenzijnerwerkzaam?
Deresultatenzijnbeschrevenindevolgendeparagraaf.
De resultaten op de digitale vragenlijst zijn verwerkt in SPSS. Vervolgens zijn er
met behulp van SPSS diverse analyses uitgevoerd. Deze resultaten worden
besprokenindevolgendeparagraaf.
Studentenpsychologen|2016
9
Resultaten
Deskresearch
Hierondervolgenderesultatenuitdedeskresearch,gescheidenineenonderdeel
overuniversiteiteneneenonderdeeloverhogescholen.
Universiteiten
Op alle websites, behalve de site van de TU Eindhoven, is informatie te vinden
overstudentenpsychologen.Insommigegevallenmoetjeinloggenalsstudentom
toegangtekrijgentotmeerinformatie.Hetaanmeldenvooreenintakegaatvaak
viamail,telefoonofeenonlineaanmeldformulier.Insommigegevallenishieraan
ookeenvragenlijstverbondenomdestudentenpsycholoogaleeneersteindrukte
gevenvandeproblematieken/ofklachten.Detijdtoteeneersteintakeverschilt
perinstelling,vantweetotsomsweltwaalfweken.Opsommigewebsiteswordt
alleenvermelddatereenwachtlijstiseninsommigegevallenwordtnietsgezegd
overeeneventuelewachttijd.Opzevenvandedertienwebsitesvaninstellingen
is te vinden hoeveel studentenpsychologen er aanwezig zijn. Dit aantal varieert
tussendetweeenzesstudentenpsychologen.
Hetaanbodinhetsoortbegeleidingisoverhetalgemeengoedvergelijkbaar.Eris
altijd de mogelijkheid voor individuele gesprekken en in de meeste gevallen
wordenerdiverse(groep)trainingen,cursussenenworkshopsaangeboden.Deze
trainingen en cursussen hebben betrekking op onder andere faalangst, stress,
concentratieproblemen,gebrekaanmotivatie,assertiviteit,negatiefzelfbeeld,en
studievertraging.
De kosten voor een intake en een training of cursus verschillen per instelling. In
onderstaandetabel(2)staandekostenperinstellinguiteengezet.
Tabel2:Kostenuniversiteitenstudentenpsycholoog
Universiteiten
Kosten
EUR
Wordtnietsoververmeld
RU
Eenmalig€25vooreenintake
RUG
Intakegesprekgratis,€40voorvervolggesprekken
TUDelft
Wordtnietsoververmeld
TUe
Gratis
TilburgUniversity
Eenmalig€25vooreenintake
UvA
Gratis
UniversiteitLeiden
Nietsvermeldoverkostenindividuelegesprekken,wel
verschillendekostenvoortrainingenenworkshops
UniversiteitMaastricht
Kostenvoor(groeps)trainingen,annuleringsregelingbij
individueelgesprek
UniversiteitTwente
Gratis
10
Studentenpsychologen|2016
UU
VU
WageningenUniversiteit
Eenmalig€25vooreenintake(vooreentrainingisook
eenintakenodig)
Eenmalig€25vooreenintake,€50voortrainingen
Gratis
Hogescholen
Op de websites van hogescholen wordt relatief weinig informatie verschaft over
studentenpsychologen in vergelijking met de informatie op de websites van
universiteiten. Veelal wordt op de websites wel vermeld dat er een
studentenpsycholoogaanwezigisvoorhulpbijpersoonlijkeproblemen,maarhet
is meestal niet mogelijk om direct contact op te nemen. Op de websites van de
hogescholenisdaarnaastnietstevindenoverdekostenofhoelangdewachttijd
isvooreenintake.
Enquêteonderstudentpsychologen
Hieronder worden de resultaten van de enquête beschreven. De resultaten
wordenperonderwerpbesproken.
Vraagenbehoeftevanstudenten
Studenten hebben de afgelopen jaren volgens studentenpsychologen vaker hulp
gezochtenerzijnookmeerstudentendoorverwezennaardehulpverlening.Ook
het soort klachten waarvoor studenten hulp zoeken is de afgelopen jaren
veranderd.
Opdevraagofstudentenpsychologenhunantwoordopdedriestellingenkunnen
toelichten worden onderstaande resultaten ondersteund (tabel 3). De
aanmeldklacht lijkt ernstiger te zijn geworden en meer studenten melden zich
aan.Zoweldecomplexeproblematiekalseenmaximumaantalgesprekkenvragen
vaak om doorverwijzing naar de huisarts/GGZ. Studentenpsychologen zien veel
studenten met klachten over stress. Deze lijken gerelateerd aan zowel de
levensfase, druk vanuit de maatschappij en toegenomen wet- en regelgeving.
Tenslotte wordt ook beschreven dat steeds meer internationale studenten hulp
zoekenbijeenstudentenpsycholoog.
Tabel3:Vraagenbehoeftevanstudenten
Gem.
st.dev.
Studenten hebben de afgelopen jaren vaker hulp gezocht 34
bijdestudentenpsycholoog
3.91
.830
Het soort klachten waarvoor studenten hulp zoeken is de 34
afgelopenjarenveranderd
3.62
.779
Studentenpsychologen|2016
N
11
Ik heb de afgelopen jaren meer studenten doorverwezen 34
naardehulpverlening
3.59
.821
InvoeringstudievoorschotenBindendStudieadvies(BSA)
De studentenpsychologen zijn ook bevraagd naar een mogelijke invloed van de
invoering van het leenstelsel en versterkte normen bij de invoering van bindend
studieadviesopdeaardvandeklachten(tabel4).Studentenpsychologendenken
dathetbindendstudieadviesinvloedkanhebbenopdehulpvraagvanstudenten.
Dat geldt in het wo (4.22) meer dan in het hbo (3.88). Deze beleidsmaatregel is
niet zozeer oorzaak van de problematiek, maar heeft wel invloed op de
problematiekvanstudenten.
Tabel4:InvloedvanBSAenleenstelselopdehulpvraag
N
Gem.
St.Dev.
In hoeverre heeft het BSA invloed op de hulpvraag van 31
studenten?
4.13
.718
In hoeverre heeft het leenstelsel invloed op de hulpvraag 27
vanstudenten?
3.33
.784
Aanbodvanstudentenpsychologen
De samenwerking tussen de psychologen en de samenwerking met
studieadviseurs/studentendecanen, docenten en de hulpverlening is goed. Er is
geensignificantverschiloverdetevredenheidtussenhethboenwo.
Studentenpsychologen zijn minder tevreden over de hulp die ze studenten
kunnen bieden en de tijd die ze daarvoor krijgen. Over het algemeen zijn
studentenpsychologentevredenoverdematewaarinzedoordeinstellinginstaat
gesteldwordenomstudentenadequaattekunnenhelpen(tabel5).
Indetoelichtingopdestellingenwordtvoornamelijkaangegevendaterteweinig
tijdisendatereenlangewachttijdis:‘’Periodieklopendewachtlijstenop,zowel
externalsintern,ditbelemmerthetaanbodvantijdigehulpendevoortgangvan
hetbegeleidingsproces.’’Tevenswerderaangegevendatindegevallendateen
student geen doorverwijzing nodig heeft, maar geholpen kan worden door de
studentenpsycholoog, het in sommige gevallen wenselijk zou zijn om langere
trajectentekunnenbieden.
12
Studentenpsychologen|2016
Tabel5:Samenwerkingenaanbod
Gem.
St.Dev.
Desamenwerkinginhetteamvanstudentenpsychologenisgoed
4.44
.705
Desamenwerkingmetstudieadviseurs/studentendecanenisgoed
4.11
.718
Desamenwerkingmetdocentenisgoed
3.21
.927
Desamenwerkingmetdehulpverleningisgoed
3.50
.707
Ikkanvoldoendehulpbiedenaanstudenten
3.21
1.038
Ikhebvoldoendetijdomstudentengoedtehelpen
2.66
1.056
Het aanbod van trainingen en cursussen is voldoende om aan de 3.14
hulpvraagvanstudententekunnenvoldoen
1.089
Ikworddoormijninstellinginstaatgesteldomstudentenadequaat 3.43
tekunnenhelpen
1.170
Kosten
Wanneer er kosten zijn verbonden aan de hulp geldt dit voornamelijk voor de
intakegesprekken,trainingen,cursussenenworkshops.Inminderdan25procent
vandegevallenwordenergeenkostenverrekendvoordehulp(tabel6).Voorde
meestevoorzieningenwordtmaximaaleeneigenbijdragegevraagdvan€50.Veel
studentenpsychologen geven aan dat deze kosten vaak meer commitment
creëren en de ‘no show’ verlagen. Ook zijn de kosten in vergelijking met de
reguliere zorg erg laag. Het wettelijke eigen risico bedraagt immers €385 en het
eigenrisicovanstudentenligtvaaknoghoger.Anderzijdskunnendekostenvoor
studenteneendrempelzijnomhulptezoeken.
Tabel6:Kostenhulp
hbo(N)
wo(N)
Geenkosten
5
3
<25€
3
10
€25-€50
2
12
Studentenpsychologen|2016
13
Toegankelijkheid
Studentenpsychologenzijnoverhetalgemeentevredenoverhuntoegankelijkheid
en de informatievoorziening voor studenten. Minder tevreden zijn ze over de
wachttijdenvoorstudenten.Ditgeldtzowelvoorhethboalswo.Dewachttijden
zijnsomslang,watookwordtondersteunddoordedeskresearch.
Tabel7:Toegankelijkheidstudentenpsychologen
Gem.
St.Dev. hbo wo
Studentenkunnenvoldoendeinformatievindenoverde 3.57
studentenpsychologenopdewebsitevandeinstelling
1.145
3.9
0
3.44
Studenten kunnen zich zelf aanmelden bij de 4.66
studentenpsycholoog zonder doorverwijzing van een
studentendecaan
.968
4.0
0
4.92
Ik ben als studentenpsycholoog praktisch goed 4.34
toegankelijk
.802
4.4
0
4.32
Ikbenalsstudentenpsycholoogpermail/telefoongoed 4.03
bereikbaarvoorstudenten
.923
4.2
0
3.96
Studenten hoeven niet lang te wachten voordat ze 2.66
geholpenkunnenworden
1.110
2.5
0
2.72
Capaciteit
Op de hogescholen zijn er gemiddeld veel minder studentenpsychologen
aanwezig, namelijk 2,67. Met een minimum van één en een maximum van vier
studentenpsychologen per instelling. Gemiddeld vervullen zij per instelling 1,94
fte (tabel 8). Op de universiteiten zijn er gemiddeld 4,52 studentenpsychologen,
meteenminimumvantweeeneenmaximumvantienstudentenpsychologenper
instelling.Gemiddeldvervullenzijperinstelling3,08fte(tabel9).
Hetaantalfteperstudentenpsycholoogisongeveergelijkvoorhethboenwo.Op
de hogeschool heeft een studentenpsycholoog gemiddeld 0,73 fte en op de
universiteitisdatgemiddeld0,68fte.
Studentenpsychologenzijnmindertevredenoverdehuidigecapaciteit(tabel10).
Zo waren 6 van de 10 studentenpsychologen in het hbo ontevreden. In het wo
waren14vande25studentenpsychologenontevredenoverdehuidigecapaciteit.
De psychologen vinden dat ze met de huidige capaciteit de vraag niet goed aan
kunnen en dat ze studenten ook niet adequaat kunnen helpen. Op instellingen
14
Studentenpsychologen|2016
waar bezuinigd is en er daardoor minder studentenpsychologen werkzaam zijn
en/ofhetaanbodisaangepast,zijndestudentenpsychologensignificant(p=.035)
mindertevredenoverdematewaarinzijstudentenadequaatkunnenhelpen.
Tabel8:Capaciteitstudentenpsychologenophogescholen
N
min
max
gem.
st.dev.
Aantalstudentenpsychologen
9
1
4
2.67
.87
Aantalfteintotaal
9
.80
3.50
1.94
.71
Tabel9:Capaciteitstudentenpsychologenopuniversiteiten
N
min
max
gem.
st.dev.
Aantalstudentenpsychologen
23
2
10
4.52
1.73
Aantalfteintotaal
23
1.30
8.40
3.08
1.52
gem.
st.dev.
Metdehuidigecapaciteitkunnenwijdevraagvanstudentenaan
2.57
1.119
Metdehuidigecapaciteitkunnenwijstudentenadequaathelpen
2.94
.938
Tabel10:Capaciteit
Waardering
Studentenpsychologen zijn tevreden over de mate waarin zij zich gewaardeerd
voelen binnen de instelling. Daarnaast hebben zij zeer sterk het idee dat ze
bijdragenaanhetstudiesuccesvanstudenten(tabel11).
Tabel11:Waardering
gem.
st.dev.
Als studentenpsycholoog voel ik mij binnen de instelling 3.43
gewaardeerd
1.008
Hetwerkvanstudentenpsychologendraagtbijaanhetstudiesucces 4.66
vanstudenten
.591
Studentenpsychologen|2016
15
Conclusie
Metditonderzoekisinkaartgebrachtwatdehuidigestatusisvanhetaanbod,de
toegankelijkheid en de capaciteit van studentenpsychologen op hoger
onderwijsinstellingen.Aandehandvanderesultatenvanditonderzoekwillenwij
de instellingen aanbevelingen doen over hoe zij studentenpsychologen kunnen
ondersteunen om studenten zo gericht mogelijk hulp te bieden, en daarmee
eventuelevertragingofzelfsuitvaltevoorkomen.
Uitdedeskresearchblijktdatdeinformatievoorzieningmetnameopdewebsites
vanhogescholenverachterblijftinvergelijkingmetdeinformatievoorzieningop
websites van universiteiten. Dit zou kunnen komen doordat op hogescholen de
studentendecaan een belangrijke rol speelt in de studentenbegeleiding. Vaak
verwijzenzijdoornaardestudentenpsycholoogalsdezeaanwezigisofbiedenze
zelfhulp(eventueelindevormvandoorverwijzingnaarzorgbuitendeinstelling).
Vraagenbehoeftestudenten
Hetlijkteropdatstudentendeafgelopenjarenvakerhulphebbengezochtbijde
studentenpsycholoog. Dit kan verschillende oorzaken hebben. Enerzijds kan het
aantal studenten dat daadwerkelijk klachten heeft zijn toegenomen. Anderzijds
kan ook de zichtbaarheid en toegankelijkheid van de studentenpsychologen zijn
toegenomen. Studentenpsychologen denken dat de aanmeldklachten de
afgelopenjarenookernstigerencomplexerzijngeworden,ditleidtonderandere
totmeerdoorverwijzingnaardehuisarts/GGZ.
Aanbod
Studentenpsychologen zijn tevreden over de samenwerking met collega’s en
studieadviseurs/studentendecanen, docenten en de hulpverlening. Ze zijn matig
tevreden over het aanbod van trainingen en cursussen waarmee ze aan de
hulpvraagvanstudentenmoetenvoldoen.Daarnaastzijnzemindertevredenover
de tijd die ze hebben om studenten te kunnen helpen. Sommige
studentenpsychologen zouden bijvoorbeeld graag zien dat ze in
uitzonderingsgevallen meer behandelingen kunnen bieden dan het gestelde
maximumophuninstelling.
Kosten
Opveelinstellingenwordenstudentengevraagdomeenbedragtebetalenvoor
bijvoorbeeld het intakegesprek of cursussen en trainingen. Enerzijds kan gesteld
worden dat psychologische hulp voor studenten een basisbehoefte is en dat zij
hier kosteloos gebruik van zouden moeten kunnen maken. Daarnaast kunnen
kosten een drempel vormen waardoor studenten (die hulp nodig hebben) geen
hulp zoeken. Anderzijds blijkt dat het vragen van een kleine eigen bijdrage de
16
Studentenpsychologen|2016
commitment verhoogt en de ‘no show’ verlaagt. Bovendien zijn de kosten altijd
lagerdanderegulierezorg.
Toegankelijkheid
Uit de desk research blijkt dat de informatie op de websites van universiteiten
veelalbetertevindenisenmetnameookuitgebreiderisdanopdewebsitesvan
hogescholen. Zowel studentenpsychologen op hogescholen als op universiteiten
zijn echter over het algemeen tevreden over hun eigen toegankelijkheid en
zichtbaarheid,zevindendatinformatiegoedvindbaarisendatzijvoorstudenten
goedtebereikenzijn.
Over de wachttijd tot hulp zijn studentenpsychologen minder tevreden. Uit een
rondgangopdewebsitesblijktdatstudentensomslangerdaneenmaandmoeten
wachtenvooreenintakegesprek.Enkelekereniserzelfseenwachttijdvantwaalf
weken.
Capaciteit
Op hogescholen zijn significant minder studentenpsychologen terwijl veel van
deze instellingen grotere studentenaantallen hebben dan de universiteiten. Het
aantalfteperstudentenpsycholoogiswelongeveergelijkaandatvancollega’sop
de universiteit. Studentenpsychologen zijn daarbij ook ontevreden over de mate
waarin ze de vraag van studenten aankunnen en studenten adequaat kunnen
helpen met de huidige capaciteit. Die ontevredenheid was significant hoger bij
studentenpsychologen die als gevolg van bezuinigingen met minder
studentenpsychologenwerkzaamzijnofalsgevolgvandebezuiniginghunaanbod
moestenaanpassen.
Het ervaren capaciteitsprobleem kan enerzijds veroorzaakt zijn doordat de
toegankelijkheidenbekendheidvanstudentenpsychologenistoegenomen.Meer
studenten weten de weg naar de hulpverlening waardoor de vraag stijgt.
Anderzijdsishetmogelijkdatmeerstudentenstudie-ofpersoonlijkeproblemen
ervaren. Ook de combinatie van deze factoren kan druk geven op de
psychologischehulpvoorzieningopdeinstelling.
Aanbevelingen
Tijdensdestudententijdisereengrootaantalfactorendatstudie-enpersoonlijke
problemenkanveroorzaken.Erisdanooknooitéénoorzaakaantewijzen.Welis
het volgens het ISO belangrijk om studenten hulp te kunnen bieden tijdens hun
studie om onnodige vertraging of zelfs (vormen van) depressie te voorkomen.
Studentenpsychologenmoetentoegankelijkzijnenblijvenvoorallestudentenin
het hoger onderwijs. Het ISO doet op basis van dit onderzoek enkele
aanbevelingenomdittebereiken:
Studentenpsychologen|2016
17
-
-
18
We bevelen aan om per instelling conform de studentenaantallen een
bepaald aantal studentenpsychologen (in fte) in dienst te hebben. Met
nameophogescholenmoethettekortaanstudentenpsychologenworden
teruggedrongen.
Geef studentenpsychologen de ruimte om waar nodig maatwerk en
indiennodigeenlangerhulptrajectaantekunnenbieden.
Dewachttijdvooreenintakegesprekmagnietlangerdaneenmaandzijn.
Webevelenaanomwettelijkvastteleggendaterstudentenpsychologen
opeeninstellingwerkzaammoetenzijn.
Studentenpsychologen|2016
Bijlage1:Enquête
V1.
Bentuwerkzaambinnenhethboofwo?
o
o
V2.
Hoegrootisdeinstellingwaaropuwerkzaambent?
o
o
o
V3.
Klein(tot5000studenten)
Middelgroot(5000–10.000studenten)
Groot(meerdan10.000studenten)
Hoeveeluurperweekbentuongeveerwerkzaamalsstudentenpsycholoog?
o
o
o
o
o
o
V4.
Hbo
Wo
40uur
32-40uur
24-32uur
16-24uur
8-16uur
Minderdan8
Iserindeafgelopenjarenbezuinigdopdestudentenpsychologenopuw
instelling?
o
o
o
o
Ja,hetaantalstudentenpsychologenisverminderd
Ja,hetaanbodisaangepast
Nee
Anders,namelijk…
Vraagenbehoeftestudenten
V5.
Omwelkeredenenzoekenstudentenhulpbiju?
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Studiestress
Faalangst
Concentratie/disciplineproblemen
Motivatieproblemen
Studievertraging
Afstudeerproblemen
Negatiefzelfbeeld
Persoonlijkeproblemen,gezinssituatie
Spanning,stress,overspannenheid
Stemmingsklachten
Socialeangst/eenzaamheid
Rouw,trauma
Studentenpsychologen|2016
19
o
o
o
o
V6.
Identiteitsproblemen,autonomie
Verslaving
ASS/adhd
overig
Inhoeverrebentuheteensmetdevolgendeuitspraken?(Betrekuwantwoord
a.u.b.opdesituatieopuwinstelling)
[grid5-punts:zeermeeoneens–zeermeeeens;
V6aStudentenhebbendeafgelopenjarenvakerhulpgezochtbijde
studentenpsycholoog
V6bHetsoortklachtenwaarvoorstudentenhulpzoekenisdeafgelopenjaren
veranderd
V6cIkhebdeafgelopenjarenmeerstudentendoorverwezennaarde
hulpverlening
V7.
Kuntuuwantwoordopdevoorgaandedriestellingentoelichten?
V8.
Kuntuvanonderstaandebeleidsmaatregelenaangeveninhoeverredezeinvloed
hebbenopdehulpvraagvanstudenten?
[grid5-punts:helemaalgeeninvloed–heelveelinvloed;+optie‘weetniet’]
V8aBindendStudieadvies
V8bLeenstelsel
Aanbod
V9.
Inhoeverrebentuheteensmetdevolgendeuitspraken?
[grid5-punts:zeermeeoneens–zeermeeeens]
V9aDesamenwerkinginhetteamvanstudentenpsychologenisgoed
V9bDesamenwerkingmetstudieadviseurs/studentendecanenisgoed
V9cDesamenwerkingmetdocentenisgoed
V9dDesamenwerkingmetdehulpverleningisgoed
V9eIkkanvoldoendehulpbiedenaanstudenten
V9fIkhebvoldoendetijdomstudentengoedtehelpen
V9gHetaanbodvantrainingenencursussenisvoldoendeomaandehulpvraag
vanstudententevoldoen
V9hIkworddoormijninstellinginstaatgesteldomstudentenadequaatte
kunnenhelpen
V10.
Wiltunogeentoelichtinggevenop(eenvan)uwantwoordenopdevoorgaande
stellingen?
20
Studentenpsychologen|2016
V11.
Zijnerkostenverbondenaandegebodenvoorzieningen?
[aankruisenaanwelkevoorzieningenkostenzijnverbonden,zijnergeenkosten
kruisdannietsaan]
o
o
o
o
o
o
V12.
Alleenintakegesprek
Individuelegesprekken
Groepsgesprekken
Trainingen/cursussen
Workshops
Anders,namelijk..
Watzijngemiddelddehoogtevandezekosten?
o
o
o
o
V13.
Geenkosten
Tot€25
€25tot€50
Meerdan€50
Watvindtuervandaterkostenzijnverbondenaanbepaaldevoorzieningen?
Toegankelijkheid
V14.
Inhoeverrebentuheteensmetdevolgendeuitspraken?
[grid5-punts:zeermeeoneens–zeermeeeens]
V14aStudentenkunnenvoldoendeinformatievindenoverde
studentenpsycholoogopdewebsitevandeinstelling.
V14bStudentenkunnenzichzelfaanmeldenbijdestudentenpsycholoogzonder
doorverwijzingvaneenstudentendecaan
V14cIkbenalsstudentenpsycholoogpraktischgoedtoegankelijk(denkaande
plekwaarugevestigdbent)
V14dIkbenalsstudentenpsycholoogpermail/telefoongoedbereikbaarvoor
studenten(denkaantelefonischebereikbaarheidofsnelheidwaarmee
mailwordtbeantwoord)
V14eStudentenhoevennietlangtewachtenvoordatzegeholpenkunnen
worden(denkaanwachttijdtotintake)
Capaciteit
V15.
Hoeveelstudentenpsychologenzijnerbijuwerkzaamopdeinstelling?
V16.
Hoeveelftevervullenuenuwcollega’sintotaal?
V17.
Hoeveelstudentenbegeleidenuenuwcollega’sperjaar?
V18.
Inhoeverrebentuheteensmetdevolgendeuitspraken?
[grid5-punts:zeermeeoneens–zeermeeeens]
Studentenpsychologen|2016
21
V18aMetdehuidigecapaciteitkunnenwijdevraagvanstudentenaan
V18bMetdehuidigecapaciteitkunnenwijstudentenadequaathelpen
Afsluitend
V19.
Inhoeverrebentuheteensmetdevolgendeuitspraken?
[grid5-punts:zeermeeoneens–zeermeeeens]
V19aAlsstudentenpsycholoogvoelikmijbinnendeinstellinggewaardeerd
V19bHetwerkvanstudentenpsychologendraagtbijaanhetstudiesuccesvan
studenten
V20.
Heeftunogopmerkingen,vragenofietsandersdatugraagkwijtwilm.b.t.de
besprokenonderwerpen?
22
Studentenpsychologen|2016
Auteurs
DomeniqueSinke ElisaZondervan
Ontwerp
JasperSonderen
OverISO HetInterstedelijkStudentenOverlegisdegrootstelandelijkestudentenorganisatieenbehartigt
debelangenvanstudentenuithethogeronderwijs.BijhetISOzijn35(aspirant)lidorganisatiesen
zesconvenantpartnersaangesloten,diesamenruim688.000studentenvertegenwoordigen.Het
ISO is vaste gesprekspartner van onder andere het ministerie van Onderwijs, Cultuur en
Wetenschap,depolitiekepartijenendekoepelsvanuniversiteitenenhogescholen.
24
Studentenpsychologen|2016