rapport - Aidsfonds

Het virus
dreigt
te winnen
Feiten over de hiv-epidemie
1 december 2016
Contact
Dit rapport is een publicatie van:
Aidsfonds
Keizersgracht 392
1016GB Amsterdam
www.aidsfonds.nl
Neem voor meer informatie contact op met één
van onze persvoorlichters:
Anna Nijsters
06-24463449
[email protected]
Karolien Maris
06-15828101
[email protected]
1 december 2016
Inhoud
Inleiding
4
Fabel 1 - Aids is geen probleem meer
5
Fabel 2 - Als we zo doorgaan is aids in 2030 de wereld uit 7
Fabel 3 - Aids is vooral een probleem in Afrika
11
Fabel 4 -
Een hiv-infectie kan je altijd voorkomen
15
Fabel 5 - Geen zorgen over hiv : er is medicatie
19
Fabel 6 - We besteden wereldwijd genoeg aan aidsbestrijding
23
Fabel 7 - Steeds minder arme landen hebben internationale steun nodig
25
Fabel 8 - Aids en hiv komen in Nederland niet meer voor
29
Fabel 9 - Nederland loopt voorop in de internationale aidsbestrijding
33
Fabel 10 - Het Aidsfonds, al 30 jaar nationaal en internationaal actief, is niet meer nodig
35
Conclusies - Feiten over hiv en aids
37
Gebruikte bronnen
39
Inleiding - Aidsepidemie dreigt opnieuw te winnen
Inleiding
Aidsepidemie
dreigt opnieuw
te winnen
We staan op een cruciaal keerpunt in de bestrijding
van hiv en aids : of we grijpen nú in en we krijgen
aids de wereld uit, of de epidemie wint met een
explosie van nieuwe hiv-infecties en miljoenen
onnodige aidsdoden.
Zijn wij de generatie die een einde maakt aan één
van de grootste epidemieën aller tijden, of geven we
hiv door aan de volgende generatie? Nu afwachten
en nietsdoen betekent dat onze kinderen een
onaanvaardbaar hoge prijs zullen betalen.
We hebben alle kennis in handen om de aidsepidemie voorgoed te verslaan. Internationaal is zelfs
afgesproken dat aids de wereld uit is tegen 2030.
Maar uit de nieuwe feiten van dit jaar blijkt dat de
aidsepidemie opnieuw gevaarlijk in opmars is.
We moeten vanaf dit jaar met de strijd tegen aids in
de allerhoogste versnelling gaan. Voor Aidsfonds
is het duidelijk. Maar dat is het niet voor iedereen.
Het aantal nieuwe hiv-infecties in de wereld daalt
de laatste jaren niet verder maar stagneert, in
sommige landen is het aantal hiv-infecties zelfs
fors aan het stijgen. Vooral jonge vrouwen worden
onevenredig hard getroffen door de epidemie
terwijl andere kwetsbare groepen in steeds
meer landen worden uitgesloten van de nodige
preventie en zorg. Tegelijkertijd neemt de internationale financiering voor de aidsbestrijding af.
Donorlanden, met de Verenigde Staten als één van
de grootste, korten het afgelopen jaar fors op het
budget. En met de nieuw verkozen Amerikaanse
president komt dit helemaal op losse schroeven te
staan. We staan op een belangrijk keerpunt.
Er dreigt nu een nieuwe escalatie van de aidsepidemie, met wereldwijd onnodig miljoenen extra
doden en nieuwe hiv-infecties. Dat is in de
eerste plaats onnoemelijk veel leed. Bovendien
zal niet iedereen de kosten kunnen dragen. Na
alle wereldwijde inspanningen van de afgelopen
tientallen jaren is dit ronduit schokkend. Toch kan
deze ontwikkeling nog worden gekeerd door juist
nu snel en effectief te handelen. De tijd dringt,
het komt er nu op aan.
4
Er bestaan nog veel misverstanden over hiv en
aids. De 10 belangrijkste hebben we op een rij
gezet : het zijn fabels en achterhaalde ideeën. In
dit rapport weerleggen we die met realistische en
schokkende feiten.
We moeten in de bestrijding van hiv en aids
uitgaan van de feiten en van de meest actuele
informatie. Onjuiste beelden en ideeën over hiv en
aids leiden tot verkeerde beslissingen. En ook tot
ongewenste vooroordelen over mensen met hiv.
De komende 5 jaar zijn cruciaal om aids definitief
de kop in te drukken. Aids de wereld uit, het kán,
we weten hoe het moet. Het komt nu aan op het
erkennen van de feiten en op politieke wil.
Louise van Deth
Directeur Aidsfonds
1 december 2016
Fabel 1 - Aids is geen probleem meer
Fabel 1 - Aids is
geen probleem
meer
Ook al zijn er medicijnen om een hiv-infectie te
behandelen, er sterven nu 3 keer meer mensen
aan aids, dan in die eerste gruwelijke jaren van de
epidemie, toen de ziekte nog onbekend was. Het
afgelopen jaar waren er ruim 1 miljoen aidsdoden.
Aids is wereldwijd doodsoorzaak nummer 1
onder jonge vrouwen, aids staat op nummer 2
onder jongeren. Het aantal hiv-infecties neemt
alarmerend toe in sommige regio’s van de wereld,
waaronder Oost-Europa.
5
Fabel 1 - Aids is geen probleem meer
“Aids is still one of the biggest killers in the world. It’s
like we’re are rowing in a boat with a big hole and we
are just trying to take the water out. We’re in a big
crisis with this continuing number of infections.“
Peter Piot, arts en voormalig directeur van UNAIDS
Trendbreuk
In 1997 was de epidemie op haar hoogtepunt met
3,5 miljoen nieuwe hiv-infecties. Daarna daalde
dankzij alle wereldwijde inspanningen het aantal
nieuwe infecties ieder jaar, stapje voor stapje, tot
we sinds kort stagneren op 2,1 miljoen nieuwe
hiv-infecties per jaar. Dat aantal nam ook het
afgelopen jaar niet verder af. En erger nog, in
sommige landen is er de laatste vijf jaren zelfs een
alarmerende toename van nieuwe hiv-diagnoses
zichtbaar. De aidsepidemie dreigt opnieuw uit de
hand te lopen.
Nog nooit waren er in de wereld zoveel mensen
met hiv, bijna 37 miljoen.
Wereldwijd weten vier van de tien mensen niet
dat ze hiv hebben. Zolang je niet behandeld wordt
en nog geen hiv-remmers slikt, brengt het virus
niet alleen schade toe aan het lichaam, maar kun
je een hiv-infectie ook doorgeven aan anderen via
onbeschermd seksueel contact, bloed contact of
van moeder op kind. In 2015 waren er daardoor 2,1
miljoen nieuwe hiv-infecties.
Ook van mensen die wel weten dat ze hiv-positief
zijn, heeft nog niet de helft toegang tot goede
zorg. Van de 37 miljoen mensen met hiv in de
wereld, krijgt slechts 18 miljoen levensreddende
medicijnen. Zo krijgt hiv nog steeds de kans om
zich ongestoord te verspreiden.
Het belangrijke omslagpunt leek in zicht dat
er jaarlijks meer mensen starten met een
behandeling dan er nieuwe hiv-infecties bijkomen.
Dit is de weg naar het einde van de aidsepidemie,
maar dan moet die trend wel doorzetten. Dat
gebeurt juist niet!
Die trendbreuk vindt Aidsfonds bijzonder zorgwekkend.
Al minstens vijf jaar lukt het niet om de verspreiding van hiv verder terug te dringen
4M
3M
2M
1M
6
20
13
20
14
20
15
20
16
20
12
20
11
0
9
20
10
8
0
20
07
20
6
20
5
0
0
20
4
0
20
03
20
02
20
0
1
20
0
0
Figuur 1: Aantal nieuwe hiv-infecties per jaar (1990-2016)
Bron: UNAIDS
20
97
99
20
19
19
93
19
94
19
95
19
96
19
91
92
19
19
19
90
0
Fabel 2 - Als we zo doorgaan is aids in 2030 de wereld uit
Fabel 2 - Als we
zo doorgaan is
aids in 2030 de
wereld uit
Als we doorgaan op dezelfde weg dan zal de
aidsepidemie weer uitbreiden in plaats van
inkrimpen. Een nieuwe escalatie van één van
de grootste epidemieën dreigt. Als we nu onze
inspanningen niet vergroten, dan zijn er in 2030
bijna 18 miljoen mensen met hiv extra bijgekomen
en sterven er onnodig bijna 11 miljoen aan de
gevolgen van aids.
7
Fabel 2 - Als we zo doorgaan is aids in 2030 de wereld uit
“If we only do as well as we have been doing, the number of
people with HIV will go up even beyond its previous peak.
We have to do an incredible amount to reduce the incidence
of number of people getting the infection.“
Bill Gates, van Bill and Melinda Gates Foundation
Aids in 2030 de wereld uit
Het is één van de internationale ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals (SDG)
van de VN, aids de wereld uit, tegen 2030. Het is
een ambitieuze doelstelling, maar zeker mogelijk,
want alle kennis en alle middelen zijn voor handen.
De aidsbestrijding heeft de afgelopen 30 jaren
laten zien dat heel veel mogelijk is. Het is nu een
kwestie van wilskracht.
Fast Track
Om deze doelen in 2030 te halen moet de strijd
tegen aids nu in de allerhoogste versnelling en
de komende 5 jaren zijn cruciaal. Deze mondiale
strategie, de “Fast Track Policy”, is deze zomer, in
juni 2016, tijdens een speciale VN-top bekrachtigd
door alle lidstaten, ook door Nederland.
Doen we dat niet, dan raakt de aidsbestrijding
achter, met:
• verdere verspreiding van resistente hiv-virussen
• miljoenen mensen die hiv krijgen en hun leven
lang behandeling nodig hebben
• miljoenen mensen die onnodig sterven aan de
gevolgen van aids
• maatschappelijke en economische ontwrichting
doordat jonge mensen, in de kracht van hun
leven, sterven
Aids in 2030 de wereld uit, dat betekent:
• alle mensen wereldwijd met hiv worden
behandeld met hiv-remmers (van de bijna 37
miljoen mensen met hiv, krijgen er nu maar
17 miljoen hiv-remmers)
• minder dan 200.000 nieuwe hiv-infecties
per jaar (er waren er nog 2.1 miljoen in 2015)
• minder dan 200.000 doden als gevolg van
aids per jaar (er waren er 1.3 miljoen in 2015)
• geen discriminatie van mensen met hiv
10.8 miljoen extra aidsdoden tussen 2016-2030 als de aidsbestrijding niet versnelt
2M
10,8
1,5 M
1M
0,5 M
0
2010
2015
2020
2025
Toename aantal doden als aidsbestrijding gelijk blijft
Figuur 2: aantal doden als gevolg van aids tussen 2016-2030
Bron: UNAIDS fast-track update on investments needed in the AIDS response, p6
8
2030
Afname aantal doden door betere aidsbestrijding
miljoen
Fabel 2 - Als we zo doorgaan is aids in 2030 de wereld uit
“If the response is too slow, the aids epidemic will
continue to grow, with a heavy human and financial
toll of increasing demand for antiretroviral therapy and
expanding costs for HIV prevention and treatment.“
Michel Sidibé, executive director of UNAIDS,
in Fast Track Report
En we kunnen de komende 15 jaar 17,6 miljoen
nieuwe hiv-infecties voorkomen.
Met iedere
infectie die we vermijden, beperken we ook het
aantal mensen dat in de toekomst levenslang
medicijnen nodig heeft. De kosten van 17,6 miljoen
extra mensen op behandeling in 2030 zijn, naast
al het persoonlijke leed, onbetaalbaar.
Volgens de Fast Track Policy-strategie moet
daarom over 5 jaar het volgende zijn gerealiseerd:
• 90% van de mensen met hiv kent zijn status
• 90% van hen krijgt hiv-remmers
• bij 90% van de mensen die hiv-remmers krijgen
is het virus onderdrukt en dus ook niet meer
overdraagbaar
Wereldwijd is de schatting dat op dit moment
57% van de mensen met hiv zijn status kent, van
hen wordt 46% behandeld en bij 38% is het virus
onderdrukt1. (57-46-38)
Zweden heeft als eerste land ter wereld de internationale doelstelling gehaald in de strijd tegen
hiv2. 90% van de Zweden met hiv kent hun status,
99,8% van hen wordt behandeld en 95% van
deze mensen heeft een niet meer detecteerbare
hoeveelheid virus in hun bloed.
Nederland heeft de 90-90-90 doelstellingen nog
niet gehaald, maar we zijn er bijna en zitten nu op
88-88-93.
De stad Amsterdam loopt hier op vooruit met
93-88-943.
17.6 miljoen extra hiv-infecties als de aidsbestrijding niet versnelt
2M
17,6
1,5 M
1M
0,5 M
miljoen
0
2010
2015
2020
2025
2030
aantal nieuwe hiv-infecties als we de aidsbestrijding versnellen
aantal nieuwe hiv-infecties als we doorgaan op dezelfde voet
Figuur 3: aantal nieuwe hiv-infecties tussen 2016-2030
Bron: UNAIDS fast-track update on investments needed in the AIDS response, p5
1
2
3
9
http://www.aidsmap.com/Progress-towards-90-90-90-targets-is-promising-but-funding-is-the-critical-step-says-UNAIDS-leader/page/3071870/
http://www.aidsmap.com/Sweden-the-first-country-to-achieve-UNAIDSWHO-90-90-90-target/page/3083902/
http://www.fast-trackcities.org/amsterdam.html
Persoonlijk verhaal - Josephine
Josephine, 35 - Malawi
foto: Chris de Bode
“Ik durf mijn zoon niet
te laten testen”
10
Toen ik weer zwanger was, ben ik getest op hiv.
Ik bleek hiv-positief te zijn. Ik was verdrietig en
geschokt. Mijn man wilde zich niet laten testen; hij
leefde lang in ontkenning. Uiteindelijk werd hij erg
ziek en toen bleek hij ook hiv te hebben. Ik kreeg
medicijnen tijdens mijn zwangerschap om ervoor
te zorgen dat ik het hiv-virus niet zou doorgeven
aan mijn kind. Helaas overleed mijn baby na 3
maanden aan een longontsteking. Mijn dochter
Maddy, nu 12 jaar, is ook hiv-positief. Dat wisten
we eerst niet, maar ze was lange tijd erg zwak en
ziek. Maddy schaamt zich voor haar vrienden en
vriendinnen. Mijn zoontje William is 8 en is niet
getest op hiv. Ik weet dat ik dat wel zou moeten
doen, maar ik vind dat heel moeilijk. Ik durf het
gewoon niet, ik ben bang dat hij ook hiv-positief
is. Dan zouden allebei mijn kinderen hiv-positief
zijn, dat zou ik echt verschrikkelijk vinden. Veel
vrouwen vertellen niet dat ze hiv-positief zijn aan
hun man. Ze zijn bang om verstoten te worden.
Fabel 3 - Aids is vooral een probleem in Afrika
Fabel 3 - Aids
is vooral een
probleem in
Afrika
Volgens de absolute aantallen klopt het dat Afrika
het hardst is getroffen door de aidsepidemie.
Maar kijken we naar de plekken in de wereld waar
het aantal nieuwe hiv-infecties op dit moment
het hardst stijgt, dan is dat niet alleen in Afrika.
De aidsepidemie komt dan ineens heel dichtbij.
De nieuwste brandhaarden van de aidsepidemie
bevinden zich in Europa: in Rusland, Oekraïne en
Oost-Europese landen.
11
Fabel 3 - Aids is vooral een probleem in Afrika
“Afhankelijk van de regio in de wereld stagneert het
aantal nieuwe hiv-infecties of is er zelfs een toename. In
Oost-Europa is die toename zelfs alarmerend groot in vergelijking met 5 jaar geleden. De aidsepidemie lijkt zich uit te
breiden met dramatische gevolgen, ook voor ons.“
Louise van Deth, directeur Aidsfonds
90% van de nieuwe hiv-infecties is toe te schrijven
aan 35 landen. Aidsfonds is actief in 22 van deze
landen.
50% van alle nieuwe hiv-infecties komt voor in 6
landen : Zuid-Afrika, Nigeria, Rusland, Oeganda,
India en Mozambique. Hier woekert de aidsepidemie als een brand, die, als we nu niet handelen,
zo kan uitslaan. Ook onze kant op. Het aantal
nieuwe hiv-infecties neemt het afgelopen jaar toe
in Oost Europa.
Aantal nieuwe hiv-infecties neemt schrikbarend
toe in Europa
In Oost-Europa en Centraal Azië is een sterke
groei te zien van het aantal nieuwe hiv-infecties
sinds 2010, met 57% ! De meeste nieuwe infecties
zijn in Rusland, gevolgd door Oekraïne.
Ook in het Midden-Oosten, geteisterd door
oorlogen, slaat de epidemie toe en is er een
groeiend aantal hiv-infecties.
Begin 2016 stijgt het aantal mensen met hiv in
Rusland naar 1 miljoen. In 2015 werden er 110
duizend nieuwe hiv-infecties geregistreerd.
Dit was meer dan ooit tevoren. Het meest
getroffen worden jongeren tussen de 25 en 35
jaar. Strenge wetten in Rusland rond drugsgebruik en homoseksuele relaties leiden ertoe dat
veel mensen zich niet laten testen en niet de
zorg krijgen die ze nodig hebben . Slechts 1%
van de druggebruikers met hiv heeft toegang
tot medicijnen.
90% van alle nieuwe hiv-infecties vindt plaats in 35 landen, in 6 landen in het bijzonder.
Rusland
110,000
Nigeria
230,000
Zuid-Afrika
340,000
Figuur 4: Aantal nieuwe hiv-infecties in de wereld (2014)
Bron: UNAIDS fast-track update on investments needed in the AIDS response, p10
12
India
89,000
Mozambique
88,000
Oeganda
100,000
Fabel 3 - Aids is vooral een probleem in Afrika
Forse stijging in nieuwe hiv-infecties in Oost-Europa en Centraal Azië
60%
45%
30%
15%
-5%
+4%
-8%
-14%
0%
Midden-Oosten &
Noord-Afrika
West &
Centraal-Afrika
Oost &
Zuidelijk Afrika
Latijns Amerika
& de Cariebean
0%
+57%
-15%
Azie
Pacific
Oost-Europa
Centraal-Azië
Figuur 5: Stijging of daling in het aantal hiv-infecties per regio (2010-2015)
Bron: cijfers van UNAIDS : UNAIDS Fact sheet - 2016
In alle andere delen van de wereld is het aantal
nieuwe hiv-infecties sinds 2010 juist gedaald. En
de grootste daling is te zien in Oost en ZuidelijkAfrika. Dat komt door de grootschalige en
succesvolle behandelingsprogramma’s die daar
zijn ingezet.
Testen en snel behandelen in Afrikaanse landen
Van alle mensen met hiv wereldwijd woont 71% op
het Afrikaanse continent . In Oostelijk en Zuidelijk
Afrika leven 19 miljoen mensen met hiv. Maar er
zijn grote verschillen tussen de landen in Afrika.
In Swaziland is ruim een kwart van de bevolking
(27,4%) met hiv geïnfecteerd. In Zuid–Afrika is
dat ruim 11%. In andere Afrikaanse landen zijn
de aantallen lager : 6% van de inwoners in Kenia
heeft hiv, 0,5% in Senegal.
Swaziland heeft een nationaal behandelingsprogramma van testen en snel behandelen, mede
opgestart door Aidsfonds.
Zuid-Afrika heeft het meest omvangrijke hiv-behandelprogramma in de wereld. Vooral gericht
om kinderen te beschermen tegen hiv. Meer dan
3,4 miljoen mensen krijgen via dit programma
medicijnen. Dit wordt grotendeels door
Zuid-Afrika zelf betaald, het land besteed jaarlijks
1,5 miljard dollar aan hiv- en aidsprogramma’s.
Epidemie groeit hard in Oekraïne
16.000
14.000
68%
12.000
10.000
8000
2010
2011
2012
2013
2014
2015
Oekraïne is het land met de snelst groeiende
aidsepidemie in Europa. De jaarlijkse hivdiagnoses zijn de afgelopen 5 jaar bijna
verdubbeld. Een kwart van de aidsdoden in de
regio Oost-Europa/ Centraal-Azië is te vinden
in Oekraïne.
Op dit moment hebben 220.000 Oekraïners hiv.
Bijna de helft is vrouw. Belangrijkste oorzaak
is het noodgedwongen delen van vieze naalden
bij druggebruik en seks van druggebruikers
met hiv met hun partners. Aids is hier hard op
weg om vanuit een geconcentreerde groep te
exploderen tot een algemene aidsepidemie.
Figuur 6: Aantal nieuwe hiv-infecties in Oekraïne per jaar (2010-2015)
Bron: http://aidsinfo.unaids.org/
4
5
6
13
http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/UNAIDS_Gap_report_en.pdf
http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/UNAIDS_Gap_report_en.pdf
http://www.avert.org/news/russian-hiv-epidemic-reaches-one-million
Aleksei, 29 - Oekraïne
“Ik ben niet zeker over
mijn medicijnen”
foto: Sacha de Boer
De beschikbaarheid van hiv-remmers is geen
zekerheid in Oekraïne. De overheid koopt
medicijnen veel te duur in, waardoor er
niet voldoende budget is om iedereen van
hiv-remmers te voorzien. Door de oorlog is de
situatie nog onzekerder geworden. Ik ben vanuit
het oorlogsgebied in het oosten van het land naar
Kiev gekomen, omdat ik al twee maanden geen
hiv-remmers meer kon krijgen. Ik ben al meer dan
tien jaar hiv-positief en slik sinds 2010 medicatie.
Maar ik ben niet zeker dat mijn medicijnen
beschikbaar zullen blijven.
14
Leven met hiv in Oekraïne is niet makkelijk, hiv
is nog echt een taboe hier. Bij het ondergaan
van een operatie eiste de dokter dat ik speciale
handschoenen voor hem kocht, anders zou hij me
niet opereren. Veel mensen weten daarom ook
niet dat ik hiv heb. Ik heb het alleen aan mijn beste
vrienden verteld.
Fabel 4 - Een hiv-infectie kan je altijd voorkomen
Fabel 4 - Een
hiv-infectie
kan je altijd
voorkomen
Goede voorlichting over hoe je een hiv-infectie
voorkomt, bereikt lang niet iedereen. Ook
is er een groot tekort aan condooms in veel
Afrikaanse landen. Maar de oorzaken van de
meeste hiv-infecties zijn vooral gebrekkige
gezondheidszorg, discriminatie van kwetsbare
groepen mensen, ongelijkheid tussen mannen en
vrouwen en het taboe op hiv en aids.
15
Fabel 4 - Een hiv-infectie kan je altijd voorkomen
“HIV is not only transmitted by sex. It is transmitted by sexism, racism, poverty and
homophobia. If we are to end AIDS, we must cure the disease in our hearts and minds
first. The real reason we haven’t beaten the epidemic boils down to one simple fact: We
value some lives more than others. We value men more than women. Straight love more
than gay love. White skin more than black skin. The rich more than the poor. Adults more
than adolescents. I know this because AIDS does not discriminate on its own.”
Charlize Theron, Zuid-Afrikaanse actrice en aidsactiviste
Kwetsbare groepen
Tweederde van de jongeren wereldwijd weet niet
hoe ze een hiv-infectie moeten voorkomen.
Van alle nieuwe hiv-infecties wereldwijd treft
20% vrouwen jonger dan 25 jaar. In gebieden waar
veel hiv voorkomt is het nog schrijnender. In Zuid
en Oost Afrika zijn 6 op de 10 nieuwe hiv-infecties
bij een jonge vrouw.
Meisjes en jonge vrouwen hebben in veel Afrikaanse
landen een grote kans om hiv op te lopen door
ongelijkheid tussen mannen en vrouwen, seksueel
geweld, onvoldoende voorlichting en slechte
toegang tot gezondheidszorg.
De helft van de infecties wereldwijd treft
mensen met een verhoogd risico op hiv, zoals
homomannen, sekswerkers en druggebruikers.
Mensen die drugs gebruiken door ze in te spuiten
hebben 28 keer meer kans op het krijgen van
hiv dan de rest van de bevolking. Dat wordt
veroorzaakt door het delen van naalden.
Ondanks het hoge risico op hiv, hebben ze in
veel landen nauwelijks toegang tot hiv-preventie
(condooms en schone naalden) en behandeling.
Bijna overal worden druggebruikers gecriminaliseerd. Om die reden daalt het aantal nieuwe
hiv-infecties onder deze groep niet.
In Nederland werd vanaf het begin van de aidsepidemie het omruilen van spuiten mogelijk gemaakt.
Het heeft ervoor gezorgd dat de epidemie hier
geen onbeheersbare omvang heeft gekregen.
Deze effectieve aanpak wordt ondertussen in
andere landen toegepast. Waar dat niet gebeurt
zien we de aantallen nieuwe infecties dramatisch
stijgen.
Deze groepen hebben een verhoogd risico op hiv
12X
13 sekswerkers
19X
mannen die seks hebben met mannen
Figuur 7: Groepen met een verhoogd risico op een hiv-infectie
16
28X
mensen die drugs gebruiken
Fabel 4 - Een hiv-infectie kan je altijd voorkomen
“I am fired up, because in some African countries 25% of young women will become
infected before they turn 25. If we do not empower young women and girls, stop
the violence and provide access to comprehensive sexuality education and sexual
and reproductive health services and rights, we cannot stop new infections.”
Michel Sidibé, executive director of UNAIDS and Under-Secretary-General
of the United Nations – Durban, 18 juli 2016
Mannen die seks hebben met mannen lopen 19
keer meer kans op het krijgen van hiv dan de rest
van de bevolking. Dit wordt veroorzaakt doordat
hiv sneller wordt overgedragen bij anale seks dan
bij vaginale seks. Ook komt hiv veel vaker voor in
de groep waardoor de kans groter is dat je seks
hebt met iemand met hiv dan onder heteroseksuelen. In 78 landen is homoseksualiteit wettelijk
verboden en in 7 landen staat er de doodstraf op.
Toegang tot hiv-preventie en gezondheidszorg is
dan niet mogelijk of zeer beperkt. Daardoor stijgt
het risico op hiv-infecties en uitbreiding van de
epidemie.
Sekswerkers hebben 12 keer meer kans op een
hiv-infectie.
Prostitutie is illegaal en strafbaar in 116 landen,
dus sekswerkers hebben nauwelijks toegang
tot preventie en zorg. Condooms zijn niet altijd
beschikbaar. Er is zelfs wereldwijd een groot
tekort, men schat de helft van de werkelijke
behoefte. Of klanten weigeren een condoom te
gebruiken, bieden hiervoor meer geld of dwingen
dat af met geweld.
In 2013 treft in Rusland 57% van de nieuwe hivinfecties een druggebruiker, in Zuidwest-Azië
was dat 28,2% en in oost-Europa 22,9%7.
7 http://www.avert.org/professionals/hiv-social-issues/key-affected-populations/people-inject-drugs#footnote1_hl4x6eq
17
Persoonlijk verhaal - Nova
Nova - Indonesië
“Van binnen huil
ik soms”
Ik doe al zeven jaar sekswerk. Ik was getrouwd,
maar mijn man gokte en ging vreemd. Toen ik
zwanger was, verliet hij me. Ik heb dit nooit
gewild, maar ik had geen opleiding en ik kon geen
werk vinden. En ik had een baby van drie maanden,
die moest eten. Ik wist niet meer hoe ik voor m’n
kindje moest zorgen; mijn ouders konden me ook
niet helpen. Mijn buurvrouw bracht me in contact
met mijn pooier.
foto: Marieke van der Velden
Van binnen huil ik als een klant me vraagt om iets
te doen dat ik niet wil. En als ik weer een gewelddadige klant heb, en dat gebeurt vaak, dan denk
ik aan de toekomst van mijn kinderen. Want hoe
erg ik het ook vind, dit werk helpt me om mijn
kinderen naar school te laten gaan.
18
De meeste klanten willen helemaal geen condoom
gebruiken. Ik probeer ze altijd te overtuigen, maar
vaak zijn ze sterker dan ik. Zo heb ik hiv gekregen.
Mijn familie weet niets van mijn sekswerk. Ik zou
me schamen. Ik wil ze zo graag zeggen: onderschat
ons niet, denigreer ons niet, we doen dit om onze
kinderen te laten overleven.
Fabel 5 - Geen zorgen over hiv: er is medicatie
Fabel 5 - Geen
zorgen over hiv:
er is medicatie
Er is nog steeds geen hiv-vaccin. Je kunt nog
niet genezen van een hiv-infectie. Hiv blijkt een
ongemeen slim virus te zijn, dat zich aanpast en
verandert. Er zijn wel levensreddende medicijnen,
die het virus onder controle houden, maar nog
niet de helft van alle mensen met hiv in de wereld
krijgt die ook. Als we de beschikbaarheid van
de behandeling niet snel vergroten, dan blijft
het aantal mensen dat hiv krijgt stijgen. Zonder
hiv-remmers zal een groot deel van deze mensen
sterven aan de gevolgen van aids.
19
Fabel 5 - Geen zorgen over hiv: er is medicatie
“The enormous progress on HIV treatment is one of the big public
health success stories of the century. But this is no time for
complacency. If the world is to achieve its goal of ending AIDS by
2030, it must rapidly expand and intensify its efforts.”
Dr. Margaret Chan, director-general of World Health Organization
Levensreddende behandeling
In de afgelopen decennia zijn er steeds betere
medicijnen ontwikkeld, die zorgen dat mensen
met hiv niet meer sterven aan aids.
Wie
levenslang trouw elke dag hiv-remmers slikt
kan gezond blijven. Bovendien onderdrukken de
medicijnen het virus in het bloed zodanig dat het
niet meer overdraagbaar is. Wie hiv-remmers slikt
kan anderen ook niet meer infecteren. Daarom is
het van belang om iedereen met hiv te vinden en
hen direct na de diagnose een behandeling aan te
bieden. Dat is goed voor hun eigen gezondheid en
voor die van anderen.
Preventie, testen en direct behandelen
In Nederland geldt dat iedereen die zich laat
testen en hiv-positief is, meteen de nodige zorg
krijgt. 88% van de mensen met hiv in ons land
wordt behandeld.
Elders hebben mensen veel moeilijker toegang tot
preventie, testen en medicatie.
• Dat komt door armoede en een gebrekkige
gezondheidszorg. Er is onvoldoende kennis
over testen of er zijn geen medicijnen op
voorraad.
• De medicijnen zijn voor veel landen erg duur,
door de patenten van de farmaceutische
industrie. Vooral middeninkomen landen
hebben dit probleem
• Veel mensen moeten ver reizen om bij een
kliniek te komen en kunnen niet zomaar een
dagje wegblijven van hun werk.
• Bovendien werken de hiv-medicijnen alleen
als je er goed bij eet, en ook dat is vaak een
probleem.
• Door stigma en discriminatie durven veel
jongeren en jonge vrouwen en andere
kwetsbare mensen zich niet te laten testen en
behandelen.
Toegang tot behandeling schiet tekort
60%
54%
55%
Oost &
Zuidelijk Afrika
Latijns Amerika
& de Cariebean
50%
41%
40%
28%
30%
21%
17%
20%
10%
21%
0%
Azie
Pacific
Oost-Europa
Centraal-Azië
Midden-Oosten &
Noord-Afrika
Figuur 8: Percentage mensen met hiv dat op behandeling is, per regio.
Bron: UNAIDS factsheet
20
West &
Centraal-Afrika
Fabel 5 - Geen zorgen over hiv: er is medicatie
“Ik ontmoet de vijftienjarige Cho, een weesjongen die bij zijn tante woont. Zijn ouders zijn allebei
overleden aan aids. Het treurige is dat zijn ouders niet genoeg medicijnen kregen voor drie
personen. Zijn moeder moest dus kiezen en koos ervoor om haar medicijnen aan haar zoon te
geven. Pas toen haar man overleed, kreeg zij ook pillen, maar toen was ze al te verzwakt. In een
houten doosje bewaart Cho twee identiteitsbewijzen. Daarop staan de enige foto’s die hij nog van
zijn ouders heeft.”
Sacha de Boer, fotografe, die voor Aidsfonds foto’s maakte van mensen met hiv
In de huidige brandhaarden van de epidemie,
Oost-Europa en Centraal-Azië, heeft slechts 21%
van de mensen met hiv toegang tot medicijnen. In
het Midden-Oosten en Noord-Afrika is dat maar
17% . Hier krijgt de aidsepidemie alle ruimte om
toe te slaan en zich snel uit te breiden.
Resistent virus
Met medicatie kunnen mensen het hiv-virus onderdrukken en gezond oud worden. Zo kunnen ze het
ook niet meer overdragen aan anderen. Snel heel
veel mensen met hiv toegang geven tot medicijnen
is cruciaal om de epidemie te stoppen. Maar therapietrouw is daarbij wel van groot belang. Wanneer
niet elke dag de medicijnen worden genomen, zijn
er in het lichaam onvoldoende hiv-remmers om
het virus te bestrijden. Het virus kan zich dan toch
vermenigvuldigen. Of het is de medicatie te slim
af en wordt dan resistent. Dat komt al voor en dan
zijn de behandelingsmogelijkheden heel beperkt.
21
Om het ambitieuze doel in 2030 te halen, om
aids in de wereld te stoppen, moet over 5 jaar:
• 90% van de mensen met hiv zijn status
kennen
• 90% van hen hiv-remmers krijgen
• bij 90% van de mensen op behandeling het
virus onderdrukt zijn en daardoor niet meer
overdraagbaar zijn
Om dat te bereiken is nodig :
• 20 miljard condooms jaarlijks beschikbaar in
arme en minder arme landen
• 3 miljoen mensen toegang tot de hiv-preventiepil PrEP
• 30 miljoen mensen met hiv krijgen
medicijnen
• geen nieuwe hiv-infecties onder kinderen
• jongeren weten hoe ze zich kunnen
beschermen tegen hiv
• geen discriminatie van de kwetsbare
groepen
• geen discriminatie van mensen met hiv
Persoonlijk verhaal - Aneni
Aneni - Zimbabwe
“Ik kan niet vertellen dat
ik hiv heb”
foto: Ton Koene
Ik woon bij mijn tante. Mijn ouders zijn beiden
overleden. Ze wisten niet dat ze hiv hadden, ze
zijn allebei gestorven aan de gevolgen van aids.
Zelf kwam ik er zes jaar geleden achter dat ik hiv
heb. Ik had hoofdpijn, koorts en diarree. Toen heb
ik me laten testen. De uitslag bleek positief.
22
Inmiddels heb ik er vrede mee. Ik heb geleerd dat
het beter is om je niet zoveel zorgen te maken,
maar natuurlijk baal ik er van. Ik heb mijn school
bijvoorbeeld niet kunnen afmaken, omdat ik toen
te ziek was. En door de medicijnen krijg ik bultjes
op mijn gezicht. Daar schaam ik me voor. Ik ben
blij dat mijn familie me neemt zoals ik ben, maar
de mensen in mijn dorp kan ik niet vertellen dat ik
hiv heb. Dan zouden ze me negeren.
Fabel 6 - We besteden wereldwijd genoeg aan aidsbestrijding
Fabel 6 - We
besteden wereldwijd genoeg aan
aidsbestrijding
Westerse landen besteden sinds afgelopen jaar
aanzienlijk minder geld aan de bestrijding van
aids. Maar om aids tegen 2030 de wereld uit te
krijgen, is er de komende jaren juist meer geld
nodig. Doorgaan met kortzichtig beknibbelen
doet de aidsepidemie opnieuw escaleren. Het is
alsof je de brandweer te vroeg naar de kazerne
terugstuurt. Dan wordt de schade des te groter.
Juist de komende jaren moeten we het tempo en
de bestedingen opvoeren om de aidsepidemie te
overwinnen.
23
Fabel 6 - We besteden wereldwijd genoeg aan aidsbestrijding
“De bijdrage van donorlanden aan de wereldwijde
aidsbestrijding is al fors gedaald, terwijl de hiv-infecties
wereldwijd toenemen. Als het nieuwe beleid van de VS er
op gericht is om volledig af te haken, dan gaat de aidsepidemie oncontroleerbaar ontsporen.”
Louise van Deth, directeur Aidsfonds
Minder geld
Voor het eerst sinds 5 jaar geven de donorlanden
minder geld uit aan de internationale aidsbestrijding. Dertien van de veertien grote westerse
donorlanden hebben in 2015 de bijdrage aan de
bestrijding van aids in één jaar tijd met bijna 13%
verminderd, van $ 8.6 miljard naar $ 7.5 miljard.
De Verenigde Staten waren vorig jaar de grootste
donor, verantwoordelijk voor twee-derde van de
internationale financiering van de hiv-bestrijding.
Dat beleid komt met de nieuwe Amerikaanse
president volledig op losse schroeven te staan.
Als door toenemend conservatisme ook bij de
andere donorlanden de kraan steeds verder dicht
gaat, zal dat dramatische gevolgen hebben voor
miljoenen mensen in de wereld.
We staan op een keerpunt in de aidsbestrijding. Om
een einde te maken aan de aidsepidemie zijn juist
nu extra investeringen nodig. Door de komende
jaren meer geld uit te trekken voor het voorkomen
van nieuwe hiv-infecties en het behandelen van
mensen met hiv, besparen we kosten op de lange
termijn. Doen we dat niet, dan wint de epidemie
opnieuw en worden de financiële lasten van de
epidemie in de toekomst des te hoger.
Tekort van 7 miljard dollar
In 2015 werd in totaal $ 19.2 miljard besteed aan
de bestrijding van hiv en aids wereldwijd. UNAIDS
heeft berekend dat in 2020 $ 26 miljard nodig is
om preventie en behandeling van hiv wereldwijd
te kunnen betalen. Dat betekent nog een tekort
van $ 7 miljard, elk jaar moet het internationale
budget dus juist omhoog met $ 1,5 miljard.
Daarna kan het jaarlijks te besteden budget weer
verminderen, omdat de epidemie dan gekeerd is.
Bijdrage aan wereldwijde aidsbestrijding neemt af
$8.5
$7.7
$7.6
$7.7
$8.6
$7.9
$7.5
$6.9
$4.9
$3.5
$3.9
$2.8
$1.6
Figuur 9: Bijdrage van donorlanden aan de wereldwijde aidsbestrijding (2002-2015)
Bron: Kaiser Family Foundation/UNAIDS – 2016 Financing the response to HIV to low- and middle income countries
24
20
15
20
14
20
13
20
12
20
11
20
10
9
0
20
8
0
20
07
20
6
0
20
5
0
20
4
0
20
03
20
20
02
$1.2
Fabel 7 - Steeds minder arme landen hebben internationale steun nodig
Fabel 7 - Steeds
minder arme
landen hebben
internationale
steun nodig
Voor lage en middeninkomenslanden is het
voorkomen van infecties en behandelen van
mensen met hiv simpelweg niet te betalen. Het
beschikbare overheidsbudget is ontoereikend om
alle hiv-positieve inwoners te behandelen. Het
is noodzakelijk dat rijke landen deze landen de
komende jaren blijven helpen.
25
Fabel 7 - Steeds minder arme landen hebben internationale steun nodig
“Let us be clear and honest, many countries will never
be able to pay for treatment costs by themselves. If
we are serious about ending aids, it is high time for
a new political discussion on how to make funding
sustainable and predictable.“
Michel Sidibé, director UNAIDS in Durban
Bijna driekwart van alle mensen met hiv woont in
een middeninkomensland.
Dit percentage wordt steeds groter en stijgt sinds
2012 met 4%.
Deze middeninkomenslanden dragen zelf al veel
bij aan de financiering van de aidsbestrijding.
Bijna 57% van het bedrag dat wereldwijd
besteed wordt komt van deze landen zelf.
Toch is het juist voor deze landen bijzonder moeilijk
om een toegankelijke en goede gezondheidszorg
op orde te hebben. Voor de meeste landen blijft
dat voorlopig onbetaalbaar.
70% van alle mensen met hiv woont in een lager-midden en midden inkomensland
midden inkomen
Angola
Botswana
Namibië
Zuid Afrika
Swaziland
China
Thailand
Brazilië
Mexico
Rusland
(lager) midden inkomen
Kameroen
Ivoorkust
Ghana
Kenia
Lesotho
Zambia
India
Indonesië
Myanmar
Pakistan
Vietnam
Oekraïne
Nigeria
Figuur 10: Aantal nieuwe hiv-infecties in landen met een laag, lager midden en midden inkomen.
Bron: Wereld Bank, September 2016
26
laag inkomen
Centraal Afrikaanse
Republiek
Tsjaad
DR Congo
Mali
Ethiopië
Malawi
Mozambique
Oeganda
Tanzania
Zimbabwe
Fabel 7 - Steeds minder arme landen hebben internationale steun nodig
“The aids response has delivered more than results. It has delivered the
aspiration and the practical foundation to end the epidemic by 2030. But
if we accept the status quo unchanged, the epidemic will rebound beyond
control in several countries. Our tremendous investment and the world’s
most inspiring movement for the right to health, will have been in vain.”
Ban Ki-moon, secretaris generaal van de VN
Dure medicijnen
De patenten op de nieuw ontwikkelde
hiv-remmers maken medicijnen bovendien
jarenlang erg duur. Echt arme landen krijgen
hiervoor een uitzonderingspositie, maar de iets
minder arme landen moeten mee betalen en
zelf hierover onderhandelen. Dat leidt tot zeer
wisselende prijzen van de medicijnen. Zo kost de
behandeling met hiv-remmers de Zuid-Afrikaanse
overheid gemiddeld $134 per persoon per jaar,
terwijl de kosten in de Oekraïne $455 per persoon
per jaar bedragen. Dat betekent dat in een groot
aantal landen het beschikbare overheidsbudget
ontoereikend is om alle hiv-positieve inwoners
te behandelen. Zeker als daar nog jaarlijks veel
nieuwe hiv-infecties bijkomen. Deze middeninkomenslanden dragen zelf al veel bij aan de financiering van de aidsbestrijding. Bijna 57 procent
van het bedrag dat wereldwijd besteed wordt
komt van deze landen zelf. Dit percentage wordt
steeds groter en stijgt sinds 2012 met 4 procent.
27
Recente ontwikkelingen in Roemenië, een
middeninkomensland, laten zien wat er gebeurt
als buitenlandse donoren zicht terugtrekken.
Nadat de financiering stopte steeg het aantal
nieuwe hiv-infecties onder druggebruikers van
3 % in 2010 naar 29 % in 2013. Belangrijkste
oorzaak was het gebrek aan budget voor
preventieve middelen, zoals condooms en
schone naalden.
Persoonlijk verhaal - Sam
Sam - Zimbabwe
“Homofobie is een groot
probleem”
foto: Ton Koene
Homo’s zijn outcasts hier in Zimbabwe. We
worden in elkaar geslagen en soms zonder
reden opgepakt. Officieel hebben we volgens de
grondwet dezelfde rechten als alle andere mensen
in het land, maar in de praktijk worden wij gediscrimineerd en mishandeld. De president heeft
ons ooit vergeleken met varkens en honden. Veel
Zimbabwanen nemen die uitspraken klakkeloos
over. Veel homo’s worstelen met hun seksualiteit,
ze kunnen nergens heen met hun vragen.
28
We lopen een groot risico om hiv te krijgen, omdat
we geen enkele voorlichting krijgen. We weten
niet hoe we hiv kunnen oplopen, we kunnen de
symptomen van hiv niet eens herkennen. Het
medisch personeel krijgt tijdens hun opleiding
geen informatie over seksuele diversiteit. Ook zij
gaan ervan uit dat elke patiënt hetero is. En dat
maakt goede zorg voor homo’s onmogelijk. Ik ben
bang dat dit zal leiden tot veel meer hiv en meer
doden onder homomannen.
Fabel 8 - Aids en hiv komen in Nederland niet meer voor
Fabel 8 - Aids
en hiv komen in
Nederland niet
meer voor
In Nederland is heel veel bereikt, maar toch is hiv
nog steeds een probleem. In totaal gaat het om
bijna 23.000 mensen die leven met hiv. Hoewel het
aantal nieuwe hiv-infecties geleidelijk afneemt,
krijgen elk jaar toch nog een kleine duizend mensen
een positieve hiv-diagnose. Helaas komen te veel
mensen niet op tijd in behandeling. Daardoor
sterven er in Nederland nog steeds meer dan 100
mensen per jaar aan de gevolgen van aids.
29
Fabel 8 - Aids en hiv komen in Nederland niet meer voor
“De eindsprint is echt het moeilijkst. Het H-TEAM moet
er aan bijdragen dat Amsterdam (en Nederland) binnen
afzienbare tijd aan de VN-doelen van 2020 voldoet en
dat het de epidemie onder controle krijgt.”
Peter Reiss, directeur Stichting Hiv Monitoring en
projectleider H-TEAM Amsterdam
Nederlandse aanpak is uniek
De Nederlandse aanpak van de afgelopen 30 jaren
valt op en is effectief, omdat we niet bang zijn om
de mensen om wie het gaat op te zoeken en ze
te betrekken in de strijd tegen de aidsepidemie:
homomannen, sekswerkers en druggebruikers.
Geen stigmatisering, maar gelijke rechten voor
iedereen.
In Nederland zijn we goed op weg om de doelen
in 2020 van de VN-Fast Track strategie te halen:
• 88% van de mensen met hiv kent zijn status
• 86% van de mensen die hiv hebben krijgt
behandeling
• bij 92% van die mensen is het virus onderdrukt
en niet meer overdraagbaar
Amsterdam is één van
de VN-Fast-Track Cities,
steden over de hele
wereld die werken aan een aidsvrije stad, zonder
nieuwe hiv-infecties. Het H-TEAM in Amsterdam
is een unieke samenwerking van iedereen die
betrokken is bij de preventie en behandeling van
hiv in Nederland: onderzoekers, artsen, verpleegkundigen,
voorlichtingsorganisaties,
beleidsmakers én ook mensen met hiv. Het richt zich
op het sneller vinden van mensen met hiv juist in
de risicogroepen, het trainen van huisartsen om
actiever te testen op hiv, en het voorkomen van
hiv door de hiv-preventiepil, PrEP, aan te bieden,
weliswaar aan een beperkte groep binnen een
onderzoek.
Deze
multidisciplinaire
en
gecoördineerde
aanpak is een succes. Amsterdam geeft hiermee
het voorbeeld aan andere steden in binnen- en
buitenland.
Hiv vuur nog niet gedoofd
En toch zijn de huidige inspanningen nog niet
voldoende. In andere Nederlandse steden en
onder sommige groepen mensen is er nog steeds
sprake van een epidemie die maar niet onderdrukt
wordt en zich zo weer kan uitbreiden. Het hiv vuur
is nog niet helemaal gedoofd. Naar het voorbeeld
van het H-TEAM in Amsterdam, moet Nederland
nu echt doorpakken om definitief een einde maken
aan aids.
18.866 Nederlanders met hiv in zorg
11,616 Mannen die seks hebben met mannen
3,659 Overige mannen
3,591 Vrouwen
Er zijn ± 2,800 mensen hiv-positief die het nog niet weten
Figuur 11: Aantal mensen met hiv in de Nederlandse zorg.
Bron: Stichting Hiv Monitoring
30
Fabel 8 - Aids en hiv komen in Nederland niet meer voor
Hoe is men geïnfecteerd ?
64% via homoseks
28% via heteroseks
Figuur 12: Manier van infectie met het hiv-virus
Bron: Stichting Hiv Monitoring
Volgens de laatste cijfers komen er in Nederland
nog elke dag 3 nieuwe hiv-infecties bij. Het
merendeel van de nieuwe hiv-infecties, 65%, komt
voor bij mannen die seks hebben met mannen.
Migranten
Van de mensen die nieuw in de zorg komen, is
45% te laat. Dat wil zeggen dat ze al ziek zijn. De
behandeling met hiv-remmers kan hun gezondheid
wel stabiliseren, maar nooit verbeteren. Door
gebrek aan informatie, stigma of taboe, komen
mensen met een migratie-achtergrond en ouderen
van 45+ gemiddeld later in de zorg dan mannen
die seks hebben met mannen. Zo sterven ook in
Nederland mensen onnodig aan de gevolgen van
aids.
31
7% onbekend
1% door injecteren drugs
Ook extra versnelling in Nederland
Ook Nederland kan de epidemie sneller en
effectiever bestrijden, door het volgende te doen:
• de hiv-preventiepil, PrEP, zo snel mogelijk
beschikbaar maken en vergoeden
• condoomgebruik blijven stimuleren
• huisartsen leren de symptomen van een acute
hiv-infectie zo vroeg mogelijk te herkennen
• vaker testen op hiv, met de nieuwste en snelste
methodes
• directe behandeling van mensen met hiv
• structurele aandacht voor partnerwaarschuwing
Persoonlijk verhaal - Rajesh
Rajesh, 37 - Nepal
foto: Chris de Bode
“Ik wacht ver van de
andere ouders als ik mijn
zoon van school haal”
32
Tot zes jaar geleden was ik een actieve druggebruiker. Ik heb hiv, maar dat heb ik nooit aan mijn
familie verteld. Ik denk dat ze het wel weten, mijn
medicijnen liggen bovenop het keukenkastje. Maar
niemand praat erover. Het is niet makkelijk om
met hiv te leven in Nepal. Er is zoveel stigma. Ik
heb een boerderij waar ik tomaten en sla verbouw.
Maar mensen in mijn dorp willen dat niet van
mij kopen omdat ze bang zijn dat ze dan ook hiv
krijgen. Als ik mijn zoon van school haal, wacht
ik ver van de andere ouders. Ik wil niet dat hij de
dupe wordt. De verwoestende aardbeving in 2015
heeft veel veranderd. Ik aarzelde geen moment
en heb slachtoffers opgevangen op mijn boerderij
en voedselpakketten uitgedeeld aan vrouwen en
kinderen. Ik heb mensen geholpen die zeiden dat
druggebruikers nergens goed voor zijn. Ik voel me
nu meer gewaardeerd in mijn gemeenschap. Toch
blijft het moeilijk. Mijn huis is verwoest en bovenop
mijn hiv heb ik nu ook hepatitis C, waarvoor ik
onmogelijk de medicijnen kan betalen.
Fabel 9 - Nederland blijft voorop lopen in de internationale aidsbestrijding
Fabel 9 Nederland blijft
voorop lopen in
aidsbestrijding
Nederland wordt erkend voor een toonaangevende
aanpak van de aidsepidemie en behoort tot de
5 belangrijkste donoren in de internationale
aidsbestrijding. Toch dreigt Nederland nu, op
een heel cruciaal moment, achterop te raken
door gebrek aan ambitie en door te korten op de
internationale hulpfondsen.
33
Fabel 9 - Nederland blijft voorop lopen in de internationale aidsbestrijding
“Juist nu extra inzet in de komende 5 jaar doorslaggevend
is voor het stoppen van de wereldwijde aidsepidemie, trapt
Nederland op de rem. Dit heeft enorme gevolgen voor
miljoenen mensen met hiv en aids”.
Louise van Deth, directeur Aidsfonds:
Onder druk
Of de bestrijding van hiv en aids één van de
beleidsprioriteiten blijft de komende jaren, is zeer
de vraag. Nu al komt de Nederlandse bijdrage aan
het grootste internationale fonds dat een einde
van aids in 2033 financiert, het Global Fund tegen
Aids, onder grote druk te staan.
Aidsfonds riep samen met andere Nederlandse
ontwikkelingsorganisaties
de
Nederlandse
overheid op om de bijdrage te verhogen
en voor de komende 3 jaar in totaal
€ 200 miljoen te doneren aan het fonds.
Nederland heeft onlangs toegezegd maar € 156
miljoen te zullen bijdragen. Dat is minder dan de
afgelopen 3 jaren, niet € 55 miljoen per jaar, maar
€ 52 miljoen per jaar.
Andere landen zoals Canada, Duitsland, Groot
Brittannië en Frankrijk hebben hun bijdrage aan
het Global Fund juist wel verhoogd. Hiermee
verliest Nederland een belangrijke stem bij het
maken van het juiste beleid om de aidsepidemie
te beëindigen in 2030.
34
Verlies aan geloofwaardigheid
Maar ook op eigen bodem ontbreek het de
Nederlandse overheid aan ambitie om een
definitief einde te maken aan de hiv-epidemie. In
tegenstelling tot andere landen worden niet alle
beschikbare preventiemiddelen ingezet.
De hiv-preventiepil, PrEP, een pil die je dagelijks
slikt of incidenteel rond de momenten van seks, is
een officieel erkend effectief middel. Het wordt in
Amerika al verstrekt sinds 2012. Zuid Afrika deelt
het gratis uit. In Frankrijk en in Noorwegen wordt
deze pil intussen volledig vergoed. In Nederland
is PrEP alleen beschikbaar voor een beperkte
groep van 376 mannen, die deelnemen aan het
Amsterdamse onderzoek, dat afloopt in 2018.
Aidsfonds dringt er bij de minister van volksgezondheid op aan PrEP breed beschikbaar te
maken en te vergoeden voor die mensen die risico
op hiv lopen. Het inzetten van PrEP is zelfs kosteneffectief, want met elke infectie die voorkomen
wordt, is een levenslange hiv-behandeling van
ongeveer € 500.000 uitgespaard.
Door de beslissing over PrEP uit te stellen, verliest
Nederland zijn geloofwaardigheid als voorloper in
de internationale aidsbestrijding.
Fabel 10 - Aidsfonds, al 30 jaar nationaal en internationaal actief, is niet meer nodig
Fabel 10 Aidsfonds is niet
meer nodig
Voor Aidsfonds is er de komende decennia nog
veel werk. Het stimuleren en ondersteunen van
wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld, maar ook
de strijd tegen stigma en discriminatie van mensen
met hiv gaat door. Het is juist nu hard nodig om
aidsactivisten wereldwijd te ondersteunen om
politieke wil te mobiliseren voor een duurzame
gezondheidszorg met respect voor mensenrechten.
35
Fabel 10 - Aidsfonds, al 30 jaar nationaal en internationaal actief, is niet meer nodig
“Scientific breakthroughs and better health policy
alone, will not end the epidemic. We must look within
ourselves and become better people, healing our souls
as well as our bodies. We must embrace those who
are different from us, who are ‘other’, and create the
inclusive human family we are meant to be.”
Mark Dybul, executive director of the Global Fund:
Het aantal nieuwe hiv-infecties kunnen we alleen
verminderen als we focussen op de groepen en
gebieden waar de problemen het grootst zijn.
Aidsfonds speelt al jaren een voortrekkersrol op
dat terrein en zal dat blijven doen. Het is één van
de vijf grootste private fondsen van Europa op
het gebied van aidsbestrijding.
Samenwerken met lokale gemeenschappen
Het Aidsfonds ondersteunt mensen die door
anderen niet worden ondersteund. We werken
samen met lokale gemeenschappen en kleinschalige organisaties van mensen met hiv. We
zijn actief in 22 van de 35 landen, die het meest
getroffen worden door de epidemie.
Wetenschappelijk onderzoek naar hiv en aids
Aidsfonds is het enige fonds in Nederland dat
specifiek Nederlands aidsonderzoek steunt.
Nederlands aidsonderzoek staat internationaal
hoog aangeschreven en levert een belangrijke
bijdrage aan de kennis over hiv en aids. Zolang
er nog geen vaccin of genezing is voor hiv, blijft
Aidsfonds met wetenschappers verder zoeken.
36
Projecten Aidsfonds
• Swaziland is het voorbeeldland voor
Zuidelijk-Afrika: het baanbrekende project
MaxART, gesteund door Aidsfonds, zet de
eerste stappen naar een hiv-vrije generatie.
Het doel is dat de ruim 1 miljoen inwoners
van Swaziland zich laten testen en als dat
nodig is zich laten behandelen. Het project
begon in één regio en heeft daar inmiddels
91% van de mensen met hiv getest en op
behandeling. Aidsfonds steunt Swaziland
nu met de nationale uitvoering van deze
aanpak.
• Jonge vrouwen komen op voor hun eigen
gezondheid: in Vietnam, Indonesië, Myanmar. Oeganda, Kenia, Mozambique, Nigeria,
Zimbabwe en Oekraïne.
• Iedereen heeft recht op een gezond leven:
gelijke rechten voor die groepen die het
hardst worden getroffen door de aidsepidemie, in Indonesië, Vietnam, Nepal, Myanmar, Oeganda, Kenia, Mozambique, Nigeria,
Zimbabwe, Tanzania, Botswana, Zuid-Afrika
en Oekraïne, Georgië, Kirgizië, Tajikstan.
• Geen kinderen meer met hiv: 10.000 kinderen met hiv behandelen in Oeganda.
• Vrouwen met hiv hun droom laten
waarmaken: meer dan zevenduizend vrouwen in een nieuwe toekomst geven in
Oeganda en Kenia.
Conclusies - Feiten over hiv en aids
Conclusies Feiten over
hiv en aids
1. Ook al zijn er nu medicijnen om een hiv-infectie te behandelen, er sterven nu 3 keer meer
mensen aan aids, dan in die eerste gruwelijke
jaren van de epidemie, toen de ziekte nog
onbekend was. Het afgelopen jaar waren er
ruim 1 miljoen aidsdoden. Aids is wereldwijd
doodsoorzaak nummer 1 onder jonge vrouwen,
aids staat op nummer 2 onder jongeren.
2. Als we doorgaan op dezelfde weg dan zal de
aidsepidemie weer uitbreiden in plaats van
inkrimpen. Een nieuwe escalatie van één van
de grootste epidemieën dreigt. Als we nu
onze inspanningen niet vergroten, dan zijn er
in 2030 bijna 18 miljoen mensen met hiv extra
bijgekomen en sterven er onnodig bijna 11
miljoen aan de gevolgen van aids.
37
3. Volgens de absolute aantallen klopt het dat
Afrika het hardst is getroffen door de aidsepidemie. Maar kijken we naar de plekken in de
wereld waar het aantal nieuwe hiv-infecties op
dit moment het hardst stijgt, dan is dat niet
alleen in Afrika. De aidsepidemie komt dan
ineens heel dichtbij. De nieuwste brandhaarden
van de aidsepidemie bevinden zich in Europa:
in Rusland, Oekraïne en Oost-Europese landen.
4. Goede voorlichting over hoe je een hiv-infectie
voorkomt bereikt lang niet iedereen. Ook is
er een groot tekort aan condooms in veel
Afrikaanse landen. Maar de oorzaken van de
meeste hiv-infecties zijn vooral een gebrekkige
gezondheidszorg, discriminatie van kwetsbare
groepen mensen, ongelijkheid tussen mannen
en vrouwen en het taboe op hiv en aids.
Conclusies - Feiten over hiv en aids
5. Er is nog steeds geen hiv-vaccin. Je kunt nog
niet genezen van een hiv-infectie. Hiv blijkt
een ongemeen slim virus te zijn, dat zich
aanpast en verandert. Er zijn wel levensreddende medicijnen, die het virus onder controle
houden, maar nog niet de helft van alle mensen
met hiv in de wereld krijgt die ook. Als we de
beschikbaarheid van de behandeling niet snel
vergroten, dan blijft het aantal mensen dat
hiv krijgt stijgen. Zonder hiv-remmers zal een
groot deel van hen sterven aan de gevolgen
van aids.
6. Westerse landen besteden sinds afgelopen
jaar fors minder geld aan de bestrijding van
aids. Maar om aids tegen 2030 de wereld uit te
krijgen, is er de komende jaren juist meer geld
nodig. Doorgaan met kortzichtig beknibbelen
laat de aidsepidemie opnieuw escaleren. Het
is alsof je de brandweer te vroeg naar de
kazerne terugstuurt. Dan wordt de schade des
te groter. Juist de komende jaren moeten we
het tempo en de bestedingen opvoeren om de
aidsepidemie te overwinnen.
7. Voor lage en middeninkomenslanden is het
voorkomen van infecties en behandelen van
mensen met hiv simpelweg niet te betalen. Het
beschikbare overheidsbudget is ontoereikend
om alle hiv-positieve inwoners te behandelen.
Het is noodzakelijk dat rijke landen deze landen
de komende jaren blijven helpen.
38
8. In Nederland is heel veel bereikt, maar toch is
hiv nog steeds een probleem. In totaal gaat het
bijna 23.000 mensen die leven met hiv. Hoewel
het aantal nieuwe hiv-infecties geleidelijk
afneemt, krijgen elk jaar toch nog een kleine
duizend mensen een positieve hiv-diagnose.
Helaas begint niet iedereen op tijd met een
behandeling. Daardoor sterven er in Nederland
nog steeds meer dan 100 mensen per jaar aan
de gevolgen van aids.
9. Nederland wordt erkend voor een toonaangevende aanpak van de aidsepidemie en behoort
tot de 5 belangrijkste donoren in de internationale aidsbestrijding. Toch dreigt Nederland
nu, op een heel cruciaal moment, achterop
te raken door gebrek aan ambitie en door te
korten op de internationale hulpfondsen.
10.Voor Aidsfonds is er de komende decennia nog
veel werk. Het stimuleren en ondersteunen
van wetenschappelijk onderzoek bijvoorbeeld,
maar ook de strijd tegen stigma en discriminatie van mensen met hiv gaat door. Het is juist
nu hard nodig om aidsactivisten wereldwijd te
ondersteunen om politieke wil te mobiliseren
voor een duurzame gezondheidszorg met
respect voor mensenrechten.
Gebruikte bronnen
Gebruikte
bronnen
UNAIDS Fact sheet - 2016
http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/UNAIDS_FactSheet_en.pdf
UNAIDS Fact sheet - 2015
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2015/AIDS_by_the_numbers_2015
UNAIDS AIDS by the numbers
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/AIDS-by-the-numbers
UNAIDS Fast Track Cities - dashboard
http://www.fast-trackcities.org/amsterdam.html
UNAIDS Fast Track Cities Update December 2015
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2015/JC2815_2015_Dec_update_Fast-track_cities
UNAIDS Cities to end AIDS
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/cities-report
UNAIDS Gap Report – 2014
http://www.unaids.org/sites/default/files/media_asset/UNAIDS_Gap_report_en.pdf
UNAIDS How AIDS changed everything - 2015
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2015/MDG6_report_executive-summary
UNAIDS Strategy 2016-2021
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2015/UNAIDS_PCB37_15-18
UNAIDS Fast Track to ending AIDS - 2016
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/2016HighLevelMeeting
39
Gebruikte bronnen
UNAIDS Fast Track Update on Investments needed in the AIDS response - 2016
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/unaids_fast-track_update_investments_needed
UNAIDS Global Update - 2016
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/Global-AIDS-update-2016
UNAIDS Prevention Gap Report – 2016
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/prevention-gap
UNAIDS Fast Track Commitments – 2016
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016/fast-track-commitments
Kaiser Family Foundation/UNAIDS – 2016
Financing the response to HIV to low- and middle income countries
http://www.unaids.org/en/resources/documents/2016financing-reponse-to-HIV-in-low-and-middle-income-countries
http://www.globalfundcommunitiesdelegation.org/wp-content/uploads/2016/09/Myths-Facts_DonorFunding-for-Global-AIDS.pdf
Aidsmap
http://www.aidsmap.com/Progress-towards-90-90-90-targets-is-promising-but-funding-is-thecritical-step-says-UNAIDS-leader/page/3071870/
http://www.aidsmap.com/Sweden-the-first-country-to-achieve-UNAIDSWHO-90-90-90-target/
page/3083902/
Avert HIV and AIDS http://www.avert.org/news/russian-hiv-epidemic-reaches-one-million
http://www.avert.org/professionals/hiv-social-issues/key-affected-populations/
people-inject-drugs#footnote1_hl4x6eq
40