Twitter en de Tweede Kamer

Twitter en de
Tweede Kamer
Wat is de invloed van social media op de dagelijkse werkzaamheden van Kamerleden?
Waarom is Twitter zo belangrijk voor Kamerleden?
Is er sprake van een Twitter-kloof tussen politiek en journalistiek enerzijds en burgers anderzijds?
Welke politieke partij stuurt de meest nieuwswaardige tweets?
“Openheid naar de burger is niet mijn taak,
ik leg nieuws vast. Tweets helpen hierbij
om een vinger aan de pols te houden.”
Wouter de Winther (De Telegraaf)
“Persberichten horen steeds
meer tot het verleden.” Fleur Agema (PVV)
“Via de tijdlijn is nieuws vaak uren eerder
beschikbaar dan via traditionele media”
Pieter Omtzigt (CDA)
“Twitter is eigenlijk een heel gek
medium. Aan de ene kan is het sterk
eenrichtingsverkeer en aan de andere kant
is het ouwehoeren aan een ronde tafel.
Rob Goossens (DasKapital.nl)
“Twitter speelt bij mij
een rol voor, tijdens en
na het debat.”
Mohammed Mohandis (PvdA)
“Social media speelt steeds meer een
rol in de reguliere werkzaamheden van
Kamerleden.”
Marith Rebel (PvdA)
5
Het onderzoek
Social media is niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
heeft Nederland in 2013 de meeste actieve social media gebruikers in heel Europa. Voor de social media revolutie waren
traditionele media de scheidsrechter tussen politiek en maatschappij. Zij bepaalden wat de burger te horen, zien of lezen
kreeg, maar ook hoe de voorkeuren van de burger zich vertaalden in kritische vragen aan de politiek. Social media, Twitter
voorop, stimuleren juist actieve interactie; de burger die zijn eigen nieuws zoekt en bepaalt. Deze interactie heeft gezorgd
voor een actief, continu debat tussen burgers, politiek en media. Zo worden wij steeds meer onze eigen scheidsrechter.1
Dit onderzoek geeft inzicht in dit dynamische, digitale, politieke landschap in Nederland vanuit het perspectief van twee
belangrijke, en zichtbare spelers in de continue dialoog: de Kamerleden en de journalistiek. Het heeft zich daarbij tot doel
gesteld te achterhalen hoe deze spelers Twitter ervaren. Waarom lezen ze berichten? Waarom retweeten ze? Met wie gaan ze
in gesprek en waarom? Hoe belangrijk is Twitter in het dagelijkse werk? Is het een bron van inspiratie, reflectie, of gewoon een
activiteit die er nou eenmaal bij hoort? Op deze vragen, en meer, biedt dit onderzoek antwoord. 2
Weber Shandwick
Voor Weber Shandwick zijn digitale media inmiddels een vast onderdeel van onze public affairs programma’s. Met de komst
van digital, social media is interactie tussen mensen veranderd van incidentele, op zichzelf staande gebeurtenissen naar
een continu proces. Dit is vanzelfsprekend van grote invloed op de manier waarop bedrijven, politiek en media onderling
communiceren, en hoe zij hun communicatie met ‘de burger’ of ‘de consument’ onderhouden. Digitalisering biedt zo niet
alleen nieuwe communicatiemogelijkheden, maar brengt ver dragende, fundamentele veranderingen in het dagelijks leven.
Om bedrijven en organisaties optimaal te kunnen adviseren bestudeert Weber Shandwick de wijze waarop politiek en
maatschappij zijn verbonden. Dit onderzoek maakt daar deel van uit.
1
2
(D’heer & Verdegem, 2013).
63 van de 150 Tweede Kamerleden hebben deelgenomen. 84 journalisten van de 200 benaderden hebben
deelgenomen. Dit resulteert in een response percentage voor beide enquêtes van 42 %. Alhoewel er geen volledige
consensus is worden response percentages voor online enquêtes boven de 30 % gezien als erg hoog (Sheehan, 2006).
6
Social media belangrijker voor Kamerleden dan TV en radio
Ruim 15% van de Kamerleden geeft aan dat zij social media
het belang van social media: 13% ziet social media als
als belangrijkste media beschouwen voor hun dagelijks
belangrijkste media voor het dagelijks werk, terwijl 3,9%
werk. Televisie en radio scoorden met respectievelijk 6,8%
en 1,3% respectievelijk televisie en radio als belangrijkste
en 1,7 % duidelijk lager. Het merendeel van de politici ziet
medium noemen. De traditionele kranten blijven voor
de traditionele kranten (42,4%) - en de digitale versies
bijna 43% van de journalisten het belangrijkste voor hun
daarvan (15,3%) - nog steeds als belangrijkste medium.
dagelijkse werkzaamheden.
Bij journalisten is er een nagenoeg gelijk beeld van
Belangrijkste media
Belangrijkste
media
43% 42%
Journalisten
Kamerleden
23%
19%
13%
15%
15%
13%
7%
4%
1%
7
2%
93% van de Kamerleden op Twitter
Een hoog percentage van de dagelijkse twitteraars zijn
‘politieke junkies’ en boven gemiddeld geïnteresseerd in
nieuws en politiek. Naast ‘politieke junkies’ gebruiken ook
volksvertegenwoordigers massaal Twitter.3 Amper vijf jaar
nadat Twitter voet aan Nederlandse bodem kreeg, kunnen
liefst 139 Tweede Kamerleden vanaf hun eigen Twitteraccount de politieke boodschap over Twitter laten klinken.
“Twitter speelt bij mij een rol voor, tijdens en na het debat.
Voor het debat gebruik ik Twitter voor aankondigingen. Tijdens en
na het debat tweet ik over mijn belangrijkste punten van inbreng.”
Mohammed Mohandis (PvdA)
3
(D’heer & Verdegem, 2013).
8
Twitter belangrijkste sociale platform
Van alle Kamerleden vindt 86% Twitter het belangrijkste
Het social media gedrag van Kamerleden lijkt achter te lopen
sociale platform voor hun dagelijkse werkzaamheden. Ook
op de laatste ontwikkelingen. In de Verenigden Staten wordt
bij journalisten staat Twitter met 81,6% op nummer één.
wel door veel politici gebruik gemaakt van dit platform.
Opvallend is dat ‘nieuwe’ platformen zoals instagram nog
Bijvoorbeeld door voormalig president George W. Bush,
nauwelijks gebruikt worden door politici. Terwijl het aantal
voormalig burgemeester van New York Michael Bloomberg,
Nederlandse instagram-gebruikers in 2013 verdubbelde van
Senator John McCain en president Barack Obama en First
0,7 naar 1.4 miljoen4. Van deze instagram-gebruikers is de
Lady Michelle Obama.
overduidelijke meerderheid tussen de 18 en 29 jaar .
5
Belangrijkste sociale platforms
82%
86%
12%
9
9%
1%
2%
3%
0%
4
De cijfers komen naar voren uit het Nationale Social Media Onderzoek 2014, uitgevoerd door onderzoeksbureau Newcom Research & Consultancy
5
http://www.dutchcowboys.nl/socialmedia/31033
Kamerleden die zichzelf links van- en in het midden van het
politieke spectrum plaatsen, hechten veel meer waarde aan
social media dan zij die zichzelf aan de rechterkant van het
politieke spectrum plaatsen.
Social media is het belangrijkst
voor dagelijks werk
10
Twitter heeft de toekomst
onder journalisten
Het is wellicht niet verrassend dat jonge journalisten meer
gebruik maken van Twitter als inspiratiebron dan hun oudere
collega’s. Toch zijn de verschillen aanzienlijk. Ruim 86% van
de journalisten tussen de 20 en 30 jaar geeft aan Twitter
als inspiratiebron te gebruiken. Onder de groep tussen de
30 en 40 jaar ligt dit 20% lager en bij de groep tussen de 40
en 50 jaar is dit zelfs 30% lager. Opvallend is dat oudere
journalisten meer invloed hebben in politiek Den Haag dan
hun jongere collega’s.6
“Jonge en nieuwe journalisten
werken net iets anders dan hun
oudere collega’s. De jonge
generatie eigent zich steeds
meer een rol als commentator
toe. Dat is gek, want eigenlijk
horen journalisten alleen op te
schrijven wat er gebeurd.”
Rob Goossens (DasKapital.nl)
Gebruik Twitter als inspiratiebron
6
http://www.volkskrant.nl/vk/nl/11784/Top-200-van-de-macht/article/detail/3552978/2013/11/29/
Dit-zijn-de-100-invloedrijkste-twitteraars-van-Nederland.dhtml
11
De invloed van Twitter
op het politiek debat
Tweede Kamerleden gebruiken regelmatig Twitter voor hun
dagelijkse werkzaamheden. Kamerleden die dagelijks Twitter
gebruiken, gebruiken dit vaker ter ondersteuning van een
debat dan Kamerleden die ‘slechts’ wekelijk gebruik maken
van Twitter. 60% van de dagelijkse Twitter gebruikers binnen
de Tweede Kamer geeft aan dat zij het platform gebruiken
ter voorbereiding van een politiek debat. Bij de Kamerleden
die Twitter op wekelijkse basis gebruiken is dit percentage
aanzienlijk lager: 36%.
Gebruik Twitter dagelijks werk Kamerleden
Overigens leidt het intensief gebruik van Twitter onder
volgens journalisten de tweets van Kamerleden uit
Kamerleden niet tot kwalitatief betere tweets. De meeste
fracties die gemiddeld weinig tweets versturen een hogere
journalisten vinden zelfs dat geen enkele politicus
nieuwswaarde dan Kamerleden uit fracties die gemiddeld
nieuwswaardige tweets verstuurd. Desondanks hebben
heel veel Twitteren.
12
“
“Twitter is een veruit het snelste medium. Als er iets
gebeurd staat het uitermate snel op Twitter. Zoals
bijvoorbeeld toen van Hilhorst een klap kreeg in de tram
in Amsterdam. Die informatie was voor mij als eerst
beschikbaar via Twitter.”
Harry van Bommel (SP)
“Twitter is real-time. Het duurt relatief lang voordat een nieuwsitem
verwerkt is en gepresenteerd wordt via traditionelere media. Informatie
posten via blogs kan natuurlijk ook, maar daar moeten mensen dan zelf
naartoe. Bij Twitter zit iedereen al, real-time, naar de tijdlijn te kijken.”
Pieter Omtzigt (CDA)
“Twitter is het belangrijkst voor
politici om verschillende redenen.
Het is een uitermate snel medium.
Daarnaast kan je op basis van een
selectie volgers gerichte informatie
vinden. Mensen kunnen ook hun
problemen/zorgen/suggesties op
deze snelle en laagdrempelige wijze
bij ons als volksvertegenwoordiger
neer kunnen leggen. Twitter heeft
dus een signaleringsfunctie. “
Marith Rebel-Volp (PvdA)
13
“Twitter brengt politiek Den Haag
dichterbij. Anders krijg je alleen iets
mee over Den Haag als je TV kijkt
of de krant lijst, maar hier kun je
minder de persoonlijke drijfveren
uit af te leiden. Door Twitter en
de openbaarheid van de reacties
komt het werk van een Kamerlid
dichterbij. Mensen krijgen meer
inzicht wat een Kamerlid doet,
wat het werk inhoudt en welke
standpunten er zijn.”
Eddy van Hijum (CDA)
"Voor politici is Twitter belangrijk voor de openheid naar de burger
omdat ze kunnen laten zien hoe goed ze de hele dag bezig zijn. In deze
verantwoordingssfeer is Twitter een legitimatie middel. Journalisten
maken een journalistiek product wat interessant moet zijn voor het publiek.
Wij gaan niet elk wissewasje van alle 150 Kamerleden de wereld in helpen.
Dan zou de burger ondergesneeuwd raken.”
Wouter de Winther - De Telegraaf
“Via Twitter krijg je gauw reactie.
Je kunt direct iets neerleggen en
peilen wat mensen ervan vinden. Zo
kun je het belang inschatten voor
de lezer of kijker. Daarnaast is het
een erg laagdrempelige manier van
informatie krijgen. Het is mogelijk
om snel met iemand die enigszins
of heel veel verstand heeft van
zaken aan de praat te raken en zo
kun je meer diepgang geven aan je
artikelen door een sterkere analyse.”
Rob Goossens (DasKapital)
“Als je op de dag zelf nieuws wil
maken is Twitter het beste platform.”
Mohammed Mohandis (PvdA)
“Twitter is belangrijk voor dagelijkse
werkzaamheden omdat nieuws daar
het eerst beschikbaar is. Daarnaast
is soms nieuws alleen via Twitter
beschikbaar. Bijvoorbeeld, tijdens
een debat kan het gesprek enorm
snel gaan. Politiek journalisten
tweeten tijdens een debat details
over standpunten. Echter in de
latere nieuwsberichten worden die
details vaak niet meer genoemd.”
Fleur Agema (PVV)
„
D66 stuurt meest nieuwswaardige tweets
Kamerleden van D66 en de Partij Voor de
26%
Vrijheid tweeten gemiddeld weinig, maar
deze tweets worden door respectievelijk
19%
19% en 14,3% van de journalisten als meest
nieuwswaardig beoordeeld. Bij partijen
14%
die veel tweets per fractielid versturen,
zoals GroenLinks en de PvdD, liggen deze
percentages veel lager: 9,5% en 4,8%
10% 10%
7%
5%
5%
0% 0% 0%
Twitter gedrag per politieke partij
Twitter gedrag per politieke partij
15
5%
0%
Journalisten en Kamerleden volgen vooral elkaar
Ruim 27% van de journalisten vindt Twitter belangrijk om
gebruiken Twitter voornamelijk om andere Kamerleden
nationale politici te volgen. Een even groot percentage vindt
te volgen (34,5%). Daarnaast volgen zij vaak journalisten
Twitter belangrijk om op de hoogte te blijven van het werk
(20,7%), experts (17,2%) en nationale nieuwsoutlets
van collega’s. Slechts 10% van de journalisten gebruikt
(17,2%).
Twitter voornamelijk om experts te volgen. Kamerleden
Groep Twitteraars die wordt gevolgd
28%
27%
27%
23%
13%
14%
11%
6% 5%
6%
5%
0,5%
7%
5%
1%
4%
9%
6%
0%
3%
0%
0%
16
Minder dan 1% van de
Kamerleden volgt burgers
“Dé ‘burger’ bestaat alleen bij
Zowel journalisten als Kamerleden volgen nauwelijks
volgen zijn geïnteresseerd in
McDonalds. Mensen die mij
‘gewone’ burgers. Desondanks geeft een groot aantal van
de Kamerleden wel aan Twitter belangrijk te vinden om met
politiek. De gemiddelde burger
burgers in gesprek te treden (44%).
op Twitter is niet politiek
geïnteresseerd en voor hen is
Twitter minder belangrijk.”
Harry van Bommel
Twitteraars met wie Kamerleden in gesprek treden
44%
18%
16%
9%
4%
17
7%
0%
2%
0%
0%
0%
Tegelijkertijd vindt iets minder dan de helft van de
Kamerleden Twitter daadwerkelijk belangrijk voor de burger.
Twitter wordt door Kamerleden vooral belangrijk geacht voor
openheid naar de burger, maar dus niet voor de burger zelf.
Het “gesprek” met de burger lijkt geen dialoog te zijn.
Kamerleden vinden Twitter belangrijk voor:
78%
61%
43%
18
Twitter voor links belangrijker dan voor rechts?
Kamerleden die zichzelf links van- en in het midden van het
politieke spectrum plaatsen, vinden Twitter belangrijker voor
de burger dan Kamerleden die zichzelf aan de rechterkant
van het politieke spectrum plaatsen. Dit komt overeen met
het belang dat rechtse Kamerleden zelf aan Twitter hechten
voor hun dagelijkse werkzaamheden.
Belang van Twitter voor de burger
19
Trending topics, maar niet in Den Haag
Trending topics zijn woorden of onderwerpen die op
een bepaald moment veel worden besproken op Twitter.
Wat opvalt: vrijwel geen van de Kamerleden geeft aan
trending topics te volgen. Ook gebruiken slechts 2 op de 10
journalisten Twitter om trending topics te volgen. Er lijkt dus
een discrepantie tussen de interesse van burgers op Twitter
en politici en politiek journalisten.
Volgt trending topics
18%
7%
20
Deelnemers
Tweede Kamerleden
Bijna de helft van de Tweede Kamerleden heeft deelgenomen
aan dit onderzoek. De Kamerleden die hebben deelgenomen
zijn representatief, omdat zowel de verdeling qua politieke
kleur en geslacht sterk overeen komt met de algehele
verdeling in de Tweede Kamer.
Tweede Kamerleden
100%
Tweede Kamerleden
actief op Twitter
Tweede Kamerleden
93%
21
42%
deelgenomen aan onderzoek
#
#
Verdeling geslacht in
Tweede Kamer (per 6 februari 2014)
#
#
Verdeling geslacht Tweede
Kamerleden in onderzoek
71%
29%
38%
62%
man
vrouw
vrouw
man
Politieke kleur Tweede
Kamerleden in onderzoek
Zetelverdeling Tweede kamer
CDA 13
38%
40%
PVV 14
D66 12
CU 5
GL 4
SGP 3
20%
SP 15
PvdD 2
50PLUS 2
2%
Bontes 1
PvdA 38
VVD 41
22
Journalisten en bloggers
Daarnaast hebben 84 (freelance) journalisten en bloggers
van verschillende media deelgenomen. Het grootste deel van
deze journalisten is werkzaam voor kranten.
Beroep deelnemers
Media
51%
41%
30%
19%
23
20%
15%
11%
8%
3%
3%
Onderzoekers
Noortje de Boer
Research Masterstudent Bestuurskunde en
Organisatiewetenschappen Universiteit Utrecht
Ze behaalde, met honours, een internationale
bachelor in Media en Communicatie, Erasmus
Universiteit Rotterdam
Jan Puts
Account director Public & Regulatory Affairs
Weber Shandwick Nederland
Benjamin Livestro
Senior Account Executive Public Affairs &
Communications
Thijs van Brussel
Senior Account Executive Public Affairs &
Communications
Met speciale dank aan Janelle Ward voor haar
bijdrage. Janelle is Universitair docent Media
& Communicatie aan de Erasmus Universiteit
Rotterdam, gespecialiseerd in digitale politieke
communicatie.
Weber Shandwick NL,
Casuariestraat 9,
2511 VB, Den Haag
www.webershandwick.nl
www.webershandwick-eu.com
www.digitalpa.nl
Email
[email protected]
[email protected]
Telefoon
070 - 31 21 070
© Weber Shandwick, 2014