Voedingsadvies bij COPD - Sint

Voedingsadvies bij CPOD
Indien er nog vragen zijn, kunt u altijd bij de diëtiste terecht:
tel: 051/42 55 63
Sint-Andriesziekenhuis
Krommewalstraat 11
8700 Tielt
Tel: 051/42 51 11 – fax: 051/42 50 20
[email protected]
www.sintandriestielt.be
Mei 2012
8
Inleiding
Bij mensen met COPD (Chronisch Obstructief Longlijden) is een
deskundige voedingsbegeleiding noodzakelijk,. Zij krijgen namelijk
vaak te maken met verminderde eetlust en een verhoogde dagelijkse
energiebehoefte.
Verminderde eetlust kan leiden tot ondervoeding en ondergewicht.
Ondergewicht leidt op zijn beurt tot skeletspierzwakte en afname van
de sterkte en het uithoudingsvermogen van de ademhalingsspieren.
Een verhoogde dagelijkse energiebehoefte ontstaat enerzijds door een
verhoogde energiebehoefte in rust en anderzijds door een verhoogd
energieverbruik bij activiteit.
Een goede voeding alléén is niet voldoende. Zonder beweging en
training wordt de extra energie omgezet in vet in plaats van in spieren.
Algemene voedingsadviezen
•
Zorg voor een gevarieerde en evenwichtig samengestelde
voeding. Maak gebruik van kleine frequente maaltijden.
Eet regelmatig en neem voldoende tijd (traag en met een vast
tempo eten). Maak tijd voor een rustpauze voor en na elke
maaltijd.
Zorg dat u diepvries- en blikvoeding voor handen hebt.
Een warme maaltijd nuttigen vraagt meer energie dan een
broodmaaltijd. Zachte voedingsmiddelen vragen minder energie
dan harde spijzen.
Praat niet of minder tijdens het eten.
Houd uw gewicht op peil: bij een te laag lichaamsgewicht schakel je eiwitrijke bijvoeding in tussen de
maaltijden (vb.: Respifor®), bij een te hoog lichaamsgewicht maak je gebruik van een algemene gezonde
voeding.
Neem regelmatig lichaamsbeweging.
•
•
•
•
•
•
2
GROEP 5: Melkproducten
Melk- en melkproducten zijn een belangrijke bron
van eiwitten, calcium en B-vitamines. Er wordt
aanbevolen om 3-4 glazen melk per dag te drinken
en 1-2 sneden kaas of smeerkaas of platte kaas te
eten of andere melkproducten zoals yoghurt,
karnemelk, chocomelk…
Halfvolle en magere producten krijgen de voorkeur.
Indien er sprake is van een laag lichaamsgewicht, gebruik dan volle
melk en melkproducten.
GROEP 6: vlees, vis, eieren en vervangproducten
Deze groep is een belangrijke bron van eiwitten,
vitamines en mineralen. Per dag volstaat een
inname van 100g vlees, met vleeswaren
inbegrepen.
GROEP 7: Smeer- en bereidingsvet
Vetten leveren energie, maar ze brengen ook
essentiële vetzuren en vetoplosbare vitamines
aan. Er wordt aanbevolen om 1 mespuntje per
snede brood en 1 eetlepel bereidingsvet per
persoon voor de warme maaltijd te gebruiken.
De samenstelling is ook van belang, het gehalte
aan verzadigde vetten dient minder dan 1/3 van het totale vetgehalte
te zijn.
GROEP 8: Restgroep
Dit bevat alle voedingsmiddelen die we niet echt
nodig hebben, bijvoorbeeld snoep, gebak,
alcohol, suikerhoudende frisdranken…
Deze voedingsmiddelen bevatten veel vet en
suiker, maar geen nuttige voedingsstoffen.
7
Gezonde voeding: de actieve voedingsdriehoek
Praktische tips bij …
GROEP 1: Water
… kortademigheid en vermoeidheid
Water of vocht is onmisbaar voor ons lichaam, het is
een essentieel bestanddeel van een gezonde
voeding. De dagelijkse behoefte bedraagt minstens
2,5 liter, enerzijds vocht uit vaste voeding (= 1 liter)
en anderzijds de hoeveelheid vocht die je drinkt
(= 1,5 liter).
•
•
•
•
GROEP 2: Graanproducten en aardappelen
Dit is een zeer belangrijke groep, waaronder brood (meergranen-,
rogge-, tarwebrood, beschuiten…) rijst, pasta en aardappelen
vallen. Volkoren producten krijgen de voorkeur,
zij bevatten meer vezels, vitamines en mineralen.
De aanbevolen hoeveelheid bedraagt 5-12
sneden brood per dag en 3-5 stuks gekookte
aardappelen per dag (ter grootte van een ei).
GROEP 3: Groenten
Groenten bevatten veel vezels, vitamines en
mineralen. Niet alle groenten bevatten dezelfde
vitamines en mineralen. Daarom is het van
belang om voldoende te variëren binnen deze
groep. Er wordt aanbevolen om 300g groenten te
eten per dag. Dit is veel om in één maaltijd in te
nemen, daarom kan je bijvoorbeeld 200g bij de
warme maaltijd en 100g bij de broodmaaltijd eten.
•
•
•
•
•
Indien u vermoeid bent, rust dan eerst alvorens te eten.
Eet weinig, maar vaak.
Gebruik het ontbijt voor u zich gaat wassen.
Maak gebruik van kleine frequente maaltijden en gebruik de
hoofdmaaltijd op een tijdstip waarop u zich het best voelt.
Neem een correcte houding aan met ondersteuning van het
hoofd en gebruik een goede ademhalingstechniek tijdens de
maaltijd.
Eet langzaam en kauw goed. Haal voor elke hap diep adem.
Eet voedingsmiddelen die makkelijk te kauwen zijn
(vb. pap, vla, puree, gemalen vlees, vruchtenmoes, soep…)
en maaltijden die eenvoudig te bereiden zijn
(vb. eenpansgerechten, groenten uit diepvries…),
of maak gebruik van een dienst die maaltijden aan huis levert.
Drink een half uur voor de maaltijd een bouillon of eens een
aperitief om de eetlust op te wekken.
Neem uw geneesmiddelen juist en op het gewenste tijdstip in.
Indien u een zuurstoftherapie krijgt, gebruik die indien nodig
verder tijdens de maaltijd.
GROEP 4: fruit
Fruit levert koolhydraten, vezels, vitamines en
mineralen. Er wordt aanbevolen om 2-3 stuks fruit
per dag in te nemen. Het is eveneens van belang
om voldoende te variëren.
6
3
... gebrek aan eetlust
... slijmvorming in de mond
•
•
•
•
•
•
Eet langzaam, kauw goed. Neem de tijd om de maaltijd op te
eten. Gebruik de hoofdmaaltijd op het voor u meest geschikte
moment van de dag.
Beperk het gebruik van gasvormende voedingsmiddelen zoals
ui, spruiten, koolsoorten, koolzuurhoudende dranken, bier…
Bereid maaltijden die lekker ruiken en de eetlust opwekken.
Eten in gezelschap kan eveneens de eetlust bevorderen.
Indien de voeding lang in de maag blijft, maak dan gebruik van
kleine frequente maaltijden, voedingsmiddelen die koud of op
kamertemperatuur zijn en vloeibare voedingsmiddelen.
... droge mond
•
•
•
•
•
4
Kauw langdurig om de speekselproductie te bevorderen.
Drink een beetje bij elke hap voedsel en zorg dat je altijd iets
bij de hand hebt om te drinken (zoals water, frisdrank…)
Neem overvloedig saus of jus bij de warme maaltijd.
Beleg uw boterham met voldoende smeerbaar, zacht beleg
zoals pastei, smeerkaas, chocopasta, jam, slaatjes, roerei…
Vloeibare producten zoals vla, pap, pudding en yoghurt eten
gemakkelijker.
•
•
•
•
Sommige voedingsstoffen veroorzaken een plakkerig, slijmerig
gevoel in de mond. Dit is niet hetzelfde als slijm dat
geproduceerd wordt door de luchtwegen.
Spoel de mond na het nuttigen van slijmvormende producten
en na elke maaltijd.
Maak gebruik van zure melkproducten zoals karnemelk,
yoghurt, zure room, kwark en met calcium verrijkte sojaproducten: deze zorgen voor minder slijmvorming dan zoete
melksoorten zoals chocolademelk, vla…
Koude melkproducten geven een minder slijmerig gevoel in de
mond en keel dan melkproducten die op kamertemperatuur
zijn.
Laat melk- en melkproducten niet onnodig weg uit uw voeding.
De eiwitten die hierin aanwezig zijn, zijn belangrijke bouwstoffen voor uw spieren.
... gewichtsverlies
•
•
Maak voeding eiwitrijk door voldoende melk- en melkproducten,
vlees, vis en eieren te gebruiken.
Gebruik met eiwit verrijkte bijvoeding (vb. Respifor®).
5