DenkenCollege5

27-1-2014
Denken verschijnt in spreken
Denken als tegenwicht
Petra Bolhuis & Theo Meereboer
College 5
Leesstof blz. 136-167, denken en taal
Denkende wezens hebben een behoefte
om hun denken te tonen in het spreken.
Stemming en emoties kunnen kenbaar
gemaakt worden via non-verbale
communicatie.
Zelf- en soort behoud kan met simpele
klanken. (136)
Denken vergt het ingewikkelde spreken,
omdat het zaken aan de orde stelt die niet
aanwezig zijn.
www.maieutiek.nl
www.maieutiek.nl
Spreken = betekenis
Denken- taal -zien
“De logos is het spreken waarin woorden
worden samengebracht tot een volzin, die
dankzij de synthese (synthêkê) in zijn
geheel betekenisvol is.” (137)
Spreken en het benoemen is toe-eigenen
van de wereld. (‘Mark groet ‘s morgens de
dingen’)
Kan ook dat het primaat ligt bij
verbeelden (schrijven) zoals in China.
Het oog ziet samenhang.
Taal zoekt in volzinnen dat te verbeelden.
De taal kan maar een deel van die
samenhang weergeven.
www.maieutiek.nl
Voorbeeld
Metafoor
Inzichten in metafysica zijn altijd middels
analogie die vastgelegd worden in
metaforen; v.b. ziel of idee of categorie.
(143/144)
www.maieutiek.nl
Geen twee werelden
Metaforen vanuit het zien
Denken heeft behoefte aan metaforen. Die
metaforen zijn verbonden met
verschijnselen.
Het lijkt alsof er een wereld is buiten het
verschijnende van de objecten, maar dat
lijkt slechts zo; in werkelijkheid verbindt
de metafoor de fysieke (zintuiglijke)
wereld van de verschijnselen met het
voorgestelde (niet-zintuiglijke)in het
denken.(blz.150)
www.maieutiek.nl
Zien lijkt belangrijkste. Lijkt de meest
zekere evidente informatie te geven.
Hebreeuwse waarheid wordt echter
gehoord en niet gezien.
Proeven hoort bij oordelen.
www.maieutiek.nl
1
27-1-2014
Waarom het zien?
Gevaar van de metafoor
Zien is gelijktijdig
Biedt het idee van onvergankelijkheid
(anderen op andere momenten zien
hetzelfde)
Vraagt activiteit van toeschouwer.
Horen is temporeel.
Biedt idee van vergankelijkheid.
Dringt zich op aan passieve luisteraar.
Denken maakt gebruik van zelfevidente
metafoor die niet falsifieerbaar is of hoeft
te zijn.
Grote filosofische systemen berusten daar
vaak op.
Verwondering als I principe of II begin;
www.maieutiek.nl
Plato en het geschreven woord
Vroege Plato wil niet schrijven;
Kiem van vergetelheid,
Kan geen rekenschap afleggen geen vragen
beantwoorden,
Kan niet kiezen tot wie het spreekt.
Denken zoekt woorden de dialoog geeft
inzicht inzicht (zien van de waarheid)is
(weer) niet te verwoorden.(158/159)
I Leidt tot blijvende vraagstelling.
II Leidt tot opklimmen naar zekerheid.
www.maieutiek.nl
Concept ‘waarheid’
www.maieutiek.nl
Zintuiglijke ervaringen kunnen niet tot elkaar
herleid worden.
Iets zien= onuitsprekelijk=zelfevident, want je
hebt het toch gezien!
“De onzichtbaarheid van de waarheid in de
Hebreeuwse religie is even axiomatisch als de
onzegbaarheid van de waarheid in de Griekse
filosofie.”(161)
Metafysica fundeert haar inhoud op dezelfde
wijze als het bestaan van de verschijnselen wordt
gefundeerd. Waarheid als zelfevidentie.(161)
www.maieutiek.nl
Denken kent geen metafoor
Waarom denken wij?
Spreken is een opeenvolging die doet alsof
ze een directe ervaring is (zoals het zien)
Dan gaat denken over zichzelf denken als
een aanschouwen.
Maar omdat denken spreken nodig heeft
zit er altijd de overgang in van het ‘nu’ en
de ‘gelijktijdigheid’ naar het ‘na-elkaar’.
Denken gaat in metaforen, maar er is
geen metafoor voor het denken.
Denken is slechts de activiteit zelf.
www.maieutiek.nl
Filosofie als cirkel; het leven dient als
metafoor.
Waarom is er iets, en niet veeleer niets;
begin en vraag waarnaar het denken moet
terugkeren.
Wittgenstein I; Volzin= afbeelding van de
werkelijkheid.
Wittgenstein II; Hoe kunnen we
ontdekken waarom de mens denkt?
Arendt ; Wat zet ons aan het denken?
www.maieutiek.nl
2