Inhoud colleges Wat is filosofie ? Vóór

Niet alle filosofie begint bij Plato
Inhoud colleges
• Inleiding
• Thematiek is de Eurazische filosofie
• Andere geschiedenis van de filosofie
Maieutiek college 1
Theo Meereboer &
Petra Bolhuis
– Gezamenlijke vragen, verschillende wegen
– Waar gaan de wegen van oost en west
uiteenlopen?
– Waarin kunnen we elkaar vinden?
Maieutiek 2016-college-1
Maieutiek 2016-college-1
Wat is filosofie ?
Vóór- axiale tijd (tot ± 900 BCE)
• Woord uit 6de eeuw BCE gesprek tussen Solon
(wetgever Athene) en Croesus( koning Lydië).
• Letterlijk liefde voor/ begeerte naar kennis en
wijsheid.
• Vooral heel belangrijk in Athene en sommige
andere steden in Griekenland, overgenomen
door de Romeinen en via hen en het
christendom verspreid over Europa.
• Hoe ontstaat filosofie uit de groepsdier mens?
• Levend in de natuurlijk conditie als
voedselzoeker.
• Gereedschap, gebruik van vuur en dergelijke is
ook onder primaten bekend.
• Behoud van kennis en kunde onder mensen zit
in zelfdomesticatie. (Goudsblom, vuur en beschaving)
Maieutiek 2016-college-1
Maieutiek 2016-college-1
Voorouders en andere machten
Axiale tijd
• Artefacten die blijven bestaan, worden overgedragen.
• Men moet het doen zoals de voorouders het
hebben gedaan.
• Meer en meer telt de aanwezigheid van
onzichtbare machten als noodzakelijk voor het
overleven.
• In de overgang naar de axiale tijd zien we de
strijdcultuur ontstaan met oorlog als spel.
• Axiale tijd is centrale gedeelde bron van denkwijzen die
later sterk uiteenlopen.
• Karl Jaspers ( 1883 –1969 ) noemt dit spiltijd of axiale tijd
• “Van ongeveer 900 tot 200 v.C. ontstonden in vier
verschillende gebieden de grote wereldtradities waar de
mensheid zich nog steeds op verlaat: confucianisme en
taoïsme in China, hindoeïsme en boeddhisme in India,
monotheïsme in Israël en filosofisch rationalisme in
Griekenland. Dit was de periode van de Boeddha, Socrates,
Confucius en Jeremia, de mystici van de upanishads,
Mencius en Euripides. Gedurende deze periode van intense
creativiteit bereidden geniale spirituele en filosofische
denkers de weg naar een volkomen nieuw soort menselijke
ervaring.” (Armstrong, De grote transformatie)
Maieutiek 2016-college-1
Maieutiek 2016-college-1
Kenmerken van de axiale tijd
Filosofie als technè
Vrijheid,
Individualiteit en de anonieme ander,
Compassie,
Voorouder wordt minder belangrijk, ruimte voor
het nieuwe,
• Twee werelden gedachte,
• Strijd tussen goed en kwaad in relatie tot het
eigen leven.
• Toekomst,
• Nussbaum (Breekbaarheid van het goede, 1986) zegt dat iedere
ethiek een technѐ is om ons te wapenen tegen
de kwetsbaarheid;
•
•
•
•
– Pluraliteit van waarden
– Gehechtheid
– De passies
• De spiltijd is het moment waarop door vele
factoren in allerlei culturen gezocht wordt
naar een nieuwe technѐ.
Maieutiek 2016-college-1
Maieutiek 2016-college-1
Vormen van technè
De verschillen in zwart wit
• Ruimte voor nieuwe levenshouding waarin het
overleef- bewustzijn losgelaten wordt ten behoeve van
andere (nu hogere) waarden;
• Confucianisme; terug naar waarden van de gouden tijd,
• Hindoeïsme; terug naar de bron bij Atman en Brahman,
• Boeddhisme en Taoïsme; loslaten van het ego,
• Grieken; eudaimonia zoeken,
• Christendom; identificatie met de lijdende God,
(Christus)
• Jodendom; leven in overeenstemming met de leidende
God.
Maieutiek 2016-college-1
Mondiale geschiedenis van de
filosofie?
• Voorlopig onmogelijk
– Wat is filosofie nu?,
– De vermenging met traditie , cultuur en religie,
– De canon,
– Eigen taal-spel,
– De metafysica en de seculiere rationaliteit.
• Wat kan er wel?
– Kennis uitwisselen,
– Wederzijdse beïnvloeding.
Maieutiek 2016-college-1
Westen; waarheid bepaalt de macht ( kennis is macht)
Oosten; macht bepaalt de waarheid ( de meester, goeroe)
Westen; gericht op veranderen van de wereld (zijnden)
Oosten; gericht op veranderen van jezelf (het zijn)
Beide strategieën lopen nu vast;
De geslotenheid maar ook rust van het oosten wordt
opengebroken. Sommige landen/stromingen zijn bezig zich
daartegen te wapenen middels verboden en censuur en
geweld.
• Het westen ontdekt dat de waarheid ook gemaakt wordt en
sommige landen en stromingen zijn bezig zich te wapenen
middels ‘fact –checkers’ en strengere
waarheidsprotocollen.
•
•
•
•
•
•
Maieutiek 2016-college-1