Tekst + oplossing

Toets : luisteropdracht : De beschuldigingen.
Als we meer willen weten over de mensen die men 'heksen' noemde, moeten we zoeken bij
schrijvers die wilden dat zij werden vervolgd. Deze schrijvers hadden hun informatie zelf
weer uit de bekentenissen van de heksen zelf. Het grote nadeel daarbij is dat bijna alle
bekentenissen werden verkregen door de mensen te martelen. Om mensen te dwingen om te
bekennen wat zij als heks hadden gedaan, paste men martelingen toe.
Vrijwel alle bekentenissen kwamen op hetzelfde neer. De heksen gaven toe dat ze een
verbond met de duivel hadden gesloten. In ruil daarvoor kregen ze op aarde een bepaalde
macht. De macht van de heksen kwam dus van de duivel en kon dus nooit voor goede dingen
gebruikt worden.
Om dat verbond met de duivel te krijgen, moest de heks verschijnen op een groot heksenfeest,
de zogenaamde 'heksensabbat'. Dat waren, volgens de vervolgers, grote feesten met veel
drank, eten en seks De hoogtepunten van het feest waren het slachten van een christelijk kind
(gestolen uit de wieg) en het geven van de 'infame kus'. Dat laatste hield in dat alle heksen een
kus moesten geven op het achterwerk van een zwarte bok. Van die bok werd gezegd dat hij de
duivel voorstelde.
De duivel kon er op verschillende manieren uitzien. Hij kon verschijnen als een mooie
jongen, geheel in het zwart gekleed; als de echtgenoot of andere bekende van de vrouw; maar
ook als man met de kop van een dier (varken). De stem van de man klonk vreemd hol. Hij
beloofde de vrouw rijkdom en geluk in de liefde. Later gaf de duivel de heks haar een dier of
vreemd wezen als bewijs van zijn verbond met haar.
Het verbond met de duivel werd gesloten doordat de vrouw zei dat ze God niet meer zou
dienen en de overeenkomst met de duivel met haar bloed te ondertekenen. Als dat gebeurd
kreeg de heks een merkteken op haar lichaam als bewijs dat zij de dienares van de duivel was
geworden. Dat merkteken kon overal zitten en er uitzien als een wrat of litteken.
Veel schrijvers in de zestiende en zeventiende eeuw bedachten daar nog allerlei dingen bij. Zo
konden heksen zich veranderen in dieren, konden ze vliegen op een bezem of op een dier en
konden zij zich razendsnel verplaatsen naar alle delen van de wereld. Al het goede wat een
'wijze vrouw' kon doen, werd tegen haar gebruikt. Zij was een aanhanger van de duivel en
bijgevolg niet te vertrouwen. Huisdieren werden door de vervolgers daarbij vaak gezien als
een soort 'huisgeest'. Daar zou dan een soort duivel in schuil gaan. Vaak werden padden en
katten (en vooral zwarte) daarvan 'beschuldigd', maar later kwamen daar ook andere dieren
bij, zoals apen, vliegen, vleermuizen, zeehonden, vissen, varkens en allerlei vogels. Het zou
voor de heks zo makkelijker zijn zichzelf in een dier te veranderen. En hoe vreemder het dier,
hoe banger de mensen waren.
Het hoogtepunt in al die verhalen was dus die heksensabbat. Als de heks voldoende was
voorbereid, dan werd zij opgeroepen om aan het grote nachtelijke heksenfeest mee te doen.
Midden in de nacht werd de heks gewaarschuwd door een geluid dat alleen zij kon horen. Ze
moest zich dan uitkleden en haar lichaam insmeren met een 'toverzalf'. Daarna vloog zij op
een bezem, een bok of een kleed naar een plek ergens in de berg of in een bos. De duivel was
daar aanwezig in de gedaante van een grote, zwarte man of van een zwarte bok. De duivel
begon eerst met het tellen van de aanwezigen. Daarna begon het feest. Tafels met eten en
drank verschenen uit het niets en men bespotte op alle manieren het christelijke geloof.
Een andere belangrijke beschuldiging was kindermoord. Heksen zouden pasgeboren kinderen
ontvoeren om hen te offeren aan de duivel.
In de rand dient wel vermeld te worden dat een heks zowel een man als een vrouw kon zijn.
* Tijdens haar proces in de plaats Dan (in Zwitserland) gaf een vrouw toe dat zij meer dan
veertig kinderen had gedood. Zij deed dat door meteen bij de geboorte een naald in het hoofd
te steken tot bij de hersens. Zij werd verbrand.
* Een heks uit de buurt van Straatsburg (Frankrijk) bekende ontelbare kinderen te hebben
gedood. Zij had geholpen bij de bevalling van een kind. Toen zij naar huis wilde, zagen
poortwachters dat zij iets verloor. Toen zij het opraapten, bleek het de arm van een kind te
zijn. Na een onderzoek bleek dat er vlak daarvoor een jongetje was gestorven. Het miste een
arm...
Oplossingen luisteropdracht “De beschuldigingen”
1. Waar moeten we zoeken om iets over heksen te weten te komen?
 bij vrienden van heksen
 bij de heksen zelf
 bij de vijanden van heksen
2. Waarom was het een nadeel dat de bekentenissen van heksen tot stand kwamen tijdens
martelingen?
 omdat de heksen honger leden en van alles zeiden om maar wat te eten te krijgen
 omdat de heksen pijn werd gedaan en van alles zeiden om maar van de pijn af te komen
 omdat de duivel niet tegen pijn kon en de heksen maar van alles liet vertellen om van de
pijn af te zijn
3. Wat hadden de heksen aan de duivel moeten geven, in ruil voor de macht die ze kregen?
 hun handen
 hun ziel
 hun hart
 hun bezit
4. Kon de heks, volgens de vervolgers, iets goeds doen met haar magie?
 ja
 nee
 soms