Trinitatis, of de dans van de Drie-enige

CW Nieuws- en opinieblad voor gelovig Nederland
29 mei 2015
6
TRINITEITSZONDAG
Trinitatis, of de dans van de Drie-enige
Het lijkt misschien wat theoretische theologie, het leerstuk van de drie-enigheid.
Maar er zit heel rijk gedachtegoed achter en Zondag Trinitatis is het dan ook
helemaal waard om gevierd te worden, vindt Margriet Gosker.
tekst Margriet Gosker, beeld J. Langbein
van God aangeeft. Drie-eenheid vind ik als term
niet zo handig, het roept weerstand op en ook misverstand. Mensen vragen zich af hoe wij nu kunnen geloven in één God, die dan de optelsom zou
zijn van drie afzonderlijke grootheden? Dat is lastig uit te leggen. Het is wel geprobeerd met het
beeld van de ene vlam die ontstaat als je drie brandende lucifers bij elkaar houdt. Of de tricolore, de
ene vlag met de drie kleuren. Of met het water, dat
ook damp en ijs kan zijn. Mooi bedacht, maar niet
echt bevredigend.
Bewijsplaatsen
De dans van de Drievuldigheid op een fresco in de Sankt Jakobskirche in Urschalling in Duitsland.
Een week na Pinksteren vieren we zondag Trinitatis. In de kerk zie je dat aan de kleur van het antependium en aan de stola van de voorganger. Die
zijn wit: de feestkleur! We vieren de volheid van
God als Vader, Zoon en Geest: drie manieren om
over God te spreken. Het is Kerst geweest, Pasen,
Hemelvaart en Pinksteren. Met de uitstorting van
de Heilige Geest is God drievuldig present en begint de geschiedenis van de kerk.
Je kunt zeggen: God is niet alleen, God is gemeenschap in zichzelf. God is liefde. Dit geloof in Gods
liefdevolle drievuldigheid is fundamenteel en onvervangbaar. Voor mij behoort het tot het hart van
mijn geloof.
Toch wel speciaal. De gedachte van een drie-enige
God kom je niet overal tegen. Eigenlijk alleen in
het christendom en daarbinnen heb je ook nog al-
tijd antitrinitariers gehad.
Joden en moslims zien het triniteitsgeloof al helemaal niet zitten. Ze zien het als iets wat niet
strookt met monotheïsme en dat is in hun ogen
ondenkbaar. Hoewel... Pinchas Lapide kan vanuit
zijn joodse optiek toch spreken over wat hij noemt
'dynamisch monotheïsme', dat probeert de verscheidenheid van manieren om over God te spreken op één noemer te brengen, zoals in het verhaal
van Abraham en de drie mannen uit Genesis 18.
God is niet alleen. Denk maar aan de beroemde
Ikoon van Roeblev, die dat verbeeldt.
Drievuldigheid
Drie-eenheid of drievuldigheid? Dat laatste heeft
mijn voorkeur. Drievuldigheid is een prachtig begrip, omdat het zowel de eenvoud als de volheid
Soms hoor je zeggen, dat de kerk het dogma van
de drie-eenheid maar moet afschaffen. Er zijn immers geen duidelijke bewijsplaatsen voor te vinden
in de Bijbel. Het hele idee van drie-eenheid zou speculatief zijn en de dialoog met onze Joodse en onze
Islamitische zusters en broeders maar nodeloos
moeilijk maken. Nu is dat natuurlijk geen argument. Het kan niet de bedoeling van een dialoog
zijn de eigen identiteit op te geven. Maar hoort
zoiets als triniteit wel bij de identiteit van de kerk?
Ja, toch wel. In de wereldoecumene is er veel verschil van mening over van alles en nog wat, maar
Rooms-Katholieken en anglikanen, Oosters-Orthodoxen, calvinisten en lutheranen, ze omarmen allemaal eensgezind de triniteit.
En kijk maar eens naar het logo van de Protestantse Kerk. Dat bestaat uit een kruis, een duif en
een cirkel en deze drie oude christelijke symbolen
verwijzen samen naar de drie‑enige God: Vader,
Zoon en Heilige Geest. De cirkel verwijst naar God
de Vader, die de schepper is van hemel en aarde en
staat voor eenheid, volkomenheid en eeuwigheid.
Het kruis verwijst naar de Zoon en is het symbool
bij uitstek voor het lijden en sterven van Christus
en zijn opstanding op de derde dag. En de duif
staat symbool voor de Heilige Geest, die ons leven
elke dag inspireert en vernieuwt. Behalve het logo
is ook het motto van onze kerk drievuldig: in de
eenheid van onze gezamenlijke opdracht: geloof,
hoop en liefde.
En ook onze liturgie is van de triniteitsgedachte
doordrongen. De zondagse kerkdienst begint met
de woorden “Genade zij u en vrede van God onze
Vader, door Jezus Christus onze Heer, in de gemeenschap van de Heilige Geest”. Er wordt gedoopt in de naam van de Vader, de Zoon en de
Heilige Geest.
En onze geloofsbelijdenissen zijn bijna allemaal
trinitarisch opgebouwd. Het gaat meestal eerst
over God de Vader en onze schepping. Dan over
God de Zoon en onze verlossing en tenslotte over
God de Heilige Geest en onze heiliging. Als je het
zo zegt (en Zondag 8 van de Heidelbergse Catechismus doet dat) dan komt de triniteitsgedachte
ineens heel dicht bij jezelf.
Drie-eenheid gaat dan niet alleen over de Eeuwige,
maar ook over ons. Jij en ik zijn naar Gods beeld
geschapen. Jij en ik zijn door Christus verlost. Jij
en ik mogen leven uit de kracht en de inspiratie
van de Heilige Geest. Prachtig is dat. Drie manieren om over de ene God te spreken. En dat heeft
alles met jouw en mijn leven te maken. In de triniteitsleer klopt het hart van heel de kerk, de drieklank van de Heilige naam. Daar moet je over
zingen. En wat zijn er veel mooie Trinitatisliederen, Zelfs een danslied: Dans mee met Vader, Zoon
en Geest (706).