Rouwverwerking - LSBO

2014
Rouwverwerking
De psychiater Elizabeth Kübler-Ross heeft vijf stadia omschreven die mensen die een dierbare
verloren hebben doorheen gaan in hun rouwproces. Deze fasen kunnen door elkaar lopen en bij de
ene persoon verloopt het rouwproces anders dan bij een ander persoon, maar kennis van deze fasen
kan houvast geven in het omgaan met mensen die in de rouw zijn.
 Fase 1: ontkenning
De dood wordt ontkend, men kan het niet bevatten. Het dringt nog niet echt door als iets dat
werkelijk waar is. Hiermee beschermt de mens zichzelf.
 Fase 2: woede. Dit kan zich in van alles uiten: woede op een arts die "het fout gedaan heeft",
woede op de overledene dat hij bijvoorbeeld zijn leven te veel op het spel gezet heeft met te
hard werken. Dit is een moeilijke fase, ook voor de omgeving.
 Fase 3: onderhandeling. In deze fase probeert iemand als het ware weer wat controle terug te
krijgen als reactie op de enorme machteloosheid die opgeroepen wordt door al het verdriet.
Bijvoorbeeld door te bidden dat iemand weer terug mag komen.
 Fase 4: depressie. Wanneer het echt duidelijk wordt dat de overledene werkelijk "weg" is en
niet meer kan terugkomen, treedt vaak een depressieve fase in waarin de rouwende de zin van
het leven moeilijk kan vinden. Dit is een fase waarin iemand
zich al snel terugtrekt en waarin het dus heel belangrijk is dat de omgeving voldoende
aandacht geeft
 Fase 5: acceptatie. In deze fase heeft de nabestaande aan de dood van de dierbare een plaats
kunnen geven en is hij in staat om met het eigen leven verder te gaan, al heeft men nog
verdriet. Iemand die niet tot acceptatie kan komen, kan in een langdurige depressie raken.
De Landelijke Stichting Rouwbegeleiding heeft een aparte brochure uitgebracht over de rouw van
ouderen, omdat de impact van het verlies van een dierbare op hogere leeftijd vaak groter is dan voor
iemand die jong of middelbaar is. Dit komt omdat zeker hoogbejaarde ouderen fysiek en geestelijk
kwetsbaarder zijn door hun hoge leeftijd en hun systeem de klap moeilijk kan verdragen. Ook is het zo
dat bij het stijgen der jaren de verlieservaringen toenemen waardoor er een opeenstapeling van meer
en minder ernstige rouwprocessen plaatsvindt.
In de brochure wordt een aantal tips gegeven voor de omgeving waar u als ouderenadviseur ook wat
aan kunt hebben:
 Omdat er meer fysieke en psychische klachten kunnen ontstaan bij een oudere nabestaande
dan bij een jongere is het belangrijk om gedurende langere tijd aandacht te blijven houden
voor de rouwende;
 Weet dat vergeetachtigheid en concentratieverlies bij de rouw kunnen horen (en dus niet op
een beginnende dementie hoeven te wijzen):
 Adviseer bij aanhoudende depressie een bezoek aan de huisarts;
 Neem regelmatig contact op en laat iemand niet alleen met zijn verdriet;
 Alleen luisteren is vaak al een hele steun
 Geef geen ongevraagde adviezen (bijvoorbeeld over het opruimen van de kleding van de
overledene);
 Blijf iemands zelfredzaamheid stimuleren;
 Help iemand als het nodig om is hulp te vinden, bijvoorbeeld financieel advies.

Voor meer informatie kunt u terecht bij:
Landelijke Stichting Rouw http://www.landelijksteunpuntrouw.nl/
1
Handboek VOA
LSBO-Hollands Kroon