Er hangt muziek in de lucht

buurtspecial
Er hangt muziek in de lucht
De beiaard zit in het Mechelse DNA. Beiaard hoort er tot de dagelijkse cultuur. Niet alleen vrijwilligers zetten
zich in om deze cultuur levendig te houden, ook cultuurschepen Björn Siffer ondersteunt waar hij kan.
Bovendien zal een nieuwe mobiele beiaard binnenkort de beiaardcultuur nog meer tot in de buurten en de
dorpen brengen. Want de beiaard is een instrument van gemeenschappen, groot en klein.
tekst marlies van bouwel beeld andreas dill
I
n Mechelen weerklinkt de beiaard
dikwijls over de stad. Niet alleen
stadsbeiaardier Eddy Mariën bespeelt
de beiaard in de Sint-Romboutstoren, de
studenten mogen er dagelijks ook twee
uur oefenen, en in de examenperiodes
zelfs vier uur. Hun internationale Mechelse Beiaardschool zit in een mooi
pand tussen de winkels van de Mechelse
Bruul. Daar wapperen vlaggen met een
nieuwe huisstijl in frisse kleuren en met
golvende lijnen. ‘Die geven de resonantie weer,’ glimlacht schepen Björn Siffer,
die fier is op de nieuwe baseline ‘Mechelen, hart voor beiaard’. ‘Mechelen houdt
immers van de beiaard en de stad is het
centrum van de internationale beiaardcultuur.’ Het was stadsbeiaardier Jef Denyn die in 1922 voor een internationale
beiaardschool zorgde, hij vond er zelfs
geld voor bij de Amerikanen Herbert
Hoover en John D. Rockefeller Jr.
Binnen neemt een van de 62 studenten plaats achter een oefenklavier: ‘Sinds
ik twee jaar geleden in Mechelen ben komen wonen, volg ik les. Ik hoop dat mijn
muziek ooit door de straten weerklinkt.’
Daarvoor moet ze nog veel studeren, in
het vierde jaar kan ze dan harmonie volgen en zelf liedjes bewerken voor beiaard.
Met Siffer verlaat ik het mooie pand.
‘Dat we dit gebouw ter beschikking stellen, is een teken van ons engagement,’
zegt hij. Naast de academie en het conservatorium is de beiaardschool de
derde pijler van het Mechelse deeltijds
kunstonderwijs, waarbij de lonen ook
door het ministerie van Onderwijs betaald worden.
Het eigen DNA
Voor de nog geen veertig jaar oude schepen Björn Siffer is beiaardmuziek niet
34 maart 2016 Lokaal
uitsluitend een cultuuruiting van het
verre verleden. Hij merkt dat ook jongeren de beiaard weten te waarderen: ‘Jongeren vandaag koesteren het erfgoed.
Omdat de samenleving zo snel verandert, willen ze hun roots kennen, de basis van onze cultuur, de vaste ankerpunten uit het verleden waarop het heden
werd gebouwd. Ook de Unesco erkent
Björn Siffer: ‘Een stad heeft geen
tien unieke uithangborden, en
voor Mechelen is de beiaard de
belangrijkste. Op dat vlak is
Mechelen wereldspeler.’
deze actuele waarde van beiaardmuziek,
aangezien zij in 2014 de Belgische beiaardcultuur erkende als een voorbeeldpraktijk in de omgang met immaterieel
cultureel erfgoed’.
‘Al stimuleer ik graag nieuwe en jonge
cultuur zoals graffiti, hiphop en breakdance, ik ondersteun ook graag de beiaard, want die zit in het DNA van de
22 april Brussel
De waarde van beiaardmuziek
Mechelaars. Een stad heeft geen tien
unieke uithangborden, je mag blij zijn
wanneer je er een paar hebt en voor
Mechelen is de beiaard de belangrijkste. Op dat vlak is Mechelen wereldspeler,’ zegt Björn Siffer. De beiaardcultuur
ontstond ten tijde van Margaretha van
Oostenrijk, toen Mechelen de hoofdstad
van de 17 Provinciën was. Ondertussen is de beiaardcultuur stevig verankerd in Nederland en België, maar ook
in Japan en in de Verenigde Staten, waar
elke universiteit die zich respecteert, een
beiaardtoren bouwt die met lift, keuken
en douche veel comfortabeler is dan de
hoge kerktorens van de Lage Landen.
De Unesco erkent de waarde van de beiaard voor het samenleven in de stad en roept
op om deze cultuur verder te ontwikkelen. Daarom organiseert Belgian Carillon Heri‑
tage Committee samen met FARO, de Senaat en de Kamer van Volksvertegenwoor‑
digers deze inspiratiedag.
De presentaties, workshops en concerten richten zich tot cultuurambtenaren, be‑
leidsmakers, erfgoedwerkers en beiaardiers.
www.beiaard.org
Actieve vrijwilligers
De vrijwilligers van de vzw Koninklijke
Vereniging van Toren en Beiaard hebben
een masterplan geschreven voor de toekomst van de beiaard in Mechelen. Om
de vijf jaar organiseren ze naar analogie
met de Koningin Elisabethwedstrijd de
Koningin Fabiolawedstrijd voor beiaardiers. De volgende keer is dat in 2019.
Daarnaast zorgen ze voor de zomerse beiaardconcerten op het Cultuurplein, het pleintje tussen academie,
conservatorium, cultuurcentrum en de
Beeldsmederij De Maan. De luisteraars
zien er via live streaming hoe de beiaardier boven in de toren speelt. Björn Siffer ziet het bezoekersaantal voor deze
zomerse concerten toenemen: ‘Dat komt
door het mooie aanbod. Zo was er vorig
jaar een voorstelling van Mozarts Zauberflöte in een bewerking voor beiaard
en declamatie. Zulke inspanningen werpen vruchten af.’ Vorig jaar werd de beiaard voor het eerst ook betrokken bij het
jaarlijkse stadsfestival Maanrock. Björn
Siffer: ‘Voordat de drukte in de stad losbarstte, hielden we ’s namiddags in de
binnentuin van het Hof van Busleyden
een concert met verzoeknummers.’ Een
regelrecht succes.
Een nieuwe beiaard voor de buurt
Mechelen telt vijf beiaarden. De oude
beiaard van Sint-Rombouts dateert
van 1679 en speelt enkel nog automatisch, achtmaal per uur. De toren huisvest daarnaast een beiaard van 1981, die
wordt beschouwd als een van de beste ter
wereld en die vaak wordt bespeeld. Ook
de kerk van Onze-Lieve-Vrouw-over-deDijle heeft een beiaard en een eigen beiaardier. De beiaard in het Hof van Bus-
leyden is door corrosie in niet al te beste
staat. Daarnaast heeft Mechelen nog een
mobiele beiaard met dertig klokken. ‘Die
rijdt uit tijdens de Hanswijkprocessie,’
vertelt Björn Siffer. ‘Maar dertig klokken is te weinig voor volwaardige uitvoeringen. Daarom hebben we een nieuwe mobiele beiaard besteld waarvoor de
klokken momenteel worden gegoten.’
Omdat het ook een oefeninstrument
wordt voor de studenten van de beiaardschool, krijgt die in de Sint-Mettetuin,
tussen de school en het OCMW, een vaste stek in een nieuw paviljoentje waar hij
droog en veilig bewaard kan worden.
‘Bezoekers op een historische gidstoer
kunnen er een concertje bij boeken. We
willen met die beiaard ook echt op stap
gaan. Dat worden kostbare verhuisbewegingen want die klokken wegen tonnen,
maar we willen de beiaardcultuur naar
alle Mechelse wijken en dorpen brengen.’ Björn Siffer ziet al voor zich hoe de
mensen met hun stoelen naar de pleinen komen om er samen te luisteren. ‘De
beiaard is een gemeenschapsvormend
instrument. De mensen krijgen er een
gevoel van verbondenheid door. Dat is
ook mijn boodschap aan collega’s in andere steden: koester je beiaard en breng
hem in verbinding met de bevolking:
beiaardmuziek creëert immers een warmere sfeer in stadscentra en in woonwijken en versterkt er de gemeenschapszin.’
Over beiaard-geluidsoverlast heeft
Björn Siffer in Mechelen nog nooit enige
dissonante stem gehoord: ‘Mensen houden van de beiaard: ze vinden die muziek op de achtergrond vooral gezellig.’
Marlies van Bouwel is hoofdredacteur van
Lokaal
Lokaal maart 2016
35