Persbericht - Sint-Pietersabdij

PERSBERICHT
Tentoonstelling Vivian Maier. De ontdekking van een fotografe
27 juni 2014 - 17 augustus 2014
« She was a humanist in the best tradition. She showed real life, and that’s so difficult to do »
fotografe Mary Ellen Mark
Ze hield van Buster Keaton films, las veel (auto)biografieën, verzamelde duizenden krantenknipsels,
reisde graag en kon in haar levensonderhoud voorzien dankzij jarenlange jobs als au pair bij
welstellende families in Chicago. Veel meer vinden we voorlopig niet terug over het leven van Vivian
Maier. Uiteindelijk blijkt ze vooral een goede fotografe te zijn geweest, die de straat opging om
alledaagse taferelen te fotograferen. Dat leverde duizenden foto’s op van Chicago en New York in de
jaren 1950 en ‘60 , van haar vele reizen en straatbeelden, met een grote voorliefde voor kinderen en
de minder bedeelden.
Straatfotografe avant la lettre
De foto’s van Vivian Maier spreken velen aan. Ze zijn gemakkelijk te begrijpen. Maier fotografeerde
onderwerpen die vandaag het favoriete terrein zijn van amateurfotografen met mobiele telefoons en
digitale camera’s. Dat zij fotografeerde in een tijd waarin de techniek minder geavanceerd en veel
duurder was, maakt haar werk heel bijzonder. Haar foto’s worden vergeleken met die van Diane
Arbus, Lisette Model en Garry Winogrand. Sommigen zien ook verbanden met Franse meesters als
Robert Doisneau, André Kertesz, Brassaï of Henri Cartier-Bresson. Of ze zich ook door hen liet
inspireren, blijft gissen. Het is nog steeds onduidelijk waarom Maier fotografeerde en waar ze haar stijl
ontwikkelde.
Omdat er zo weinig over haar gekend is, blijft haar verhaal mysterieus en intrigerend. Haar foto’s
herschrijven zowat haar geschiedenis. Op veel vragen is het antwoord nog niet gevonden. Waarom
fotografeerde Vivian Maier? Waarom deelde ze haar foto’s niet met het publiek? Zou ze blij zijn met de
grote belangstelling voor haar werk? Wat vond ze zelf de beste beelden?
In New York leefden Vivian als kind en haar moeder samen met Jeanne Bertrand, een FransAmerikaanse studiofotografe. Misschien ontstond daar Vivians liefde voor fotografie. Voor zover we
weten, kreeg Vivian Maier geen fotografieopleiding. Ze kende geen andere belangrijke fotografen uit
die periode en fotografeerde enkel voor zichzelf. Ze was een autodidact, met een scherp gevoel voor
observatie en compositie.
De Franse Alpen
Vivian Maier had een Franse moeder en een Oostenrijkse vader. Uit administratieve bronnen blijkt dat
Vivian en haar moeder enkele jaren na haar geboorte vertrokken naar Saint-Bonnet-en-Champsaur,
een klein dorpje in de Hautes-Alpes in Frankrijk, de geboortestreek van haar grootouders langs
moeders kant.
In Frankrijk fotografeerde ze de mensen, de bergen en de omgeving van Saint-Bonnet-en-Champsaur.
Ze gebruikte daarvoor een Kodak Brownie box camera. Later schafte ze zich een Rolleiflex aan.
Midden de jaren 1970 zou ze overschakelen op een Leica en experimenteerde ze ook met
kleurenfoto’s en 8 mm film. Wanneer ze ongeveer 25 jaar oud was, verhuisde ze terug naar New York
City.
Vivian Maier
Op basis van tal van interviews met klasgenoten uit Frankrijk, kinderen bij wie ze au pair was en
andere mensen die haar kenden, probeert men het leven van Vivian Maier te reconstrueren. Ze was
een sterke en onafhankelijke vrouw die zelf voor haar inkomen zorgde en veel reisde. Dat deed ze
alleen, wat zeer ongewoon was voor een vrouw in die tijd. Vivian Maier was nogal in zichzelf gekeerd.
Ze hield haar privéleven voor zich en had weinig vrienden. De kinderen waar ze voor zorgde,
omschrijven haar als genereus en open minded, maar kil.
Overdag en op haar vrije avonden trok Maier de straat op om het alledaagse leven rondom zich te
fotograferen. Die uitstapjes resulteerden in duizenden foto’s. Haar camera, en de manier waarop ze
via haar camera de wereld inkeek, zorgde ervoor dat ze ongemerkt, bijna onzichtbaar, de mensen kon
fotograferen op straat. Er was geen oogcontact, ze bekeek de wereld door haar lens.
Maier nam deel aan het leven via haar camera maar toonde ons ook de wereld door diezelfde camera.
Ze gebruikte hem bijna als een dagboek. Aan de hand van haar negatieven kunnen we een doorsnee
dag van Vivian Maier reconstrueren. De camera ging overal mee naartoe, op wandelingen, in de auto,
op de trein, naar de winkel, op de fiets,… Maier fotografeerde echter niet impulsief. Uit de negatieven
die ze achterliet, blijkt dat ze goed nadacht over iedere foto. Slechts zeer uitzonderlijk, fotografeerde
ze haar onderwerp meer dan één keer.
Chicago en New York in de jaren 1950 en 1960
De meeste foto’s nam Vivian Maier in de jaren ’50 en ’60 van de vorige eeuw. In de periode na de
Tweede Wereldoorlog kwam het systeem van rassenscheiding in de V.S. steeds meer onder druk te
staan. Zwarten in het zuiden daagden de autoriteiten steeds openlijker uit met geweldloze acties. De
zwarte burgerrechtenbeweging met Martin Luther King als haar belangrijkste leider, kreeg ook in
blanke kringen steeds meer steun en sympathie. Het jaar 1963 werd King’s jaar. In mei waren er
massale demonstraties in Birmingham en Alabama en in augustus was er de wereldberoemde mars
op Washington. Daar hield King zijn I have a dream-rede voor 250 000 Amerikanen. In 1964 tekende
president Lyndon Johnson een nieuwe Civil Rights Act waarin onder meer discriminatie in het
onderwijs en op de arbeidsmarkt werd verboden. Dat betekende echter nog niet het einde van de
sociale en economische discriminatie.
Ook de strijd tegen het communisme woedde in die periode in volle hevigheid. Senator Joseph
McCarthy organiseerde een ware klopjacht op iedereen die van ver of dichtbij iets met het
communisme te maken zou kunnen hebben. De Koude Oorlog bepaalde de internationale agenda.
Conflicten als de Koreaoorlog, de Cubacrisis en de oorlog in Vietnam plaatsten de V.S. en de
Sovjetunie lijnrecht tegenover elkaar.
De foto’s van Maier geven een beeld van de tijdsgeest in die periode, de straten van New York en
Chicago in een nog bloeiende Amerikaanse economie. Portretten van mensen aan de rand van de
maatschappij; daklozen, marginalen, immigranten, zwarten, en kinderen, véél kinderen. Kinderen die
ze onder haar hoede had als au pair, maar ook talrijke andere kinderen, spelend, wenend, dromend,
op straat, samen met hun moeders of ouders. Haar foto’s bieden een inkijk in het Chicago en New
York van de jaren 1950 en ‘60.
Au pair
Vivian Maier werkte het langst voor de familie Gensburg in Chicago, bijna zeventien jaar. Ze bezat
geen eigen woning en de familie Gensburg huurde op het einde van haar leven een flat voor haar
omdat ze daar zelf financieel niet kon voor instaan. Ze sloeg haar meubels, huisraad, krantenknipsels
en vooral dozen vol onontwikkelde filmrolletjes op in lockers in opslagruimtes. De inhoud van die
lockers werd verkocht toen de huur niet meer werd betaald. Men vermoedt dat Vivian Maier toen was
opgenomen in het ziekenhuis. Ze stierf in 2009.
Loten onontwikkelde films
De foto’s werden toevallig ontdekt door John Maloof in 2007. Die verkocht negatieven en foto’s via
internet en was op zoek naar interessante historische foto’s van een bepaalde wijk in Chicago. Tijdens
zijn zoektocht kocht hij een lot onontwikkelde filmrolletjes in een veilinghuis in Chicago. En toen ging
de bal aan het rollen. De reacties waren overweldigend en de zoektocht naar Vivian Maier begon.
Maloof achterhaalde haar identiteit pas na haar dood.
John Maloof en een kunstverzamelaar uit Chicago, Jeffrey Goldstein, bezitten veel van Vivian Maiers
werk en proberen nu haar biografie samen te stellen. Ondertussen maakte John Maloof samen met
documentairemaker Charlie Siskel een documentaire ‘Finding Vivian Maier’ over de zoektocht naar de
fotografe.
De ontdekking van een fotografe
Voor de tentoonstelling Vivian Maier. De ontdekking van een fotografe werd uit het ruime archief van
ongeveer 150 000 negatieven, 3 000 prints en 2 000 filmrollen een selectie gemaakt. In de
middeleeuwse refter van de Sint-Pietersabdij toont Historische Huizen Gent 120 gelatine zilver prints
en ook enkele kleurenfoto’s uit originele negatieven en dia’s. Ook enkele super 8 mm films die Maier
maakte in de jaren 1960 en ‘70 worden vertoond. Ze liet ook honderden zelfportretten na, reflecties
van zichzelf in spiegels of etalages of via schaduwen op de grond of muur. Ze vroeg ook anderen om
foto’s van haar te nemen. Enkele daarvan worden ook tentoongesteld. De selectie werd gemaakt door
DiChroma i.s.m. met John Maloof en de Howard Greenberg Gallery in New York.
Dit is maar een topje van de ijsberg. Er resten nog honderden niet ontwikkelde filmpjes en de foto’s
zijn lang nog niet allemaal gedigitaliseerd of gescand. De BBC maakte in 2013 een interessante
documentaire ‘Vivian Maier, Who took Nanny’s pictures ?’ die tijdens de tentoonstelling gratis te zien
is.
Biografie
1926 Vivian Maier wordt op 1 februari in New York geboren.
Haar vader is van Oostenrijks-Hongaarse afkomst, haar moeder is een Franse uit de Alpen.
1930 Haar vader verlaat het gezin. Vivian Maier en haar moeder delen een appartement met de
fotografe Jeanne Bertrand, een bekroonde portretfotografe.
1932 Moeder en dochter vertrekken naar Frankrijk en vestigen zich in Saint-Bonnet-en-Champsaur in
de Hautes-Alpes.
1938 Terugkeer naar New York.
1950 Vivian Maier keert terug naar Frankrijk om een erfenis van haar groottante in ontvangst te
nemen. Met dat geld kan ze haar reizen financieren. Ze maakt heel wat landschappen en portretten
van inwoners uit de vallei van Champsaur met fototoestellen met vaste of uitvouwbare lens.
1951 Ze reist naar Cuba, Canada en Californië. Om in haar levensonderhoud te voorzien werkt ze
voortaan als gouvernante.
Omstreeks 1952 Maier schaft zich haar allereerste Rolleiflex aan. Ze heeft belangstelling voor het
alledaagse leven in New York. Ze maakt portretten van de kinderen die zij onder haar hoede heeft,
maar ook van onbekenden en enkele beroemdheden.
1955 Maier gaat in Los Angeles werken.
1956 Ze vestigt zich definitief in Chicago en treedt onder meer in dienst bij de familie Gensburg. Ze zal
zeventien jaar voor hen werken. Bij hen beschikt ze over een eigen badkamer, waar ze een
laboratorium inricht.
1959-1960 Vivian Maier maakt een wereldreis. Ze gaat onder meer naar de Filippijnen, Azië, Indië,
Jemen, het Nabije-Oosten, Zuid-Europa. Ze reist voor de laatste maal naar Frankrijk.
1970-1980 Ze maakt kleurenfoto’s met een Leica en draait filmsequenties in 8 mm en 16 mm. Ze
maakt haar laatste foto’s.
1990-2000 Ze geeft haar indrukwekkende verzameling boeken, krantenknipsels, films en afdrukken in
bewaring in een meubelopslagplaats. Het geheel wordt enkele jaren later in beslag genomen om de
onbetaalde huurgelden te vereffenen. Ze is nagenoeg werkloos en beschikt over beperkte
bestaansmiddelen. De familie Gensburg huurt een appartement om haar te huisvesten.
2009 Vivian Maier overlijdt in Chicago op 21 april.
PRAKTISCHE INFO
De tentoonstelling is te bezoeken van vrijdag 27 juni tot en met zondag 17 augustus 2014, in de Refter
van de Sint-Pietersabdij.
Tarieven
individuele bezoeker € 6 / reductietarief € 4,5 / - 26 jaar € 2 / - 18 jaar gratis
Combiticket Vivian Maier. De ontdekking van een fotografe en World Press Photo: individuele
bezoeker € 9 / reductietarief € 7
In de museumshop van de Sint-Pietersabdij zal het boek Vivian Maier, Street Photographer,
reeds uitgegeven door PowerHouse Books, verkocht worden aan € 39,90 euro.
Contact Pers
Fabienne Gros
T +32 (0)9 243 97 52 / +32 (0)476 86 34 53
E [email protected]
Contact Historische Huizen Gent
Sint-Pietersabdij
Sint-Pietersplein 9, 9000 Gent
T +32 (0)9 243 97 30
E [email protected]
www.sintpietersabdijgent.be / www.gravensteengent.be
Volg ons op
sintpietersabdijgent / @historischehuiz
Bevoegd:
Annelies Storms
Schepen van Cultuur, Toerisme en Evenementen Stad Gent
Stadhuis
Botermarkt 1
9000 Gent
T 09 266 51 40
E [email protected]