Wegwijs in afasie (LOGO-501)

Wegwijs in afasie
Uw naaste is opgenomen in Gelre ziekenhuizen omdat hij getroffen is door een
beschadiging in de hersenen waardoor zijn communicatie is aangetast. Dit heet afasie.
In deze brochure kunt u lezen wat afasie is, wat u kunt verwachten en wat u kunt doen.
Daar waar hij staat kan ook zij gelezen worden.
Wat is afasie?
Afasie is een taalstoornis, die wordt veroorzaakt door een neurologische aandoening in
de hersenen. De patiënt heeft in meer of mindere mate moeilijkheden met het spreken,
het schrijven, en met het begrijpen van de gesproken en geschreven taal.
Voor wie is deze folder?
Deze folder is bedoeld voor de naaste omgeving van de patiënt. Het is voor de patiënt
een verschrikkelijke gewaarwording, dat hij niet meer kan zeggen wat hij wil en dat hij
de mensen om hem heen vaak slecht of niet begrijpt. Vele afasiepatiënten hebben ook
nog het gevoel dat de omgeving niet begrijpt wat er met hen aan de hand is. Daarom is
het belangrijk dat u iets meer weet over afasie. U kunt de patiënt dan beter begrijpen en
daardoor ook beter helpen. Het is een grote steun voor hem wanneer hij weet dat u
begrip heeft voor zijn situatie.
Welke moeilijkheden kunnen optreden bij mensen
met afasie?
Het spreken
De patiënt kan niet goed meer onder woorden brengen wat hij zeggen wil. Soms zegt hij
alleen nog maar een paar klanken of woorden. Vaak is hij veel gewone woorden, die wij
in een gesprek gebruiken, kwijt en zegt hij in plaats daarvan verkeerde woorden of
woorden die niets betekenen.
Andere patiënten praten veel en onsamenhangend, zodat we vaak niet kunnen
achterhalen wat ze proberen te vertellen. Datgene wat de patiënt zegt kan ons aan
wartaal doen denken. Dit komt echter door de stoornis in zijn spreken en het betekent
niet dat de patiënt zijn verstand heeft verloren!
Het begrijpen van gesproken taal
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Sommige patiënten kunnen het begrip voor taal grotendeels verloren hebben. Zij
begrijpen dan weinig van wat u tegen hen zegt. U spreekt als het ware een vreemde taal
voor hen.
Logopedie | LOGO-501 | versie 3 | pagina 1/4
Het lezen
Het begrijpen van geschreven taal is vaak gestoord. Voor sommige patiënten zijn de
letters van het alfabet nietszeggende tekens geworden. Andere patiënten kunnen alleen
losse woordjes lezen. Het kan ook gebeuren dat een patiënt een zin voorleest, maar niet
goed begrijpt wat hij gelezen heeft.
Het schrijven
Het schrijven is meestal ook verstoord. De patiënt weet soms niet meer hoe hij de letters
moet vormen of hij maakt dezelfde fouten als bij het spreken zoals bijvoorbeeld woorden
omdraaien, verkeerde woorden schrijven enz.
Meestal zijn alle vier bovengenoemde vaardigheden in meer of mindere mate gestoord.
Andere stoornissen die kunnen optreden
Verschillende andere stoornissen die bij afasiepatiënten kunnen optreden zijn:
Dysfagie
Dit is een slikstoornis. Deze stoornis kan een gevolg zijn van een neurologische
aandoening in de hersenen. Hierdoor kan de patiënt moeite hebben met afhappen,
kauwen en slikken. Er bestaat dan een risico dat de patiënt zich verslikt.
Dysarthrie
Dit is een spraakstoornis door verminderd functioneren (beweging en gevoel) van
mondhoek, lippen, tong en/ of huig. Kauwen en slikken kunnen daardoor ook moeilijk
verlopen. Dit kan dan ook onder andere problemen geven bij het innemen van
medicijnen, eten, drinken en inhouden van een kunstgebit.
Verbale apraxie
Dit is een articulatiestoornis waarbij de patiënt moeite heeft met het bewust aansturen
van de spieren die bij de uitspraak van klanken en woorden betrokken zijn.
Mondapraxie
Dit is een stoornis in de aansturing van de tong-, lip- en mondspieren. De patiënt kan de
mondbewegingen niet of met moeite bewust uitvoeren. Opdrachten zoals ‘steek je tong
eens uit’ worden niet of verkeerd uitgevoerd.
Hemianopsie
Dit is een beperking van één gezichtsveld, meestal het rechter gezichtsveld. Deze
beperking houdt in dat de patiënt dan rechts een deel niet ziet. De patiënt moet geleerd
worden het hoofd naar rechts te bewegen wanneer hij daar iets moet zien of pakken.
Halfzijdige verlamming (hemiplegie of- parese)
Dit betekent dat het rechter- of linkerdeel van het lichaam verlamd of verzwakt is.
Bij een afasiepatiënt is dit meestal de rechter lichaamshelft.
Logopedie | LOGO-501 | versie 3 | pagina 2/4
Centrale facialisparese
Dat is een gedeeltelijke aangezichtsverlamming van het linker of rechter onderste kwart
van het gezicht veroorzaakt door een hersenletsel. De patiënt kan hierdoor minder tot
geen gevoel in dit gedeelte van het gezicht hebben.
Een afasiepatiënt is vaak overgevoelig en gauw in de war. Hij huilt en lacht gemakkelijk
en raakt snel opgewonden. Sommige patiënten voelen zich eenzaam en verdrietig, omdat
zij beseffen dat zij het contact met de mensen om zich heen kwijtgeraakt zijn. Als gevolg
hiervan trekken zij zich vaak in zichzelf terug en hebben het gevoel dat ze niets meer
kunnen en dat ze voor een ander niets meer betekenen.
Hoe kunt u het beste helpen?









Probeert u zich in te leven in de moeilijkheden van de patiënt: wees geduldig en geef
hem de tijd zich uit de uiten.
Wanneer de patiënt pas een afasie heeft en nog erg ziek in een ziekenhuis ligt, is het
beter om in het bijzijn van de patiënt niet met anderen over zijn ziekte te praten.
Ook al is hij ziek en suf en lijkt het begrijpen van de taal gestoord, dan is het toch
nog mogelijk dat hij meer opvangt van gesprekken over hem dan wij wel denken.
Ga niet een kinderlijk toontje tegen de patiënt aanslaan, maar benader hem zoals u
iedere andere volwassene benadert en zoals u hem voor zijn ziekte aansprak.
Maak oogcontact, spreek rustig en duidelijk in korte, eenvoudige zinnen.
Beklemtoon de belangrijkste woorden: spreek dus niet te hard, de patiënt is niet
doof. Kijk of de patiënt u begrepen heeft. Zo niet, probeer het dan op een andere
manier te zeggen en maak eventueel gebruik van ondersteunende gebaren.
Verander niet te snel van gespreksonderwerp, want het kost de patiënt moeite en
meer tijd om over te schakelen.
Wanneer de patiënt steeds hetzelfde woord blijft herhalen, leidt dan zijn aandacht
hiervan af. Dikwijls kan hij later dan weer normaal verder gaan of een goed
antwoord geven.
Wanneer de patiënt opgewonden of wanhopig raakt, wanneer hij krampachtig iets
probeert te zeggen terwijl dit niet lukt, probeer hem dan rustiger te krijgen. Een
ontspannen en prettige sfeer vergemakkelijkt het spreken.
Vat samen wat de patiënt gezegd heeft. Zo kunt u controleren of u het goed heeft
begrepen. Begrijpt u het niet? Zeg dit dan eerlijk.
Baken het onderwerp af door gerichte vragen te stellen (desnoods waar hij alleen ja
of nee op kan antwoorden). Bedenk wel dat ja/ nee soms ook door de patiënt
verwisseld kan worden.
Vragen?
Patiënteninformatie wordt
met de grootste zorg
samengesteld. Het betreft
algemene informatie.
U kunt aan deze uitgave
geen rechten ontlenen.
© Gelre ziekenhuizen
www.gelreziekenhuizen.nl
Heeft u nog vragen over de spraak of de communicatie? Dan kunt u altijd terecht bij een
van de logopedisten in Gelre ziekenhuizen voor gepast advies.
Logopedie Gelre ziekenhuizen Apeldoorn Logopedie Gelre ziekenhuizen Zutphen
 maandag t/m vrijdag
 maandag t/m vrijdag
 8.45 – 9.15 uur
 8.30 – 12.00 uur
 tel: 055 – 581 83 91
 tel: 0575 – 592 265
Logopedie | LOGO-501 | versie 3 | pagina 3/4
Afasie
Hij kon niet achteloos voor het vensterglas staan
om naar de overkant der straat te kijken;
vaak vroeg hij zich wel af of hij ooit zou bereiken
om zonder aarzeling naar buiten toe te gaan.
Dan troostte hij zich maar en leefde met de waan
dat eens zijn angsten van hem zouden wijken;
hij kon niet achteloos voor het vensterglas gaan staan
om naar de overkant der straat te kijken.
Hij waande zich een schip dat stuurloos slechts kan deinen
of wrakhout naast het schip, bestaand uit louter knoest,
met jaarringen die tekenden hun niet te wissen lijnen
rond ogen en rond mond, die nooit konden verdwijnen,
hij kon nooit achteloos voor het vensterglas gaan staan.
Jacques Ringel
Rondeel
Logopedie | LOGO-501 | versie 3 | pagina 4/4