Het HemAtoLogiscH bLoedonderzoek

DANS
Laboratoriumdiagnostiek in de praktijk
Het hematologisch bloedonderzoek
Het klinisch chemisch bloedonderzoek houdt zich bezig met het bepalen van de
concentraties van allerlei stoffen in het bloedplasma. Het bloedplasma is het waterige
deel van het bloed. Naast plasma bestaat bloed uit cellen, de bloedcellen. Het
onderzoek van de bloedcellen wordt het hematologisch bloedonderzoek genoemd.
In het bloed komen verschillende soorten bloedcellen voor. Het meest voorkomende
type is dat van de rode bloedcel, oftewel de erytrocyt. Erytrocyten zijn verantwoordelijk
voor het transport van zuurstof van de longen naar de verschillende weefsels in
het lichaam.In de rode bloedcellen is het de stof hemoglobine die zorgt voor het
zuurstoftransport. Een tekort aan rode bloedcellen wordt bloedarmoede of anemie
genoemd.
Cris van der Meiden
Dierenarts
Eerste Veterinaire
Bloedbank Nederland
Nijverdal, Nederland
[email protected]
Bloedarmoede
Er zijn verschillende manieren om te bepalen of een dier anemie heeft. Een veel
gebruikte is de hematocriet. Deze wordt bepaald door bloed in een dun buisje, een
zogenaamde hematocrietcapillair, te centrifugeren. Onder in de capillair verzamelen
zich de bloedcellen en bovenin is het bloedplasma te zien. De hematocriet, meestal
afgekort als de Ht, is de hoogte van de totale kolom gedeeld door de hoogte van de
kolom met bloedcellen.
Veel moderne hematologie-analyzers kunnen het aantal erytrocyten nauwkeurig
tellen. Dit getal wordt de RBC (Red Bloodcell Count) genoemd. Een derde manier om
te bepalen of er sprake is van anemie is het meten van de concentratie hemoglobine,
meestal afgekort tot Hb. Ht, RBC en Hb zijn dus drie verschillende methodes om te
bepalen of er sprake is van bloedarmoede.
Witte bloedcellen
Voorbeeld van een uitstrijkje. Een lymfocyt en een neutrofiele granulocyt tussen de
rode bloedcellen.
Abstracts | European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2015
Bloedplaatjes
Tenslotte vinden we in het bloed nog de bloedplaatjes oftewel de trombocyten.
Trombocyten spelen een belangrijke rol bij de bloedstolling. Het aantal wordt afgekort
als PLT, dat staat voor het Engelse woord (bloed)plaatje.
Bloedafname voor hematologisch bloedonderzoek
Voor hematologisch bloedonderzoek is EDTA-bloed nodig. Heparinebloed is ongeschikt
voor hematologisch onderzoek. Het is van groot belang om er voor te zorgen dat de
cellen niet beschadigd raken. Gebruik een niet te dunne naald, zuig rustig aan en meng
het monster direct na afname goed met de EDTA. Bloedmonsters die hematologisch
onderzocht moeten worden kunnen niet lang bewaard worden. Tijdens de bewaring
zullen de cellen veranderingen ondergaan die te maken hebben met grootte, aantal
en uiterlijk. Hematologisch onderzoek dient om die reden bij voorkeur op de dag van
afname te worden gedaan. Bloeduitstrijkjes zijn wél goed houdbaar. Maak daarom
direct na afname een uitstrijkje van het bloed. Het uiterlijk van de cellen is hierdoor ook
dagen later nog goed te beoordelen. Monsters voor hematologisch onderzoek moeten
bewaard worden in de koelkast. Let op dat het monster niet bevriest. Dit zal de cellen
onherstelbaar beschadigen en onderzoek zinloos maken.
De hematologie-analyzer
Voorbeeld van een moderne hematologie-analyzer voor gebruik in de
dierenartsenpraktijk.
Het uitstrijkje
Bloeduitstrijkjes worden gemaakt door een druppel bloed op een voorwerpglaasje te
brengen. Vervolgens wordt de druppel met een tweede voorwerpglas uitgestreken.
Na uitstrijken dient een zogenaamde vlamvorm te zien zijn. Hierin is een gebied
aanwezig waarin de cellen niet over elkaar heen liggen. Hier kunnen de bloedcellen
goed beoordeeld worden. Het maken van een goed uitstrijkje is in het begin best lastig,
en vraagt nogal wat oefening. Voor het betrouwbaar beoordelen is een goed uitstrijkje
echter van essentieel belang.
Na uitstrijken en drogen aan de lucht kan het uitstrijkje verstuurd worden naar het
laboratorium. Voor het zelf beoordelen dient het uitstrijkje eerst gekleurd te worden.
www.voorjaarsdagen.eu
DANS
Laboratoriumdiagnostiek in de praktijk
Volg hiervoor nauwkeurig de procedure die voor de betreffende kleurstof geldt. Een in
de praktijk veel gebruikte kleuring is de Hemacolor® van Merck.
Bloedgroepen
Bloedgroepen zijn structuren aan het oppervlak van de rode bloedcellen die bij
sommige dieren wel, en bij andere niet voorkomen. Als een hond of kat de structuur
heeft, wordt dat ‘positief’ genoemd. Het ontbreken van een bepaalde bloedgroep heet
‘negatief’. Het belangrijkste bloedgroepsysteem bij de hond is DEA 1.1 (Dog Erythrocyte
Antigen 1.1). Een hond die de bloedgroep draagt wordt dus DEA 1.1 positief genoemd.
Bij katten kennen we het A en B bloedgroepsysteem. Een kat heeft, óf de bloedgroep A,
óf bloedgroep B. Het ontbreken van zowel A als B (bloedgroep O) komt niet voor. Een
heel enkele keer heeft een kat zowel de bloedgroep A als B (bloedgroep AB).
Bloedgroeptesten
In geval van een bloedtransfusie is het van belang om de bloedgroep te bepalen.
Er bestaan enkele bloedgroeptesten die eenvoudig in de praktijk gedaan kunnen
worden. Een betrouwbare test is de Alvedia® bloedgroeptest voor hond en kat (Alvedia
diagnostics, 69760 Limonest, France).
Abstracts | European Veterinary Conference Voorjaarsdagen 2015
www.voorjaarsdagen.eu