mca.nl Voedingsvezelverrijkt dieet voor uw kind

Voedingsvezelverrijkt
dieet voor uw kind
Afdeling dietetiek
mca.nl
Inhoudsopgave
Hoe werkt de spijsvertering? 3
Wat is obstipatie? 4
Welke klachten ontstaan er bij obstipatie? 4
Wat zijn vezels? 4
Voorbeelddagmenu met voldoende vezels 4
Vezelrijke voedingsmiddelen 6
Voldoende drinken 6
Voldoende bewegen 7
Algemene adviezen
7
Meer informatie 8
Vezeltest
8
Notities
10
2
Deze brochure is bedoeld voor kinderen met verstopping (obstipatie). Obstipatie
komt vrij veel voor bij kinderen. Vaak is er geen speciale oorzaak aan te wijzen en
gaan de klachten naar verloop van tijd weer over. Vezelverrijkte voeding en een ruime
hoeveelheid vocht kunnen de obstipatieklachten verminderen. Helaas helpt alleen
een vezelverrijkte voeding niet altijd. Regelmatig blijkt ook medicatie noodzakelijk.
In deze brochure leest u meer over obstipatie bij kinderen en met name de rol van
voedingsvezels bij dit probleem.
Hoe werkt de spijsvertering?
De spijsvertering begint al in de mond.
Het voedsel wordt hier fijngekauwd
en vermengd met speeksel. In het
speeksel zitten stoffen (enzymen) die het
voedsel helpen verteren. Het voedsel
gaat vervolgens razendsnel door de
slokdarm en komt dan via een ‘poortje’
in de maag terecht. Dit poortje zorgt
ervoor dat er geen voedsel meer in de
slokdarm terugstroomt. In de maag
wordt het voedsel fijngemaald en komt
er tegelijkertijd zuur maagsap bij om het
voor te bereiden op de vertering in de
dunne darm. Na ongeveer drie uur gaat
het mengsel ook weer via een poortje
naar het begin van de dunne darm.
toegevoegd. Hier worden belangrijke
voedingstoffen via de darmwand
Aan het begin van de dunne darm worden
opgenomen in het bloed.
voor de vertering in de dunne darm
Het restant, een dunne brij, gaat
spijsverteringssappen aan het voedsel
vervolgens naar de dikke darm.
3
Voedingsvezelverrijkt dieet
voor uw kind
In de dikke darm worden zout en vocht
Wat zijn vezels?
aan de dunne brij onttrokken waardoor
de brij dikker wordt en uiteindelijk als
Voedingsvezels zijn onverteerbare stoffen
ontlasting het lichaam uitkomt.
die voorkomen in plantaardige producten.
Bij het bewerken van voedingsmiddelen,
zoals het malen van graan tot bloem en
Wat is obstipatie?
het pellen van rijst, worden de meeste
vezels verwijderd. Witbrood en witte
We spreken van obstipatie als een kind
rijst bevatten daarom minder vezels dan
minder dan drie keer in de week poept
bruinbrood en zilvervliesrijst. Onbewerkte
of als het vanwege harde en droge
producten zoals volkorenbrood, groente,
ontlasting veel moeite heeft met poepen.
fruit en aardappelen hebben dus de
Obstipatie ontstaat wanneer de ontlasting
voorkeur. Vezels hebben de positieve
in de dikke darm blijft steken. De dikke
eigenschap vocht vast te houden,
darm neemt vocht op uit de ontlasting
waardoor de ontlasting smeuïger wordt.
waardoor de ontlasting droger en harder
Harde ontlasting wordt daardoor zachter
wordt. Hoe langer de ontlasting in de
en soepeler terwijl dunne ontlasting
dikke darm blijft, hoe harder deze wordt.
juist indikt. Vezelrijke voeding wordt
daarom geadviseerd bij zowel diarree als
obstipatie.
Welke klachten ontstaan bij obstipatie?
De klachten zijn zeer uiteenlopend.
Voorbeelddagmenu met voldoende
Misschien herkent u één of juist alle
vezels
klachten: niet kunnen poepen of met
moeite één of twee keer per week harde
Hiernaast vindt u een voorbeelddagmenu
ontlasting produceren, wat erg pijnlijk
van een gezonde voeding voor kinderen
kan zijn. Soms komt de ontlasting slechts
van verschillende leeftijden. Deze
een keer in de tien dagen. Het kan zijn dat
voeding bevat voldoende vezels en
een kind minder eetlust heeft en af en toe
andere voedingstoffen (eiwitten, vetten,
poepvegen in de broek heeft.
koolhydraten, vitaminen en mineralen).
4
1 - 3 jaar
4 - 8 jaar
9 - 13 jaar
14 - 18 jaar
50-100 gram
1-2 opschep­
lepels
150 gram
1½ stuk
2-3 sneetjes
100-150 gram
2-3 opschep­
lepels
150 gram
1½ stuk
3-4 sneetjes
150-200 gram
3-4 opschep­
lepels
200 gram
2 stuks
4-5 sneetjes
200 gram
4 opschep-­
lepels
200 gram
2 stuks
6-7 sneetjes
aardappels, rijst,
50-100 gram
pasta, peulvruchten 1-2 aardappels/
opschep­lepels
100-150 gram
2-3 aardappels/
opschep­lepels
150-200 gram
3-4 aardappels/
opschep­lepels
melk­(producten)
300 ml
400 ml
600 ml
200-250
gram
4-5 aardappels/
opschep­lepels
600 ml
kaas
½ plak
10 gram
50-60 gram
½ plak
10 gram
60-80 gram
1 plak
20 gram
80-100 gram
1 plak
20 gram
100-125 gram
10-15 gram
5 gram/sneetje
15-20 gram
5 gram/sneetje
20-25 gram
5 gram/sneetje
15 g
1 eetlepel
15 g
1 eetlepel
15 g
1 eetlepel
30-35 gram
5 gram/
sneetje
15 g
1 eetlepel
¾ liter =
4 grote bekers
1 liter =
5 grote bekers
1-1½ liter =
5-7 grote bekers
1-1½ liter =
5-7 grote bekers
groente
fruit
brood
vlees(waren), vis,
kip, eieren, vleesvervangers
halvarine/
margarine
bak-, braad-, en
frituurproducten,
olie
dranken
(inclusief melk)
Bron: Voedingscentrum
5
Voedingsvezelverrijkt dieet
voor uw kind
Vezelrijke voedingsmiddelen
Voldoende drinken
Voorbeelden van vezelrijke
Zorg dat uw kind voldoende drinkt.
voedingsmiddelen zijn:
Vezels trekken namelijk vocht aan en
• volkorenbrood, roggebrood,
houden zo de ontlasting smeuïg. De juiste
bruinbrood, krenten- en rozijnenbrood
hoeveelheid vocht is afhankelijk van de
en mueslibrood;
leeftijd van uw kind.
• volkoren ontbijtproducten: havermout,
muesli, Brinta;
• volkorenbiscuits, volkorenbeschuit en
ontbijtkoek;
• aardappelen, zilvervliesrijst en
Zie hiervoor de tabel op blz. 5. Bij warm
weer en koorts zweet uw kind meer dan
normaal.
U kunt in die situaties dan ook het beste
extra vocht geven.
volkorenpasta;
• peulvruchten: bruine bonen, witte
bonen, kapucijners, groene erwten,
linzen, sojabonen;
Adviezen voor voldoende vochtgebruik:
• gebruik een leuk (dubbelwandig) glas
of een grappige beker;
• alle soorten groenten en rauwkost;
• probeer eens een rietje;
• alle soorten vers fruit;
• een ijsklontje door het drinken kan
• gedroogde vruchten zoals: krenten,
rozijnen, pruimen, abrikozen en vijgen;
• noten en pinda’s.
spannend zijn en geeft zelfs wat extra
vocht;
• drinken kan ingevroren worden tot een
waterijsje;
Met behulp van de vezeltest (zie blz. 8)
kunt u berekenen of uw kind voldoende
vezels binnenkrijgt.
• kinderthee of thee met een smaakje
proberen;
• zet een fles met ¾ van de aanbevolen
hoeveelheid vocht aan water in de
koelkast, neem op vaste tijden er een
glas uit. Aan het eind van de dag moet
de fles leeg zijn.
De overige hoeveelheid vocht wordt bij
de hoofdmaaltijden gebruikt.
6
Tip: Vul een fles aan het begin van de dag
Algemene adviezen
met de aanbevolen hoeveelheid vocht
aan water. Iedere keer wanneer er wat
Naast de adviezen over vezelverrijkte
gedronken is mag die hoeveelheid uit de
voeding, vocht en bewegen, vindt u hier
fles geschonken worden. Aan het eind van
algemene tips die de obstipatieklachten
de dag is de fles water leeg.
kunnen verminderen.
Zorg ervoor dat uw kind niet teveel
• Sla het ontbijt niet over. Het ontbijt is
suikerhoudende dranken (frisdrank,
heel belangrijk. Een vezelrijk ontbijt
vruchtensap, yokidrink) drinkt. Deze
zorgt ervoor dat de werking van de
dranken nemen de honger weg,
darmen op gang komt en de darmen in
waardoor uw kind minder trek heeft in de
beweging blijven.
maaltijden.
• Zorg voor voldoende vet, dit kan
een positieve invloed op een
goede stoelgang hebben. Zie voor
Voldoende bewegen
hoeveelheden de tabel op blz 5.
• Laat uw kind rustig eten en goed
Regelmatig bewegen is noodzakelijk voor
een goede darmwerking. Als een kind
te weinig beweegt, beweegt de darm
ook minder. Hierdoor blijft de ontlasting
kauwen.
• Neem voldoende rust en ontspanning
tijdens het eten.
• Probiotica zijn nuttige bacteriën die
langer in de darm dan noodzakelijk en kan
een gunstig effect op de darmwerking
verstopping ontstaan. Uw kind heeft elke
lijken te hebben. Er is echter nog meer
dag minimaal 60 minuten aan beweging
wetenschappelijk onderzoek nodig om
nodig. Het gaat hierbij om gewone,
dagelijkse beweging als: fietsen naar
dit te bewijzen.
• Gebruik geen vezeltabletten, deze
school, wandelen met de hond, skeeleren
zijn duur en bevatten naar verhouding
en actief spelen. U kunt ook samen met
weinig vezels.
uw kind bewegen. Kijk hiervoor eens op
de website van het Nederlands Instituut
• Gebruik geen laxeermiddelen zonder
medeweten van de arts.
voor Sport en Bewegen www.nisb.nl.
7
Voedingsvezelverrijkt dieet
voor uw kind
Meer informatie
Vezeltest
Hoe kunt u uw diëtist bereiken?
Met de onderstaande getallen kunt
Met vragen en/of voor het maken van
u kijken of uw kind voldoende vezels
een afspraak kunt u telefonisch contact
binnenkrijgt.
opnemen met de afdeling diëtetiek.
Dat kan op werkdagen tussen 9.00 en
Leeftijd Behoefte aan
voedingsvezels per dag
12.00 uur, telefoon (072) 548 35 52.
Op andere tijden kunt u een bericht
0 - 1 jaar geleidelijke introductie tot
inspreken op het antwoordapparaat.
maximaal 15 gram
Spreek uw naam, geboortedatum van uw
1 - 3 jaar 15 gram
kind en telefoonnummer duidelijk in. We
4 - 8 jaar 20* - 25 gram
bellen u dan terug. U kunt uw vraag ook
9 - 13 jaar 25* - 30 gram
mailen naar dië[email protected].
14-18 jaar 30* - 40 gram
* voor meisjes
Diëtist: . .....................................................................................
Bekijk goed de verpakkingen want
Datum: . ....................................................................................
tegenwoordig staat er vaak het
vezelgehalte op de verpakking van allerlei
Websites
www.mlds.nl
www.poepie.info
www.spijsverterings.info
www.vezeltest.nl
www.voedingscentrum.nl
8
voedingsmiddelen vermeld.
Brood en graanproducten
gram vezel
1 snee volkorenbrood 2
Warme maaltijd
gram vezel
1 kleine aardappel (50 g) 2
1 snee witbrood 1
1 opscheplepel pasta (50 g) 0
1 snee roggebrood donker 4
1 opscheplepel volkoren pasta (50 g) 2
1 snee roggebrood licht 2
1 opscheplepel witte rijst (55 g) 0
1 krentenbol 2
1 opscheplepel zilvervliesrijst (55 g) 1 snee volkoren krentenbrood 3
1 groentelepel groenten (50 g) 1
1 knäckebröd vezelrijk 2
1 groentelepel peulvruchten (60 g) 7
1
1 kop erwten- bonensoep (250 ml) 10
1 knäckebröd 1 beschuit 0
½ paprika 1
1
1 volkoren beschuit 1
¼ komkommer 1
1 plak ontbijtkoek 1
2 a 3 wortels 2
1 schaaltje sla 1
1 tomaat 1
Ontbijtproducten
1 portie rijstebloem 0
1 portie (5 eetlepels) Brinta 3
Tussendoortjes
1 portie (5 eetlepels) Bambix 2
1 peer 3
1 portie (8 eetlepels) cornflakes 1
1 sinaasappel 2
1 portie (3 eetlepels) muesli/cruesli 2
1 kiwi 2
1 portie havermout 1
1 banaan 3
Bron = Eettabel 2011 Voedingscentrum
1 appel met/zonder schil 3
1 schaaltje bessen 8
1 schaaltje bramen 4
1 schaaltje frambozen 3
4 gedroogde abrikozen 2
4 gedroogde pruimen 4
2 gedroogde vijgen 8
1 eetlepel pinda’s, noten 2
1 volkoren biscuitje 1
1 mueslireep 1
1 doosje rozijnen 2
1 tussendoorkoek bv Evergreen 1
9
Voedingsvezelverrijkt dieet
voor uw kind
Notities
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
10
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
..............................................................................................................................................................................................................................
Colofon
Redactie: afdeling diëtetiek
afdeling communicatie
Vormgeving: beeldgroep MCA
Oplage:
100 / 2e druk
Druk: Ricoh
Artikelnr: 120625 / 2012.10
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van het MCA van toepassing,
zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting.
11
Medisch Centrum Alkmaar
Wilhelminalaan 12
1815 JD Alkmaar
T (072) 548 44 44
mca.nl