studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk Dag No. Stof Klassikaal Theorie, zie ook opmerkingen : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Natuurkunde 1,2 - 5 Opg. 1-5 Opmerkingen De drie wetten van Newton: Newton I: Newton II: Kevertjes en vrachtwagens Wo 22 aug 34 1. FopA 0 vvanA constant, evt. = 0 Newton III: FopA mvanA avanA (wet van de traagheid); (F = m∙a); FAopB FBopA (actie is min reactie). Deze drie wetten gelden altijd, voor elk voorwerp, alle krachten, massa’s en versnellingen. Ook op elk tijdstip van bijvoorbeeld een botsing of van twee elkaar duwende voorwerpen. Bij elke kracht is een reactiekracht aan te wijzen. ad Newton I: belangrijkste toepassing: als voorwerp in rust is (v = 0), is de som der krachten nul. N2.1 §1.1 ad Newton I en II: FopA is de resultante kracht op A, dus alle krachten op A vectorieel opgeteld. Newton I volgt uit Newton II. bij Newton III: deze krachten heffen elkaar nooit op, de één werkt op A, de ander op B. Als A en B echter gekoppeld worden tot C, zijn het inwendige krachten geworden die beide op C werken en elkaar wel kunnen opheffen. (zie §1.3). 6-10 Normaalkracht: altijd loodrecht op het oppervlak dat de kracht uitoefent. Wrijvingskracht: altijd langs het contactoppervlak. 12-16 Practicum hellend vlak: Goed uitwerken, verslag maken, inleveren: week 36, handelingsdossier. vb a-f Practicum gemist? Inschrijven Z-uur + practicumbriefje inleveren. Als je de krachten in een bepaalde situatie wilt tekenen, let dan op het volgende: 1. Bij elke kracht hoort een reactiekracht (even groot, tegengesteld), zorg dat je die kunt aangeven. Let op: Fz op voorwerp heeft steeds als tegenhanger - Fz op aarde. 2. Per voorwerp geldt: indien in rust, dan som der krachten nul (alle krachten op voorwerp heffen elkaar op). Do 23 aug 2. §1.2 Ma 27 aug 3. §1.3 35 Vervolg k’s en vw’s Practicum hellend vlak vb 0 Voorbeelden H1 §§1-3: 0. boek op tafel en boek op tafel op vloer; a. stilliggen op hellend vlak; b. ladder tegen muur; c. gewichten aan katrol, statisch; en d. dynamisch; e. slee getrokken onder hoek met constante snelheid; f. duwende en trekkende karretjes met en zonder luchtwrijving. Uitleg zie opm. 21-23 18 20 TWEEMAAL HET VERBAND TUSSEN SNELHEID EN KRACHT: 24-25 dv vb a. F ma m 1. , dus kracht evenredig met verandering van de snelheid (dynamisch model dt bij wiskunde)! De formule kun je ook schrijven als: stoot uitgeoefend door kracht Wo 29 aug 4. F gedurende tijdje F dt m dv hierin is: F dt de dt ; m dv d (m v) dp de verandering van impuls. Dus: Stoot = impulsverandering. “als je op een massa m gedurende bepaalde tijd dt een kracht F uitoefent, een stoot Fdt dus, geeft dat een impuls- (mv) en dus en snelheids (v) verandering” §1.4 2. W F s ( 12 mv ) , de wet van arbeid en kinetische energie: “Als een voorwerp 2 waarop een kracht F werkt, beweegt over weg s, neemt de kinetische energie van dit voorwerp toe met het product van F en s.” . N.B.: 1 en 2 zijn door differentiëren of integreren uit elkaar af te leiden. VOORBEELDEN §1.4: a. katapult (F, t)-diagram (1.28 p 29); b. vrij vallend lichaam; c. autogordels (s verlengen bij gelijke energieverandering betekent kleinere F). 1 studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk Dag No. Stof Klassikaal Demo luchtkussenbaan Expl. 1 2; Bots 1 2a 4 : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Natuurkunde 1,2 - 5 Opg. Opmerkingen 27 29- De Wet van Behoud van Impuls is net zo hard als de de wet van behoud van energie (en impulsmoment, 31 pariteit en lading) Bots. Bij bijv. botsingen en explosies blijft som van impulsen gelijk. Twee extreme gevallen: 2b 3a 1. volkomen elastisch: kinetische energie behouden, geen omzetting in warmte of vervorming; 3b 2. volkomen inelastisch: beide voorwerpen gaan samen verder, dus gelijke eindsnelheid. 2m Botst elastisch/inelastisch op 3m met snelheid v. Eindsnelheden? Do 30 aug 5. VOORBEELDEN §1.5: §1.5 Expl. 1. m en m loslaten; Expl. 2. m en 2m loslaten; Bots. 1. m met v op m; Bots. 2a. 2m met v op m; Bots. 2b. m met v op 2m; Bots. 3a. 2m op 3m elastisch: eindsnelheden? Bots. 3b. 2m op 3m inelastisch: eindsnelheden? Bots. 4. m tegen wand Verslag uitrekenopdracht bij demo: inleveren do 6 september., handelingsdossier. Ma 3 sep Wo 5 sep 6. 7. 36 Do 6 sep 8. N1.1 §1.1, §1.2 Demo’s: slinger en massa-veer; stemvorkroetplaat en oscilloscoop 3-8 10 Leer de definities uit je hoofd, let op verschillen/overeenkomsten met wiskunde B1. Verband tussen tijdbasis en frequentie wordt veel gevraagd. theorie; 13 11*13 + uitbrei ding bij 11, zie opm. §1.3 Goniometrie (wiskunde naar natuurkunde) Moeilijke begrippen! vergeet niet dat fase een grootheid is zonder eenheid (een getal, een aantal), je deelt twee tijden door elkaar. Uitleg radiaal? *) Uitbreiding bij 11: bepaal de tijdstippen (0 < t < 10 s) waarop A en B in fase zijn. Idem voor tegenfase. Goniometrie Een hoek heeft grootte “1 radiaal” als de booglengte bij die hoek op de eenheidscirkel 1 is. r, met r = 1), komt 360o overeen met een 2 radialen. Bekijk punt P op de eenheidscirkel. Voor de x- en y-coördinaten van P geldt: De sinusfunctie 37 Ma 10 sep xP cos( ) yP sin( ) . f ( ) sin herhaalt zich na 2 radialen (één rondje). We gaan nu deze functie gebruiken om de uitwijking u (in meter) van een trillend deeltje als functie van 9. de tijd te weer te geven.: u (t ) A sin(2 t ) . kleine t is de tijd in seconde; grote T is de T t is de fase van de trilling op tijdstip t ; 2 zorgt ervoor dat de functie T 1 zich na één trillingstijd herhaalt. A is de amplitude. Met f volgt dan: T t u (t ) A sin(2 ) A sin(2 ft ) . T trillingstijd in seconde, Wo 12 sep Theorie; 16 10. §1.4 14-17 Zorg ervoor dat je alle kanten op kunt met de formule, ook bijvoorbeeld: “Geef de tijdstippen tussen 0 en 10 s waarop de uitwijking –2,1 cm is.”. “Bepaal….” betekent: er moet iets worden afgelezen o.i.d.. 2 studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk Dag No. Stof Klassikaal Opg. Theorie (zie ook opmerking); 22 19 20 22 23 : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Natuurkunde 1,2 - 5 Opmerkingen Voor de krachten geldt: de resultante is de terugdrijvende kracht. Standaardvoorbeelden: massaveersysteem: slinger: Fterug Fz Fveer Fterug Fz Fspan Definitie harmonische trilling: een voorwerp trilt harmonisch als de resulterende kracht op het voorwerp rechtevenredig is met de uitwijking ervan én tegengesteld gericht: F Cu . Do 13 sep 11. C heet dan de krachtsconstante, §1.5 de (u,t)-grafiek sinusvormig is; De formule T 2 T 2 Theorie (zie ook opmerking); 28 Ma17 sep 12. 24 26 28 30 40 42 44 45 13. §1.7 Video 31-33 Do 20 sep 14. §1.8 Demo met spiraalveer en Slinky’s; 35 34 35 37 38 Ma 24 sep 15. Wo 26 sep 16. §1.9 H4 theorie; 42 Systeembord Do 27 sep 17. H4 Systeembord Ma 1 okt 18. 19. H4 H4 Systeembord Wo 3 okt Ma 15 okt 20. H4 Systeembord Wo 17 okt 21. Intro p.o. Do 18 okt 22. p.o. 1 Ma 29 okt 23. p.o. 2 Wo 31 okt 24. p.o. 3 Do 1 nov 25. p.o. 4 Ma 5 nov 26. p.o. 5 27. 28. p.o. 6 29. 30. Voorb. SE Do 8 nov Ma 12 nov 46 Wo 14 nov 48 31. Ma 26 nov 32. 33. §7.1 34. §7.3 Ma 3 dec Voor zo’n slinger gelden dus beide formules! Voor een harmonische trilling geldt altijd: Ek 1 mv 2 2 39-44 De som van de eerste twee is steeds gelijk (bij geen demping). Vul hiertoe de formules voor u en v in (zie 2 2 2 2 2 2 mf A 1 CA 1 mv aantekening). Dan vind je: E . tril max 2 2 Resonantie treedt op als de frequentie van de gedwongen trilling gelijk is aan (een van de) eigenfrequenties. Demo met een op de grond liggende spiraalveer en Slinky’s. Daarbij komen al wat begrippen uit hoofdstuk 2 om de hoek kijken. Goed aantekenen! Lastig: (u,t)-diagram niet verwarren met schets van de stand van een koord. P.o.-middag Voorb. SE §7.2 Do 29 nov 49 l geldt alleen voor slinger met lengte l en bij kleine uitwijkingshoek. g p.o. 7 Do 22 nov Wo 28 nov m (en C 4 2mf 2 ) geldt voor elke harmonisch trillende massa m, C Systeembord SE 1: 47 2 2 C 4 mf , oftewel T 2 m . C Etril Ek E p Wo 19 sep Wo 7 nov heet de terugdrijvende kracht. Hieruit volgt dat (zie aantekening) E p 1 Cu 2 2 §1.6 38 39 F Trilling en Golf (N1.2 H1); Signaalverwerking (N1.2 H4, systeembord); Kracht en impuls (N2.1 H1) Demo’s p.o. (na 40.-min) Demo’s p.o. (na 40.-min) Excursie Tu/e Demo’s p.o. (na 40.-min) 3 studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk 50 51 02 Dag 05 07 08 09 10 Stof Klassikaal Natuurkunde 1,2 - 5 Opg. Opmerkingen Wo 5 dec 35. §7.4 Do 6 dec 36. §7.5 Ma 10 dec 37. §7.6 Wo 12 dec 38. §7.7 40-min. Do 13 dec 39. §7.8 I/H, wel les Ma17 dec 40. §7.9 Wo 19 dec 41. N2.1 §2.1 Ma 7 jan §2.2 Wo 9 jan 42. 43. Do 10 jan 44. §2.4 Ma 14 jan 45. §2.5 Wo 16 jan Do 17 jan 46. §2.6 47. §3.1 Ma 21 jan Wo 23 jan 48. §3.2 49. §3.3 Do 24 jan 50. §3.4 Ma 28 jan 51. §3.5 Wo 30jan 52. §2.1 Do 31 jan 53. §2.2 Ma 11 feb 54. §2.3 Wo 13 feb 55. §2.4 Do 14 feb 56. §2.5 Ma 18 feb Wo 20 feb 57. 58. §2.6 §2.7 Mini-excursie vaatlaboratorium Do 21 feb 59. §2.8 + Doppler in de praktijk Ma 25 feb Wo 27 feb 60. §3.1 Elektromagnetisch Spectrum 61. §3.2 Do 28 feb 62. A&E Ma 3 mrt 63. A&E Wo 5 mrt 64. A&E Do 6 mrt 65. A&E 03 04 No. : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Sint; 40-min. Kracht & Beweging §2.3 Elektrische Velden 40-min. Geluid Herhaling Arbeid en Energie Toets II Herhaling klas 4: Arbeid en Energie (N1.1 H4); Geluid (N1.2 H2); Elektrische stroom (N1.2 H7); Elektromagnetisch Spectrum (N1.2 3.1-3.2); Kracht en Beweging (N2.1 H2); Elektrische Velden (N2.1 H3) 11 SEMa 17 mrt 66. 13 bespre 40 min. king 12 Wo 19 mrt 67. Do 20 mrt 68. Wo 26 mrt 69. H Bewe ging 40 min. 40 min. H Bewe ging 4 studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk Dag No. Do 27 mrt 70. Ma 31 mrt 71. Wo 2 apr 72. Do 3 apr 73. Ma 7 apr Wo 9 apr 74. Do 10 apr 76. 14 15 Stof H Krach t en Mome nt H Krach t en Mome nt H Krach t en Bewe ging Klassikaal : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Natuurkunde 1,2 - 5 Opg. Opmerkingen 40-min. I/H 5, wel les 75. Ma 14 apr 77. Wo 16 apr 78. Do 17 apr 79. Ma 21 apr 80. 16 H Krach t en Bewe ging Herha ling Optica Herha ling Optica 17 Wo 23 apr 81. Do 24 apr 82. Herha ling Oog 40-min. Herha 20 Wo 14 mei 83. ling Oog 21 Do 15 mei 84. Ma 19 mei 85. Wo 21 mei 86. 87. Do 22 mei 22 23 24 Ma 26 mei Wo 28 mei 88. Do 29 mei 90. Ma 2 jun 91. Wo 4 jun 92. Do 5 jun 93. Ma 9 jun 94. Wo 11 jun 95. 96. Do 12 jun 89. 5 studiewijzer leerjaar klas periode stof Wk 25 Dag No. Stof Klassikaal : natuurkunde 1,2 : 2007/2008 :5 : tot SE-periode I : N1.2 H1+ H4 (na1); N2.1 H1 (na2) Natuurkunde 1,2 - 5 Opg. Opmerkingen Toets III Herhaling klas 4: Beweging (N1.1 H2), Kracht en moment (N1.1 H3), Arbeid en energie (N1.1 H4), Licht (N1.1 5), De werking van het oog (N1.1 H6), Kracht en Beweging (N2.1 H2) Elektrische Velden (N2.1 H3) Magnetische velden (N2.1 H4) geluid, Doppler, 6