veiligheid - KU Leuven

Department of Chemical Engineering
P&O Chemische Technologie
VEILIGHEID
1. Opstellen van een risicoanalyse
2. Veilig werken in het labo
Prof. Kristel Bernaerts, Prof. Tom Van Gerven en Prof. Peter Van Puyvelde
Infosessie - november 2010
1. Opstellen van risicoanalyse
Voor welke opstellingen?
• Distillatiekolom
• Eigen experimenten in projectwerk
Waarom?
bewust zijn van de risico’s verbonden aan de
activiteit
& kennen en correcte uitvoering/naleving van
werkvoorschriften en preventiemaatregelen.
De risicoanalyse
Achtergrond (algemeen)
Wetgeving inzake welzijnsbeleid (KB maart 1998)
Dynamisch risicobeheersingsysteem
• een systeem dat betrekking heeft op
risicobeheersing, d.w.z. de planning van de
preventie en de uitvoering van het welzijnsbeleid,
waarbij beoogd wordt de risico’s voor het welzijn
van de werknemers te beheersen door ze op te
sporen en te analyseren en concrete
preventiemaatregelen vast te stellen.
De risicoanalyse
Dynamisch risicobeheersingsysteem
steunt op principe van de risicoanalyse
Risicoanalyse
= het geheel van activiteiten die als doel hebben het
systematisch en permanent identificeren van
gevaren en risicofactoren, en het vaststellen en
evalueren van het risico met het oog op het
bepalen van de preventiemaatregelen.
Bron: De Risicoanalyse, FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal overleg, Mei 2009
De risicoanalyse
Definities
• Gevaar: de intrinsieke eigenschap of capaciteit van een
voorwerp, stof, proces of situatie om nefaste gevolgen
te hebben of de gezondheid en de veiligheid van de
werknemer te bedreigen.
• Risicofactoren: factoren van collectieve of individuele
aard die dermate ingrijpen op het gevaar dat zij de
waarschijnlijkheid van het optreden van nefaste
gevolgen en de omvang ervan verhogen of verminderen.
De risicoanalyse
Definities
• Risico: de kans dat schade die een bepaalde ernst vertoont
zich voordoet in bepaalde gebruiksomstandigheden of bij
blootstelling van een werknemer aan een gevaar in
aanwezigheid van risicofactoren.
De risicoanalyse
Definities
• Preventie: het geheel van maatregelen die genomen
worden op het niveau van de organisatie als geheel, op
het niveau van een groep van werkposten of functies
of op het niveau van het individu, met het oog op het
voorkomen van risico’s en het vermijden of beperken
van schade
De risicoanalyse
Voorbeelden van preventiemaatregelen :
• Gevaar of risicofactor opheffen: vervanging van een chemisch
product, afschaffing van ladders, verandering in het industriële
proces, ...
• de blootstelling van de werknemers beperken: nieuwe lokalisering
van luidruchtige handelingen, wijziging van bepaalde
werkprocedures, ...
• de mogelijkheid dat de schade zich tijdens de blootstelling
voordoet verminderen: ventilatie, plaatsen van een kap over
luidruchtige machines, verbetering van de werktuigen, …
• de individuele uitrusting om de ernst van de eventuele schade te
verminderen: veiligheidsschoenen, bril, handschoenen, harnas,
oordoppen, maskers, ...
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Inhoud
• Beschrijving van activiteit
– Aangewende scheikundige producten
– Opstelling, handelingen, manipulaties
• Identificatie van de risico’s
• Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
• Werkpraktijken
• Afval
Hier risicoanalyse vertrekkend vanuit gebruikte chemische
producten. Niet altijd belangrijkste risico in de praktijk!
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Standaardformulieren K.U.Leuven
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Welk formulier gebruiken?
Op basis van klasse (intern K.U.Leuven)
• E4: zeer gevaarlijk product
Uitgebreide risicoanalyse
• E3: gevaarlijk product
• E2: matig gevaarlijk product
Compacte risicoanalyse
• E1: weinig gevaarlijk product
Risico- of effectenklassen (E) op basis van toegekende R-zinnen en
de cytostatica opgenomen in het KB carcinogene agentia.
Hoogste risicoklasse van de gebruikte producten bepaalt type van
risicoanalyse.
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Hoe te werk gaan?
• Opzoeken van klasse:
Gevaarlijke stoffen databank in KULoket
• Formulieren compacte risicoanalyse en
uitgebreide risicoanalyse: op Toledo
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Bioveiligheid!!
relevant in stap 2 en 3 van projectwerk
Risicoklassen voor micro-organismen
I niet-pathogeen (i.e., niet-pathogeen voor mensen, dieren en
planten)
II zwak pathogeen (i.e., laag infectievermogen
en goed te bestrijden)
III matig pathogeen (i.e., zeer infectieus, maar goed te bestrijden
of matig infectieus maar nauwelijks te bestrijden
IV zwaar pathogeen (i.e., zeer infectieus, vaak dodelijk, en niet of
nauwelijks te bestrijden)
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Preventiemaatregel
Alleen proeven met micro-organismen van
risicoklasse 1 zijn toegestaan in P&O.
Referentielijst :
BioveiligheidReflijstRisicoklassen.pdf (zie
toledo)
Risicoanalyse voor uw P&O activiteit
Distillatiekolom
vandaag …
Project werk
vooraf opstellen
vooraf bespreken met begeleider(s)
toevoegen bij verslag
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
1. Beschrijving van activiteit
1. Beschrijving van activiteit
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
Risico’s
Chemische producten
Info: Gevaarlijke stoffendatabank KULeuven of MSDS (material safety data
sheet)
Methanol
R11: licht ontvlambaar => explosie of brandgevaar
R23/24/25 : Giftig bij inademing, opname door de mond en
aanraking met de huid
R39/23/24/25 : Giftig: gevaar voor ernstige onherstelbare
effecten bij inademing, aanraking met de huid en opname
door de mond => acuut gevaar voor de gezondheid
Isopropanol (2-propanol)
R 11: licht ontvlambaar => explosie of brandgevaar
Risico’s
Opstelling
Glasbreuk => vrijkomen chemicaliën, verwonden van
gebruiker
Morsen van producten bij staalname en off-line
metingen => vrijkomen en contact met chemicaliën
Wateroverlast (koeling)
Verbranden (verwarmingskaarsen)
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
Preventiemaatregelen
Persoonlijke preventiemaatregelen
Labojas
Handschoenen (vinyl!)
Veiligheidsbril
Preventiemaatregelen
Collectieve preventiemaatregelen (werkpost)
Ruimtelijke afzuiging (ventilatie van het lokaal)
Lokale afzuiging boven refractometers
Gebruik van lekbak onder opstelling
Interventiekit (voor opruimen van grote hoeveelheden
gemorste gevaarlijke producten)
Spanriemen op koelslangen
Glaswerk controleren op barsten
(Beveiligingen op de opstelling (xplosieveiligheidsdossier))
Opvangbak
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
Werkpraktijken
Code Goede Labopraktijken (GLP)
https://admin.kuleuven.be/vgm/intranet/Chemisch
eVeiligheidCodeGoedeLabopraktijken.html
Doorlezen vóór het practicum.
Pas toe tijdens het practicum.
Risicoanalyse voor practicum op
distillatiekolom
Inhoud
1. Beschrijving van activiteit
• Aangewende scheikundige producten
• Opstelling, handelingen, manipulaties
2. Identificatie van de risico’s
3. Preventiemaatregelen aanduiden (werkpost en individu)
4. Werkpraktijken
5. Afval
Afval
Afvalcategoriën
•
•
•
•
•
•
Cat. 1: Zure anorganische afvalvloeistoffen
Cat. 2: Basische anorganische afvalvloeistoffen
Cat. 3: Niet-gehalogeneerde organische afvalvloeistoffen
Cat. 4: Gehalogeneerde organische afvalvloeistoffen
Cat. 5: Bijzondere afvalvloeistoffen
Cat. 6: Klein chemisch afval (KCA)
Afval
Op het etiket:
- categorie
- gevaareigenschappen
- info producent/inhoud