Artiestenregeling nader bekeken

LOONHEFFINGEN
Artiestenregeling nader bekeken
Aandachtspunten bij inhuren artiest
Een onderneming heeft een 50-jarig jubileum te vieren en organiseert een groot feest voor de
medewerkers. De onderneming heeft een diskjockey aangetrokken voor de feestavond en er
treedt een live band op. Er zijn overeenkomsten opgesteld waarin onder meer de vergoeding van
de diskjockey en de band zijn geregeld. Het zou maar zo kunnen dat de diskjockey en de band
als artiesten moeten worden aangemerkt en de betaalde vergoedingen als gage in de salarisadministratie moeten worden opgenomen waarover het bedrijf loonheffingen moet afdragen. De
salarisadministrateur krijgt dan te maken met zaken als belastbare gage, een kostenvergoedingsbeschikking, de kleine vergoedingsregeling en de inhoudingsplichtigenverklaring.
Henk Amorison, Hillbrook
Expatriate Tax Solutions
Heidi Bröker
Deloitte
Belastingadviseurs B.V.
Global Employer Services
De Wet op de loonbelasting 1964 (hierna: Wet op de
loonbelasting) bepaalt dat loonbelasting onder meer
wordt geheven van werknemers of hun inhoudingsplichtigen, van artiesten, van beroepssporters en van buitenlandse gezelschappen. Deze terminologie kan tot een
spraakverwarring leiden, aangezien iemand die een optreden verzorgt in het algemene spraakgebruik veelal
een artiest wordt genoemd. In fiscale zin kan deze artiest echter werknemer of artiest zijn. In dit artikel duiden wij daarom degene die een optreden verzorgt in algemene zin aan als performer. Waar wij spreken van
artiest in deze bijdrage bedoelen wij de artiest in de zin
van de Wet op de loonbelasting.
Wat voor soort overeenkomst?
Eerst zal bepaald moeten worden of de performers werknemer of artiest zijn of geen van beide. Performers zullen voor hun optreden doorgaans een overeenkomst aangaan, waarin de plaats, de datum en het tijdstip van het
optreden zijn vastgelegd evenals de te betalen gage. Hoe
wordt zo’n overeenkomst dan gekwalificeerd?
In privaatrechtelijke zin zijn er twee mogelijkheden: de
overeenkomst is een arbeidsovereenkomst of een overeenkomst van opdracht. Om van een arbeidsovereenkomst te kunnen spreken, moeten drie elementen aanwezig zijn:
ã de verplichting om persoonlijk arbeid te verrichten,
ã de verplichting om een vergoeding te betalen en
ã een gezagsverhouding.
Zo kan een presentator in dienst zijn van een (radio-)
omroep, een musicus in dienst van het Concertgebouw-
8
orkest en een balletdanser in dienst van het Nationaal
Ballet. De presentator, de musicus en de balletdanser
zijn dan werknemer, waarvoor de ‘gewone’ regels van de
loonbelasting gelden.
Bij performers die eenmalig voor een opdrachtgever werken, ontbreekt echter vaak de gezagsverhouding. Zij gaan
veelal een overeenkomst van opdracht aan. Kenmerk van
de overeenkomst van opdracht is dat de opdrachtnemer
zich verbindt jegens de opdrachtgever tot een bepaald
resultaat. De opdrachtgever kan wel aanwijzingen geven
voor de uitvoering van de opdracht, maar dat is nog geen
gezagsverhouding zoals bij de arbeidsovereenkomst. Als
een performer een overeenkomst van opdracht aangaat,
dan zijn er voor de loonbelasting twee mogelijkheden: de
overeenkomst is aangegaan voor korte duur, dat wil zeggen: voor maximaal drie maanden, of voor een langere
periode. Is de overeenkomst aangegaan voor korte duur,
dan wordt de performer aangemerkt als artiest. Zo niet,
dan wordt de performer niet aangemerkt als artiest.
Opting-in
Performers die worden aangemerkt als artiest, kunnen er
toch voor kiezen (samen met de inhoudingsplichtige)
om als ‘gewone’ werknemer behandeld te worden. Dat
heeft onder meer tot gevolg dat:
ã de (witte) loonbelastingtabellen worden toegepast;
ã onder andere gerichte vrijstellingen onder de toepassing van de werkkostenregeling dan wel vrije vergoedingen en verstrekkingen mogelijk zijn; en dat
ã de inhoudingsplichtige de bijdrage voor de Zorgverzekeringswet vergoedt.
LOONHEFFINGEN
Aan de andere kant kan de artiest geen beroepskosten
meer aftrekken en zal bij eenmalige optredens de dagtabel worden toegepast, wat ongunstiger kan zijn dan toepassing van het tarief voor de artiestenregeling.
Dus:
Arbeidsovereenkomst performer is werknemer en de
‘gewone’ regels van de loonbelasting zijn van toepassing.
Overeenkomst van opdracht voor korte duur performer is artiest en de artiestenregeling is van toepassing.
Overeenkomst van opdracht voor langere duur performer is werknemer noch artiest, tenzij op grond van de
feiten en omstandigheden sprake is van een echte of fictieve dienstbetrekking.
Acteur als artiest
Het begrip artiest is zelfs ruimer dan wellicht wordt gedacht. Zo heeft de staatssecretaris uitdrukkelijk bepaald
dat een acteur die wordt ingehuurd om mee te spelen in
een rollenspel in het kader van een training of opleiding,
eveneens als artiest wordt aangemerkt. Dat het publiek
uitsluitend bestaat uit de aanwezige cursisten, doet daaraan niet af. Ook als voor een interne training een acteur
wordt ingehuurd om een rol te spelen in een praktijksimulatie, wordt de acteur als artiest aangemerkt.
Performers die geen artiest zijn
Bij een overeenkomst van opdracht die langer duurt dan
drie maanden is dus geen sprake van een artiest. Op de
volgende performers is de artiestenregeling eveneens
niet van toepassing.
ã Een performer die inwoner is van Aruba, Curaçao,
Sint Maarten, de BES-eilanden of een land waarmee
Nederland een belastingverdrag heeft gesloten,
wordt niet als artiest aangemerkt.
ã De performer die een Verklaring Arbeidsrelatie winst
uit onderneming (VAR-wuo) of een VAR voor rekening en risico van een vennootschap waarin de directeur-grootaandeelhouder (dga) een aanmerkelijk
belang heeft overlegd (VAR-dga), wordt evenmin als
artiest aangemerkt als de VAR is afgegeven voor de
werkzaamheden die de artiest voor de opdrachtgever verricht, de werkzaamheden worden verricht
binnen de geldigheidsduur van de VAR én de opdrachtgever een kopie van een geldig identiteitsbewijs (geen rijbewijs) van de artiest in zijn administratie bewaart.
ã Indien het optreden rechtstreeks met een natuurlijk
persoon is overeengekomen voor diens persoonlijke
aangelegenheden, bijvoorbeeld het inhuren van een
band voor de eigen bruiloft, is ook geen sprake van
een artiest.
ã Amateurgezelschappen die een inhoudingsplichtigenverklaring (zie hierna) hebben, hoeven geen aangifte loonheffingen te doen als de leden van het gezelschap als vrijwilliger kunnen worden aangemerkt
Een presentator in dienst
van omroep is werknemer
en de leden van het gezelschap per jaar geen hoger
bedrag ontvangen dan 150 euro per maand en 1.500
euro per jaar.
Buitenlandse gezelschappen
De artiestenregeling is ook van toepassing op leden van
een buitenlands gezelschap. Dit zijn gezelschappen die
Voorbeeld 1. Overeenkomst van opdracht
De band en de diskjockey die op het 50-jarig jubileum hebben opgetreden, zullen
niet snel in dienstbetrekking staan. Het ligt voor de hand dat zij een overeenkomst
van opdracht zijn aangegaan met de onderneming. De overeenkomst is bovendien
van korte duur, namelijk voor één avond. De leden van de band en de diskjockey
worden dan volgens de hoofdregel aangemerkt als artiest.
9
LOONHEFFINGEN
voor meer dan 70 procent bestaan uit personen die niet
in Nederland wonen. Hierop bestaat wel een uitzondering, namelijk als het gezelschap voor meer dan 70 procent bestaat uit inwoners van Aruba, Curaçao, Sint
Maarten, de BES-eilanden of een land waarmee Nederland een belastingverdrag heeft gesloten.
Loonheffingen over gehele
gage bij toepassing van de
artiestenregeling
Inhoudingsplicht
De opdrachtgever is inhoudingsplichtig over de vergoeding (gage) die aan de artiest wordt betaald. Er zijn echter twee situaties waarin de opdrachtgever niet inhoudingsplichtig is. Ontvangt de artiest zijn gage niet van
de opdrachtgever maar van een derde, dan is deze derde
inhoudingsplichtig. Dit is bijvoorbeeld het geval als de
artiest via een boekingsbureau wordt ingehuurd. De opdrachtgever is ook niet inhoudingsplichtig als een ander
is aangewezen als inhoudingsplichtige door middel van
een ‘inhoudingsplichtigenverklaring’, een verklaring die
door de Belastingdienst wordt afgegeven aan een tussenpersoon die als onderneming uitoefent het verrichten
van administratieve werkzaamheden voor derden. Ook
de leider van een gezelschap van artiesten kan een inhoudingsplichtigenverklaring aanvragen. De houder van
een inhoudingsplichtigenverklaring bewaart de verklaring bij zijn eigen loonadministratie en verstrekt een
kopie daarvan aan de opdrachtgever. De opdrachtgever
Voorbeeld 2. (Niet) inhoudingsplichtig
Een onderneming heeft voor een bedrijfsfeest een plaatselijke popband aangetrokken om de avond muzikaal te omlijsten. Hoogtepunt van de avond is het optreden
van een landelijk bekende discjockey. Als uitsmijter treedt een Braziliaanse sambaband op, bestaande uit inwoners van Brazilië. De discjockey is via een boekingsbureau gecontracteerd. Het boekingsbureau stuurt met het contract een kopie van de
inhoudingsplichtigenverklaring mee. De onderneming bewaart een kopie daarvan
bij zijn loonadministratie. De gage voor de discjockey wordt betaald aan het boekingsbureau en de gage van de popband en de sambaband wordt betaald aan de leiders van de band. De onderneming is inhoudingsplichtig voor de gage van de popband, maar niet voor de gage van de discjockey. De leden van de sambaband
vormen geen buitenlands gezelschap aangezien zij inwoner zijn van een verdragsland, dus zij vallen niet onder de artiestenregeling. Aannemend dat geen sprake is
van een arbeidsovereenkomst, is de onderneming niet inhoudingsplichtig voor de
gage van de sambaband.
10
moet de kopie bij zijn loonadministratie bewaren. De
inhoudingsplichtigenverklaring is vijf jaar geldig.
Maatstaf van heffing
Over welk bedrag moet nu loonbelasting worden berekend? Ofwel: wat is de maatstaf van heffing? Anders dan
bij de reguliere regels van de loonbelasting, kent de artiestenregeling geen algemeen forfait, gerichte vrijstellingen, nihilwaarderingen en slechts een beperkt aantal
vrije vergoedingen en verstrekkingen. Bij toepassing van
de artiestenregeling worden loonheffingen geheven over
de gehele gage. De gage is al hetgeen de artiest ontvangt, inclusief kostenvergoedingen en aanspraken op
uitkeringen of verstrekkingen. Er zijn ook vergoedingen
die niet tot de gage horen, zoals:
ã vergoeding en verstrekking van consumpties tijdens
de werktijd die geen deel uitmaken van de maaltijd,
behoren tot een bedrag van 0,55 euro per gewerkte
dag niet tot de gage;
ã vergoeding en verstrekking van maaltijden met een
meer dan bijkomstig karakter;
ã vergoeding van reis- en verblijfkosten (andere kosten dan kosten van eigen vervoer) ter behoorlijke
vervulling van het optreden horen niet tot de gage
mits de artiest bewijsstukken overhandigt aan de
inhoudingsplichtige en die de bewijsstukken beschikbaar houdt voor controle;
ã kosten die op grond van een kostenvergoedingsbeschikking niet tot de gage horen.
Gageverklaring
Artiesten die onder de artiestenregeling vallen, moeten
een gageverklaring invullen. De gageverklaring wordt uitgereikt door de inhoudingsplichtige zodra hij ten aanzien
van die artiest inhoudingsplichtig wordt, op verzoek van
de artiest of als zich wijzigingen hebben voorgedaan in
de gegevens die op de vorige gageverklaring stonden. Behalve naam, adres, woonplaats, geboortedatum en BSN
staat op de gageverklaring ook de vraag of de inhoudingsplichtige rekening moet houden met een kostenvergoedingsbeschikking of de kleinevergoedingsregeling. Als
een gezelschap als artiest optreedt, zoals een band, dan
vult de leider van het gezelschap de gageverklaring in en
vermeldt hij hoe de gage wordt verdeeld over de leden
van het gezelschap. De Belastingdienst heeft een model
gageverklaring opgesteld, maar de inhoudingsplichtige
mag ook een zelf opgestelde verklaring gebruiken, als die
maar de noodzakelijke gegevens bevat.
Kostenvergoedingsbeschikking
Voor artiesten zijn de mogelijkheden voor een onbelaste
vergoeding voor gemaakte kosten beperkt. Om daaraan
tegemoet te komen, kan de artiest een kostenvergoedingsbeschikking aanvragen. In zijn aanvraag geeft de
artiest per optreden aan dat hij tot een bepaald bedrag
LOONHEFFINGEN
aan kosten verwacht te maken. De Belastingdienst stelt
op basis van de begroting die de artiest heeft opgesteld
bij beschikking vast welk bedrag als kostenvergoeding
mag worden aangemerkt. Als de inhoudingsplichtige
een kopie van de kostenvergoedingsbeschikking in zijn
administratie bewaart, mag deze het bedrag dat op de
kostenvergoedingsbeschikking is vermeld, van de brutogage aftrekken en hoeft daarover dus geen loonheffingen te berekenen.
Kleinevergoedingsregeling
Als een artiest niet beschikt over een kostenvergoedingsbeschikking, dan mag per optreden een bedrag van
163 euro als kostenvergoeding worden aangemerkt. De
artiest kan op de gageverklaring verzoeken om de belastbare gage met het bedrag van 163 euro te verlagen of
om helemaal geen rekening te houden met de kleinevergoedingsregeling. Dit wil overigens niet zeggen dat de
artiest in zijn aangifte inkomstenbelasting per optreden
een vast bedrag van 163 euro als kosten mag aftrekken.
De ontvangen kostenvergoedingen moeten als inkomsten worden opgegeven, waarna de werkelijk gemaakte
kosten mogen worden afgetrokken. Als de werkelijke
kosten lager zijn dan de onbelast ontvangen vergoedingen op grond van de kleinevergoedingsregeling, betaalt
de artiest alsnog belasting over het verschil.
De inhoudingsplichtige mag de kleinevergoedingsregeling niet op eigen initiatief toepassen.
dat de artiestenregeling van toepassing kan zijn. Wordt
een VAR-wuo, een VAR-dga of een inhoudingsplichtigenverklaring overgelegd dan is de werkgever niet inhoudingsplichtig, maar in andere gevallen wel! Zij dienen
Weinig mogelijkheden om
kosten onbelast te vergoeden
dan te zorgen voor een ingevulde gageverklaring en
identificatie van de artiesten en moeten de artiesten
opnemen in de salarisadministratie. Afgezien van de kostenvergoedingsbeschikking is er maar een beperkte mogelijkheid om kosten onbelast te vergoeden. Dit wordt
nog wel eens over het hoofd gezien en kan achteraf leiden tot nare verrassingen.
Tarief
Het tarief voor artiesten die in Nederland wonen, is gelijk aan het gecombineerde heffingspercentage van de
eerste twee schijven. Voor 2011 is dat 33,0 procent. Voor
artiesten die buiten Nederland wonen en voor buitenlandse gezelschappen geldt een vast tarief van 20 procent. Verstrekt een artiest zijn naam, adres en woonplaats niet of voldoet hij niet aan zijn verplichting om
zich te identificeren, dan is sprake van een anonieme
artiest en is het anoniementarief van 52 procent van
toepassing.
Werknemersverzekeringen
Artiesten worden voor de verschillende sociale verzekeringswetten expliciet als werknemer aangemerkt. Zij
zijn verzekerd voor de WW, ZW en Wet WIA. Artiesten
die verzekerd zijn voor de volksverzekeringen, waaronder de AWBZ, zijn ook verzekerd voor de Zorgverzekeringswet. De inhoudingsplichtige hoeft echter de inkomensafhankelijke bijdrage niet te vergoeden. Artiesten
betalen de inkomensafhankelijke bijdrage op aanslag,
waarvoor het lage percentage van 5,65 procent geldt.
Conclusie
Wanneer werkgevers iemand inhuren die eenmalig een
artistieke prestatie levert, moeten zij erop bedacht zijn
Voorbeeld 3. Vergoedingen
Voor een verkooptraining huurt de werkgever drie acteurs in, die in diverse rollenspelen de verkopers de gelegenheid bieden om zich te bekwamen in het omgaan
met verschillende soorten klanten. De werkgever betaalt elk van de acteurs 300
euro, bestaande uit een vergoeding voor het meewerken aan de training van 250
euro en 50 euro reiskosten. Twee acteurs komen met eigen vervoer, de derde reist
per openbaar vervoer. Zijn reiskosten bedragen exact 50 euro. Geen van de acteurs
overlegt een kostenvergoedingsbeschikking.
De werkgever is inhoudingsplichtig voor de vergoedingen die aan de acteurs worden
betaald. Voor de twee acteurs die met eigen vervoer hebben gereisd, moet de werkgever 300 euro als gage in de salarisadministratie verwerken. Voor de derde acteur
hoeft het bedrag aan reiskosten van 50 euro niet als gage te worden aangemerkt.
11