Verklaring van de Vlaamse regering over de zesde

VERKLARING VAN DE VLAAMSE REGERING OVER
DE ZESDE STAATSHERVORMING
Mijnheer de Voorzitter,
Collega’s,
Vlaanderen staat vandaag voor belangrijke uitdagingen. Deze Vlaamse Regering
neemt haar verantwoordelijkheid op.
De financiële markten maken opnieuw een woelige periode door. De Vlaamse
Regering is meer dan ooit bekommerd om de belangen van Vlaanderen. Onze
aandacht gaat voluit naar het versterken van de werkgelegenheid en de economie en
het behoud van onze budgettair gezonde situatie.
Tegelijkertijd staan we voor een nieuwe fase in de staatshervorming. Op het federale
niveau werd na lange onderhandelingen door de politieke partijen een akkoord
afgesloten. Het Vlaamse beleidsniveau was niet betrokken bij het tot stand komen
van dit akkoord. Het is een lacune in ons federaal staatsbestel dat de deelstaten
geen enkele inspraak hebben in het staatshervormingsproces. Door de in het
vooruitzicht gestelde hervorming van de Senaat kan deze inspraak groter worden.
In de context van het huidige staatsbestel waarbij de beleidsniveaus zelfstandig
optreden en een beleid ontwikkelen, maken de onderscheiden politieke partijen een
eigen beoordeling van het bereikte akkoord.
De Vlaamse Regering stelt vast dat het voorliggende akkoord niet in tegenspraak is
met het Vlaams regeerakkoord.
Ook in het recente verleden heeft Vlaanderen aangetoond op een volwassen manier
– zoals ook in andere federale staten reeds langer gebeurt –om te kunnen gaan met
regeringen met een verschillende politieke samenstelling.
1
Het akkoord dat op federaal niveau over de zesde staatshervorming is gesloten, zal –
wanneer het uitwerking krijgt – voor gevolg hebben dat
bijkomende
beleidsinstrumenten
op
een
aantal
Vlaanderen nieuwe,
bevoegdheidsdomeinen
ter
beschikking krijgt.
De Vlaamse Regering engageert zich om de verruimde bevoegdheden, bijvoorbeeld
op het vlak van arbeidsmarktbeleid, economisch beleid, landbouw, gezondheids- en
gezinsbeleid, woonbeleid, prijzenbeleid, verkeersveiligheid, enz. aan te wenden voor
een doeltreffender beleid,
aangepast aan de eigen Vlaamse beleidsnoden en –
keuzes en om op die manier efficiëntiewinsten te realiseren.
Het herinrichten van ons federaal staatsbestel is een dynamisch en evolutief proces.
Dat is altijd zo geweest en zal zo blijven : de zesde staatshervorming is geen
eindpunt.
Bij de eerste lezing van het akkoord is het duidelijk dat enkele onderdelen van de
Octopusnota een gedeeltelijke invulling krijgen. Voor belangrijke elementen van het
akkoord wordt bovendien voorzien in nog af te sluiten samenwerkingsakkoorden en
wordt overleg met de deelstaatregeringen naar voren geschoven. De teksten van
het politiek akkoord dienen ook nog omgezet te worden in wetteksten. Het werk voor
deze zesde staatshervorming is dus nog niet af. Er is wel een belangrijke stap gezet.
De bijkomende bevoegdheden zijn een stap in de richting van de realisatie van de
doelstellingen van de Octopusnota.
In essentie wil het Vlaams communautair programma zoals verwoord in de
Octopusnota een verantwoordelijk beleid op maat tot stand brengen, rekening
houdende met de grote maatschappelijke uitdagingen.
Door het akkoord over de zesde staatshervorming wordt daar invulling aan gegeven
onder meer op de volgende wijze. We beperken ons tot de belangrijkste hoofdlijnen
van de bevoegdheidsoverdrachten :
****
2
Voor het eerst wordt justitie aangepast aan de federale staatsstructuur. Tot nu toe
konden de deelstaten inbreuken op hun regelgeving afdwingen met strafsancties
waarin het strafwetboek voorziet maar zij hadden geen bevoegdheid op het vlak van
het strafrechtelijk vervolgingsbeleid. Daar komt nu verandering in. Een Vlaamse
Minister die coördineert op het intern Vlaamse niveau beschikt over een positief
injunctierecht voor de materies waarvoor Vlaanderen bevoegd is. Vlaanderen krijgt
dus zeggenschap in het vervolgingsbeleid, kan eigen accenten leggen en richtlijnen
geven. Het belang daarvan mag niet onderschat worden.
Er komt ook betrokkenheid van Vlaanderen bij de strafuitvoeringsrechtbanken.
De bevoegdheidsverdeling inzake welzijn en justitie wordt verbeterd door de
overheveling van de justitiehuizen.
De bevoegdheidsverdeling inzake jeugdbescherming is reeds lang een pijnpunt. De
gemeenschapsbevoegdheid wordt nu echt homogeen en coherent gemaakt door het
bepalen van de aard van de maatregelen tav de minderjarigen die een als strafbaar
omschreven feit hebben gepleegd, de regels inzake de uithandengeving, enz.
Vlaanderen zal dus voluit de eigen beleidspreferenties kunnen invullen.
Via de hervormde Senaat zal Vlaanderen ook betrokken zijn bij de benoemingen
voor het Grondwettelijk Hof, de Raad van State en de Hoge Raad voor Justitie.
Vlaanderen krijgt bijkomende bevoegdheden op het vlak van het administratief en
geldelijk statuut van het ambtenarenkorps en de loopbaanonderbreking in de
openbare sector en door de verruiming van de bevoegdheden op het vlak van
binnenlands bestuur (Rampenfonds, provinciale instellingen). Hiermee krijgen we de
mogelijkheid om efficiënter te besturen.
Een aantal hangende dossiers wordt opgelost. Zo wordt bijvoorbeeld de
overdracht van de Plantentuin van Meise gerealiseerd, overeenkomstig het akkoord
Peeters-Demotte. Ook het dossier van de filmkeuring krijgt, na vele jaren, een
oplossing.
*****
3
Meer mensen moeten aan het werk en aan de slag kunnen blijven. Door het akkoord
over de zesde staatshervorming krijgt Vlaanderen meer instrumenten om een actief
werkgelegenheidsbeleid
beschikbaarheid
en
te
het
voeren,
inzonderheid
doelgroepenbeleid.
Er
via
de
komt
controle
een
op
de
omvangrijk
bevoegdheidspakket door de overheveling van bijvoorbeeld de PWA-bevoegdheid,
outplacement, betaald educatief verlof, het industrieel leerlingenwezen,
de
overheveling van werkgelegenheids programma’s, de dienstencheques en de fiscale
uitgaven voor dienstencheques, enz.
Als Vlaams Gewest willen we hiermee een echt activeringsbeleid voeren. Door meer
mensen aan het werk te zetten en te houden versterken we onze fiscale capaciteit en
de sociale zekerheid.
Wat het gezondheidsbeleid betreft moet de toegankelijkheid van zorg en kwaliteit
voorop staan, evenals een snelle, efficiënte hulpverlening. Vlaanderen heeft een
eigen zorgcultuur ontwikkeld die gericht is op preventie en zelfredzaamheid. De
Vlaamse
thuiszorg
bijvoorbeeld
is
uniek.
We
willen
verder
een
eigen
gezondheidsbeleid kunnen ontwikkelen, ook rekening houdende met de uitdagingen
waarmee Vlaanderen geconfronteerd wordt door de vergrijzing. In dat kader is het
uitdiepen, het versterken en het homogeen maken van de Vlaamse bevoegdheden
zeer belangrijk. Door het akkoord wordt dit gerealiseerd op het gebied van hulp aan
personen met een handicap, het ziekenhuisbeleid, het ouderenbeleid, de geestelijke
gezondheidszorg, het preventiebeleid, de eerstelijnsgezondheidszorg.
*****
4
Ons economisch beleidsinstrumentarium wordt nu versterkt, inzonderheid door het
overhevelen
van
de
regelgeving
voor
het
vergunningsbeleid
inzake
handelsvestigingen, de toegang tot het beroep en de vestigingsvoorwaarden, het
Participatiefonds, de handelshuur.
De
landbouwbevoegdheid
wordt
uitgebreid
met
het
BIRB,
het
Landbouwrampenfonds, de pachtwet.
De resterende federale programma’s inzake sociale economie worden eveneens
overgeheveld.
Inzake wetenschapsbeleid
worden de Interuniversitaire attractiepolen en de
Technologische attractiepolen overgeheveld.
Ook de bijkomende bevoegdheden op het vlak van energie en prijzencontrole zijn
van groot belang op economisch gebied maar ook voor ons beleid inzake leefmilieu.
******
Vlaanderen zal de gezinnen nog meer kunnen ondersteunen via de overheveling van
de gezinsbijslagen en de middelen van het Fonds voor Collectieve Uitrustingen en
Diensten (FCUD).
Een coherent en volwaardig woonbeleid wordt mogelijk door de bevoegdheid voor de
woninghuurwet en de fiscale uitgaven in verband met wonen.
Aangezien de beslissingen van de NMBS op het vlak van mobiliteit rechtstreeks
raken aan de economische ontwikkeling van de Gewesten, is het logisch dat er voor
de Gewesten een betrokkenheid en inspraak in de organen van de NMBS en een
mogelijkheid van bijkomende gewestelijke financiering tot stand gebracht wordt. Ook
de regelgeving en de controle op de binnenscheepvaart wordt overgeheveld.
Er is ook gestreefd naar een werkbaar bevoegdheidspakket van de Gewesten op het
vlak van verkeersveiligheid.
******
5
Het is belangrijk dat er in het nieuwe financieringssysteem drie belangrijke principes
gerespecteerd worden : de fiscale autonomie, de responsabilisering voor het
gevoerde beleid en een transparante solidariteit.
Vlaanderen verwerft een fiscale autonomie van 35%, tegenover 20% nu. Vlaanderen
krijgt een eigen bevoegdheid om opcentiemen te heffen voor meer dan 1/4 van de
massa aan personenbelasting. Met dit instrument kunnen we ook een daadwerkelijk
beleid
voeren o.m. door het
inkomstenschijven.
De
differentiëren
autonomie
wordt
van
ook
de opcentiemen
verhoogd
volgens
door
het
progressiviteitsmechanisme te versoepelen.
Ook de fiscale uitgaven die verband houden met onze bevoegdheden worden
overgeheveld, zoals bijvoorbeeld deze voor de eigen woning, energiebesparende
investeringen, enz.
Over het akkoord zesde staatshervorming en de manier waarop de Vlaamse
Regering daarmee omgaat.
De Vlaamse Regering neemt haar verantwoordelijkheid op. We zullen onze
medewerking verlenen aan het operationeel maken van de overdracht van de
bevoegdheden, maar er valt nog veel werk te doen om tot een coherente uitvoering
te komen.
De principes van de Octopusnota zijn en blijven duidelijk:
 wederzijds respect,
 territoriale integriteit,
 transparante solidariteit,
 subsidiariteit,
 efficiënte bevoegdheidsverdeling,
 financiële en fiscale verantwoordelijkheid.
Het zijn deze principes die voorop staan bij de manier waarop de Vlaamse Regering
met de zesde staatshervorming zal omgaan en er haar medewerking aan verleent.
6
Binnen de Vlaamse Regering zal een concrete methodologie afgesproken worden
om de overdracht van bevoegdheden voor te bereiden. Wij willen de implementatie
zo efficiënt mogelijk laten verlopen. We zullen een concrete aanpak afspreken rond
twee grote assen :
1) inventarisatie : het in kaart brengen van de precieze omvang en gevolgen van
de bevoegdheidsoverdracht per beleidsdomein : dit betreft bevoegdheden,
middelen en personeelsbezetting;
2) het voorbereiden van de concrete implementatie in Vlaanderen met inbegrip
van de toewijzing van de overgedragen bevoegdheden aan de verschillende
beleidsdomeinen.
Mijnheer de Voorzitter,
Collega’s,
We hebben nu een eerste zicht op onze bijkomende bevoegdheden . Over de
concrete invulling daarvan zullen nog afspraken moeten gemaakt worden. Maar in
ieder geval moeten we deze bijkomende bevoegdheden voluit aangrijpen om een
nog coherenter beleid, een nog efficiënter beleid te voeren, in het belang van de
welvaart en het welzijn in Vlaanderen.
De Vlaamse Regering wil deze kansen volop benutten. We moeten geloven in de
kracht van Vlaanderen, in de kracht van een eigen beleid.
We krijgen bijkomende instrumenten en meer verantwoordelijkheden, ook op
financieel vlak. We zullen meer dan ooit zelf moeten zorgen voor onze economische
groei en dus de welvaart van Vlaanderen. Ook dat is autonomie.
Er werden oplossingen uitgewerkt voor de splitsing van het kies- en het gerechtelijk
arrondissement BHV zoals in de Octopusnota werd gevraagd. Overeenkomstig het
regeerakkoord en rekening houdend met het voorliggend federaal akkoord blijven we
volop inzetten op een gecoördineerd en inclusief beleid om het Nederlandstalig
karakter van de Vlaamse Rand te bevestigen en te versterken.
7
De Vlaamse deelstaat kan verder groeien ook dankzij de nieuwe bevoegdheden om
de eigen politieke instellingen te regelen, de zgn. constitutieve autonomie. Onze
sterke
band
met
Brussel
blijft
gemeenschapsbevoegdheden onverkort
bestaan
:
we
zullen
onze
blijven uitoefenen, in het belang van de
Brusselse Vlamingen èn van alle Brusselaars. We zijn ons daarbij goed bewust van
de grote uitdagingen waarmee Brussel geconfronteerd wordt.
Mijnheer de Voorzitter,
Collega’s,
Er zal altijd samenwerking en partnerschap nodig zijn tussen de verschillende
overheden om de grote maatschappelijke uitdagingen concreet aan te pakken .
Die samenwerking moet ten dienste staan van het beleid dat Vlaanderen wil voeren.
Vlaanderen is een volwassen deelstaat. Wij wensen ook in die hoedanigheid mee te
werken aan de overdracht en de invulling van de bevoegdheden zoals voorzien in dit
akkoord.
8