CMC Compost - PC Sierteelt

Centre d’Essais Horticoles de Wallonie
Chemin des Serres, 14 à 7802 ORMEIGNIES (ATH)
Tel : 068 28 11 60 – Fax: 068 84 30 33
[email protected] – [email protected]
CMC compost
‘Compost Microbiologiquement Controlé’
Een mogelijkheid om bodemvruchtbaarheid
in de boomkwekerij te verbeteren
Françoise FAUX – Destelbergen – 4 février 2016
Inhoud:
 Context
 Aandacht voor verschillende
bodemfuncties
 CMC Compost
 CMC Compost alleen kan niet
alles verbeteren
Wat boomkwekers vaststellen
 Trage groei
 Onregelmatige groei
 Bodemziekten waartegen er geen effectieve
oplossing meer bestaat (Verticillium dahliae)
 Plasvorming
 Moeilijk te bewerken bodem
Wat te doen ?
Hoe is de bodem?
 Verdicht, gecompacteerd,
weinig zuurstof
 Vaak lage pH en % C
 Gering en weinig gedifferentieerd
bodemleven
Dit kan niet werken !
Waarom ?
PLANTgezondheid begint met
BODEMgezondheid
Kruimelige bodemstructuur = aanwezigheid van zuurstof
 Bodemleven mogelijk
 Significante wortelontwikkeling
 Sterke, krachtige plant
 Plant meer resistent tegen ziekten en plagen
PLantgezondheid begint met
BODEMgezondheid
Verdichte structuur : waterzieke bodem – weinig of geen
zuurstof – lage zuurtegraad



Weinig nuttig bodemleven
Soms schadelijk bodemleven
Zwakke wortelontwikkeling : een paar grote wortels
 Geringe groei
 Grotere gevoeligheid voor ziekten en plagen
De bodem :
Een echte verwerkingsinstallatie !
Bodem : basis van vele chemische en
biologische omzettingen
Verse materialen
rijk aan N en suiker :
groenbedekkers, …
Voedingstoffen
Primaire
mineralisatie
NO3-, NH4+
H2PO4-, K+
SO4--, H+
Ca++, Mg++
…
Organische
stof
Secundaire
mineralisatie
1,5 à 2% van humusvoorraad/jaar
-
Humificatie
O.S. rijk aan lignine:
hout, wortels, stro
« Stabiel »
HUMUS
Met klei
Schéma: F.Faux
Klei-humus complex
Wat gebeurt er met de voedingsstoffen ?
Voedingstoffen
NO3-,
Primaire
mineralisatie
Plantopname
NH4+
Planten
H2PO4-, K+
SO4--, H+
Ca++, Mg++
…
Organische
stof
Secundaire mineralisatie
Uitwisseling
1,5 à 2% humusvoorraad/jaar
Humificatie
Uitspoeling
« Stabiel »
HUMUS
Met klei
Schéma: F.Faux
Klei-humus complex
Humus is zeer belangrijk
 Voor de bodemstructuur (doorlaatbaarheid lucht en water,
erosie)
 Humus + Klei
 En dankzij Ca++, Mg++, Fe+++,…
Kruimelige
structuur
Rol bij de FYSISCHE bodemeigenschappen
Lage pH – Te weinig humus
Geen bodemleven
Na een storm in mei !
pH : 5,3 - % C : 0,86
Humus is zeer belangrijk
 Voor het bodemleven
 Bij kruimelige structuur: zuurstof aanwezig
 Als zuurstof aanwezig is :
 Aërobe micro-organismen actiever in de
omzetting van de organische stof
 Mooie wortelontwikkeling
Rol bij de BIOLOGISCHE bodemeigenschappen
Humus is zeer belangrijk


Om voedingstoffen te fixeren
Om voedingstoffen uit te wisselen met het bodemwater
SO4-NO3-
KHC = « provisiekast » van de grond
CEC = Kationuitwisselingscapaciteit = dimension du « garde-manger »
Rol bij de CHEMISCHE bodemeigenschappen
Wie doet de omzettingen in de bodem ?
Voedingstoffen
Primaire
mineralisatie
NO3-,
Plantopname
NH4+
Planten
H2PO4-, K+
CO²
warmte
SO4--, H+
Ca++, Mg++
…
Organische
stof
Humificatie
MICRO-ORGANISMEN
bacteriën, schimmels, protozoa,
aaltjes,…
O²
N
Uitwisseling
Secundaire
mineralisatie
Uitspoeling
« Stabiel »
HUMUS
Met klei
Schéma: F.Faux
Kei-Humus Complex
Iedereen heeft zijn rol te spelen …
Aanpakken van
éénvoudige
moleculen
Aanpakken van
complexe
moleculen (bv.
lignine)
Eten en gegeten worden
Bodemleven heeft verschillende functies
Chemische : afbreken en mineralisatie van organisch materiaal –
vrijstellen van nutriënten voor planten
Fysische : beluchting van bodem door activiteit macro-organismen
(bv. wormen) - bijdragen aan de vorming van een
kruimelige bodemstructuur
* schimmelhyphen * biofilm bacteriën
Biologische : wisselwerking binnen voedselweb
Bodemleven heeft verschillende functies
Bescherming gewas tegen plantpathogenen :
 Beschermende film (fysieke barrière)
 Concurrentie voor ruimte, water en/of voeding
 Antagonisten (nuttigen eten/doden schadelijke)
 Soms antibioticaproductie
Humus : zeer belangrijk
Bodemleven : zeer belangrijk
Onze boomkwekerij-bodem :
 pH vaak te laag
 Weinig organische stof
 Weinig humus
 Weinig bodemleven
Correct bekalken
CMC - compost
CMC-Composteringproces : een precies proces
1. De verschillende grondstoffen
Versnipperd hout
CMC-composteringproces vereist precisie
Juiste C/N-verhouding respecteren die microbiële
activiteit stimuleert
•
•
•
•
Versnipperd hout 35% in volume
Stro 20%
Mest (geit, paard, rund) 20%
Vers materiaal (gras, bladeren, jong snoeihout) 25%
Een hoge diversiteit in het
uitgangsmateriaal levert een hoge
diversiteit aan micro-leven op in
het eindproduct
CMC-composteringproces vereist precisie
2. Opbouw van de ril
Stro
Hout
Mest
Grass
3. Een ‘starter’ toevoegen
CMC-composteringproces vereist precisie
4. Mengen ril – water toevoegen
5. Bedekken
•
•
•
•
Semi-permeabele doek
Uitdroging compost vermijden
Aanvoer te veel water op korte periode bij storm
Directe UV-straling kan organische stoffen en
micro-organismen vernietigen
CMC-composteringproces vereist precisie
6. Proces-management
• T° : 10 dagen > 50°C waarbij 7 dagen
tussen 55 en 65°C
• CO² : > 12% : omzetten !
• Vochtigheid: manuele evaluatie
De rillen pas omzetten wanneer het nodig
blijkt !
 Na 6 – 8 weken vertraagt de activiteit van de micro-organismen
 Na 12-16 weken kan de compost uitgespreid worden
CMC-composteringproces vereist precisie
Groencompost
• Afvallen verwijderen
• Grote hoeveelheid behandeld
CMC - Compost
• Een nieuwe product maken met veel
nuttige micro-organismen
• Kleine hoeveelheid
• Componenten variëren afhankelijk
van het seizoen
• Componenten variëren niet
( juiste C/N-verhouding)
• Hoge t° om te desinfecteren (75–80°C)
geen micro-organismen meer
• Strenge controle van de T, CO² en
vochtigheid
• Weinig controle van CO²
• Vaak omzetten
Koolstof te stabiel
Weinig leven
Koolstof wordt omgezet
in humus en voedingstoffen
Eigenschappen van CMC-Compost « made in Lesdain »
Microbiologische analyse :
 Goeie populatie van bacteriën, schimmels en protozoa
 Geen schadelijke organismen
Chemische analyse :
 pH KCl : 7,1
 %C:7
 C/N : 12
 Rijk aan P, Mg, Ca
 Zeer rijk aan K
Dosis te verspreiden in functie van resultaten
bodemanalyse
Vergelijkende test te velde
Uitgangspunten:
CMC-compost ‘Lesdain’ : 20 ton/ha
CMC-compost van Iersel (NL) : 20 ton/ha
niet gecomposteerde stalmest : 40 ton/ha
Planten :
Carpinus en Platanus
Teeltopzet :
toediening compost/mest einde maart
oppervlakkig inwerken
Planten einde april
Opvolging groei en ontwikkeling : « compost » > « mest »
Bodemverbetering is een werk van lange
adem !!!!
Bodemproblemen
weinig kennis van de bodem
slechte landbouwpraktijken
soms decennialang
Kan NIET opgelost worden in één seizoen !!
Niet iedereen heeft de mogelijkheid CMC Compost te
maken of te kopen
Zijn er alternatieven ?
Zijn alle organische materialen even geschikt ?
N
O.S. inhoud
Vorm :
suiker
N-NH4 + - N-NO3 -
C
zetmeel hémicellulose-cellulose
C/N
laag
Afbraak : Uur
week
seizoen
lignine
C/N
subérine
hoog
meerdere jaren
zeer hoog
50 jaren
> 500 jaren
Het is nutteloos te stabiele koolstof op te slaan in de bodem
Niet iedereen heeft de mogelijkheid CMC Compost te maken of te kopen
Zijn er alternatieven ?
CMC Compost
CMC Compost + gecomposteerd mest
Gecomposteerd mest
Gecomposteerd mest + groencompost
Verse stalmest + groencompost
Minder wenselijk
Verse stalmest
Alleen groencompost
BRF ?
C te stabiel
te weinig/geen
microbieel leven
Niet iedereen heeft de mogelijkheid CMC Compost te maken of te kopen
Zijn er alternatieven ?
BRF : Bois Raméal Fragmenté
Aan de oorspong:
jong, groen snoeihout (< 1 jaar) (C/N niet te hoog) – versnipperen –
openspreiden en inwerken tot op 1 à 3 cm diepte
techniek ontwikkeld in Canada om de bodem te verbeteren
Bij ons gewijzigde techniek:
Hout van maximum 7 cm = dus ook ouder hout
C/N hoger,
versnipperen, openspreiden en inwerken op grotere diepte (enkele cm)
Oorspronkelijke techniek: JA als de bodem reeds rijk is aan microorganismen, vooral dan schimmels
De ‘Europese’ « BRF » : NEEN : gevaar op middellange en lange termijn
CMC – compost kan niet alles oplossen
Alle landbouwpraktijken moeten worden geoptimaliseerd in
termen van hun effect op de bodem
Bijvoorbeeld : Laanbomen : 5 jaren teelt
 Tussen twee boomteelten : een jaar rustig
 Bodem verzorgen en voeden
 Observatie en analyse van de bodem
 Bekalken indien noodzakelijk
 CMC compost of gecomposteerd mest
 Zaaien groenbedekkers
 Tagetes (indien nematoden)
 Soedangras (indien geen nematoden)
Bijvoorbeeld : Laanbomen : 5 jaren teelt
 Tijdens de teelt
 Gras tussen de rijen
 CMC compost of gecomposteerde mest na 2 of 3 jaren
maar niet alleen na 5-6 jaren
 Bemesting beredeneren:
 Eerst bodem voeden om gewassen te voeden
 Indien nodig, aanvullen met meststoffen op een
beredeneerde manier
Bijvoorbeeld : Laanbomen : 5 jaren teelt
 Indien nodig, aanvullen met meststoffen op een
beredeneerde manier
 prioritair: optimaliseren bodembalans inzake Ca, Mg, K, Na in het
Klei-Humus Complex
 Voor de bodemstructuur
 Voor de versterking van de celwanden
 ziekteresistentie
 Behoeften van de gewassen




Beperk de N-aanvoer
Geef Voorkeur aan organische meststoffen
Ureum en bitterzout als bladmestoffen
Hou rekening met spoorelementen (Mn, Cu, B, Mo)
 Denk na over grondbewerking
Conclusie
 CMC-compost productie vereist precisie
 CMC - compost : een kans om te verbeteren, te
optimaliseren, maar niet oplossing voor alle
problemen
 Alle tuinbouwpraktijken moeten dezelfde logica
volgen : respect voor de chemie en biologie en
bodemfysica
 Werken op de middellange tot lange termijn
Dank u voor uw aandacht
Bronnen
ZANEN Marleen, BOS Merijn, BELDER Paul, JANMAAT Leen, MOLENDIJK Leendert,
KORTHALS Gerard en VAN ALEBEEK Frans (red.). 2011.
Functionele AgroBiodiversiteit en een weerbare bodem: LTO FAB2 project.
VAN IERSEL Mark. 2012. Presentatie van het bedrijf ‘Soil Tech Solutions – van Iersel
compost’. Biezenmortel
SAIT Graeme. 2014. Healthy soil, plants and food. Tilburg
SAIT Graeme. 2003. Nutrition Rules. Nederlandse editie. 2014. Voeding is de sleutel.
Bisezenmortel
HERODY Yves. 2015. Les matières organiques des sols cultivés : comment les gérer. Mons
SOLTNER Dominique. 2005. Le sol et son amélioration. Paris : Sciences et techniques
agricoles
LOWENFELS Jeff, LEWIS Wayne. 2008. Collaborer avec les bactéries et autres microorganismes. Rodez : Editions du Rouergue
VAN LAVIEREN Jan. 2015. Bodem en bemesting, specialisatie. Lesdain
BOURGUIGNON Claude et Lydia. 2008. Le sol, la terre et les champs. Paris : Sang de la terre