Masterclass Beperkte Gemeenschap van Goederen

Masterclass
Beperkte Gemeenschap van
Goederen
22 maart 2017
Drs. J.O. Horsthuis MFP RFEA (Jasper)
1
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
‐ Initiatief Wetsvoorstel 33 987 Swinkels (D66) /
Recourt (PvdA) en Van Oosten (VVD)
‐ Wetsvoorstel op 19 april 2016 aangenomen
door de tweede kamer (129/150)
‐ Deskundigenbijeenkomst: 7 februari 2017
‐ Plenaire debat over het initiatief wetsvoorstel:
21 maart 2017
‐ Stemming 28 maart 2017
2
Agenda
• Introductie
• Huidig stelsel gemeenschap van goederen
• Wetsvoorstel beperking gemeenschap van
goederen
• Verdelen gemeenschap: nu en straks
• De eigen woning en vergoedingsrechten: nu en
straks
• Behandelen casus en MC vragen
• Afronding en Evaluatie
3
Huidig stelsel gemeenschap van goederen
• Wettelijke gemeenschap van goederen (art. 1:94 BW)
– Alle goederen en schulden van echtgenoten bij
aanvang van de gemeenschap (boedelmenging)
– Alle goederen en schulden verkregen gedurende
het bestaan van de gemeenschap
– Uitgezonderd:
•
•
•
•
•
Erfenis/schenking onder uitsluitingsclausule
Pensioenrechten WVPS en PW
Erfrechtelijk vruchtgebruik
Verknochte goederen en schulden
Vruchten van goederen die geen onderdeel zijn van de
gemeenschap
4
Zaaksvervanging (art. 1:95 BW jo. 1:87 BW)
• In welk vermogen valt een vermogensbestanddeel,
Privévermogen of gemeenschap?
– In principe alles in gemeenschap
– Tenzij: Tegenprestatie van een verwerving meer dan
50% uit privévermogen + levering aan die echtgenoot:
• Goed valt in privévermogen
• Gemeenschap krijgt evenredige vordering op
privévermogen (“récompense”)
• Relevant voor vaststelling bezit en waardeverandering.
5
Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW
jo. 1:87 BW)
• Ontstaan door investeringen vanuit
privévermogen in gemeenschappelijk
vermogen of andersom
– Verwerving
– Verbetering
– Aflossing schulden
6
Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW
jo. 1:87 BW)
• Nominaliteitsleer vs. evenredigheidsleer
– Investering of verwerving vóór 01-01-2012 =>
nominaliteitsleer
– Investering of verwerving ná 01-01-2012 =>
evenredigheidsleer
– Stellen kunnen hiervan afwijken
– Samenwoners niet geregeld in BW (nominaal
tenzij anders overeengekomen)
7
Vergoedingsrechten (art. 1:95/96 BW
jo. 1:87 BW)
• Afwijking hoofdregel (dan nominaal):
– Als een echtgenoot het privévermogen van de
andere echtgenoot investeert in zijn eigen
vermogen of gemeenschapsvermogen, zonder
toestemming
– Als er geïnvesteerd wordt in goederen die naar
hun aard bedoeld zijn om te worden verbruikt
– Als partijen andere afspraken hebben gemaakt
(geen vormvereiste voor overeenkomst)
8
Ontbinding van de gemeenschap (art.
1:99 BW ev)
• De gemeenschap wordt van rechtswege ontbonden:
– Overlijden, op het tijdstip van overlijden
– Door indienen van het verzoek tot scheiden. Op het moment van
indienen van het verzoek tot echtscheiding
– Scheiding van tafel en bed. Moment van indienen verzoek scheiding
van tafel en bed
– Opmaken van latere huwelijkse voorwaarden
– Et cetera
– Denk aan derdenwerking. Inschrijving huwelijks goederenregisters art.
1:116 BW
– Na ontbinden gemeenschap geldt boek 3
– Oud recht tot 01-01-2012, ontbinding gemeenschap op moment van
inschrijving scheiding registers van de burgerlijke stand
9
Huwelijksvermogensrecht in beweging
vanaf 2001
• Vanaf 2001: drie tranches tot herziening.
– 22 juni 2001 (geen verplichting om samen te
wonen)
– 1 september 2002 (Wet Regels Verrekenbedingen)
– 1 januari 2012 (invoering derde tranche
aanpassing huwelijksvermogensrecht)
• Ontbinding gemeenschap bij scheiding
• Vruchten van uitgesloten vermogen
• Evenredigheidsleer vergoedingsrechten
10
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
• Initiatief Wetsvoorstel 33 987 Swinkels (D66) /
Recourt (PvdA) en Van Oosten (VVD)
• Wetsvoorstel op 19 april 2016 aangenomen
door de tweede kamer (129/150)
• Wie stemden voor? SP, PvdA, PvdD,
Groenlinks, D66, 50 Plus, VVD, PVV, en diverse
eenmansfracties
11
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
‐ Deskundigenbijeenkomst: 7 februari 2017
‐ Plenaire debat over het initiatief wetsvoorstel:
21 maart 2017
‐ Stemming 28 maart 2017
12
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
• Huidige recht niet in lijn met hetgeen
internationaal gebruikelijk is
• Maatschappelijke opvattingen passen niet bij
huidig stelsel
• Huidig recht beschermt echtgenoten niet tegen
voorhuwelijkse schulden
• Willekeur positie van schenkingen en erfenissen
• Circa 25% maakt huwelijkse voorwaarden om
reguliere stelsel te doorbreken
• Uitsluitingsclausule noodzakelijk om te
voorkomen dat schenking of erfenis in een
gemeenschap valt
13
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
• Geldt voor: Huwelijk of geregistreerd partnerschap
• Per 1 januari 2018?
Strekking:
• Enkel hetgeen echtelieden gedurende het huwelijk
opbouwen valt in de gemeenschap
• Voorhuwelijks vermogen valt buiten de gemeenschap
• Erfenissen en schenkingen vallen buiten de
gemeenschap
• Gemeenschappelijk voorhuwelijksvermogen valt in de
gemeenschap
14
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
Ontwikkeling loopt parallel aan:
• 1 mei 1995 invoering Wet Verevening Pensioenen bij
Scheiding
• 1 september 2002 Wet Regels Verrekenbedingen
15
Wetsvoorstel beperking gemeenschap
van goederen
Veranderingen:
• Beperking omvang gemeenschap
• Bewijsvermoeden
• Verhaal en draagplicht schulden
• Winst uit voorhuwelijkse onderneming
• Faillissementswet
16
Beperking omvang gemeenschap
Artikel 1:94 lid 2 BW nieuw
• De gemeenschap omvat, wat haar baten betreft, alle
goederen die reeds vóór de aanvang van de
gemeenschap aan de echtgenoten gezamenlijk
toebehoorden, en alle overige goederen van de
echtgenoten, door ieder van hen afzonderlijk of door
hen tezamen vanaf de aanvang van de gemeenschap
tot haar ontbinding verkregen, met uitzondering van:
a. erfenissen en schenkingen;
b. pensioenrechten WVPS en PW;
c. erfrechtelijk vruchtgebruik.
17
Beperking omvang gemeenschap
Artikel 1:94 lid 3 en 4 BW nieuw
Lid 3: De volgende zaken vallen in de gemeenschap:
a. giften van tot de gemeenschap behorende goederen aan de andere
echtgenoot;
b. goederen, alsmede de vruchten van die goederen, ten aanzien waarvan
bij uiterste wilsbeschikking of bij de gift is bepaald dat zij in de
gemeenschap vallen (insluitingsclausule).
Insluitingsclausule van erflater/schenker kan worden overruled door een
uitsluitingsclausule in de huwelijkse voorwaarden op te nemen. Deze kan door
erflater/schenker worden omzeild door rechtstreeks na te laten/te schenken aan
schoonzoon/dochter.
Lid 4: Uitsluitingsclausule erflater/schenker overruled insluitingsclausule in
huwelijkse voorwaarden. Dergelijke erfenissen en schenkingen vallen buiten de
gemeenschap.
18
Beperking omvang gemeenschap
Vraag: Bas en Manon trouwen na invoering van de Wet Beperkte gemeenschap
van goederen. Zij maken geen huwelijkse voorwaarden op. De vader van Bas
komt een jaar later te overlijden.
1) Valt de erfenis van de vader van Bas in de huwelijksgemeenschap (geen
testament)?
2) Wat als de vader van Bas een testament heeft opgemaakt met een
insluitingsclausule?
3) En wat als er een uitsluitingsclausule zou zijn opgenomen in het testament?
Kunnen Bas en Manon middels huwelijkse voorwaarden afwijken van de
insluitingsclausule en uitsluitingsclausule?
19
Beperking omvang gemeenschap
Antwoord:
1) Geen testament: Privévermogen Bas, zie artikel 1:94 lid 2 onder a BW nieuw
2) Insluitingsclausule testament: GVG, zie artikel 1:94 lid 3 onder b BW nieuw
3) Uitsluitingsclausule testament: Privévermogen Bas, zie artikel 1:94 lid 4 BW
nieuw
Indien Bas en Manon een insluitingsclausule in huwelijkse voorwaarden zouden
opnemen, zou de erfenis in situatie 1 en 2 in de gemeenschap zijn gevallen. Een
insluitingsclausule in huwelijkse voorwaarden wordt namelijk overruled door
een uitsluitingsclausule in een testament (art. 1:94 lid 4 BW nieuw).
Indien Bas en Manon een uitsluitingsclausule in huwelijkse voorwaarden zouden
opnemen, zou de erfenis in alle gevallen buiten de gemeenschap blijven. Een
uitsluitingsclausule in huwelijkse voorwaarden overruled een insluitingsclausule
in een testament.
20
Beperking omvang gemeenschap
Artikel 1:94 lid 7 BW nieuw
• “De gemeenschap omvat, wat haar lasten betreft, alle
vóór het bestaan van de gemeenschap ontstane
gemeenschappelijke schulden, alle schulden
betreffende goederen die reeds vóór de aanvang van
de gemeenschap aan de echtgenoten gezamenlijk
toebehoorden, en alle tijdens het bestaan van de
gemeenschap ontstane schulden van ieder van de
echtgenoten, met uitzondering van schulden:
a. betreffende van de gemeenschap uitgezonderde goederen;”
21
Bewijsvermoeden
Artikel 1:94 lid 8 BW nieuw
• Indien echtgenoten niet kunnen bewijzen dat een goed
privévermogen is, valt het in de gemeenschap.
• Dit bewijsvermoeden mag niet ten nadele van
schuldeisers werken.
• Het ontbreken van bewijs dat een goed privé is en
daarmee in de gemeenschap valt wordt niet gezien als
schenking (nota n.a.v. nader verslag juni 2015, blz 24).
22
Verhaal en draagplicht schulden
Aansprakelijkheid: diegene die rechtstreeks jegens de
schuldeiser aansprakelijk is (schuldeiser-schuldenaar)
Verhaal: op wiens vermogen de schuld kan worden
verhaald (extern, schuldeiser-echtgenoten)
Draagplicht: welke echtgenoot dient welke schuld te
dragen (intern, tussen echtgenoten)
23
Verhaal en draagplicht schulden
Verhaal huidig recht:
• Gemeenschapsschuld en overeenkomst op één naam
• Vóór ontbinding gemeenschap:
– Gemeenschapsvermogen
– Privévermogen contracterende echtgenoot
• Ná ontbinding gemeenschap:
– Aandeel in gemeenschapsvermogen
– Geen verhaal op niet-contracterende echtgenoot
indien deze niets uit de gemeenschap krijgt
– Privévermogen contracterende echtgenoot
24
Verhaal en draagplicht schulden
Verhaal toekomstig recht (artikel 1:96 lid 3 BW nieuw):
• “Het verhaal op de goederen van de gemeenschap voor een niet tot de
gemeenschap behorende schuld van een echtgenoot is beperkt tot de helft
van de opbrengst van het uitgewonnen goed. De andere helft komt de
andere echtgenoot toe en valt voortaan buiten de gemeenschap.”
• “De andere echtgenoot is bevoegd, indien een schuldeiser verhaal op een
goed van de gemeenschap zoekt, over te nemen tegen betaling van de helft
van de waarde van dat goed uit zijn eigen vermogen. Vanaf het tijdstip van
de overneming is dit een eigen goed van deze echtgenoot, dat niet in de
gemeenschap valt.”
De nieuwe regeling beperkt de positie van schuldeisers.
25
Verhaal en draagplicht schulden
Draagplicht huidig recht:
• Gezamenlijk bij:
– een gemeenschapsschuld (art. 1:94 lid 5 BW);
– een schuld aangegaan voor de gebruikelijke kosten
van de huishouding (art. 1:85 BW).
• Alleen schuldenaar indien de schuld samenhangt met
privévermogen (art. 1:94 lid 5 BW).
26
Verhaal en draagplicht schulden
Draagplicht toekomstig recht (art. 1:100 lid 2 BW nieuw):
Draagplicht voor schulden ná ontbinding gemeenschap
• “Voor zover bij de ontbinding van de gemeenschap de goederen van de
gemeenschap niet toereikend zijn om de schulden van de gemeenschap te
voldoen, worden deze gedragen door beide echtgenoten ieder voor een gelijk
deel, tenzij uit de eisen van redelijkheid en billijkheid, mede in verband met de
aard van de schulden, een andere draagplicht voortvloeit.”
Bovenstaand lid is codificering van rechtspraak van de Hoge Raad.
27
Winst uit voorhuwelijks onderneming
Artikel 1:95a BW nieuw:
Lid 1: “Indien een onderneming buiten de gemeenschap valt, komt ten bate van
de gemeenschap een redelijke vergoeding voor de kennis, vaardigheden en
arbeid die een echtgenoot ten behoeve van die onderneming heeft aangewend,
voor zover een dergelijke vergoeding niet al op andere wijze ten bate van beide
echtgenoten komt of is gekomen.”
Lid 2: Bovenstaande geldt ook indien het gaat om een personenvennootschap of
een rechtspersoon, waarbij de echtgenoot die gerechtigd is in overwegende
mate bij machte is te bepalen dat de winst van de onderneming hem
rechtstreeks of middellijk ten goede komt.
28
Faillissementswet
Artikel 61 FW nieuw:
• Een faillissement van een in gemeenschap van goederen
gehuwde echtgenoot heeft geen faillissement van de
gemeenschap tot gevolg
• Bij een faillissement van de ene echtgenoot kan de andere
echtgenoot aanspraak maken op terugname privégoederen
als hij kan aantonen dat goederen niet tot de gemeenschap
behoren.
Nieuwe regelgeving alleen van toepassing op faillissementen
die worden uitgesproken ná inwerkingtreding van de wet
beperking gemeenschap van goederen.
29
Eigen woning en
gemeenschapsvormen
• Twee werelden:
– Gemeenschap van goederen of beperkte
gemeenschap
– Eenvoudige gemeenschap
• Aansprakelijkheid en draagplicht
• Denk aan goede vastlegging!
30
Fiscale aspecten
• In het wetsvoorstel wordt nauwelijks aandacht
besteed aan de fiscale gevolgen van het nieuwe
Huwelijks vermogensrecht.
• Geen afstemming Civiel en Fiscaal
• Losse eindjes?
31
Heeft u nog vragen?
• Neem gerust contact op!
• Jasper Horsthuis 06-30202887
32