Gevolgenkaart lage economische groei

Gevolgenkaart lage economische groei
Lage groei zet financiering van nieuwbouw en kwaliteitsverbetering onder druk
Lage groei schaadt de loopbaanontwikkeling van mensen
Waardedaling van vastgoed gaat ten koste van het vermogen van huizenbezitters en investeerders.
Lagere baankansen en salarisverwachtingen weerhouden mensen ervan een huis te kopen of te renoveren.
Gemeenten hebben minder inkomsten door dalende opbrengsten uit grondverkoop en het Gemeentefonds.
Lage groei leidt tot hogere werkloosheid en een langere gemiddelde werkloosheidsduur.
De werkloosheid raakt met name starters, jonge allochtonen, tijdelijke werknemers en ouderen.
Werkloosheid drukt de salarisontwikkeling en baankans van werknemers, soms tot tientallen jaren later.
Mensen die lang werkloos zijn, trekken zich vaker (permanent) terug van de arbeidsmarkt.
Werkgevers bieden hoofdzakelijk tijdelijke en flexibele contracten in plaats van vaste contracten.
Werknemers met een vast contract stappen minder snel over naar een (betere) baan met een tijdelijk contract.
WONINGVOORRAAD
EN -KWALITEIT
Lage groei stimuleert de loopbaanontwikkeling van specifieke groepen
Partners van kostwinners worden geprikkeld (meer uren) te werken om het huishoudinkomen te behouden.
Lage groei leidt tot lagere investeringen in menselijk kapitaal
Huizenbezitters komen eerder ‘onder water’ te staan, wat hun mobiliteit op de woningmarkt beperkt.
Lagere mobiliteit op de woningmarkt leidt tot minder investeringen in woningen, zoals voor energiebesparing.
Lage groei versnelt de uitstroom uit krimpgebieden, wat leidt tot een vicieuze cirkel van verpaupering.
Gemeenten investeren minder in renovatie van wijken omdat dit minder rendabel is bij lage groei.
Lage groei prikkelt gemeenten op goedkope locaties woningen te ontwikkelen, vaak in de groene ruimte.
Bij lage groei verbetert de kwaliteit van de woningvoorraad
Lage groei prikkelt mensen te investeren in hun eigen ontwikkeling
Lage groei heeft op korte termijn positieve en negatieve gevolgen voor duurzaamheid
Lage groei leidt tot minder productie en zo tot minder gebruik van grondstoffen en minder emissies.
Consumenten gedragen zich duurzamer om kosten te besparen, zoals door minder energie te verbruiken.
Minder mobiliteit op de woningmarkt leidt tot meer woon-werkverkeer, en zo tot meer emissies.
Consumenten zijn minder bereid of in staat extra kosten te maken voor duurzame producten en diensten.
Wat zijn
de gevolgen van
langdurige lage
economische groei
voor een aantal
beleidsthema’s?
Lagere vastgoedprijzen maken het opkopen van woningen voor sloop goedkoper.
De verschuiving van een aanbod- naar een vraagmarkt dwingt ontwikkelaars vraaggestuurd te bouwen.
Lage groei prikkelt gemeenten hun nieuwbouw-doelen op elkaar af te stemmen om kosten te voorkomen.
Lagere opbrengsten prikkelen bouwers te innoveren om kosten te besparen.
Lage groei leidt tot meer welzijn- en gezondheidsproblemen en een hogere zorgvraag
De vraag naar zorg stijgt door sociaal-economische problematiek, zoals werkloosheid.
Mensen hebben minder geld beschikbaar voor een gezonde levensstijl, zoals een sportabonnement.
Lage groei zet druk op de uitgaven van gemeentes voor preventie en stimulering van gezond gedrag.
Lage groei vermindert de vraag naar (professionele) zorg
Mensen hebben meer aandacht voor hun sociaal-economische positie dan voor hun gezondheid.
Bij dalende koopkracht willen mensen minder uitgeven aan zorg, bijvoorbeeld via de eigen bijdrage.
Hogere werkloosheid leidt tot meer beschikbare mantelzorgers, die een groter deel van de vraag opvangen.
Lage groei beperkt op korte termijn specifieke vraag naar zorg, zoals door minder verkeersongelukken.
Lage groei bemoeilijkt de duurzaamheidsopgave op lange termijn
De overheid heeft minder middelen voor subsidiëring van duurzame ontwikkelingen.
De politiek geeft bij lage groei prioriteit aan sociaal-economische problemen zoals werkloosheid.
De beleidskosten stijgen naarmate investeringen worden uitgesteld, de doelen worden later of niet gehaald.
Private partijen stellen investeringen uit die nodig zijn om duurzaamheidsdoelen te behalen.
Prijzen van grondstoffen en emissierechten dalen, wat bedrijven prikkelt de productie minder te vergroenen.
Nederland heeft meer moeite innovaties te implementeren omdat kennisontwikkeling achterblijft.
Lagere verwachte opbrengsten van nieuwe woningen leidt tot minder investering in nieuwbouw.
Nieuwbouw stagneert met name in de sociale sector omdat deze nog verlieslatender wordt dan nu.
Lage groei beperkt kwaliteitsverbetering van woningen en de leefomgeving
LOOPBAANONTWIKKELING
Overheid en bedrijven investeren minder in onderwijs waardoor de kwaliteit van de beroepsbevolking daalt.
Bij dalende kwaliteit voldoet de beroepsbevolking minder aan de vraag van werkgevers.
In een situatie van lage groei is het bedrijfsleven minder bereid onderwijs te faciliteren, zoals door stages.
Werkgevers die door lage groei vooral tijdelijke en flexibele contracten bieden, investeren minder in scholing.
Lage groei drukt lonen waardoor werknemers minder rendement krijgen op hun investering in scholing.
Werknemers investeren bij sterkere arbeidsmarktconcurrentie meer in hun eigen ontwikkeling.
Werklozen hebben een prikkel zich te scholen, maar sociale zekerheidswetgeving beperkt hen dit te doen.
Mensen zijn bereid voor een stagevergoeding te werken, bijvoorbeeld om ervaring op te doen.
Lage groei vergroot de vraag naar hoogwaardige en flexibel inzetbare arbeid, wat prikkelt tot scholing.
Lage groei maakt nieuwbouw minder rendabel
duurzaamheid
VRAAG NAAR
ZORG
Lage groei beperkt aanbod-geïnduceerde vraag naar zorg
Lage groei zet de budgetten van zorgaanbieders onder druk, wat leidt tot minder aanbod-geïnduceerde zorg.
Lage groei leidt tot minder innovatie in het aanbod van zorg, waardoor latente vraag niet wordt beantwoord.
Lage groei leidt tot lagere investeringen in onderzoek en ontwikkeling
Bij lage groei worden groene investeringen aantrekkelijker
Bedrijven stellen investeringen voor de lange termijn uit of schrappen deze zelfs helemaal.
De overheid investeert minder in langetermijn onderzoek.
Minder onderzoek en ontwikkeling drukt de economische groei op lange termijn.
Lage groei leidt tot minder beschikbaarheid van risicokapitaal en dus lagere investering in onderzoek.
Lage groei maakt arbeid goedkoper zodat bedrijven minder investeren in arbeidsbesparende innovaties.
Lage groei zet de overheidsmiddelen voor verbetering van het vestigingsklimaat onder druk.
Bij lage groei stijgt het rendement op groene investeringen ten opzichte van dat op reguliere investeringen.
Mensen investeren in duurzaamheid als dit op termijn kosten bespaart, zoals in eigen energieopwekking.
Deze kaart biedt een overzicht van de specifieke gevolgen van langdurige
lage economische groei voor een aantal beleids­thema’s. Gevolgen die gelden
voor alle beleidsterreinen, zoals lagere belastinginkomsten, zijn buiten
beschouwing gehouden. Onder langdurige lage groei wordt op deze kaart
verstaan een periode van ten minste vijf jaar waarin de gemiddelde jaargroei
maximaal een half procent bedraagt. Huidige prognoses van het Centraal
Planbureau gaan uit van een gemiddelde jaargroei van anderhalf procent voor
de komende vijf jaar. De gemiddelde jaargroei bedroeg tussen 1990 en 2010
ongeveer 2,5 procent.
in opdracht van:
De kaart houdt geen rekening met beleidskeuzes die de over­heid maakt in een
situatie van lage groei. Waar op deze kaart gesproken wordt van een stijging
of een daling (bijvoorbeeld van de werkloosheid of van investeringen), is dit
ten opzichte van een scenario van anderhalf procent groei.
Deze kaart is gemaakt tijdens twee denksessies met medewerkers van
verschillende ministeries, ter voorbereiding op de Kenniskamer bij het ministerie
van Economische Zaken in november 2012.
Met dank aan alle deelnemers voor hun denkwerk.
ONDERZOEK EN
ONTWIKKELING
Lage groei vergroot de vraag naar innovatieve oplossingen
Bij bedrijven en vanuit de maatschappij neemt de vraag om innovaties toe die de productiviteit verhogen.
Lage groei prikkelt bedrijven samen onderzoek en ontwikkeling uit te voeren
Bedrijven pakken onderzoek en ontwikkeling vaker als keten op, omdat dit goedkoper is dan apart.
gemaakt door:
2012