ARTROSE 1 Wat is artrose? Bij artrose en artritis is sprake van afname van het (gewrichts)kraakbeen. Artrose ook wel slijtage genoemd - is een langzaam proces waarbij de afbraak van kraakbeencellen sneller gaat dan de aanmaak. Het evenwicht is verstoord. Dit gaat in later stadium vaak gepaard met toenemende pijnen en komt vooral bij oudere honden/ katten voor. Twintig procent van alle oudere honden/ katten heeft artrose en dit percentage neemt toe met de leeftijd. Complexe factoren als genetische aanleg, gifstoffen, voeding en het voorkomen van parasieten zoals, verkeerde darmbacteriën, amoeben, candida enz. spelen en rol. Ook een ziekte als bijvoorbeeld longontsteking eventueel versterkt door de behandeling met penicilline kan een artritis veroorzaken. Doordat tijdelijk de pH van het lichaam lager wordt kunnen de parasieten de overhand krijgen. En de natuurlijke weerstand blijvend ontoereikend. Verder spelen allergische reacties op gifstoffen die vrijkomen door afsterven van parasieten, die voorkomen in de voeding een rol. Denk maar eens aan giftige paddenstoelen. Hetzelfde komt vrij bij afsterven candida en gist. Dezelfde allergische reacties kunnen ook darm-, huidproblemen en vermoeidheidsverschijnselen geven Bij artritis is sprake van een ontsteking. Het gewrichtskapsel raakt ontstoken, waardoor het kraakbeen, bot en gewrichtsbanden zelf aangetast kunnen worden. Deze vorm slijtage komt bij honden/ katten van alle leeftijden voor. Vanuit het oogpunt van het huisdier zijn artrose en artritis twee aandoeningen die nauw met elkaar verbonden zijn: artrose heeft meestal artritis tot gevolg. Het kraakbeen slijt en door een herstelpoging van het afweersysteem kunnen ontstekingen (artritis) worden veroorzaakt. Andersom is het ook mogelijk, artritis geeft versnelde slijtage van de gewrichten (artrose). Op de termijn overlappen de symptomen van artrose en artritis elkaar dus steeds meer. In beide gevallen leidt het tot vorming van bot aan de randen van de gewrichtsvlakken. Waardoor zwelling, pijn, stijfheid en misvorming van de gewrichten ontstaat. Oorzaken Over de oorzaken is tot op heden weinig bekend. Bewezen is dat overgewicht van een lichaam kan leiden dat artrose. Mogelijke oorzaken zijn; over-en ongelijkmatigebelasting gewricht, lengte verschillen ledematen, X- en O-benen, slecht genezen botbreuk, zwakke gewrichtsbanden, slechte botkwaliteit door ontkalking of erfelijkheid, hormonale stoornissen (overgang) bij vrouwelijke dieren. Bij het ouder worden gaat de aanmaak van kraakbeen minder snel en kan de afbraak niet bijbenen. Hoe kunt u uw hond zelf helpen bij artrose/ artritis? Artrose: wanneer de hond te dik is, is het verstandig hem op dieet te zetten. Maak vaker kortere wandelingen, niet gelijk 3 uur achter elkaar. Geen wilde balen stokspelletjes waarbij de hond plotseling moet afremmen. Trappenlopen is niet zo gunstig, als het mogelijk is, de hond liever even dragen. Train de spieren, dat ontlast de gewrichten. Zwemmen is hiervoor een goede mogelijkheid. Artritis: Bij een acute artritis kunt u uw hond helpen door hem veel rust te geven en het gewricht te koelen. Naarmate de leeftijd vordert zien we dat kraakbeen dat normaal soepel en elastisch is, langzaam brozer wordt. Er treden barsten op in het gladde oppervlak en er beginnen stukjes kraakbeen los te komen. 2 Wanneer dit proces eenmaal gestart is, zien we dat er een vicieuze cirkel ontstaat : het ooit zeer gladde oppervlak wordt ruwer en wrijft nog meer in op het contactoppervlak. Het gewricht wordt minder soepel omdat twee ruwe oppervlaktes tegen elkaar schuren. Er komen stukjes kraakbeen los en die zweven rond in het gewricht wat blokkades kan veroorzaken. Door de irritatie komt er vocht in het gewricht, dit kan ook aanleiding geven tot een ontstekingsreactie in het kapsel. Het kapsel wordt dan vaak dikker en stijver wat de beweeglijkheid van de heup niet ten goede komt. Het lichaam probeert de druk op het aangetaste gewricht laag te houden en we zien de vorming van botuitsteeksels aan de randen van het gewricht, die scherpe randen kunnen ook pijn veroorzaken. Er treedt op langere termijn ook een aantasting van de spieren op, ze worden zwakker en kunnen een verkorting of contractuur (dwangstand) vertonen. Hierdoor manken de dieren. Er hoeft geen onderliggende oorzaak te zijn voor artrose, wel is het zo dat bij bepaalde dieren een genetisch bepaalde (aangeboren) voorbeschikking is om vroegtijdige slijtage van de gewrichten te vertonen. Ellebooggewricht met erge artrose en een heupgewricht met erge artrose Bij instabiliteit kan er ook artrose optreden. Die instabiliteit kan bijvoorbeeld een gevolg zijn van onvoldoende ontwikkelde of beschadigde gewrichtsbanden (Heupdysplasie, Losse knieschijf, Gescheurde Voorste Kruisband), van gewrichtskraakbeen dat zich in de groei niet goed ontwikkelt en daardoor plaatselijk te dik kan worden en zelfs kan afbreken. 3 Heupgewricht met artrose B. WELKE DIEREN KRIJGEN ARTROSE? Gewrichtsafwijkingen op jonge leeftijd (HD, ED en Schouder-OCD) die soms direct problemen geven maar soms pas op latere leeftijd als artrose merkbaar worden, komen vooral voor bij bepaalde grote hondenrassen en reuzenrassen, zoals de Duitse Herder, Labrador Retriever en de Berner Sennen hond. Sommige hondenrassen, zoals de Boxer, hebben een dermate steile stand van de knie, dat beschadiging van de Voorste Kruisband en de Meniscus van de knie bij die rassen vaker voorkomt. Een te losse knieschijf is een afwijking die bij bepaalde kattenrassen, zoals de Maine Coon, vaker voorkomt. Langdurige overbelasting van de gewrichten zoals bij overgewicht is een belangrijke oorzaak van artrose en verergert sterk de verdere achteruitgang van een artrotisch gewricht. Bovendien heeft een hond met overgewicht meer pijn bij belasting van artrotische gewrichten. C. HOE HERKENNEN WE ARTROSE? 4 Dieren die kreupel zijn en hier niet binnen enkele dagen van herstellen of dieren die steeds opnieuw aan dezelfde poot kreupel worden zijn verdacht van het hebben van een gewrichtsaandoening. Een gescheurde kruisband is een van de meest voorkomende oorzaken van artrose in de knie. Indien het om artrose gaat valt vaak op dat er sprake is van “startkreupelheid”: Bij en direct na het opstaan is de kreupelheid erger dan na even wandelen. Artrotische afwijkingen in het gewricht zijn het best voelbaar als de smerende gewrichtsvloeistof koud en taai is, zoals na rust. Na even bewegen wordt de gewrichtsvloeistof warm en vloeibaarder, waardoor minder pijn gevoeld wordt. Röntgenfoto's kunnen bevestigen of het om een gewrichtsafwijking gaat of bijvoorbeeld om groeipijn of een aandoening. links is radiologie van een knie met artrose, rechts een "live" beeld van de knie tijdens een voorste gekruiste band operatie Bovendien zijn röntgenfoto's met name bij jonge dieren essentieel om vast te stellen of het om een operabele aandoening gaat. Indien operatie een optie is, kan die namelijk beter zo snel mogelijk uitgevoerd worden om de vorming van (meer) artrose zo veel mogelijk te voorkomen.. 5 Detail van artrose D. WAT IS ER AAN TE DOEN? Bij bepaalde aandoeningen kan een operatie geadviseerd worden. Overgewicht dient bestreden te worden, het dier kan beter juist aan de schrale kant gehouden worden of op speciale voeding zetten zoals Hill’s prescription diet J/D. In alle gevallen zal een aangepast bewegingspatroon geadviseerd worden. Een natuurlijk preparaat met chondroïtinesulfaat en glucosamine, zoals Seraquin of Aplazyl heeft een versterkende invloed op de opbouw en het herstel van gewrichtskraakbeen bij de hond. Aplazyl® Seraquin® Metacam helpen om minder beschadigende Pijnstillende ontstekingsremmers, zoals ontstekingsstoffen in het gewricht te laten ontstaan. De artrose verergert 6 daardoor minder snel dan zonder die medicijnen en bovendien voelt het dier minder pijn, waardoor het zich beter voelt en in beweging wil blijven, wat de gewrichten weer langer soepel houdt. E. WAT ZIJN DE VOORUITZICHTEN? Genezing van artrose is niet te verwachten, als een operatie geadviseerd wordt dient deze om de vorming van artrose juist zoveel mogelijk te voorkomen. Met de bovengenoemde maatregelen wordt er naar gestreefd het leven van het dier zo lang mogelijk van zo goed mogelijke kwaliteit te houden. Met Vriendelijke Groeten, Dierenartsenpraktijk Loyson – Van Calster Dr. B. Loyson Dr. B. Van Calster Dr. R. Penninger 7