De ozonlaag wordt vernietigd door ozonlaag afbrekende stoffen (O

Bescherming van de ozonlaag;
CFK- vrij Suriname vanaf 2010
Nog maar ongeveer 7 tot 8 maanden te gaan en de import en
het gebruik van de ozonlaagafbrekende stoffen, met name de
categorie CFK’s (Chloorfluorkoolstoffen), zal voor 100%
worden stopgezet. Suriname is verplicht om uiterlijk 2010
honderd procent van zijn consumptie van ozonlaag
afbrekende stoffen te verminderen. Gebaseerd op het
consumptiepatroon tussen 1995 -1997 is dat 42 ton.
In 1987 werden de eerste afspraken gemaakt ter beperking
van CFK-gebruik in het Protocol van Montréal. Door vrijwel
alle landen is inmiddels het Protocol ondertekend. Het
resultaat van al die afspraken is dat onder andere de productie
van CFK's op korte termijn gestaakt zal worden. Daardoor
zullen deze ozonlaagafbrekende stoffen binnen afzienbare
tijd nergens op de wereld meer verkrijgbaar zijn.
Suriname heeft het Protocol van Montreal, ter bescherming van de ozonlaag, getekend op
14 oktober 1997. Dat wil zeggen dat ook Suriname is gebonden aan de verplichtingen tot
vermindering van het gebruik van ozonlaagafbrekende stoffen. Door dit verdrag te
tekenen hebben landen afgesproken stapsgewijs het gebruik en de productie van
ozonlaagafbrekende stoffen stop te zetten (tabel 1).
R betekent Refrigerant of Koelgas. Bijvoorbeeld R-12 betekent Koelgas nummer 12.
De ozonlaag
De ozonlaag bevindt zich tussen 15
en 30 km hoogte in een luchtlaag
binnen de atmosfeer die wij
kennen als de stratosfeer. De
ozonlaag zorgt ervoor dat
schadelijke ultraviolet (UV)
zonlicht de aarde niet kan
bereiken. UV stralen kunnen
namelijk het menselijke afweersysteem aantasten, huidkanker, vroegtijdige
huidveroudering en cataract veroorzaken. Ook kunnen UV stralen landbouwgewassen
aantasten.
Ozonlaag afbrekende stoffen
Vernietiging van de ozonlaag wordt veelal veroorzaakt door bepaalde chemische stoffen
die wij gebruiken. Voorbeelden van deze stoffen
zijn:
- Chloorfluorkoolstoffen (CFK’s) en
Chloorfluorkoolwaterstoffen (HCFK’s);
Deze werden gebruikt in spuitbussen,
koel- en vrieskasten, ijsmachines,
waterkoelers en airco’s (ook in die van
auto’s).
- Halonen
Deze komen voor in brandblusapparaten.
- Methylbromide
Deze werd gebruikt in bestrijdingsmiddelen
Wanneer deze stoffen of gassen in de lucht terecht
komen tot bij de ozonlaag (dmv gebruik, lekkage,
vervaardiging), vinden er chemische processen
plaats die uiteindelijk de ozonlaag vernietigen. Er
treedt verdunning van de ozonlaag op, welke ook
bekend staat als het “ozongat”, met als gevolg dat
de schadelijke UV stralen niet meer worden
tegengehouden door de ozonlaag en op het
aardoppervlak terecht komen met alle nadelige
gevolgen zoals eerder aangegeven.
Belangrijk is ook te vermelden dat deze
ozonlaagafbrekende stoffen ook tot de
broeikasgassen behoren (figuur 1)! Deze
broeikasgassen zorgen ervoor dat de temperatuur op
aarde toeneemt met als gevolg klimaatsverandering
die momenteel wereldwijd en ook in Suriname
merkbaar is (toenemende en zware neerslag,
toenemende temperatuur, overstromingen etc ). Het
is dus belangrijk dat deze schadelijke stoffen niet
meer worden gebruikt en onmiddellijk worden
stopgezet!
Figuur 1: het broeikaseffect
Alternatieven voor CFK’s
Fabrikanten van schuimplastic vulmaterialen, piepschuim, koelkasten en airconditionings
gebruiken nu twee andere kunstmatige stoffen in plaats van CFK’s. Beide alternatieven
veroorzaken schade aan de ozonlaag, maar niet zoveel als CFK’s. Er zijn enkele
natuurlijke stoffen die CFK’s zouden kunnen vervangen en die helemaal geen schade
veroorzaken. De beste zijn koolwaterstoffen. Deze stoffen bestaan alleen uit koolstof en
waterstof. Voorbeelden zijn propaan en butaan. Ze zijn net zo goed als CFK’s en werken
in sommige opzichten beter. Het gebruik van NH3 (ammoniak) als alternatief koelmiddel
neemt ook toe. Deze stof is echter giftig en explosief. Bovendien tast ammoniak koper
aan. Door onder andere deze oorzaken wordt de installatie aanzienlijk duurder maar deze
kosten kunnen op den duur worden terugverdiend omdat het rendement van een
ammoniak installatie aanzienlijk hoger is.
De levensduur van de ozonlaag aantastende stoffen is verschillend en varieert van 60 tot
400 jaar. Zelfs als wij met onmiddellijke ingang elk gebruik zouden stoppen, duurt het
nog generaties voor de aantasting van de ozonlaag door deze, door mensen
geproduceerde, stoffen ophoudt! Redenen genoeg dus voor de overheid èn het
bedrijfsleven om maatregelen te nemen. Het gevaar van de aantasting van de ozonlaag
wordt gekarakteriseerd door de parameter "ODP" en staat voor "Ozon Depletion
Potential". Dat betekent het ozonafbraakpotentieel waarmee de mate van schadelijkheid
in een waarde wordt vastgelegd ten opzichte van CFK 11, waarvoor ODP =1 is
aangenomen. HFK’s hebben weliswaar geen ODP maar dragen wel bij aan het
broeikaseffect (GWP= Global Warming Potential) waardoor ook van deze stoffen
beperking van de emissie nodig is.
Schadelijk
Alternatief
Koelmiddel
Toepassing
R-11
R-12
R-113
Blaasmiddel
Koelmiddel
Reinigingsmiddel
Koel- &
blaasmiddel
Koelmiddel
R-22
R-134a
Levensduur
(jaar)
60
130
90
Formule
ODP
GWP
CFK
0.6-1.0
4.7-10.7
15
HCFK
0.01-0.5
76-2.3
16
HFK
0.0
122-14.1
ODP = de ratio van de impact van een hoeveelheid chemische stof op de ozonlaag ten
opzichte van de impact die CFK-11 (dezelfde hoeveelheid) heeft op de ozonlaag.
GWP = de ratio van de hoeveelheid geproduceerde warmte van een substantie ten
opzichte van dezelfde hoeveelheid geproduceerde warmte door CO2.
De ozon-vriendelijke koelkast
Als de oude koelkast CFK’s bevat, moet je
deze stoffen veilig opruimen. Daarna kun je
een moderne koelkast kopen die ozonvriendelijk is en minder dan de helft van de
energie gebruikt die gewone koelkasten
gebruiken. De wanden van het apparaat zijn
geïsoleerd met een schuimplastic dat is
gemaakt met behulp van koolwaterstoffen in
plaats van CFK’s (figuur 2).
Figuur 2: Deze technicus laat het CFK-koelmiddel
uit een oude koelkast lopen om het veilig op te
kunnen ruimen
De Nationale Ozon Unit
Het mechanisme dat verantwoordelijk is voor de implementatie van het Montreal
Protocol is de Nationale Ozon Unit (NOU) die binnen het NIMOS is gevestigd. Dat wil
zeggen dat het NOU de instantie is in Suriname die ervoor moet zorgen dat de
schadelijke ozonlaag afbrekende stoffen niet meer geimporteerd worden en ook niet meer
in ons land gebruikt worden. Het NOU heeft al verschillende activiteiten uitgevoerd zoals
het inventariseren van importen en gebruik van koelgassen, het uitvoeren van
bewustzijnsactiviteiten en koeltechnische trainingen voor o.a de Douane officieren
(figuur 2), het Bureau voor Openbare Gezondheidszorg (B.O.G), het Ministerie van
Handel en Industrie (Min. HI), het Ministerie van Arbeid, Technologische Ontwikkeling
en Milieu (Min. ATM), het Korps Brandweer Suriname (KBS), het Ministerie van
Landbouw, Veeteelt en Visserij (Min.LVV), NATIN, SAO en de Koeltechnische Sector.
Intussen zijn medewerkers van de Ministeries van ATM, HI, Volksgezondheid, de
Douane officieren, Het BOG, het Korps Brandweer en andere relevante instanties
getraind in hoe ze de ozonlaag afbrekende stoffen kunnen herkennen en hoe ze deze
stoffen op een milieuvriendelijke manier kunnen verwijderen. In 2005 en 2008 zijn er
binnen de koeltechnische sector trainingen verzorgd voor het vergroten van het
bewustzijn van de koeltechnici over de ozonlaag en de afbraak daarvan en hoe oude
koelsystemen te kunnen ombouwen (retrofitten) tot machines om ozonvriendelijke gassen
te bevatten (figuur 3).
4
Figuur 3: Een Recovery Unit voor het terugwinnen van een
de ozonlaagafbrekende stoffen uit een airconditioning apparaat
koelgas te indentificeren.
( http://dwtdatabase-com.web5.tempwebsite.net/website/nieuws.asp?menuid=90&id=48496)
Figuur 2: Een douaneofficier demonstreert hoe
De rol van de Koeltechnische Sector
Een zeer belangrijke sector voor het naleven van het Montreal Protocol voor de
bescherming van de ozonlaag is de Koeltechnische Sector. Deze sector houdt zich
voornamelijk bezig met het gebruik van koelgassen waaronder ook ozonlaagafbrekende
stoffen. Deze sector heeft een zeer belangrijke rol te vervullen vooral met betrekking tot
koelapparatuur die ozonlaagafbrekende stoffen bevat en van milieuvriendelijk koelgas
moet worden voorzien.
Opkomende activiteiten ivm uitbannen van CFK’s
Het NOU is intussen bezig met het
voorbereiden van verschillende
activiteiten waaronder een
bewustwordingscampagne die de
komende maanden zal plaatsvinden.
Koeltechnische bedrijven, Auto Service en
Reparatie bedrijven, automonteurs,
koeltechnici en alle andere
belangstellenden die zich bezighouden
met het handelen of gebruik van
koelmiddelen, reparaties verrichten aan
koelinstallaties alsook auto airco’s, zullen
worden opgeroepen voor het volgen van
trainingen om op correcte wijze oude
koelsystemen om te bouwen (retrofitten)
zoals ijskasten, vriezers en airco's (figuur
4) en eventueel gratis in aanmerking te
komen voor apparatuur, gereedschappen
Figuur 4: Het retrofitten van auto- airconditioning unit
(http://www.noulanka.lk/MacR_files/image002.jpg)
5
R-12
Beneden aan de
achterkant op de
compressor
Boven aan de
achterkant op de
etiket
en andere benodigdheden voor het retrofitten van het gas CFK-12 naar HFC-134a.
De gemeenschap zal de komende periode geinformeerd en opgeroepen worden om hun
oude koelkasten en auto’s met een bouwjaar van ‘94 of ouder niet weg te doen maar de
komende berichten te volgen over wat er mee te doen of waar men de informatie over het
bezitten van een oude koelkast en een auto vanaf bouwjaar ’94 en ouder, kan opgeven. U
kunt zelf nagaan of uw koelapparaat het schadelijk koelmiddel bevat door op de labels of
de compressor van het apparaat te kijken. Onderstaande figuur geeft een voorbeeld en
verduidelijking aan voor het natrekken van een schadelijk koelmiddel bij een ijskast.
Indien het niet lukt, of u nog twijfels heeft om welke koelmiddel het precies gaat, kunt u
contact maken met het NIMOS afdeling Ozon Unit (zie ook onderstaande email
adressen).
R-12
6
Ramdjanamsingh Anjani ([email protected])
Mohan Suraya ([email protected])
Assistant Ozone Officer (NOU)
NIMOS
Onafhankelijkheidsplein # 2
Tel: 520043 / 520045
E-mail: [email protected]
7
8