Strategische goederen: blijft u bij de les?

Strategische goederen: blijft u bij de les?
“Sancties tegen Iran versoepeld”, “America houdt vast aan sancties tegen Iran”, “Eu legt Oekraïne sancties op”, “Harde
sancties tegen Rusland”, “Glycol verkoop aan Syrië door Nederlands bedrijf”. Dit is zo maar een greep uit de berichtgeving in
de media in de afgelopen maanden. Het geeft maar aan dat de wetgeving omtrent strategische goederen aan voortdurende
wijziging onderhevig is en grote gevolgen kan hebben. Maar welke gevolgen zijn dat eigenlijk en hoe moeten bedrijven er
voor zorgen dat compliance blijvend wordt gewaarborgd? Dit artikel zoomt in op de verschillende categorieën van
strategische goederen en met name ook op de oplossingen die er voor het bedrijfsleven zijn om compliance te garanderen.
Strategische goederen, waar hebben we het eigenlijk over?
Deelnemers aan het internationale handelsverkeer hebben
er vaak mee te maken en adviseurs hebben er ook hun
mond van vol: strategische goederen en de risico’s die
daarbij horen. Maar waar hebben we het eigenlijk over?
en goederen voor tweeërlei gebruik. Maar hoe herkent u of
uw zendingen as zodanig kwalificeren?
We spreken over militaire goederen als de goederen zijn
genoemd in de Gemeenschappelijke lijst van militaire
goederen. Dit is een “vertaling” van de lijst zoals deze in het
Grofweg valt een onderscheid te maken in export controle
Wassenaar Arrangement (Verdrag van Wassenaar) is
maatregelen en sanctie-wetgeving. Onder de eerste
opgenomen. Dit is een internationaal verdrag waarmee de
categorie verstaan we alle maatregelen die een restrictieve
landen die dit verdrag hebben geratificeerd, hebben
werking hebben op de export van goederen (daar valt
afgesproken om de handel in militaire goederen zo veel
overigens in een aantal gevallen ook de doorvoer van
goederen onder). Onder deze categorie vallen in ieder geval
militaire goederen en goederen voor tweeërlei gebruik
(dual-use). Daarnaast kwalificeren chemicaliën van het
mogelijk te beperken. De goederen op de lijst zijn over het
algemeen makkelijk als militaire goederen te herkennen en
zijn in categorieën als “wapens met gladde loop”,
verdrag chemische wapens als zodanig.
“bommen, torpedo’s, raketten” etcetera ondergebracht.
De tweede categorie is die van de sanctiewetgeving. Dan
Een lastiger onderscheid is te maken in het geval van
door
een lijst gemaakt. Deze zijn te vinden als bijlage bij de dual-
gaat het om landen, individuen of groepen daarvan die
goederen voor tweeërlei gebruik. Ook voor deze goederen is
handelsembargo’s of beperkingen zijn onderworpen. In dat
use verordening (Verordening EU 428/2009). Deze bijlagen
bijvoorbeeld
de
VN
of
door
de
EU
aan
kader dient ook te worden opgemerkt dat u rekening moet
houden met het feit dat de Verenigde Staten van Amerika
sancties heeft uitgevaardigd die een ver(der)gaande
werking hebben, in die zin dat deze bijvoorbeeld ook van
geven aan wanneer goederen bij export een vergunning
nodig hebben maar ook zijn er voor de intracommunautaire
overbrenging van goederen (doorvoer) in een aantal
toepassing kunnen zijn op dochterbedrijven en bestuurders
gevallen vergunningseisen. Aangetekend moet worden dat
Amerikaanse onderneming.
ook om programmatuur en technologie.
Export controle maatregelen
Ook voor dual-use goederen geldt dat er in de bijlagen bij
die in Europa zijn gevestigd maar onderdeel zijn van een
Het kenmerkende van export controle maatregelen is dat
het in beginsel wel mogelijk is om deze goederen te
exporteren, echter niet zonder een vergunning daartoe. De
bekendste goederen zijn in dit kader de militaire goederen
I
www.customsknowledge.nl
het overigens niet alleen om fysieke goederen gaat maar
de
verordening
een
aantal
categorieën
met
onderverdelingen zijn opgenomen. Daarbij moet u denken
aan categorieën als “Nucleaire Goederen” maar ook minder
gemakkelijk herkenbare categorieën als “Elektronica” en
“Telecommunicatie”.
Een laatste vorm van export controle wordt uitgeoefend op
chemicaliën van het Verdrag Chemische Wapens. Dit
verdrag maakt onderscheid tussen lijst 1, lijst 2, lijst 3 en
zogenaamde organische stoffen. De verschillen in de lijsten
zit in de geschiktheid voor de productie van chemische
wapens; lijst 1 de grootste waarschijnlijkheid, lijst 2 wat
minder en lijst 3 het minst (geschikt voor het vervaardigen
van chemische wapens). Lijst 3 stoffen zijn overigens ook
meteen dual-use stoffen. De export-controle maatregelen
zijn opgenomen in de dual-use verordening en in het
Besluit Strategische goederen.
Hoe te bepalen?
Vervolgens blijft de vraag, wat u als onderneming kunt
doen om vast te stellen of u wel of niet voldoet aan de eisen
gesteld in de hierboven genoemde regelingen. Allereerst is
het van belang om de “awareness” binnen uw organisatie
op het gewenste niveau te houden. Indien uw medewerkers
bewust zijn van de eisen en de risico’s die daarbij horen,
dan wordt de kans op het zich voordoen van fouten in dit
kader kleiner. U dient daarbij wel een top-down benadering
na te streven. Over het algemeen komt het de awareness
zeer ten goede als het management dit onderstreept door
Sancties
zelf actief bij te dragen.
Als we praten over sancties dan zijn dat eigenlijk altijd
Daarnaast is het van belang dat u een verantwoordelijke
landen-specifieke sancties die eenzijdig worden opgelegd
aanwijst in uw organisatie en er voor zorg draagt dat deze
door een bepaald land (VS), landenblok (EU) of een
medewerker
multilaterale organisatie (VN). Het is afhankelijk van de
ontwikkelt op dit gebied. Bij voorkeur is deze medewerker
specifieke maatregelen waar u precies aan moet voldoen,
tevens goed op de hoogte van de technische specificaties
maar in de meest extreme vorm is er over het algemeen een
van uw product en heeft hij /zij ook bij voorkeur
exportverbod
diensten
douanerechtelijke kennis. De omschrijvingen van de
opgenomen. Ook zijn financiële transacties vaak beperkt en
goederen/diensten in de bijlagen zijn vaak zodanig
onderhevig aan goedkeuring.
specifiek dat productinhoudelijke kennis onontbeerlijk is
voor
bepaalde
goederen
of
Gevolgen bij “non-compliance”
De gevolgen voor uw onderneming bij het niet voldoen aan
de eisen in het kader van deze regels zijn uiteenlopend; te
zeer uiteenlopend om hier een sluitend beeld te geven. Het
exporteren van goederen zonder de vereiste vergunning is
echter in de meeste gevallen een economisch delict waarop
zware geldboetes en zelfs gevangenisstraffen staan.
Daarnaast is er natuurlijk het “publiciteitsriscio”. Export van
goederen zonder vergunning of naar gesanctioneerde
landen (zonder de vereiste goedkeuring) komt veelal terug
in de media en er is sprake van “naming, blaming en
shaming”.
ook
inhoudelijk
specialistische
kennis
om te bepalen of er wordt voldaan aan de eisen in de
verschillende bijlagen. Ook door kennis van bijvoorbeeld
het gebruikstarief wordt de kans op het onderkennen van
de eisen vergroot.
Heeft u de kennis en awareness binnen uw organisatie op
niveau, dan is het zaak om met regelmaat een interne
controle of audit te houden op dit gebied te houden. U kunt
dit op een aantal manieren aanpakken, maar het is in ieder
geval zaak om een onafhankelijke derde (bijvoorbeeld een
kwaliteitsmanager) met deze taak te belasten en niet de
verantwoordelijke voor strategische goederen binnen uw
onderneming. Een interne controle zou bijvoorbeeld
kunnen zijn om aan de hand van uw artikelstambestand op
maandbasis te controleren of er door uw onderneming
goederen zijn geëxporteerd waarop een vergunningsplicht
rustte en of de vergunning ook daadwerkelijk was verstrekt.
U kunt dit op een steeksproefbasis doen.
I
www.customsknowledge.nl
Voor AEO-gecertificeerde bedrijven adviseren wij overigens
indicatie of er in Europa ook sprake is van strategische
om dit onderdeel te maken van uw AEO monitoring. Wij
goederen. Er zijn echter ook valkuilen in de vergelijking.
hebben hiervoor een specifieke module ontwikkeld binnen
het door ons ontwikkelde “AEO-Control Framework”.
Grondslag
voor
het
Amerikaanse
systeem
van
exportcontrolle maatregelen is de “Export Administration
De Centrale Dienst In- en Uitvoer, afdeling POSS, kan u
Regulations” (EAR). Op basis van deze Regulations krijgen
overigens van advies voorzien voordat u goederen gaat
goederen, indien het gaat om strategische goederen, een
exporteren. Middels een zogenaamd “sondage verzoek”
vergelijkbare code als in Europa. De code heet in de VS
kunt u op voorhand om een advies/goedkeuring vragen
ECCN (Export Controll Classification Number). Als u
voor een door u geplande export transactie.
goederen uit de VS ontvangt en bijvoorbeeld doorverkoopt,
Catch-all bepaling
Speciale aandacht willen wij nog wel vragen voor de
zogenaamde “catch-all” bepaling zoals deze in de dual-use
verordening is opgenomen. Ook als u uw huiswerk goed
heeft gedaan en op voorhand heeft vastgesteld dat er geen
sprake is van dual-use goederen, bijvoorbeeld middels een
sondage-verzoek, dan heeft de wetgever de mogelijkheid
om alsnog (achteraf, ofwel ad hoc) op ieder moment te
kunnen stellen dat er toch sprake is van dual-use goederen.
Het gaat dan vaak om goederen waarvan een lidstaat
is deze ECCN een goede vingerwijzing of er ook Europese
eisen van toepassing zijn. Let echter wel op; in de praktijk
zien wij dat er soms ook te gemakkelijk uit wordt gegaan
van ECCN-classificaties. Het zijn vergelijkbare maar geen
identieke systemen. U dient zelfstandig te toetsen aan de
Europese eisen. Ook kent EAR een code voor goederen die
expliciet níet als strategische goederen worden aangemerkt
(EAR99). Dat lijkt goed nieuws, maar wederom, schijn kan
bedriegen. U dient een zelfstandig onderzoek te doen.
Conclusie
vermoedt dat ze als massavernietigingswapens kunnen
De regels omtrent strategische goederen zijn complex en
worden gebruikt danwel voor militair gebruik. Ook voor de
vaak ondoorzichtig. Zorg er voor dat u weet waar u het over
doorvoer van militaire goederen geldt een mogelijkheid
heeft en dat u indien nodig over specifieke kennis beschikt
voor een ad-hoc vergunningverplichting.
op dit gebied. U dient zelfstandig en actief zorg te dragen
ECCN en EAR
Als eerder aangehaald kennen de Verenigde Staten van
Amerika een vergelijkbaar systeem met dat van Europa.
Sterker nog, de Amerikaanse eisen gaan vaak verder dan de
Europese. De Amerikaanse codering voor dit type goederen
kan dan ook een belangrijke hulpbron zijn voor een
voor compliance binnen uw organisatie om ongelukken te
voorkomen.
Customs Knowledge adviseert en helpt u graag en
professioneel om de kans op onregelmatigheden te
verminderen. Voor vragen of opmerkingen over dit
onderwerp kunt u contact opnemen met Sander van Lent
([email protected])
of
Bart
Boersma
([email protected]).
Hoewel aan de totstandkoming van deze uitgave de uiterste zorg is besteed, aanvaardt Customs Knowledge geen aansprakelijkheid voor eventuele fouten en
onvolkomenheden, noch voor de gevolgen hiervan. Dit artikel is niet bedoeld als een specifiek advies. Zie in dit kader ook de Algemene Voorwaarden van Customs
Knowledge BV.
I
www.customsknowledge.nl