Inhoud Bidden Jij en bidden Bidden van moslims Bidden van joden Bidden van christenen Regels Jij en regels Leefregels voor gelovigen Leefregels voor joden Leefregels voor christenen Leefregels voor moslims Kunst Kunst uit het jodendom kunst uit het christendom Kunst uit de islam Bidden Jij wat weet jij van bidden ........ Vul in, wat jij denkt ... Wat is bidden ? 0 Praten met God en naar Hem luisteren. 0 Je handen samen en je ogen dicht doen of voorover knielen. 0 Teksten uit je hoofd opzeggen Wanneer kun je bidden ? 0 Alleen in een kerk, synagoge of moskee 0 Altijd en overal 0 Alleen als je blij bent Wat is belijden ? 0 Net doen alsof er niets is mis gegaan. 0 Aan God vertellen wat je verkeerd deed. 0 Van God wegvluchten. Waarom denk jij dat .... - christenen hun handen vouwen en ogen dicht doen ? Ik denk dat christenen dat doen, omdat ................................................. ................................................................................................................ - moslims voorover knielen op de grond ? Ik denk dat moslims dat doen, omdat ............................................. ......................................................................................................... Het bidden van moslims Laila leert bidden Hassan en Laila wonen in Nederland. Vroeger woonden ze in Marokko. Daar zijn bijna alle mensen moslim. Op een dag vraagt Hassan aan zijn vader: “Wat bedoelt u als u zegt dat wij moslims zijn ?” Zijn vader antwoordt: “Het betekent dat wij de woorden van God volgen die naar Mohammed werden gebracht door de engel Gabriël en die zijn opgeschreven in de koran.” “Wat betekent de Islam ?” vraagt Laila. “De islam is ons geloof. Een moslim doet zijn vijf plichten.” “Elke dag ?” vraagt Hassan. “Nee, niet alle vijf elke dag, “ zegt vader, “Je doet er maar twee elke dag. Eén daarvan is bidden. Laila vraagt: “Hoe weten de mensen eigenlijk hoe ze moeten bidden ?” Haar moeder zegt: “Mohammed, de profeet, deed dat voor.” “Ik zou ook wel willen bidden,” zegt Laila. “Wilt u het mij voor doen ?” “Natuurlijk,” zegt moeder. “Het eerste wat je moet doen is wassen. Je mag nooit gaan bidden, als je je niet gewassen hebt. Je lichaam wordt schoon, maar je wast ook je lelijke gedachten weg. Je wast je handen. Dan spoel je je mond en je neus. Dan was je je gezicht. Dan was je je armen, eerst de rechter, dan de linker arm. Dan maak je je hoofd nat. Dan pas was je je voeten, ook weer eerst de rechter en dan pas de linker voet. vraag: B Het wassen voor het gebed heet: Woedoe / Salat / Hadj “In de naam van Allah de Barmhartige, de Erbarmende. Geprezen zij Allah, de Heer der werelden De Barmhartige,de Erbarmende de Heerser op de oordeelsdag. U alleen dienen wij En U alleen vragen wij om hulp. Leid ons op het rechte pad het pad van hen op wie U uw gunsten hebt doen neerkomen niet van hen op wie uw toorn is gekomen en niet van hen die dwalen.” Moslims kennen deze soera goed. In elk gebed zeggen ze dit hoofdstuk van zeven verzen meerdere malen op. A Voor het bidden kent een moslim deze regels: Het is de plicht van een moslim vijf keer per dag op vaste tijden te bidden richting Mekka. Een moslim bidt zonder schoenen op een gebedskleed. Een moslim bidt in verschillende voorgeschreven houdingen. Een moslim gebruikt in het gebed voorgeschreven woorden in de Arabische taal (veel uit de koran) Voor het bidden moet een moslim zich reinigen. Zoek de juiste nummers bij de gebedsregels E Gebedshoudingen C D Het kralensnoer Volgens moslimtraditie heeft Allah ......... namen. Bijvoorbeeld de Barmhartige, de Genadevolle of de Machtige. Veel van deze benamingen vinden we terug in moslimnamen: Abdelkariem = dienaar van de Edelmoedige Abdelhakiem = dienaar van de Alwijze Abdessalaam = dienaar van de Vredevorst Veel moslims hebben een kralensnoer van ........... of ............ kralen Het was de bedoeling bij het beurtelings aanraken van de kralen de ........... mooie namen van Allah te noemen. Tegenwoordig zegt men vaak een vrome spreuk “Geprezen zij God” (soebhaan Allah) (33x), “God is groter” (Allahoe akbar) (33x) en “de eer aan God” (alhamdoe lillah) (33x) bij het aanraken van een kraaltje. Het bidden van joden Vanaf ongeveer drie jaar worden joden aangemoedigd om God te betrekken in alles wat ze doen. Hiervoor worden korte gebeden opgezegd die voor elke gelegenheid zijn. Daarnaast zijn er vaste gebeden die orthodoxe mannen elke dag drie keer in het Hebreeuws opzeggen. Ze worden in gedachten of hardop voorgedragen of gezongen. Thuis en in de synagoge Door joden wordt er thuis gebeden, maar ze gaan ook voor gezamenlijk gebed naar de synagoge. Mannen dragen tijdens het gebed een keppel (1). Er zijn ook mannen die een gebedskleed of talliet (2) dragen. Orthodoxe joden dragen een teffilien (3). rond hun hoofd en met een gebedsriem (4) rond hun linkerarm. Geef de juiste nummers. Het zegenen van de kinderen. Op vrijdag en feestavonden zegenen ouders hun kinderen voor het eten en bidden ze dat God hen zal helpen en voor hen zal zorgen. Meisjes worden gezegend met de eigenschappen van de Vier Moeders van het joodse volk (Sara, Rebekka, Rachel en Lea). Jongens worden gezegend met de zegen van Jakob voor zijn kleinzonen Efraïm en Manasse. Het Sjemagebed Luister Israël, de Here is onze God, de Here is één. Laat de naam van zijn prachtige koninkrijk voor eeuwig gezegend zijn. U zult de Here uw God liefhebben met heel uw hart, met heel uw ziel en met alles wat u hebt. Laat deze woorden, die Ik u heden gebied, in uw hart zijn. Leer ze zorgvuldig aan uw kinderen. Spreek erover wanneer u thuis zit en wanneer u op reis bent, wanneer u naar bed gaat en wanneer u opstaat. Bind ze om uw arm en als een band om uw hoofd tussen uw ogen als een teken. Schrijf ze op de deurposten en poorten van uw huis de mezoeza. Het bidden van christenen Voor christenen is God een Vader. Een kind praat met zijn of haar vader. Zo praten christenen met God. Christenen geloven dat God graag wil dat je over alles met Hem praat en dat Hij wil dat je naar Hem luistert. Bidden is voor christenen praten met God en luisteren naar Hem. Voor christenen is bidden: een stil gebed, vanbinnen, waar alleen God het hoort. een gebed hardop, alleen, of samen met anderen. God danken voor alle goede dingen. met God praten over moeilijke dingen, of met God praten als je boos bent of bang. naar God luisteren door de bijbel te lezen of door stil te worden als je aan God denkt. heel persoonlijk. Voor christenen is Jezus hun voorbeeld. Jezus praatte vaak met God, Zijn Vader. Toen zijn leerlingen vroegen: “Hoe kunnen we het beste bidden ?”, leerde hij hen het volgende gebed: ............ Vader, die in de hemel zijt, Uw naam worde geheiligd, Uw koninkrijk kome. Uw ......... geschiede, gelijk in de hemel, alzo ook op aarde. Geef ons heden ons dagelijks ......... Vergeef ons onze schulden, gelijk ook wij vergeven onze schuldenaren. Lijd ons niet in verzoeking, maar verlos ons van de .......... want van U is het koninkrijk Vul in: wil onze brood kracht boze en de ............. en de heerlijkheid, tot in eeuwigheid, AMEN Bidden kan voor een christen elk moment van de dag. Veel christenen bidden in ieder geval voor de maaltijd en voor het slapen gaan. Sommige Rooms-katholieke christenen gebruiken een rozenkrans bij het bidden. Deze tekening laat zien hoe de rozenkrans gebruikt wordt. Vraag: Welk bekend gebed herken je ? Het ............. .................... . Puzzel G 1. laatste woord van christelijk 1 2 3 4 5 6 7 U 8 9 10 11 oplossing. gebed. één van de 99 namen van Allah hulpmiddel bij gebed je fouten vertellen aan God moslims ........... zich voor het gebed. 6. christenen bidden met gevouwen ....... 7. bidden is spreken tot ....... 8. “het Onze ................. “ 9. gebed is 1 van de plichten van ............... 10. moslimgebeden staan in de ................. 11. naam van een (karholiek) gebed 2. 3. 4. 5. Leefregels jij en regels ............. Geef aan bij de plaatjes: om welke regel het gaat (1) Om welke soort regels het gaat (2) Waarom deze regels zijn afgesproken (3) 1. stoppen voor rood 1. ......................................... 1. ....................................... 2. verkeersregels 3. veiligheid 2. ........................................ 2. ..................................... 3. ......................................... 3. ...................................... 1. ................................ 1. ......................................... 1. ..................................... 2. ................................ 2. ........................................ 2. ..................................... 3. ................................ 3. ......................................... 3. ...................................... Leefregels voor gelovigen Om God te gehoorzamen en/of vrij te zijn hebben gelovigen regels en plichten. We gaan kijken wat deze regel s Door regels vrij ? Kan dat ? zijn voor joden, christenen en moslims. Leefregels voor joden en christenen In de Thora ( Hebreeuwse woord voor richtingaanwijzer) en dus ook in het Oude Testament staan regels die God aan Mozes gaf. Mozes moest deze regels aan de mensen doorgeven. Jezus vatte deze 10 geboden zo samen: “De belangrijkste leefregels zijn: Hou van God (A) en Hou van de ander (B) net zoveel als van jezelf” Geef met een A of een B aan of het om een “Hou van God” of een “Hou van de ander”regel gaat. Geef het juiste nummer Bij welke regel hoort de afbeelding ? leefregels voor joden en christenen (vervolg) Joodse leefregels. Een orthodoxe joodse man of jongen (vanaf 13) houdt zich naast de tien geboden aan een heleboel voorschriften. Voor vrouwen gelden maar drie echte geboden. Voorschriften zijn er op elk gebied. Bijvoorbeeld de rust op sjabbat of het kasjroet de voorschriften over koosjer voedsel. Zo mag er bijvoorbeeld geen varkensvlees worden gegeten. Het vlees dat wel mag, moet “koosjer” geslacht zijn. Ook mag je nooit tegelijk iets eten, dat zowel ‘vlees’als ‘melk’ bevat: dus geen brood met boter (melk) en gehakt (vlees), maar ook geen yoghurt of vla na een maaltijd met vlees. Leefregels voor christenen Voor christenen zijn ook de tien geboden leefregels. Maar christenen hebben ook het Nieuwe Testament , het tweede gedeelte van de bijbel. Omdat Jezus, als God’s Zoon liet zien wie God is, nemen christenen Jezus als voorbeeld. In het Nieuwe Testament lezen zij hoe Jezus leefde, wat Hij zei en deed. Voor Jezus waren de tien geboden belangrijk. Woorden als wegwijzer De woorden zeggen niet: dit zul je en dat moet. De woorden zeggen niet: da’s fout en dat is goed. Ze wijzen wel de weg, ze geven richting aan. Vraag: Weet je nog zijn samenvatting? Voor vrije blije mensen, 1. om samen door te gaan hou van ............ en 2. hou van .................. Leefregels voor moslims Een gelovig moslim laat zich in zijn dagelijks leven zoveel mogelijk leiden door de voorschriften van zijn godsdienst. De moslimgeleerden hebben in de afgelopen eeuwen veel van dat soort regels gesteld. Dat deden ze niet zomaar. Alle regels hebben te maken met wat er in de koran of in de verhalen over het leven van Mohammed staat. De Hadith Nadat de Mohammed was gestorven, werd besloten dat zijn uitspraken, de verhalen over zijn daden en zijn meningen over daden van anderen verzameld moesten worden. Deze verslagen zouden een duidelijk voorbeeld geven voor toekomstige generaties moslims. Ze werden bekend als de Hadith. Kies één voorbeeld van hadith en versier deze. Het woord Soenna betekent ‘pad’. Het is het voorbeeld dat de Profeet heeft gesteld en dat samen met de Koran belangrijk is voor moslims. De Soenna is van toepassing op veel denkbare onderwerpen, bijvoorbeeld het gezinsleven, oorlog en eigendomsrecht. De vijf zuilen Vijf voorschriften zijn heel belangrijk. Ze worden wel de vijf zuilen van de islam genoemd. Vul in: 1. 2. 3. 4. 5. Sawn Hadj Salat Shahada Zakat