Het spijsverteringskanaal - Community Groen Kennisnet

Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
Werkblad
“Verhoudingsgetallen”
Naam:
Klas:
Docent:
HoT
Datum:
Tijdsduur: 45 min.
Materiaal: rekenmachine
317594481
Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
Verhoudingsgetallen
Doel
Oefenopgaven:
1. Standaardglazen
De juf van groep 5 stond altijd met een taart voor de klas, om
uit te leggen hoe een half, een kwart of een achtste deel eruit
ziet. Je kunt ook andere verhoudingen nemen. In plaats van
één stuk te verdelen, kun je verhoudingsgewijs ook honderd
of duizend stuks verdelen. Zo kom je aan verhoudingsgetallen
zoals percentage, promillage en ppm.
Het volumepercentage alcohol in pils is 5,0%. Een bierglas
heeft een inhoud van 250 ml. Het volumepercen- tage alcohol
in wijn is 12,5%, terwijl de inhoud van een wijnglas 100 ml is.
Jenever heeft daarentegen een volumepercentage alcohol van
32%. In een romer gaat 35 ml jenever.

Na het maken van deze opdracht kun je:
•
Bereken van elk glas de absolute hoeveelheden alcohol (in
ml) en rangschik ze vervolgens naar opklimmende
hoeveelheid.
de begrippen percentage, promillage en ppm toepassen.
Voor de bijbehorende theorie verwijs ik naar de bijlage.
Fig. 1.1 Standaardglazen
317594481
Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
2. Sulfiet
In wijn wordt veel gebruik gemaakt van het
conserveringsmiddel sulfiet. Het massapromillage sulfiet in
een bepaalde witte wijn bedraagt 0,23‰. De aanvaardbare
dagelijkse inname van sulfiet bedraagt 0,7 mg per kilo
lichaamsgewicht.


Bereken hoeveel g van deze wijn een persoon van 70 kg
per dag kan drinken zonder de aanvaardbare dosis te
overschrijden.
Hoeveel glazen zijn dat, als je ervan uitgaat dat een
wijnglas voor witte wijn 120 ml bevat?
3. Bereiden van een suikeroplossing
Iemand moet in een bekerglas ongeveer 100 gram
suikeroplossing maken met een sterkte van 15 massaprocenten. Welke componenten en hoeveel van elk component
worden in het bekerglas samengevoegd?
4. Atmosferische lucht
Atmosferische lucht is samengesteld uit de volgende
componenten:
N2
78,08%
Kr
1,1 ppm
O2
20,95%
Xe
0,09 ppm
CO2
0,033%
H2
0,5 ppm
Ar
0,934%
CH4
2,0 ppm
Ne
18,2 ppm
N2 O
0,5 ppm
He
5,2 ppm
a. Geef de namen van de componenten die in de
atmosferische lucht voorkomen.
b. Welke componenten bevat atmosferische lucht
hoofdzakelijk?
c. Hoe is dan de verhouding tussen de twee meest
voorkomende componenten?
d. Hoe groot is het volumepromillage van argon in de
lucht?
e. Hoeveel liter koolstofdioxide zit er in een liter lucht?
f. Hoeveel ppm koolstofdioxide zit er in de lucht?
g. Hoeveel liter neon zit er in 1 m3 lucht?
h. Hoeveel milliliter helium zit er in 1 m3 lucht?
i. Hoeveel liter xenon zit er in 1 m3 lucht?
317594481
Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
5.
Penicilline
Penicilline is een antibioticum dat uit bepaalde schimmelsoorten wordt gewonnen. Het is in staat de groei van
bacteriën te remmen. Uit proefnemingen blijkt dat 0,04 µg
penicilline per g lichaamsvocht al voldoende is om een
bacterie-infectie tot staan te brengen.
Mensleijk lichaam bestaat voor gemiddeld 70% uit water.
a. Hoeveel massappm penicilline bevat het lichaamsvocht
dan?
b. Hoeveel mg penicilline moet een persoon van 80 kg
toegediend krijgen?
Controleer de antwoord en verbeter de fouten.
317594481
Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
Verhoudingsgetallen
Op het publicatiebord van een school staat de uitslag van de MRverkiezingen: ‘De 3de-jaars student Steven heeft 93 stemmen
gekregen.’ Wat Steven hiermee opschiet, is uit deze tekst niet
duidelijk. Het lijken best veel stemmen, maar we weten niet
hoeveel personen een stem hebben uitgebracht. In dit geval is het
handiger om met verhoudingsgetallen te werken. Als we de
stemmen in verhouding zetten tot het aantal uitgebrachte
stemmen, dan wordt de uitslag plotseling een stuk duidelijker.
Staat er op het publicatiebord vermeld dat 2/10 deel van de
uitgebrachte stemmen voor Steven is, dan kunnen we vaststellen
dat van de 10 stemmen er 2 voor Steven zijn geweest. Nemen we
grotere eenheden, bijvoorbeeld 100 in plaats van 10, dan kunnen
we vaststellen dat er 20 stemmen van de honderd stemmen naar
Steven zijn gegaan. Op de 1.000 zouden dit er
200 zijn en op de 1.000.000 zelfs 200.000.
Vaak nemen we een honderdtal als eenheid. 1 van de 100 geven
we aan als 1%. Cent betekent honderd, dus één procent betekent
letterlijk: één per honderd. Steven heeft tijdens de verkiezingen
dus 20% van de uitge- brachte stemmen gekregen. Nemen we een
duizendtal, dan spreken we van 1‰, oftewel één promille, dat wil
zeggen: één per duizend. Steven heeft tijdens de verkiezingen dus
200‰ van de stemmen gekregen.
Ten slotte kunnen we ook een miljoen als eenheid kiezen. 1 van de
1 000 000 geven we aan als 1 ppm ( parts per million). 1 ppm is
dus 1 deel van de miljoen delen. In het voorbeeld van de MRverkiezingen heeft Steven dus 200.000 ppm van de uitgebrachte
stemmen gekregen. Dit lijkt heel veel, maar verhoudingsgewijs
zijn de getallen hetzelfde. Het zal je duidelijk zijn, dat promille
wordt gebruikt als het deel van het geheel klein is. En we
gebruiken ppm als het verhoudingsgetal zeer klein is.
317594481
Fig. 1.2
1 van de 16,5 miljoen Nederlanders
Het is belangrijk dat je het verschil kent tussen volume en massa. Op
een flesje pils staat een alcoholpercentage vermeld van 5%. Dit is
een volumepercentage. Het betekent dat 100 ml pils 5 ml alcohol
bevat. Een bekend voorbeeld van het gebruik van een promillage
is het alcoholpromillage in het bloed. Dat mocht met de eeuwwisseling niet meer bedragen dan 0,5‰. Het getal is een
massapromillage. Het houdt in dat 1.000g bloed niet meer dan 0,5g
alcohol mag bevatten. Je kunt het formuleren als niet meer alcohol
dan 0,5g per kilo lichaamsvocht. Massapromillage is dus gelijk aan
het aantal gram per kilogram; volumepromillage is gelijk aan het
3
aantal milliliter per liter (of liter per m ).
Hormonen en vitaminen komen in ons lichaam in zeer kleine
hoeveelheden voor. Deze hoeveelheden druk je uit in ppm. Ons
lichaam bevat ongeveer 2 ppm aan vitamine B12. Dit komt overeen
met 2 g vitamine B12 per 1.000.000 g lichaamsgewicht. Het is
echter handiger om andere getalseenheden te kiezen: 2 mg per
1.000.000 mg is een betere keus, vooral omdat 1.000.000 mg = 1
kg. Het vitamine B12-gehalte is dan 2 mg in 1 kilo lichaamsgewicht.
Kortom: met massa-ppm bedoelen we het aantal milligram per kilo;
3
het volume-ppm is het aantal milliliter per m .
Groene Campus Alkmaar
Voeding_HoT
Rekenvoorbeeld
Hoeveel milliliter alcohol bevat een flesje bier?
Werkwijze
Op een flesje pils staat een alcoholpercentage vermeld van 5%. Dit
is een volumepercentage. Het betekent dat 100 ml pils 5 ml alcohol
bevat. Een normaal flesje bier heeft een inhoud van 300 ml. 5% van
300 ml = 15 ml.
Antwoord
In een flesje bier zit 15 ml alcohol.
Fig. 1.3 Deze jongeman ziet nog niet alles in de juiste verhouding!
317594481