een miskraam - MEM Verloskundigen

EEN MISKRAAM
MeM verloskundigen
Floralaan 10
2643 HC Pijnacker
015-3697300 of 06-51927676
Informatie over een miskraam
Je hebt van ons te horen gekregen, dat het mogelijk niet goed gaat met je zwangerschap. Wij
hebben je al het een en ander verteld. Dit willen wij ondersteunen met deze brochure, zodat je
het op een later tijdstip nog eens rustig kunt nalezen. In deze brochure staat informatie over
wat een miskraam is, hoe deze meestal verloopt, wat er kan gebeuren als een miskraam is
vastgesteld en welke gevoelens een rol kunnen spelen.
Bloedverlies in het eerste trimester (de eerste 12 weken)
Bloedverlies in de eerste maanden van de zwangerschap is vaak onschuldig en kan
verschillende oorzaken hebben. Als er in het begin van de zwangerschap bloedverlies
optreedt, is er echter bij 50% sprake van een miskraam.
Overige oorzaken van bloedverlies kunnen zijn een innestelingsbloeding, een beter
doorbloede baarmoedermond, een afwijking aan de baarmoedermond of (zelden) een
buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Wat is een miskraam
De eerste maanden van de zwangerschap vormen een kritische periode. In deze periode
nestelt het vruchtje zich in de baarmoederwand en ontwikkelt het zich.
Helaas gaat dit niet altijd goed. Dan is er sprake van een miskraam. Een miskraam is het
verlies van een niet-levensvatbare vrucht in de eerste periode van de zwangerschap. Het
vruchtje kan om verschillende redenen afsterven en worden uitgestoten. Bij één op de tien
vrouwen eindigt de zwangerschap in een miskraam.
Bij een normale zwangerschap ontwikkelt zich een vruchtzak met daarin een embryo. Bij een
zeer vroege miskraam (blighted ovum) is al vroeg in de zwangerschap de groei gestopt en
ontwikkelt zich geen embryo. Op de (inwendige) echo is dan alleen een vruchtzak zichtbaar.
Bij een iets latere miskraam (missed abortion) is de groei verder gekomen en is er tijdens het
echoscopisch onderzoek een embryo zichtbaar. Het embryo heeft alleen geen hartactie en is
meestal kleiner dan verwacht.
Symptomen
Vaginaal bloedverlies en lichte menstruatieachtige krampen kunnen de eerste tekenen zijn van
een miskraam. Ook kunnen vlak voor een miskraam zwangerschapsverschijnselen, zoals
misselijkheid en gespannen borsten, afnemen.
Helaas komt het ook regelmatig voor, dat tijdens de echo geen hartactie wordt gevonden bij
het embryo terwijl je zelf niets hebt gemerkt.
2
Oorzaken
In 95% van alle miskramen gaat het om een aanlegstoornis van het vruchtje. Er is vaak sprake
van een chromosoomafwijking, die bij of zelfs voor de bevruchting is ontstaan. De natuur
zoekt een ‘oplossing’ en de zwangerschap eindigt in een miskraam.
Het gaat hier zelden om erfelijke afwijkingen, daarom er is geen verhoogd risico bij een
volgende zwangerschap.
In 5% van de gevallen gaat het om een niet goed verlopen innesteling, een infectie, een
afwijkende baarmoedervorm, een vleesboom of een onbekende oorzaak.
In Nederland krijgen jaarlijks 20.000 vrouwen een miskraam. De kans op een miskraam
neemt met de leeftijd toe. Voor vrouwen beneden de 35 jaar is de kans 1 op 10.
Eén keer een miskraam betekent doorgaans geen verhoogde kans op een nieuwe miskraam bij
een volgende zwangerschap. Bij een aantal miskramen achter elkaar is de kans op een
volgende miskraam wel verhoogd.
Een miskraam kun je niet zelf veroorzaken. Het ontstaat niet door lichamelijke inspanning. Zo
kunnen bijvoorbeeld vrijen, vallen, fietsen, paardrijden of motorrijden geen miskraam
veroorzaken. Het kan echter wel de aanleiding zijn dat een reeds bestaande miskraam op gang
komt.
Het verloop van een miskraam
Het verloop van een miskraam kan per persoon verschillen, maar verloopt in grote lijnen als
volgt: er is aanvankelijk weinig bloedverlies, dat enige dagen kan duren. Zet de miskraam
door, dan ga je meestal veel helderrood bloed verliezen. Het bloedverlies varieert van een
normale menstruatie tot een erg heftige menstruatie. Ook kun je stolsels verliezen. Stolsels
zijn klonten bloed, die zo groot als een vuist kunnen zijn.
Wanneer je meerdere stolsels verliest, neem dan contact met ons op.
Naast het bloedverlies krijg je ook buikpijn. De buikpijn lijkt op heftige menstruatiepijn. De
pijn komt in golven; het houdt enkele minuten aan en gaat dan weer weg. Meestal zakt de pijn
af als er weer bloed uit de baarmoeder is gekomen. Je kunt een aantal minuten tot uren
buikpijn hebben. Soms stopt de buikpijn en komt later weer terug.
De buikpijn zorgt er voor, dat door middel van knijpbewegingen alles wat in de baarmoeder
zit naar buiten wordt gebracht. Op deze manier maakt je lichaam de baarmoeder schoon.
Is het zwangerschapsweefsel volledig uit de baarmoeder gedreven, dan gaat de buikpijn over
in zeurende pijn en het bloedverlies neemt af tot een normale menstruatie. Na een dag is de
buikpijn zo goed als over, je kunt nog wel 5 tot 10 dagen bloedverlies blijven houden. Net als
bij een menstruatie wordt het langzaam aan minder en donkerder van kleur. Hierna sluit de
baarmoedermond zich weer.
Is de pijn of het bloedverlies te hevig, neem dan contact met ons op.
3
Welke mogelijkheden heb je als er een miskraam is vastgesteld
Je kunt zelf niets doen om een miskraam te voorkomen. Er is dan ook geen behandeling
mogelijk. Je kunt ervoor kiezen om het spontane verloop af te wachten of je kunt het
zwangerschapsweefsel laten weghalen via een curettage.
Afwachten
Over het algemeen kun je een spontaan einde van de miskraam afwachten. Meestal komt een
miskraam na het eerste bloedverlies binnen een aantal dagen op gang. Soms duurt dit langer,
zelfs tot een paar weken.
Voordelen van afwachten
Wanneer je er de voorkeur aan geeft om een spontane miskraam af te wachten, kan het
verdriet thuis beleefd worden en worden eventuele complicaties van een curettage vermeden.
Je geeft je lichaam de kans om een natuurlijk verloop te bewerkstellingen.
Nadelen van afwachten
Als je besluit om een spontane miskraam af te wachten, is het belangrijk te bedenken hoe lang
je wilt afwachten (meestal 2 weken). Afwachten kan medisch gezien geen kwaad en heeft
geen gevolgen voor een nieuwe zwangerschap. Wel kan het emotioneel zwaar zijn.
Soms is het nodig om bij ruim bloedverlies of pijn door een incomplete miskraam alsnog een
curettage te verrichten.
Zwangerschapsverschijnselen kunnen blijven bestaan zolang er zwangerschapsweefsel in de
baarmoeder aanwezig is.
Curettage
Wanneer je het moeilijk vindt om te moeten wachten, kun je kiezen voor een curettage en
zullen wij een afspraak voor je maken bij een gynaecoloog in het ziekenhuis van jouw keuze.
Bij een curettage verwijdert de gynaecoloog via een dun buisje (vacuümcurettage) of een
schrapertje (curette) via de vagina en de baarmoedermond het zwangerschapsweefsel uit de
baarmoeder. Dit kan onder algehele narcose of onder locale verdoving, afhankelijk van wat in
dat ziekenhuis gebruikelijk is.
Als alle weefselresten zijn verwijderd, houdt de bloeding vanzelf binnen enkele dagen op. Een
curettage is een ingreep van 5 tot 10 minuten. Je gaat meestal dezelfde dag weer naar huis.
In sommige gevallen kan een miskraam ook worden opgewekt met behulp van tabletten.
Voordelen van een curettage
Wanneer je kiest voor een curettage, wordt er een datum bepaald wanneer de behandeling
plaats zal vinden. Je hebt dus zelf meer controle over de situatie dan bij het afwachten van een
spontaan verloop.
Nadelen van een curettage
Een curettage is een medische ingreep, er kunnen complicaties optreden. Een zeldzaam
voorkomende complicatie is het syndroom van Asherman: hierbij ontstaan verklevingen aan
de binnenzijde van de baarmoeder. Deze kunnen de vruchtbaarheid nadelig beïnvloeden en
moeten soms door middel van een operatie in een later stadium worden verwijderd.
Een enkele keer komt een perforatie voor: het slangetje of de curette gaat door de wand van
de baarmoeder. Meestal heeft dit geen gevolgen, maar soms is het verstandig een extra nacht
in het ziekenhuis te blijven. Vaak krijg je dan antibiotica.
Een andere complicatie is een incomplete curettage, waarbij een rest van de miskraam
achterblijft. Dit gedeelte kan alsnog spontaan naar buiten komen, maar het kan ook nodig zijn
om hiervoor een tweede curettage te ondergaan.
4
Anti-D-immunoglobuline (anti-D)
Veel verloskundigen en artsen vinden het wenselijk om na een miskaam anti-D toe te dienen
aan vrouwen met een rhesus negatieve bloedgroep. Op deze manier kan de vorming van
rhesus-antistoffen worden voorkomen. Deze rhesus-antistoffen kunnen in een volgende
zwangerschap namelijk problemen veroorzaken.
Als bij echoscopisch onderzoek is aangetoond, dat er geen vruchtje is aangelegd of dat het
vruchtje in een zeer vroeg stadium is afgestorven, ziet men af van het geven van Anti-D.
Men neemt dan aan, dat er geen kans is op de vorming van antistoffen. In de regel wordt
anti-D toegediend bij een zwangerschap van meer dan tien weken.
Wat kun je zelf doen
Je kunt een miskraam niet voorkomen of tegenhouden. Dit kan ook niet door bedrust of het
nemen van medicijnen.
Tijdens en na een miskraam kun je je erg moe en leeg voelen. Rust daarom veel in deze
periode.
Bij pijnklachten mag je gerust pijnstilling nemen. De voorkeur heeft paracetamol (maximaal
4x daags 1000 mg (=2 tabletten). Aspirine raden wij af, omdat deze bloedverdunnend werkt.
Ook warmte kan verlichting geven. Denk hierbij aan een warme kruik of een warme douche.
Gebruik tijdens een miskraam en vlak daarna geen tampons. Dit heeft te maken met het feit,
dat de baarmoedermond vaak nog iets geopend is en er een grotere kans bestaat op infectie.
Wat kunnen wij voor je doen
Bij lichamelijke klachten of problemen mag je ons altijd bellen. Ook voor vragen over het
verloop van je miskraam kun je bij ons terecht. Door ons bij de miskraam te betrekken,
kunnen wij je begeleiden als dat gewenst is.
Wanneer moet je ons bellen
Je moet ons bellen indien er sprake is van één van de volgende situaties:
 Bij hevig bloedverlies (langdurig en meer dan een gewone menstruatie).
 Indien er sprake is van duizeligheid, flauwvallen of sterretjes zien.
 Bij koorts. Een temperatuur van 38 graden of hoger kan wijzen op een infectie.
 Bij aanhoudende klachten. Als je krampende pijn en/of hevig bloedverlies blijft houden
kan dit wijzen op een incomplete miskraam. Er is dan nog een rest van de zwangerschap
in de baarmoeder aanwezig. Een (nieuwe) curettage kan dan noodzakelijk zijn.
 Als je onzeker bent of vragen hebt.
 Bel met bovenstaande klachten op ons mobiele nummer: 06-51927676.
5
Lichamelijk herstel
Na een spontane miskraam of een curettage is het lichamelijk herstel meestal vlot. Gedurende
1 tot 6 weken kun je nog wat vaginaal bloedverlies houden. Dit kan in het begin helderrood
zijn, later meestal meer bruin van kleur.
Tijdens dit bloedverlies is het verstandig te wachten met vrijen, het gebruik van tampons, in
bad gaan of zwemmen.
De volgende menstruatie vindt meestal plaats na 4 tot 6 weken. Het zwanger worden op zich
wordt door een miskraam niet bemoeilijkt en het is niet nodig te wachten met opnieuw
proberen zwanger te raken.
Emotioneel herstel
Het verwerken van een miskraam verloopt bij iedereen anders. Sommigen kunnen een
doorgemaakte miskraam vrij goed naast zich neerleggen, anderen hebben daar meer tijd voor
nodig. Dit kan er bijvoorbeeld mee te maken hebben of men al kinderen heeft, hoeveel moeite
het heeft gekost om zwanger te worden of met het verloop van de miskraam.
Voor sommigen is een miskraam een zeer ingrijpende gebeurtenis en kunnen er tekenen zijn
van een rouwproces.
Een miskraam maakt een einde aan de zwangerschap, maar ook aan je (nabije) toekomstbeeld
en je verwachtingen.
Het verwerken van een miskraam kan gepaard gaan met veel verdriet, teleurstelling,
schuldgevoelens, boosheid, leegte en/of ongeloof. De verwerking van een miskraam doet
ieder op zijn eigen manier. Hoe lang dit proces duurt, is voor iedereen verschillend. Het is
belangrijk om het een plek te geven en er samen over te praten. Het is moeilijk aan te geven
hoeveel tijd je daarvoor nodig hebt.
De volgende zwangerschap
Na verloop van tijd ontstaat er veelal weer het verlangen naar een volgende zwangerschap. Bij
sommigen is dit gevoel niet eens weggeweest.
Aangeraden wordt om met een volgende zwangerschap te wachten totdat je weer een
menstruatie hebt gehad. Daarnaast is het natuurlijk belangrijk, dat je er beiden emotioneel
weer aan toe bent.
In de meeste gevallen verloopt een volgende zwangerschap zonder problemen. De eerste drie
maanden van de zwangerschap zijn echter wel extra spannend. Je mag al in een vroeg stadium
van de zwangerschap contact met ons opnemen. Zo kunnen wij je helpen om de eerste
spannende periode door te komen en eventueel vervroegd een echo te maken (vanaf acht
weken zwangerschap).
Tot slot
Wanneer er nog vragen zijn na het lezen van deze brochure of wanneer je ongerust bent, neem
dan contact met ons op.
6
Hulporganisaties
Er bestaat geen landelijke hulporganisatie, die zich speciaal richt op vrouwen die een
miskraam hebben doorgemaakt. Niettemin kunnen een aantal (plaatselijke) instanties
behulpzaam zijn bij het beantwoorden van vragen en bij het zoeken van hulp en steun in de
woonomgeving.
FIOM, stichting ambulante FIOM.
Vanuit het FIOM worden bijeenkomsten georganiseerd voor mensen die een miskraam
hebben gehad. De adressen van het FIOM zijn te vinden op de website www.fiom.nl (kijk bij
‘verlies van een baby’, en daarna bij het kopje ‘miskraam’).
Boeken
 M.C.J. Cuisinier, H. Janssen: ‘Met lege handen’.
Van Holkema en Warendorf, 3e druk 2000. ISBN 9026966997
 M. van Buuren, W. Braam: ‘Als je zwangerschap misloopt’.
De Kern, Baarn, 6e druk 1999. ISBN 9032506749
 B. Spitz, M. Keirse en A. Vandermeulen: ‘Tussen iets en niets, omgaan met het verlies
van een prille zwangerschap’.
Lannoo Tielt, 1998. ISBN 9020934449
7