installatie nieuWe leden

programma
Installatie nieuwe leden
Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen, Akademie van Kunsten,
De Jonge Akademie
8 juni 2017
Conservatorium van Amsterdam
Installatie nieuwe leden
Dit jaar worden voor het eerst alle nieuwe leden van de Akademie van Kunsten, De
Jonge Akademie en de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen samen
geïnstalleerd. Tot dusver gebeurde dat tijdens afzonderlijke bijeenkomsten.
De Akademie van Kunsten (opgericht in 2014) heeft tot doel de stem te vertolken
van de kunsten in de Nederlandse samenleving (inclusief de politiek) en de interactie
tussen de kunsten onderling, de kunsten en de maatschappij en tussen wetenschap
en kunst te bevorderen. Leden zijn vooraanstaande kunstenaars uit alle disciplines en
worden gekozen op grond van voordrachten. De Akademie van Kunsten telt 50 leden,
afkomstig uit vrijwel alle artistieke disciplines. Het lidmaatschap duurt vijf jaar, waarna de leden fellow van de Akademie van Kunsten worden.
De Jonge Akademie (opgericht in 2005) is een platform van jonge topwetenschappers met visie op wetenschap en wetenschapsbeleid. De Jonge Akademie organiseert
activiteiten voor verschillende doelgroepen op het gebied van interdisciplinariteit,
wetenschapsbeleid en wetenschap en maatschappij. De vijftig leden zijn op het moment van benoeming minder dan tien jaar geleden gepromoveerd. Elk jaar kiest De
Jonge Akademie tien nieuwe leden, die beschikken over bewezen wetenschappelijke
kwaliteit en over een brede belangstelling voor wetenschapsbeoefening en wetenschapscommunicatie. Het lidmaatschap duurt vijf jaar.
De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen is in 1808 opgericht
als adviesorgaan van de regering, een taak die zij ook nu nog vervult. Ze is het forum,
de stem en het geweten van de wetenschap in Nederland. Haar instituten behoren met
hun onderzoek en hun collecties tot de (inter)nationale top. De KNAW heeft dit jaar 26
nieuwe leden gekozen. Dat is inclusief de extra ronde voor vrouwelijke wetenschappers die de KNAW hield in het kader van het Westerdijkjaar. Leden van de KNAW,
vooraanstaande wetenschappers uit alle disciplines, worden gekozen op grond van
hun wetenschappelijke prestaties. De KNAW telt ruim vijfhonderd leden. Een lidmaatschap is voor het leven.
2
16.15 – ca 17.45 uur
Programma
Opening
• Nebojsa Zivkovic –Trio per Uno
door Leonie Haenen, Lola Mlacnik, Youji Shin, studenten slagwerkafdeling van het Conservatorium van Amsterdam en Fabian Modin, student
Academie voor Theater en Dans
• Welkom door Janneke van der Wijk, directeur Conservatorium van
Amsterdam
• Welkom José van Dijck, president KNAW
Nieuwe leden Akademie van Kunsten
• Korte speech Barbara Visser, voorzitter Akademie van Kunsten
• Vraaggesprek met de nieuwe leden
Nieuwe leden De Jonge Akademie
• Korte speech Rens Vliegenthart, voorzitter De Jonge Akademie
• Presentatie jaarproject nieuwe leden
Intermezzo slagwerk en dans
Nieuwe leden Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen
• Korte speech José van Dijck
• Talkshow met de nieuwe KNAW-leden
Optredens
• Flamenco Jazz Big Band van het Conservatorium van Amsterdam o.l.v.
Bernard van Rossum
• Trombone-ensemble van het Conservatorium van Amsterdam o.l.v.
Sebastiaan Kemner, Earth Wind and Fire intro-arrangement: Steven Verhels
Inauguratie
De presentatie is in handen van Andrea van Pol.
17.45 uur receptie
3
Akademie van Kunsten
Acteur Nasrdin Dchar is bekend van de film Rabat,
waarvoor hij in 2011 een Gouden Kalf won. Hij speelde in
meerdere stukken van het Ro Theater en maakt daarnaast ook eigen theaterstukken. Daaronder de voorstelling DAD, die hij vanaf februari dit jaar gaat spelen. Hij
is ook te zien in het tweede seizoen van Zwarte Tulp. Hij
speelt ook een hoofdrol in de serie De 12 van Oldenheim,
die in het najaar van 2017 te zien is. Verder is Dchar medeinitiatiefnemer van de stichting IEDER1, die tot doel heeft
de eenheid in de samenleving te bevorderen.
Schrijver Adriaan van Dis debuteerde in 1983 met de
novelle Nathan Sid. Andere bekende titels van hem zijn de
reisromans Het beloofde land en In Afrika en de romans
Indische duinen en Tikkop. Zijn boek Ik kom terug bracht
Van Dis samen met Olga Zuiderhoek ook op de planken.
In februari verschijnt een bundeling van zijn boeken, verhalen en essays over Zuid-Afrika, getiteld De Zuid-Afrika
boeken.
Theatermaker Ola Mafaalani werkte van 2009 tot
eind 2016 als artistiek directeur van het Noord Nederlands Toneel. Zij regisseerde naast klassiekers als Medea
en Hamlet ook de toneelversie van Borgen, die tien uur
duurt. Eerder werkte ze met Toneelgroep Amsterdam, het
Kölner Schauspielhaus, het American Repertory Theatre
(ART) en de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS).
Voor Mafaalani horen kunst en maatschappij bij elkaar: ze
reflecteert telkens weer op sociale en politieke kwesties,
zoals de vluchtelingencrisis. Kunstenaars moeten voor
haar het geweten van de samenleving zijn. In 2016 ontving zij de Prosceniumprijs voor haar werk.
4
Sopraan Claron McFadden heeft een grote staat van
dienst als zangeres die originele keuzes maakt in repertoire en presentatievormen. Ze voelt zich thuis in diverse
genres muziek, en zoekt vaak combinaties van klassieke
muziek met pop, jazz en niet-Europese muziek. McFadden
zong bij onder andere de Nationale Opera, de Bayerische
Staatsoper en La Scala in Milaan. Ook zong ze tijdens de inhuldiging van Koning Willem Alexander in 2013. McFadden
is sinds 2012 Artist in Residence bij Muziektheater Transparant en haar eerste productie Lilith had haar première
tijdens het Holland Festival. In 2010 sprak ze op TEDxAmsterdam over de spontaniteit van vocale expressie. In 2016
ging ze met Robbert Dijkgraaf in gesprek over chaos en
structuur en de paralellen in kunst en wetenschap.
5
De Jonge Akademie
Celia Berkers (biochemie en celbiologie, Universiteit
Utrecht)
In haar onderzoek maakt Celia Berkers (1980) gebruik
van massaspectometrie om de stofwisseling van kankercellen en immuuncellen te bestuderen. Ze onderzoekt onder andere de werking van medicijnen die bij kanker de
proteasomen (eiwitversnipperaars in de cel) afremmen.
Daarnaast bekijkt Celia Berkers hoe het immuunsysteem
gestuurd kan worden door in te grijpen in de stofwisseling van specifieke immuuncellen. Verder organiseert
ze debatten en symposia en maakt ze zich sterk voor de
belangen van jonge onderzoekers. Ook wil ze lagere en
middelbare scholen bezoeken om met kinderen te praten
over onderwerpen en vragen in de wetenschap.
Quentin Bourgeois (archeologie, Universiteit Leiden)
Het onderzoek van Quentin Bourgeois (1982) is gericht op
de Corded Ware-cultuurgroepen. Vijfduizend jaar geleden
maakten ze kilometerslange rijen van grafheuvels, van de
Wolga tot de Rijn. Ze tonen de banden tussen mensen van
de steppe tot de Veluwe, die niet alleen genetisch sterk
verwant zijn maar ook een gezamenlijke identiteit deelden.
Bourgeois onderzoekt deze samenhang. Hij ziet daarin
een gezamenlijke oorsprong van culturen en identiteiten
nu. Hij werkt samen met het Rijksmuseum van Oudheden
en de gemeente Epe aan nieuwe presentatiemethodes,
met augmented en virtual reality, om de resultaten van dit
onderzoek te presenteren.
Lude Franke (genetica en bio-informatica, Universitair
Medisch Centrum Groningen)
Lude Franke (1980) onderzoekt genetische ziektes door
met statistiek, biologie en informatica te speuren naar
patronen en afwijkingen in het DNA. Hij pleit voor open
access en open data in combinatie met de bescherming
van individuen. Franke presenteert ingewikkelde gegevens en grote hoeveelheden data graag toegankelijk voor
een groter publiek: hij is naast onderzoeker ook grafisch
ontwerper.
6
Arjan Houtepen (fysische chemie, vaste-stofchemie,
nanomaterialen, Technische Universiteit Delft)
Met behulp van nanotechnologie onderzoekt Arjan Houtepen (1979) hoe er zuinigere lampen en beeldschermen
en betere zonnecellen gemaakt kunnen worden. Hij onderzoekt zogeheten colloïdale nanomaterialen die andere
eigenschappen krijgen als de vorm van de moleculen
wordt veranderd. Hij ontwikkelt graag producten die
gebruikt kunnen gaan worden, maar maakt zich ook sterk
voor fundamenteel onderzoek.
Merel Keijzer (toegepaste taalwetenschap, Engelse
taalkunde, Rijksuniversiteit Groningen)
Merel Keijzer (1980) is gespecialiseerd in tweetaligheid.
Ze onderzoekt hoe migratie een moedertaal aantast, wat
het betekent om oud te worden in een omgeving waar
iemands moedertaal niet wordt gesproken, en hoe het
brein een vreemde taal leert. Ze combineert daarbij taalkunde, psychologie en neurowetenschappen. Zo gebruikt
ze neuroimaging om de werking van de hersenen in kaart
te brengen op het gebied van taalkunde. Ze wil interdisciplinariteit verder uitdragen.
Jeroen de Ridder (filosofie, Vrije Universiteit Amsterdam)
Voor filosoof Jeroen de Ridder (1978) is de betekenis van
wetenschappelijke kennis een belangrijk onderwerp. Hij
heeft geschreven over de effecten van de ‘verabsolutering’
van de natuurwetenschappen. In zijn huidige onderzoek
over kennis en democratie brengt De Ridder kentheorie
en politieke filosofie bij elkaar. Hij publiceert ook over de
kernverantwoordelijkheden van universiteiten. Verder
richt hij zich op zinvolle ‘outputmeting’, loopbaanbeleid en
de agendabepaling van wetenschap. Ook heeft De Ridder
een column op www.geloofenwetenschap.nl.
Hester den Ruijter (experimentele cardiologie, Universitair Medisch Centrum Utrecht)
Hester den Ruijter (1979) werkt op het gebied van de
experimentele cardiologie. Ze richt zich op onderzoek
dat de brug slaat tussen fundamenteel onderzoek en
de toepasbaarheid van onderzoek voor patiënten. Ze
onderzoekt de oorzaak van de verschillen tussen mannen
en vrouwen op het gebied van hart- en vaatziekten. De
vrouw in de cardiologie staat centraal in haar onderwijs
en in de mediacampagnes.
7
Frans Snik (sterrenkunde, Universiteit Leiden)
Sterrenkundige Frans Snik (1979) ontwikkelt en gebruikt
nieuwe optische technieken (zoals coronagrafie, spectroscopie en polarimetrie) om licht van ver uit het heelal
te kunnen waarnemen en analyseren. Zijn doel is om
letterlijk te zien of er bewoonbare planeten bestaan rond
andere sterren dan de zon en te ontdekken of daar leven
ontstaan is. Hij zet zijn expertise daarnaast graag in voor
citizen-scienceprojecten, zoals het iSPEX-programma,
waarin burgers met hun telefoons fijnstof in de lucht hebben gemeten. Frans Snik gaat enthousiast de dialoog aan
met mensen van buiten de wetenschap en werkt daarbij
ook samen met kunstenaars. Met Daan Roosegaarde
maakte hij in 2014 Rainbow Station, een lichtkunstwerk
op het Centraal Station van Amsterdam.
Kristine Steenbergh (Engelse literatuur, environmental humanities, Vrije Universiteit Amsterdam)
Kristine Steenbergh (1976) heeft de cultuurgeschiedenis van emoties onderzocht, in het bijzonder woede,
wraakzucht en compassie. Zij brengt die in verband met
hedendaagse maatschappelijke thema’s als de vluchtelingencrisis en genderverhoudingen. Haar huidige onderzoek betreft de rol van emoties, literatuur en cultuur in
het Antropoceen. Bij De Jonge Akademie wil ze zich inzetten voor verbetering van het wetenschapsbeleid, waarbij
ze het belang van vertrouwen, samenwerking, diversiteit
en kwaliteit benadrukt.
Erin Wilson (politicologie, religiewetenschappen,
Rijksuniversiteit Groningen)
Erin Wilson (1979) combineert de vakgebieden religiestudies en internationale betrekkingen. Ze ontwikkelde
het model ‘relationele dialogisme’, waarmee de rollen
en betekenissen van religie voor internationale verhoudingen op een nieuwe manier geduid kunnen worden.
Haar werk is sterk gericht op bruikbaarheid voor politici
en beleidsmakers. Haar blog The Religion Factor geniet
internationaal aanzien. Verder is ze mederedacteur van
het boek The Refugee Crisis and Religion en directeur van
onderzoekscentrum Centre for Religion, Conflict and the
Public Domain.
8
Koninklijke Nederlandse Akademie van
Wetenschappen
Leden geesteswetenschappen
Lisa Cheng, hoogleraar algemene taalwetenschap aan
de Universiteit Leiden
Lisa Cheng (1962) vergelijkt Chinese talen met Afrikaanse
en Europese talen. Ze werd bekend om haar analyses van
vraagzinnen waarin een vraagwoord zit (zoals wie, wat en
waar). In talen als het Nederlands staat dat vraagwoord
altijd vooraan in de zin, in het Mandarijn nooit en in het
Frans soms. Toch zijn het allemaal dezelfde vragen. Door
verschillende talen met elkaar te vergelijken, probeert
Cheng het wezen van de grammatica van menselijke taal
te doorgronden. Daarnaast coördineert ze een groot Europees onderzoek naar allerlei facetten van meertaligheid.
Beatrice de Graaf, hoogleraar geschiedenis van de
internationale betrekkingen aan de Universiteit Utrecht
Beatrice de Graaf (1976) doet onderzoek naar de geschiedenis van veiligheid en (contra)terrorisme vanaf de
negentiende eeuw tot heden. Met een internationaal team
onderzoekt ze het ontstaan en de effecten van Europese
veiligheidsregimes in de negentiende eeuw. Daarnaast
bestudeert De Graaf hedendaagse vormen van radicalisering en duidt in de media de achtergronden van terrorisme en internationale spanningen. Ze is onder meer wetenschapscolumnist in de NRC, zit in de European Council
on Foreign Relations, was lid van De Jonge Akademie en
zat onder meer de Nationale Wetenschapsagenda voor.
Luuk de Ligt, hoogleraar oude geschiedenis aan de
Universiteit Leiden
Luuk de Ligt (1963) is een expert op het gebied van de
Romeinse geschiedenis. Hij vertaalde grote stukken van
de belangrijkste Romeinse wetteksten en publiceerde een
aantal gezaghebbende studies over het Romeinse Rijk. De
Ligt bestudeert onder andere het functioneren van markten in de Grieks-Romeinse wereld, de bevolkingsgeschiedenis van Romeins Italië, de sociale structuur van antieke
steden en de rol van steden binnen het Romeinse rijk. Hij
combineert literaire en juridische bronnen met archeolo-
9
gische gegevens, gebruikt economische en demografische
modellen en vergelijkt het Romeinse Rijk met andere
grote, oude rijken zoals China.
Heleen Murre-van den Berg, hoogleraar oosters
christendom aan de Radboud Universiteit
Heleen Murre-van den Berg (1964) is een wereldwijd
erkend specialist op het gebied van het christendom in het
Midden-Oosten. Haar specialiteit is de periode tussen 1500
en 1850. Murre-van den Berg was de eerste die de slecht
toegankelijke bronnen over christelijke missies uit die tijd
toegankelijk maakte voor wetenschappelijke analyses. Zij
heeft niet alleen een grote reputatie als wetenschapper,
maar onderhoudt ook een groot netwerk in de christelijke
gemeenschappen van het Midden-Oosten. Ze is een veel
gevraagd commentator en duider van de hedendaagse
positie voor christenen in het Midden-Oosten.
Patricia Pisters, hoogleraar filmwetenschap en
mediastudies van de Universiteit van Amsterdam
Patricia Pisters (1965) is directeur van de Amsterdam
School of Cultural Analysis (ASCA). Voor haar onderzoek
en onderwijs werkt ze op het snijvlak van filmstudies,
mediastudies, filosofie en neurowetenschappen. Pisters
analyseert de hedendaagse (beeld)cultuur en onderzoekt
hoe beelden ons denken beïnvloeden. Ze bestudeerde het
werk van Hitchcock in een handboek over filmtheorie
en deed onder meer onderzoek naar Maghreb-cinema,
nieuwe Hollywood-esthetiek en Nederlandse filmcultuur.
Piek Vossen, hoogleraar computationele lexicologie
aan de Vrije Universiteit Amsterdam
Piek Vossen (1960) ontwikkelt computermodellen die
taal begrijpen. Vossen leidde EuroWordNet, een project
waarbij woorden in acht talen via hun betekenis met
elkaar verbonden worden en samen een groot netwerk
vormen. Computers gebruiken zulke netwerken om het
verschil te zien tussen bijvoorbeeld bank als spaarbank en
zitbank in een tekst. Verder wordt Vossen beschouwd als
de belangrijkste Nederlandse onderzoeker op het gebied
van text-mining. Hij bedacht de ‘Geschiedenisrecorder’:
een computersysteem dat massaal nieuwsberichten leest,
gebeurtenissen herkent en aan elkaar koppelt om zo automatisch de geschiedenis over jaren vast te leggen.
10
Leden medische, medisch-biologische en
gezondheidswetenschappen
André Aleman, hoogleraar neurowetenschappen aan
het Universitair Medisch Centrum Groningen
André Aleman (1975) is een innovatief, internationaal
vooraanstaand hersenonderzoeker. Hij doet onderzoek
naar onderwerpen als zelfmoord, veroudering, schizofrenie en depressie. Aleman bracht onder andere de
hersenen in beeld van schizofreniepatiënten die stemmen
horen. Zijn onderzoek komt geregeld in de leerboeken en
op de bureaus van beleidsmakers terecht. Verder schreef
Aleman, die eerder lid was van De Jonge Akademie, een
internationale bestseller over het seniorenbrein en houdt
hij lezingen voor een breed publiek.
Barbara Franke, hoogleraar moleculaire psychiatrie
aan het Radboudumc
Barbara Franke (1969) is een expert op het gebied van de
genetica van aandoeningen als ADHD, dyslexie en autisme. Ze onderzocht bijvoorbeeld welk deel van ADHD en
autisme erfelijk is en welk deel niet. Ook liet ze met haar
team zien hoe, op moleculair niveau, ADHD bij kinderen
verschilt van ADHD bij volwassenen. Verder ontwikkelde
Franke fruitvliegjes met ADHD om de invloed van genen
op gedrag te onderzoeken. Anders dan bij mensen kunnen
in deze diertjes genen eenvoudig worden aan- en uitgeschakeld. Franke is een veelgevraagd expert door media,
patiëntenorganisaties en overheid.
Frits Hilgen, universitair hoofddocent (cyclo)stratigrafie aan de Universiteit Utrecht
Frits Hilgen (1957) is wereldleider in de ontwikkeling
van een nieuwe geologische dateringsmethode. Hiervoor
legt hij een verband tussen sedimentaire patronen en
astronomische veranderingen in de positie en stand van
de aarde ten opzichte van de zon. Deze zogeheten astronomische dateringsmethode wordt gezien als de meest
nauwkeurige techniek om de absolute ouderdom van
de geologische tijdschaal te bepalen. Frits Hilgen werkt
nauw samen met andere onderzoekers die omkeringen
in het aardmagneetveld (Fort Hoofddijk), radiometrische
dateringsmethoden (Vrije Universiteit) en klimaatveranderingen (KNMI) bestuderen.
11
Yvette van Kooyk, hoogleraar moleculaire
celbiologie aan VUmc
Yvette van Kooyk (1961) is gespecialiseerd in de celprocessen rond het ontstaan van kanker, hiv/aids en
infectieziekten. Al deze ziektes hebben gemeen dat het
immuunsysteem ontregeld is, doordat bepaalde afweercellen juist wel of juist niet een glycosyl-groep bevatten.
Van Kooyk combineert scheikunde, biologie en geneeskunde en ontwikkelt nano-medicijnen die het immuunsysteem ondersteunen bij het gevecht tegen kanker en
andere ziekten.
John van der Oost, hoogleraar bacteriële genetica
aan Wageningen University & Research
John van der Oost (1958) is al vijfentwintig jaar internationaal toonaangevend in het onderzoek van het erfelijk
materiaal van bacteriën en andere micro-organismen.
Met zijn groep was hij tien jaar geleden de eerste die het
mechanisme ophelderde achter het CRISPR-Cas-afweersysteem van bacteriën. Daardoor konden onderzoekers
nieuw gereedschap ontwikkelen waarmee ze doelgericht
genetisch kunnen manipuleren. Recent ontrafelde Van
der Oost een tweede bacterieel afweersysteem waardoor
de genetische gereedschapskist verder wordt uitgebreid.
De vindingen van Van der Oost helpen mee om in de
toekomst gentherapie uit te voeren: het repareren van
genetische afwijkingen.
Marcel Visser, afdelingshoofd dierecologie aan het
Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW), bijzonder hoogleraar ecologische genetica aan Wageningen
University & Research, bijzonder hoogleraar seizoenstiming van gedrag aan de Rijksuniversiteit Groningen
Marcel Visser (1960) was een van de eerste wetenschappers die aantoonde hoe klimaatverandering de voedselketen van planten en dieren verstoort. Hij zag onder
andere dat als eiken eerder uitlopen, de voedselpiek van
rupsen in het bos eerder valt en dat koolmezen te laat
zijn om rupsen voor hun jongen te vinden. Het bijzondere
aan het onderzoek van Visser is dat hij verschillende
disciplines in de biologie met elkaar combineert. Van
genetica in organismen via populaties tot ecosystemen.
En van veldproeven tot labexperimenten en modellen.
12
Peter Carmeliet, buitenlands lid, hoogleraar geneeskunde aan de KU Leuven (België)
Peter Carmeliet (1959) is internationaal zeer vermaard
vanwege zijn onderzoek naar de groei en de functie van
bloedvaten. Hij liet onder andere zien welke signaalmoleculen een rol spelen bij de ontwikkeling van bloedvaten.
Ook onderzocht hij hoe de vaatgroei verloopt in tumoren.
Het onderzoek van Carmeliet leidde tot een medicijn dat
ervoor zorgt dat bepaalde hersentumoren bij kinderen
geen zuurstof en voedsel meer krijgen. Ander onderzoek
van Carmeliet leidt mogelijk tot een betere behandeling
van de ziekte ALS.
13
Leden Gedrags- maatschappij en
rechtswetenschappen
Erwin Bulte, hoogleraar ontwikkelingseconomie aan
Wageningen University & Research en aan de Universiteit
Utrecht
Erwin Bulte (1968) is een ontwikkelingseconoom die met
behulp van grootschalige experimenten in Afrika en Azië
onderzoek doet naar de relatie tussen instituties en economische groei. Samen met zijn team onderzocht hij de
relatie tussen geweld, altruïsme en economische groei in
het door burgeroorlog geteisterde Burundi. Op het platteland van Sierra Leone en Liberia heeft hij onderzoek
gedaan naar de invloed van lokaal bestuur en corruptie
op de effectiviteit van ontwikkelingshulp en investeringskeuzes van dorpelingen. Bulte is ook verbonden aan
Oxford en Cambridge University, en aan de Consultative
Group for International Agricultural Research (CGIAR).
Anita Jansen, hoogleraar experimentele klinische
psychologie aan de Universiteit Maastricht
Anita Jansen (1960) is een experimenteel klinisch psycholoog die baanbrekend onderzoek doet naar eetstoornissen zoals anorexia, boulimia en obesitas. Jansen
ontdekte bijvoorbeeld met haar team dat mensen met
een eetstoornis een realistischer beeld van hun lichaam
hebben dan gezonde mensen en dat eetgedrag grotendeels aangeleerd is. Dat gaat tegen de heersende ideeën
in. Dit en ander werk van Jansen vormt de basis voor
nieuwe behandelingen van eetstoornissen en obesitas.
Jansen schreef een aantal populaire boeken en begeeft
zich regelmatig in het publieke debat.
Clara Mulder, hoogleraar demografie en ruimte aan
de Rijksuniversiteit Groningen
Claartje Mulder (1962) heeft belangrijke bijdragen geleverd aan de geografie, demografie en familiesociologie.
Ze was een van de eerste wetenschappers die aan de
hand van levenslopen keek hoe mensen keuzes maken op
het gebied van werk, scheiding, familie en woonplaats.
Mulder kon onder andere onderbouwd laten zien dat kinderen die dicht bij hun ouders wonen minder snel verder
weg verhuizen dan kinderen die toch al ver weg wonen.
14
Thomas Spijkerboer, hoogleraar migratierecht aan
de Vrije Universiteit Amsterdam
Thomas Spijkerboer (1963) verricht toonaangevend onderzoek op het terrein van het Nederlandse, Europese en
internationale migratie- en vluchtelingenrecht. Hij publiceerde onder andere wetenschappelijke boeken, artikelen en opiniestukken over homovluchtelingen, over de
mensen die sterven tijdens hun overtocht van de Middellandse Zee, en over de crisis van het Europese asielrecht.
De uitkomsten van het onderzoek van Spijkerboer leiden
geregeld tot aanpassingen in Europees en nationaal recht
en in het vreemdelingenbeleid.
Linda Steg, hoogleraar omgevingspsychologie aan de
Rijksuniversiteit Groningen
Linda Steg (1965) richt zich op de vraag hoe we milieubewust gedrag kunnen begrijpen, voorspellen en beïnvloeden. Ze onderzocht onder andere hoe mensen hun
auto gebruiken en waarom mensen energie verspillen.
Steg liet zien dat als het om het milieu gaat, mensen zich
minder laten leiden door kosten-batenanalyses, feiten en
argumenten en meer door normen, waarden en gevoelens. Het onderzoek van Steg helpt beleidsmakers die het
gedrag van mensen willen beïnvloeden.
Guido Imbens, buitenlands lid, hoogleraar toegepaste
econometrie en economie aan Stanford University
(Verenigde Staten)
Guido Imbens (1963) behoort tot de meest vooraanstaande econometristen ter wereld. Na een opleiding als
econometrist in Rotterdam zette hij zijn loopbaan voort
in de Verenigde Staten. Imbens is het meest bekend vanwege de door hem ontwikkelde methoden die het effect
van beleid op de economie op een onbevooroordeelde
manier kunnen meten. Beleidsmakers en onderzoekers
gebruiken de methoden van Imbens bijvoorbeeld om
te voorspellen of het helpt om overbodig geworden
arbeiders om te scholen voor ander werk. De laatste jaren
richt Imbens zich onder andere op kunstmatige intelligentie en machine learning. Hij werkt daarbij samen met
onderzoekers van Facebook en Amazon.
15
Leden Natuur- en Technische wetenschappen
Isabel Arends, hoogleraar biokatalyse en organische
chemie aan de TU Delft
Isabel Arends (1966) onderzoekt nieuwe technieken
waardoor chemische processen een stuk duurzamer worden. Ze onderzocht onder andere de basis van een proces
waarmee geurstoffen kunnen worden gemaakt met grote
precisie, door gebruik te maken van enzymen en zuurstof
uit de lucht, en zonder vervuilende en giftige oplosmiddelen. Arends was een van de eerste onderzoekers die
chemische en biokatalyse-processen met elkaar combineerde. Naast haar onderzoek houdt Arends zich bezig
met onderwijs. Zo zette ze onder andere een succesvolle
online cursus op over industriële biotechnologie.
Carlijn Bouten, hoogleraar biomedische technologie
aan de Technische Universiteit Eindhoven
Carlijn Bouten (1967) is een pionier op het gebied van
weefselkweek en regeneratieve geneeskunde. Ze bedacht
onder andere een techniek die een beschadigd hart verleidt tot het maken van nieuwe hartkleppen. Het onderzoek van Bouten bevindt zich op het snijvlak van biologie,
geneeskunde en techniek. Bouten kijkt niet alleen naar
losse cellen, maar ook naar complete weefsels. Daarnaast
combineert ze cellen met kunstmatig materiaal. Bouten,
die eerder lid was van De Jonge Akademie, is een veelgevraagd expert voor discussies over ethische aspecten van
weefselkweek in de gezondheidszorg.
Frank van Harmelen, hoogleraar kennisrepresentatie en
redeneren aan de Vrije Universiteit
Frank van Harmelen (1960) is een prominent onderzoeker op het gebied van de kunstmatige intelligentie. Het
doel van zijn onderzoek is dat computers zelf kunnen
denken en redeneren. Daarvoor moet informatie op een
voor computers logische manier beschikbaar zijn. Van
Harmelen is een van de grondleggers van het zogeheten
semantische web, een beschrijving van informatie op het
internet waarmee computers aan de slag kunnen. De regels voor een semantisch web zijn inmiddels opgenomen
in de standaarden voor www. Ook maakte Van Harmelen
met zijn groep de Nederlandse richtlijn voor borstkanker
begrijpelijk voor computers.
16
Amina Helmi, hoogleraar dynamiek, structuur en vorming
van de Melkweg aan de Rijksuniversiteit Groningen
Amina Helmi (1970) onderzoekt de geschiedenis van onze
Melkweg. Helmi liet zien hoe resten van kleinere sterrenstelsels zich samenvoegden tot de Melkweg. Ze gebruikte
daarvoor gegevens van telescopen en verwerkte die in
modellen en simulaties. Helmi was een van de eersten
die met haar team de berg gegevens van de GAIA-satelliet
doorspitte. Ze liet zien hoe sterren uit de buitenste regionen van de Melkweg zich als een soort spookrijders door
de Melkweg bewegen. Helmi was eerder lid van De Jonge
Akademie.
Suzanne Hulscher, hoogleraar waterbeheer, in het
bijzonder de watersystemen, aan de Universiteit Twente
Suzanne Hulscher (1966) onderzoekt de vorming en
bewegingen van zandbanken en rivierduinen. Het
bijzondere aan het onderzoek van Hulscher is dat ze op
natuurkunde gebaseerde modellen combineert met gegevens over planten en dieren. De modellen van Hulscher
worden gebruikt om de beste plek te berekenen voor kanalen, pijpleidingen en windmolenparken. Hulscher was
eerder lid van De Jonge Akademie en adviseerde onder
andere over de toekomst van de Afsluitdijk en over het
natuurherstel van de Hedwigepolder in Zeeland.
Marc Koper, hoogleraar fundamentele oppervlaktewetenschap aan de Universiteit Leiden
Marc Koper (1967) is een internationaal vermaard
elektrochemicus. Hij maakt op het niveau van atomen
inzichtelijk wat er gebeurt aan het oppervlak van elektroden. Het onderzoek van Koper leidt tot betere katalysatoren voor onder andere de omzetting van kooldioxide in
brandstof. Koper werkt samen met chemiebedrijven aan
duurzame energieproductie, energieopslag en energieconversie.
17
Bram Nauta, hoogleraar chipontwerp aan de
Universiteit Twente
Bram Nauta (1964) is een ontwerper en bouwer van
computerchips. Zijn chips met filters, versterkers en
ruisonderdrukkers komen terecht in smartphones, tablets
en computers. Het onderzoek en de inventieve ontwerpen
van Nauta en zijn team zorgen er mede voor dat computerchips steeds beter worden. Nauta stond aan de basis van
het ‘Nauta-circuit’, een zuinige signaalversterker die de basis vormt voor Bluetooth. Ook ontwikkelde hij de techniek
van thermische ruisonderdrukking ver voordat die nuttig
zou blijken in smartphones. Nauta startte op de mavo,
werkte bij Philips en werd op zijn 34ste al hoogleraar.
Wiro Niessen, hoogleraar medische beeldverwerking
aan het Erasmus MC en aan de TU Delft
Wiro Niessen (1969) is een vooraanstaand Nederlandse
onderzoeker op het gebied van de medische beeldverwerking. In het begin van zijn carrière ontwikkelde
Niessen nieuwe technieken voor kijkoperaties waarbij de
chirurg via kleine openingen opereert. Daarna stortte hij
zich op het verwerken en analyseren van grote hoeveelheden medische afbeeldingen, ook in combinatie met
genetische data. Hierdoor kan bijvoorbeeld de diagnose
dementie eerder worden gesteld, en de behandelkeuze
bij kanker ondersteund. Niessen, die lid was van De Jonge
Akademie, is naast onderzoeker ook een stimulerend
docent en ondernemer.
Maarten de Rijke, hoogleraar informatieverwerking
en internet aan de Universiteit van Amsterdam
Maarten de Rijke (1961) is het meest bekend vanwege
zijn bijdragen aan de information retrieval, de wetenschap achter zoekmachines. Met zijn team werkt hij aan
zoekmachines die zelfstandig leren van het gedrag van
hun gebruikers om de resultaten te verbeteren. Hij was
een van de eersten die zoekmachines voor sociale media
ontwikkelden en die zoekmachines de kennis in Wikipedia liet gebruiken om verbanden te leren en analyses uit
te voeren. In recent onderzoek ontwikkelt hij zoekmachines die hun eigen uitkomsten verklaren. Zijn promovendi
en postdocs zijn uitgewaaierd over de hele planeet om bij
te dragen aan betere zoekmachinetechnologie.
18
colofon
foto omslag: Lisa Klappe | Maarten Baas |Groninger Museum | Expo Hide & Seek
Foto’s leden: milette raats m.u.v. guido imbens (aangeleverd), frits hilgen (sigrid
hilgen), marc koper (marc de haan) en bram nauta (universiteit twente)
zetwerk: Ellen bouma
Drukwerk: bejo druk & print, alkmaar