naar de haaien! - Diergaarde Blijdorp

LEERLINGENBLAD
VAN:............................
.....................................
NAAR DE HAAIEN!
DOE-HET-ZELF LES
BASISONDERWIJS
GROEP 7 & 8
EEN WERELD VOL WATER
2
NAAR DE HAAIEN!
EEN WERELD VOL WATER
Als je vanuit de ruimte naar de aarde kijkt
zie je heel veel blauw. Dat komt omdat onze
planeet voor 70% uit water bestaat. Daarvan
is een klein gedeelte zoet water. Het meeste
water is zout en komt in zeeën en oceanen
voor. Een belangrijk verschil tussen een zee
en een oceaan is dat een zee kleiner en
minder diep is dan een oceaan.
WEET
JE
st
mee
t
e
h
ld.
e is
e ze te r w e r e j e
d
o
r
at
De d
m e e zo u t d
e
t
u
nt
zo
zo
t ku
r is
n
e
a
e
r
k
m
een
Dit
d
n
e
n.
drijv
l e ze
ZOEK OP HOE DE VIER OCEANEN HETEN
1
2
3
4
2
Noord-Amerika
Azië
Europa
1
3
Afrika
1
1.500
0
3.000 KM
Zuid-Amerika
3
4
Australië
3
NAAR DE HAAIEN!
DIEP IN DE ZEE
Oceanen zijn niet alleen heel groot,
maar kunnen ook heel diep zijn.
Soms zit in de zeebodem een diepe,
smalle kloof. Dit noemen we een trog.
Het diepste punt van alle oceanen en
zeeën is de Marianentrog. Deze kloof is
11 kilometer diep. Het water is hier erg
koud en het is er aardedonker. Er leven
dan ook bijna geen dieren op de bodem
van de Marianentrog. Mensen kunnen hier
alleen met een speciale duikboot komen.
De waterdruk is namelijk te hoog.
Als je bedenkt dat een zwembad ongeveer
3 meter diep is, dan is de Marianentrog
3000 zwembaden op elkaar!
Diepte in
meters
0m
6m
1000 m
2000 m
3000 m
4000 m
4500 m
5000 m
6000 m
7000 m
WAT VOEL JE AAN JE OREN ALS JE NAAR DE BODEM VAN
EEN ZWEMBAD DUIKT?
8000 m
9000 m
10.000 m
11.000 m
4
NAAR DE HAAIEN!
IEDER Z´N EIGEN PLEKJE
De zee is opgedeeld in verschillende lagen (zones). Alle bewoners van de zee hebben ieder
hun eigen plekje. Sommige dieren leven vooral op de bodem, zoals schelpen en zeesterren.
Er zijn ook dieren die eigenlijk altijd aan het zwemmen zijn, denk maar aan dolfijnen.
ZONLICHTZONE (tot 200 m diepte)
De meeste planten en dieren leven in de zonlichtzone. In deze zone zorgt het zonlicht in het
water ervoor dat de planten goed kunnen groeien, de dieren onder water kunnen zien en het water
warmer is dan in de zones daaronder. Omdat er veel verschillende planten en dieren leven is er
voedsel is voor iedereen.
SCHEMERINGSZONE (200 tot 800 m diepte)
In de schemeringszone komt maar een beetje
zonlicht. Net genoeg voor enkele planten om er te
kunnen leven. Je vindt hier dan ook minder dieren
dan in de zonlichtzone omdat er voor planteneters
weinig voedsel is.
DONKERE ZONE (800 tot 4000 m diepte)
Zoals de naam al zegt, is het in deze zone heel
donker. Het zonlicht dringt in deze zone niet meer door.
Er groeien helemaal geen planten en er leven niet veel
dieren omdat er weinig voedsel is. Dieren die je in deze
zone wel tegenkomt zijn inktvissen. En soms ook
grotere dieren zoals potvissen (walvissen) die
op de inktvissen jagen.
JE
T
E
E
W
er
e re n
t
i
d
e
heef
ze
p
s
i
e
i
v
lf
ed
ge l
e e s t e ze h e n m e e ze
m
r
e
re n
aa
td
?D
a n d d e re d i e e
e da uitzien
j
k
t
n
s
e
tj
Wi
n an
h t i g j n ko p
nne
e
c
a
k
a
r
k
m
i
s te
t re
et
ke r
pz
n. H
don e
mon mpje o lichtjes
e
t
d
e
r
h
la
wo
etj
In
De
een
te n
ann
tje.
en.
e
k
m
w
g
it
a
u
t
e
m
he
pg
noo
v ro
o
a
r
t
r
a
n
e
il cht
d
ha
da
.
Zo
nh
die
t hij ichaam
r da
nel.
a
e
s
a
n
l
t
i
aan
l
,
e
e
i
ar
ef t
el kl lkaar n
n he t aan ha
e
e
i s ve
d
e
en z
e vo n
j va s
vind uw tje g oeit hi
r
v ro
en g
n
een
a
a
rg
mee
DIEPZEEZONE (4000 tot 11.000 m diepte)
De dieren in de diepzeezone leven voornamelijk van
dode dieren of planten. Deze plantaardige of dierlijke
resten zinken uit de hogere zones naar de
diepzeezone en zijn voor de diepzeedieren
een smakelijke, welkome hap.
5
NAAR DE HAAIEN!
Plaats de duiker en de dieren in de goede zone.
Zet het juiste nummer in het juiste rondje.
haring
1
witte haai
potvis e n inktvis
3
5
2
duik
er
4
hen
Diepte in
meters
is
v
gel
zonlichtzone
200 m
schemeringszone
800 m
donkere zone
4000 m
diepzeezone
11000 m
6
NAAR DE HAAIEN!
NIET ALLES IS EEN VIS
De meest bekende bewoners van de zee
zijn vissen. Je vindt ze over de hele wereld
en er zijn meer dan 30.000 verschillende
soorten. De meeste vissen hebben een
huid die bedekt is met schubben.
In ieder geval hebben alle vissen vinnen.
Maar let op! Niet alle dieren die vinnen
hebben zijn vissen. Er zwemmen namelijk
ook zoogdieren rond die vinnen hebben.
Denk maar aan een orka.
verschillen tussen vissen en zoogdieren
Vissen
Zoogdieren
hebben kieuwen
ademen door een luchtgat
leggen eitjes
leggen geen eitjes
geven hun jongen geen melk
geven hun jongen melk
EEN PLANTACHTIG DIER
Natuurlijk bestaat de zee niet alleen uit vissen en zoogdieren. Het water zit vol met
verschillende bewoners, zoals kreeften, kwallen, schelpen, garnalen, zeeslangen enzovoort.
Maar ook vind je er allerlei soorten planten. Soms is het lastig te zeggen of iets een plant of
een dier is. Denk maar aan koralen en anemonen. Ze zien eruit als planten, maar het zijn
toch echt dieren.
n
dolfij
doo
ft
skw
al
haai
rdje
zeepa a
anem
n
oo
aal
kor
rab
k
kree
sp o n
s
7
NAAR DE HAAIEN!
Weet jij nu het verschil tussen een plant en een dier of een zoogdier en een vis?
Zet een rondje om het goede antwoord.
Een dolfijn is een zoogdier / vis
Zeegras is een
dier / plant
Een walvis is een zoogdier / vis
Zeeanemoon is een
dier / plant
Een haai is een
zoogdier / vis
Een spons is een
dier / plant
GRIEZELS
Wellicht ben je minder bang om een dooskwal tegen te komen of een steenvis. Maar pas op!
schijn bedriegt. Deze dieren hebben geen scherpe tanden zoals de witte haai of de zee­
krokodil, maar zijn wel super giftig. Zo giftig dat een steek of een aanraking met deze dieren
dodelijk kan zijn.
wa l : f t
k
s
D o o wa l h e e
60
oosk
De d g gif om n.
de
oe
ge n
e do
t
n
se
men
:
odil cht
k
o
r
k
se
Zee
dil i
s
ko
le
e k ro n e e t a l i t .
e
z
e
e
z
D
aan
rlijk
a
s
a
e
v
e
ge
r vl
maa
r
a
wa
i:
haa de
e
t
Wit haai is de
i t te
va n
D e w ro o f v i s
er
e
i e ke
t
r
s
d
t
g ro o e n k a n l s e e n
ld
na
w e r e r d b i j te
a
w.
zo h
leeu
8
NAAR DE HAAIEN!
BIJZONDERE DIEREN
Zeedieren zijn er in allerlei soorten en maten.
Er zijn hele grote vissen, maar ook diertjes die je alleen
met een microscoop kunt zien. Ook zijn er veel
verschillende vormen. Zo heb je vissen met een lichaam
dat op een slang lijkt, zoals de paling. Maar je heb ook
platte vissen of juist hele ronde. Dieren kunnen ook een
huis bij zich hebben, denk maar aan een zeeslak of een
zeeschildpad. Ook kun je vissen vinden in alle kleuren
van de regenboog. Als ze namelijk op het kleurrijke
koraal lijken, vallen ze minder op voor vijanden.
Dit heet camouflage.
JE
T
E
E
W
Z
S
en.
en
ster der hers
e
e
Z
on
l
en z
r
e
is
i
o ve e
d
v
z
t
n
n
i
j
e
zi
we v t b i j n a n
r re n
u
e
t
a
l
s
g
B
ee
ee
sw
te n .
i nv i
i fa n
l
o
nat
b
s 30 ing
oor
l
d
a
n
e
d
E
Pa l h e t l a n
op
ook jden.
n
a
n g k g ra s g l i
pali
n
e
E
ev
lauw
MIJN MOOISTE DIEREN
Stel je eigen top 3 samen van jouw mooiste zeedieren. Gebruik het knipblad of teken zelf.
9
NAAR DE HAAIEN!
DE ZEE LEEGVISSEN
Hoe mooi de zee er ook uitziet, de
meeste vissen moeten veel moeite doen
om te overleven. Het is niet alleen
lastig om niet opgegeten te worden
door vijanden, ook mensen maken het
de dieren van de zee moeilijk.
Veel van hen eten graag vis en dat zorgt
voor overbevissing. Dit betekent dat er
zoveel van een vissoort gevangen wordt,
dat er bijna geen vissen van die soort
meer overblijven.
- Met zulke grote netten kunnen heel
veel vissen tegelijk gevangen worden.
- Sleepnetten gaan over de grond en
vernietigen alles wat op de bodem
leeft.
- De gaten in de netten zijn zo klein, dat
ook de kleine, jonge vissen gevangen
worden.
- Er komen dieren in het net die de
vissers eigenlijk niet willen hebben,
dit heet bijvangst. Meestal gooien
vissers deze dieren terug in de zee,
maar omdat ze gewond zijn overleven
ze het vaak niet.
10
NAAR DE HAAIEN!
HEET!
Ook het klimaat is een bedreiging voor veel zeedieren. De aarde en dus ook de zee worden
steeds warmer. Sommige dieren kunnen niet overleven in warmer water en trekken naar
een ander gebied. Deze verandering van leefgebied kan nieuwe problemen opleveren.
Want voor sommige dieren gaan hun prooien weg waardoor ze minder voedsel hebben.
Voor andere dieren komen er misschien vijanden die er nooit geweest zijn.
Kril is een kleine garnaal die gegeten wordt
door walvissen, pinguïns en zeehonden. Kril
eet plankton dat onder het ijs groeit. Als het ijs
smelt, kan de plankton niet groeien en verdwijnt
het eten voor de kril. Uiteindelijk verdwijnt de
kril zelf ook en blijft er minder voedsel over voor
walvissen, pinguïns en zeehonden.
De temperatuur bepaalt bij zeeschildpadden of
r mannetjes of vrouwtjes geboren worden.
Bij een hoge temperatuur worden het vrouwtjes
en bij een lage temperatuur mannetjes.
Omdat het steeds warmer wordt op aarde,
worden er steeds meer vrouwtjes geboren.
Hierdoor worden er minder jongen geboren,
want daar zijn ook mannetjes voor nodig.
Door het warmere klimaat smelt het ijs op de
Noordpool. De ijsbeer heeft hierdoor een veel
kleiner leefgebied.
Koraal heeft prachtige kleuren door de algen
(hele kleine plantjes) die erin leven.
Maar zodra het water te warm wordt, maken de
algen giftige stoffen. Hierdoor gaat het koraal
dood en blijft alleen het witte skelet over.
11
NAAR DE HAAIEN!
EEN VIEZE ZEE
Mensen vervuilen de zee. Er drijft van alles
in het water. Plastic afval, landbouwgif, afval
uit onze wc, noem het maar op. Het plastic
afval wordt een steeds groter probleem.
Ontelbare stukjes plastic drijven naar elkaar
en er ontstaan grote eilanden van afval in de
zee. Ook maken we de zee vies door olie.
Als een olietanker zinkt dan komt alle olie
in de zee. Bovendien zijn er plekken in de
oceaan waar we met olieplatforms olie uit
de grond kunnen halen. Soms gaat zo’n
platform kapot en stroomt er veel olie in de
oceaan. Dit is een ramp voor veel zeedieren.
Vogels raken besmeurd met olie. Als ze zich
schoon poetsen, krijgen ze veel olie binnen
en gaan ze dood.
Door de olie raken de kieuwen van de vissen
verstopt en gaan ze dood.
Veel dieren denken dat het
plastic afval voedsel is.
Maar plastic is heel slecht voor de
dieren, ze gaan er dood van.
12
NAAR DE HAAIEN!
PROTEST!
Gelukkig zijn er ook mensen die hun best
doen om de zee te redden.
Er zijn organisaties, denk maar aan
Greenpeace, die protesten houden tegen
de visserij. Inmiddels zijn er regels
gekomen voor betere sleepnetten, waar
jonge vissen niet door worden gevangen.
Maar er is ook een regel hoeveel vissen er
van een bepaalde vissoort per jaar gevan­
gen mogen worden. In zeereservaten mag
er helemaal niet gevist worden.
De organisaties Stichting De Noordzee en
het Wereld Natuur Fonds hebben een
viswijzer gemaakt. Hierin staat welke vis
je wel kunt eten en welke je beter niet
kunt eten. Op deze manier kan iedereen
meehelpen om de zee te redden!
RODE LIJST
De organisatie IUCN houdt een rode lijst bij. Op deze lijst
staat hoe bedreigd een dier is. Er wordt geteld hoeveel dieren
van een bepaalde diersoort nog in de natuur leven en er
wordt gekeken hoeveel last deze dieren van de bedreigingen
hebben. Als het bekend is hoe bedreigd een dier is, kan er
gekeken worden hoe het dier het beste beschermd kan
worden.
COLOFON
Productie: Vormgeving:
Afdeling Educatie
Bonny Kiran
Datum: oktober 2012/juli 2015
13
NAAR DE HAAIEN!
PROTEST!
Maak je eigen gedicht of protesttekening tegen de bedreigingen in de zee.