103 - Joods Leven

zaterdag 13 augustus 2005
‫יום שבת ח' אב תשס"ה‬
Aan de orde van de daf
De voornaamste onderwerpen van de Daf HaJomi – Sjabbat 103
Door Zwi Goldberg, [email protected], www.hoor-israel.org
Melachot die geen mimumum maat hebben
De Misjna op deze daf geeft verdere bijzonderheden over melachot die geen maat hebben, en wie
deze melachot op Sjabbat doet in welke kleine hoeveelheid dan ook, die is chajav.
WIE PLOEGT, HOE WEINIG OOK, IS SCHULDIG, omdat ook het omploegen van een klein veld zijn nut heeft, want men kan
er een zaadje van een pompoen of iets dergelijks planten.
WIE ONKRUID WIEDT IS VOOR IEDERE HOEVEELHEID SCHULDIG. Wat heeft hij precies misdaan? Wie dat doet om de
grond geschikt te maken om er iets te zaaien, heeft zich schuldig gemaakt aan ploegen. Wanneer hij gewied heeft opdat
andere planten daar baat bij hebben, opdat die meer voeding uit de grond kunnen halen als het onkruid verwijderd is,
dan is hij schuldig wegens zaaien (Kassef Misjnee, Hil. Sjabbat 8:2).
WIE TAKKEN AFHAKT van een boom, IS SCHULDIG VOOR IEDERE HOEVEELHEID. WANNEER HET ZIJN BEDOELING IS OM DE
GROEI VAN DE BOOM TE VERBETEREN, is hij schuldig aan zaaien. En WIE HOUT HAKT OM HET IN EEN VUUR TE STOKEN IS
SCHULDIG AAN MAAIEN, EN DE MINIMUM MAAT HIERVOOR IS DE HOEVEELHEID HOUT DIE VOLDOENDE IS OM EEN EI ZACHT
TE KOKEN.
De melacha schrijven
Misjna: WIE TWEE LETTERS SCHRIJFT, HET ZIJ MET ZIJN LINKER-, HETZIJ MET ZIJN RECHTERHAND IS SCHULDIG. DIT IS
ONAFHANKELIJK OF HIJ TWEE VERSCHILLENDE LETTERS OF TWEEMAAL DE ZELFDE LETTER SCHRIJFT EN HET GELDT VOOR
IEDERE TAAL. Wie één letter schrijft is patoer (maar het is door de Rabbijnen verboden).
RABBI JOSSI ZEGT DAT MEN ALLEEN VERBODEN HEEFT OM TWEE LETTERS TE SCHRIJVEN ALS MERKTEKEN, ZOALS MEN OP
DE PLANKEN IN HET MISJKAN SCHREEF, OM AAN TE GEVEN WELKE PLANK ZIJN BUURMAN IS. (Dus ook wie twee symbolen
of tekens schrijft, ook al zijn het geen letters, is chajav volgens Rabbi Jossi).
RABBI JEHOEDA ZEGT: SOMS ZIJN KORTE WOORDEN EEN ONDERDEEL VAN EEN LANGER WOORD, BIJVOORBEELD SJEEM
MISJMOEËL [waarbij in het Hebreeuws Sjeem als Sjin Mem gespeld wordt en Sjmoeël als Sjin-Mem-Wav Alef-Lamed,
terwijl het woord sjeem ook zelfstandig een woord is], OF DAN VAN DANIËL [in het Hebreeuws wordt dan met twee
letters, Dalet en Noen gespeld, en ook Dan is een woord en een naam in het Hebreeuws.] Dus volgens R. Jehoeda is
men alleen schuldig als de twee letters een zelfstandige betekenis hebben. Zo niet, dan is men volgens hem mid’Oraita
niet schuldig.
De Gemara maakt bezwaar tegen de Misjna dat men ook chajav is als men links schrijft, want dat is toch niet de
normale manier van schrijven. Twee antwoorden: a. Abbajjé antwoordt dat de Misjna het heeft over iemand die met
twee handen kan schrijven. b. Rav Ja’akov, de zoon van de dochter van Ja’akov antwoordt: De Misjna geeft de mening
van Rabbi Jossi weer, dat men alleen schuldig is als men twee tekens schrijft, en die kan men zowel links als rechts
schrijven.
Daf 103b
Men moet perfect schrijven
De Gemara houdt zich nu bezig met het schrijven van heilige geschriften. De Tora zegt (Devariem 6:9): „Oechtavtam –
En je zult ze schrijven [aan de deurposten van je huis]”. Dit vers gaat over het schrijven van mezoezot. Het woord
Oechtavtam – en je zult ze schrijven – wordt geïnterpreteerd alsof er twee woorden staan geschreven: Oechtav tam –
schrijf perfect. Dat wil zeggen dat men ervoor moet zorgen dat de letters van heilige geschriften, Sefer Tora, Tefillien en
Mezoezot perfect zijn, dat wil zeggen dat men niet een alef moet schrijven waar een ajin moet staan [deze letters worden
bijna hetzelfde uitgesproken en worden dus makkelijk verwisseld]; geen beit – ‫ ב‬die eruit ziet als een chaf – ‫ ;כ‬geen
gimmel – ‫ ג‬als een tsadi – ‫ ;צ‬geen dalet – ‫ ד‬als een reesj – ‫ ; ר‬geen chet – ‫ ח‬als een hee – ‫ה‬, geen wav – ‫ ו‬als een jod – ‫י‬
en geen jod als een wav; geen zajin – ‫ ז‬als een noen – ‫ נ‬en geen noen als een zajin; geen tet – ‫ ט‬als een pee – ‫ פ‬en geen
pee als een tet; [al die letters lijken in schrift op elkaar] geen ronde letters als het een rechte sluitletter moet zijn of
omgekeerd, geen mem – ‫ ם‬als een samech – ‫ס‬, of samech als een mem en geen open mem – ‫ מ‬als een gesloten mem – ‫ם‬
of omgekeerd [ook deze letters lijken op elkaar].
Als een schrijver van heilige geschriften hier niet nauwkeurig in is en slechts een enkele letter maar een beetje verkeerd
schrijft, dat is de hele mezoeza, tefillien of de hele Tora-rol ongeldig en onbruikbaar.
Verder mag men een open afdeling in Tora niet als gesloten schrijven of omgekeerd. [Sommige afdelingen beginnen op
een nieuwe alinea en de vorige afdeling wordt dan „open” genoemd, terwijl andere afdelingen op de zelfde regel
beginnen waar de vorige afdeling geëindigd is, maar met een open ruimte tussen beide afdelingen. Dat noemt men een
„gesloten afdeling.”]
Men mag een lied in Tora [zoals „Het lied van de Zee” (Devariem 32:1-43) dat als een gedicht geschreven is, niet als
proza schrijven en proza niet als een gedicht. Men mag de naam van Hasjem ook niet in goud schrijven. In al deze
gevallen moet men het geschrift opbergen [d.w.z.. de rol kan niet hersteld worden en is voor goed onbruikbaar.]
Op de volgende bladzijde vindt u een blad met afbeeldingen van een aantal letters, met daarop aangegeven waar de
meeste fouten gemaakt worden, waardoor de letters er als een andere letter gaat uitzien.
‫יום שבת ח' אב תשס"ה‬
zaterdag 13 augustus 2005
Van iedere letter zijn er steeds vier getekend. De meest linker letter is zoals hij geschreven hoort te zijn, de andere drie
zijn fout:
Alef
Alef
Beet
Dalet
Hee
Tet
Beet Gimmel
Gimmel
Wav
Jod
Zajin
Tet
Jod
Mem
Sluit-Mem
Samech
Noen
Tsadi
Reesj