crisissituaties in de jeugdhulp - Jeugdmonitor

CRISISSITUATIESINDE
JEUGDHULP
Verkennendonderzoeknaartoenamecrisismeldingen
en-plaatsingenvoorjeugdhulpin2015
TruusVernhout,SophieHospers
oktober2016
Inhoudsopgave
1. Onderzoeksopzet......................................................................................................................2
1.1 Achtergrond....................................................................................................................2
1.2 Doelstelling......................................................................................................................2
1.3 Onderzoeksaanpak..........................................................................................................3
2. Bevindingen..............................................................................................................................4
2.1 Beschouwingenvooraf....................................................................................................4
2.2 Verschillentussengelijksoortigegemeenten..................................................................5
2.3 Verklarendeenbeïnvloedbarefactoren.........................................................................6
2.4 Factorendieeenrolspelenenniet(direct)ofslechtsdeelszijntebeïnvloeden...........7
3. Conclusiesenaanbevelingen...................................................................................................8
3.1 Hanteringbegripcrisis.....................................................................................................8
3.2 Wijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt.....................................................................9
3.3 Populatiekenmerken.....................................................................................................11
3.4 Veranderdesocialeomstandigheden............................................................................12
3.5 Wachttijdenoftelaatverwijzendoorwijkteams.........................................................12
3.6 Samenstellingwijkteams...............................................................................................13
3.7 Kennisvanhuisarts/POHoverhetgecontracteerdejeugdhulpaanbod........................14
3.8 Gecontracteerdejeugdhulp..........................................................................................15
4. Dankwoord.............................................................................................................................16
Bijlage1:decijferstoegelicht........................................................................................................17
Bijlage2:kenmerkenonderzochtegemeenten.............................................................................25
Bijlage3:geraadpleegdebronnen.................................................................................................26
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
1
1. Onderzoeksopzet
1.1 Achtergrond
Vanaf1januari2015zijnjeugdhulpaanbiedersengecertificeerdeinstellingenverplichtgegevens
bijhetCentraalBureauvoorStatistiek(CBS)aanteleveren.Tweemaalperjaarwordendeze
gegevensgepubliceerdoverhetvoorafgaandehalfjaar.DitgebeurtconformhetInformatieprotocolBeleidsinformatieJeugd.OpgrondhiervanwordentrendszichtbaarenkunnengemeentenendeministeriesvanVolksgezondheidWelzijnenSport(VWS)enVeiligheidenJustitie(VenJ)
hunbeleidhieroplatenaansluiten.
DegepubliceerdegegevenswordenbesprokeninhetAmbtelijkoverlegBeleidsinformatieJeugd
(ABJ).InhetABJzijnnaastVWSenVenJdebrancheorganisatiesvangemeenten(VNG)envan
aanbiedersvertegenwoordigd:JeugdzorgNederland(JN),SociaalWerkNederland,GGZNederland(GGZ-NL)endeVerenigingGehandicaptenzorgNederland(VGN).OokhetCBSheeftzitting
inhetABJ.NaastdeCBS-cijferskomenooksignalenuithetveldoverdetoegangtotenuitvoering
vanjeugdhulpinditoverlegoptafel.Inhetvoorjaarvan2016gavenJNenGGZ-NLaanvanhun
ledentevernemendatdetoegangtotjeugdhulpnognietgoedloopt.Hierdoorzouhetaantal
crisissituatiestoenemen.DezesignalenwarenvoorhetABJdeaanleidingomeennaderonderzoeknaartoenamecrisismeldingenen-plaatsingenvoorjeugdhulptelatenuitvoeren.
Ditnaderonderzoekisuitgevoerdindeperiodemeitotenmetoktober2016.
1.2 Doelstelling
Hetdoeldaarvanvanhetonderzoekwasommeerzichttekrijgenop:
• welkefactorenvaninvloedzijnophetaantalcrisisplaatsingen;
• welkevandezefactorenwelenwelkeniettebeïnvloedenzijn.
Dezedoelstellingisvertaaldnaardevolgendeonderzoeksvragen:
1. Bijwelkegelijksoortigegemeentenzittendegrootsteverschillenaangaandecrisisplaatsingen?
2. Waarhangteenhoogofeenlaagaantalcrisisplaatsingenmeesamen?
Heeftditmogelijktemakenmet:
a. eenverschilinhoehetbegrip'crisis'dooraanbiedersvanjeugdhulpengemeentenwordt
gedefinieerdengeregistreerd?
b. dewijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt,deafsprakendaaroverenderolvanhet
wijkteam,dehuisartsendepraktijkondersteuner(POH)?
c. eenverschilinpopulatiekenmerken?(gezinsomvang,aantal1-oudergezinnen,
inkomensniveau,opleidingsniveaue.d.)
d. veranderdesocialeomstandighedenindegemeente?
e. wachttijdenbijdewijkteamsofhettelaatverwijzennaargespecialiseerdejeugdhulp,
waardoordesituatieverslechtertenescaleert?
f. desamenstellingvandewijkteams,bijvoorbeeldoferwelofgeen(medisch)specialisten
inzitten?
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
2
g. gebrekaankennisbijdehuisartsenen/ofpraktijkondersteuners(POH's)overhetdoorde
gemeentegecontracteerdehulpaanbod?
h. eentekortaan(gecontracteerde)jeugdhulpvoorzieningen?
1.3 Onderzoeksaanpak
Hetnaderonderzoekwasverkennendvanaardenisuitgevoerdconformdemethodiekvande
verschillenanalyse.Kernvandezeaanpakisdatinviergelijksoortigegemeentenwaarbinnende
cijfersovercrisismeldingenen-plaatsingenverschillen,isnagegaanwatmogelijkeoorzakenvan
dieverschillenkunnenzijn.Voorhetopsporenvandeverschillentussengemeenten,isgebruik
gemaaktvandecijfersvanhetCBS(Statline).Doormiddelvangesprekkenmetverschillendebij
hetprocesbetrokkenpersonen,isaandiecijferseenlokalekleuringgegeven.
Hetonderzoekbestonduitdevolgendestappen:
• BepalenanalysekaderinoverlegmetdeledenvanhetABJ.
• Selectievanviergemeentendievergelijkbaarzijnquaomvangensamenstellingvande
bevolkingmaarverschillentenaanzienvanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingenénde
matewaarindezeindetweedehelftvan2015toenamenofafnamen.Omdathetaantal
crisissituatiessignificantmoetverschillenomtoteenbetrouwbareanalysetekomen,iseen
keuzegemaaktuitgemeentenmetminimaal100.000inwoners.Devieronderzochte
gemeentenblijvenanoniem.
• Beantwoordenonderzoeksvragendoormiddelvan:
- hetanalyserenvandemografischeensocio-economischegegevens,zoalsvastgelegddoor
hetCBS(Statline),SCPenCebeon;
- hetanalyserenvancijfersoverVTO's(verzoekentotonderzoek)diebijdeRaadvoorde
Kinderbescherming(RvdK)zijnbinnengekomenindeperiodevanaf2012;
- hetbestuderenvandoordeonderzochtegemeentenbeschikbaargesteldedocumentatie
dierelevantisvoorhetonderzoek;
- hetvoerenvangesprekkenmetdeindividueleledenvanhetABJ;
- hetafnemenvansemi-gestructureerdeinterviewsmet(groepenvan)betrokkenpersonen
binnendeviergemeenten,zoalseenbeleidsmedewerkerjeugd,teamleiderwijk-of
jeugdteam,gedragswetenschapperjeugdteam,managerofmedewerkercrisisdienst,
teamleiderofbeleidsmedewerkerGI,huisarts,directeur,managerofbestuursadviseur
aanbiedervanjeugdhulp/jeugd-GGZ.
• RapportageenpresentatievandebevindingenaanhetABJ.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
3
2. Bevindingen
2.1 Beschouwingenvooraf
Voorafgaandaanhetbeantwoordenvandeonderzoeksvragenishetgoedomenkelealgemene
bevindingentedelen.
Indeeersteplaatsdetijdspannewaaroverhetonderzoekzichuitstrekt.Hetgaatomdeperiode
vanéénkalenderjaar(2015).Zo'nperiodeistekortomtekunnensprekenvaneentrendinde
toenamevanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingen.Indeperiodedatditonderzoekis
uitgevoerd,warendecijfersoverdeeerstehelftvan2016nognietvrijgegeven.Bovendienzijnde
cijfersovereerderejaren(2013,2014)nietgoedvergelijkbaaromdatertoeneenanderstelsel
wasmetdrieverschillendewettenvoorjeugdhulp/jeugdzorg(WJZ,AWBZenZVW).Degegevens
overdiedrie'zuilen'werdentoenopverschillendewijzegeregistreerdenooknietophetniveau
vandegemeenten.
Indetweedeplaatsis2015heteerstejaarnadatdeJeugdwetinwerkingisgetredenende
gemeentenverantwoordelijkzijnvoordejeugdhulp.Ditjaarwaseen'overgangsjaar'.Ergold
overgangsrechtvoorbestaandecliënten,gemeentenhebbenveelaldebestaandecontractafsprakendieaanbiedershaddenmetprovincies,zorgkantorenenverzekeraars,overgenomen
enerisindatjaarnognietveelgewijzigdindewijzewaaropcrisissituatiesgemeldenafgehandeldmoetenworden.Heteerstejaarstondvoorgemeentenmaarookvoordeandere
ketenpartnersinhettekenvan'debasisopordekrijgen'.Totophedenisdelokaleinrichtingvan
dejeugdhulpnoginvollegang.Inbasiszijndestructurenhelder,nuwordtergewerktaandefijnafstemmingendoorontwikkeling.Kortom,decijfersover2015kunnennognietwordengerelateerdaandegevolgenvandetransitie.
Enindederdeplaatsgevendecijferseenonvolledigbeeld.BijhetCBSzijnalleendejeugdhulptrajectendiezijngeregistreerdmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'inbeeld.Acute
opnamesineenJeugdzorgPlus-voorziening(gedwongenkader),vallendaarbijvoorbeeldniet
onder.Enooknietdejeugdhulptrajectendiezijngestartvanuiteencrisissituatiemaardiena
stabilisatievandecrisisdoorlopenineenreguliertraject.Dezeworden,conformhetInformatieprotocolBeleidsinformatieJeugd,vastgelegdmethetperspectief'begeleiden'of'behandelen'.
Ookdetoenamevanhetaantalverzoekenomonderzoek(VTO)bijdeRvdKindetweedehelft
van2015,alsmedehetaantalkerendatdezeaanvragenresulteerdenineenvoorlopigeondertoezichtstelling(VOTS)metuithuisplaatsing(UHP)ofvoorlopigevoogdij(VOVO),kanzonder
aanvullendonderzoeknietalsindicatorvaneentoenamevanhetaantalcrisissituatiesworden
aangemerkt.Indevieronderzochtegemeentenbestaat(nog)geenintegraleregistratievanhet
aantalcrisismeldingenen-plaatsingenenookdebrancheorganisatieshebbengeencijfersdiede
signalenvanhunledendatditaantalistoegenomen,onderbouwen.Eenanalysevandecijfers
vanCBSenRvdKistevindeninBijlage1.
Deresultatenindevolgendeparagrafenmoetengelezenwordenmetbovenstaandebeschouwingeninhetachterhoofd.Debevindingeninditonderzoekdragenmeerhetkaraktervan
'hypothesen'danvan'conclusies'endeaanbevelingenzijnvooralgerichtophetuitvoerenvan
verdiependvervolgonderzoek.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
4
2.2 Verschillentussengelijksoortigegemeenten
DekeuzevoordeteonderzoekengemeentenA,B,CenDisgebaseerdopeencombinatievan:
• aantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabilisatievaneencrisissituatie'indeCBS-cijfers
(BeleidsinformatieJeugd)alspercentagevanhetaantalinwonersop1/1/2015;
• verschiltussen1een2ehalfjaarvan2015(grotetoe-ofafnamevanditaantaltenopzichte
vandeanderegemeenten).
2ehalfjaart.o.v.
1ehalfjaar2015
relatieveaantalcrisissituaties
veel
weinig
toename
A
C
afname
B
D
Tenbehoevevandekeuzevoorviergemeenten,uitelkvandeinbovenstaandetabelgenoemde
kwadrantenéén,zijneerstdebevolkingsaantallenpergemeentegeselecteerd.Datleverde
31gemeentenopmetmeerdan100.000inwoners.Eendeeldaarvanwordtgevormddoorgrote
steden,eenanderdeeldoorgrotegemeentendiebestaanuitveelverschillendedorpen/steden.
Pergemeenteisvervolgensberekendwathettotaleaantalcrisissituatiesin2015wastenopzichtevanhetaantalinwoners.Doordiecijfersterelaterenaandeomvangvandegemeente,
kunnendie100.000+gemeentenvervolgensmetelkaarwordenvergelekeneniszichtbaarwelke
gemeentenrelatiefveelenwelkerelatiefweinigcrisissituatieshebbengehadin2015.Ookis
berekendwathetrelatieveverschilistussenhetaantalcrisissituatiesinde1een2ehelftvan
2015.Ditlaatineendeelvandegemeentenstijgingzienenineenanderdeelvandegemeenten
blijfthetaantalgelijkofissprakevaneendaling.Metbehulpvandezeberekeningenzijnde
100.000+gemeenteningedeeldinde4kwadranten.
Totslotisopgrondvaneenvergelijkbaaraantalinwonerseneenniettesterkafwijkende
leeftijdsopbouw,eenkeuzegemaakt.Hierbijisrekeninggehoudenmetenigegeografische
spreidingeneenmixtussenstedelijkeenplattelandsgemeenten.Deviergeselecteerde
gemeentenhebbendevolgendepopulatiekenmerken:
• GemeenteA:relatiefveelcrisissituatieseneentoenamevanditaantalinde2ehelftvan
2015.Dezegemeenteheeftrelatiefveeleenouderhuishoudenseneenouderhuishoudensmet
tweeofmeerkindereninvergelijkingmethetlandelijkgemiddeldeeninvergelijkingmetde
andereonderzochtegemeenten.Zescoortietshogerophetaantaljeugdigenmeteen
armoederisicoenheeftmeergezinnendangemiddeldindebijstand.Hetgemiddelde
inkomenvandehuishoudensmetkinderenisdaarentegengemiddeld,dusblijkbaariserin
dezegemeentesprakevangroteinkomensverschillen.
• GemeenteB:relatiefveelcrisissituatieseneenafnamevanditaantalinde2ehelftvan2015.
Quapopulatieisdezegemeenteeengemiddeldegemeentetenoemen.Erzijngeenuitschietersnaarbovenenbenedentenopzichtevandelandelijkgemiddelden.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
5
• GemeenteC:relatiefweinigcrisissituatiesmaarweleenforsetoenameinde2ehelftvan
2015,zijhetdatdezegemeentedannogsteedsbenedenhetlandelijkgemiddeldescoort.
Dezegemeenteheeftietsminderdangemiddeldjeugdigenmeteenarmoederisicoenscoort
verderrondomhetgemiddelde.
• GemeenteD:relatiefweinigcrisissituatieseneenverderedalingvanditaantalinde2ehelft
van2015.Dezegemeenteheeftietsmeereenouderhuishoudensengezinnenindebijstand.
Hetgemiddeldeinkomenligtlagerdanhetlandelijkgemiddeldeenooklagerdandatinde
andereonderzochtegemeenten.Invergelijkingmetdeanderedriegemeentengaathethier
omeengemeentemeteenrelatiefgrootoppervlaktemetdaarbinnenveelkleinedorpskernen(typischeplattelandsgemeente).
InBijlage2iseenoverzichtvandezegemeentenopgenomenwaarinzemetelkaarwordenvergelekenopeenaantalelementen.Inhetonderzoekissteedsaandegeïnterviewdegevraagdof
hij/zijhetbeelddatuitdecijfersnaarvorenkomtherkent.Ondanksderelativeringenindevorige
paragraafoverdewaardevandeCBS-cijfers,bleekmenhetbeeldvaneenrelatiefhogedanwel
lagescorevanhetaantalcrisissituatiesvaakwelteherkennen,maarhetbeeldvaneensterke
stijgingofdalingvanditaantalindeloopvanhetjaarniet.Slechtséénrespondentverbaasde
zichineersteinstantieoverhethogeaantalcrisisplaatsingenomdatdebetreffendegemeentein
demonitorvan'waarstaatjegemeente'juistopveelvlakkenpositiefscoort.Dezerespondent
wistechterwelzakentenoemendiehetbeeldmogelijkverklaren.
2.3 Verklarendeenbeïnvloedbarefactoren
Dehierondergenoemdefactorenzijnopgrondvanhetonderzoekvaninvloedophetaantal
crisisplaatsingenendezefactorenzijnookgoedtebeïnvloeden.Eennaderetoelichtinghierop
staatinhetvolgendehoofdstuk,waarinalleonderzoeksvragentegenhetlichtwordengehouden.
Debeïnvloedbarefactorenzijn:
1.
2.
3.
Dematevansamenwerkingtussenallepartijendiebetrokkenzijnbijjeugdhulpeninhet
bijzonderbijhetvoorkomenvancrisissituatiesenhetadequaatensnelhandelenin
crisissituaties.
Dedeskundigheidenhetleervermogenvandemedewerkersdiebelastzijnmetdetoegang
totjeugdhulp,inclusiefdehuisartsen,om
a. vasttestellenofgespecialiseerdehulpnodigisof(ineersteinstantie)kanwordenvolstaanmetlichterevormenvanhulp;
b. signalenteherkennendiehetrisicoophetontstaanvaneencrisissituatievoorspellen;
c. de-escalerendtekunnenoptredenc.q.deechtecrisismeldingentekunnenonderscheidenvanmeldingendieinwerkelijkheidminderspoedeisendzijn.
Goedeinformatieoverwaarkinderen,hunouders,scholenenanderepartijeninde
omgevingvanhetkindterechtkunnenmethunvraagen/ofhetmeldenvaneencrisissituatie.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
6
4.
5.
Debereikbaarheidvandetoegangtotjeugdhulpenhetmeldenvancrisissituaties,24uur
perdag,enofersprakeisvanéénmeldpuntofmeerdere.
Dematewaarinvanuitéénteamofvanuiteenintensievesamenwerkingtussenverschillendeteamsmeteenintegralebliknaardehulpvraagvaneenkindgekekenwordt,
inclusiefdesocialesettingrondhetkind(gezinssituatie,situatieopschool,indewijkenz.).
Eenkindmeteenpsychiatrischeaandoeningineengezinwaardeoudersverwikkeldzijnin
een(v)echtscheiding,vraagtbijvoorbeeldomeenandereinzetdanzo'nkindineen
harmonieusgezin.Hetkunnenbenuttenvandekennisenkundevanmensenmeteen
verschillendeachtergrondishierbijdesuccesfactor.
2.4 Factorendieeenrolspelenenniet(direct)ofslechtsdeelszijntebeïnvloeden
Uithetonderzoekkomenookfactorennaarvorendieeenrolspelenbijhetontstaanvan
crisissituatiesófindebelevingdaarvan,maardieniet,althansnietzomaar,zijntebeïnvloeden.
Deelshebbenzetemakenmet'doordezureappelheenbijten'omdatzeeenlogischgevolgzijn
vangemaaktebeleidskeuzesendedecentralisatievandejeugdhulpinhetalgemeen.Ookdeze
factorenwordeninhetvolgendehoofdstuktoegelicht.
Mindergoedbeïnvloedbarefactorenzijn:
1.
2.
3.
4.
Verschillendeopvattingenoverwatondereen'crisissituatie'wordtverstaan.
Debenodigdetijdnadetransitie/invoeringvandeJeugdwetomtoteen'geolied'nieuw
systeemtekomenmet(deels)nieuweorganisaties/teams,eennieuwerolverdelingeneen
andereaanpakenwerkwijzedanvoordietijd.
Hetspanningsveldtussendewensomeenkindzolangmogelijkindeeigenomgevingte
latenblijvenendaardebenodigdeondersteuningteleverenenhetvoorkomenvaneen
escalatie.
Bezuinigingenindejeugdhulp,waardoormetnameresidentiëlevoorzieningeninraptempo
wordenafgebouwd.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
7
3. Conclusiesenaanbevelingen
Indithoofdstukwordtdeonderzoeksvraag"waarhangteenhoogofeenlaagaantalcrisisplaatsingenmeesamen?"belicht('beantwoord'isinhetlichtvanhetexploratievekaraktervan
hetonderzoekeentegrootwoord).Demogelijkeoorzakenkomenstukvoorstukaandeorde
metaanhetbegineen,aldannietvoorzichtiggestelde,conclusie,gevolgddooreenonderbouwinghiervanopgrondvandegevoerdegesprekkenindeviergemeenten.Waarmogelijk
resulteertditineenaanbeveling.
3.1 Hanteringbegripcrisis
Conclusie:
Erbestaatgeeneenduidigedefinitievoorhetbegrip'crisis'enbestaandecriteriavoorhet
bepalenofersprakeisvaneencrisissituatiewordenindepraktijknietstriktgehanteerd.Het
beoordelenvaneencrisismeldinggebeurtopcasusniveaudooreenprofessioneleafwegingvan
debijdiecrisismeldingbetrokkenpersonen.Dezeafwegingkanpergemeenteverschillen
waardoorhetlandelijkebeeldvanhetaantalcrisissituatiesdiffuusis.
Inde'RichtlijnCrisisplaatsingvoorjeugdhulpenjeugdbescherming'staatdevolgendedefinitie:
Eencrisisiseenernstigeverstoringvanhetnormale,alledaagsefunctionerenvaneenindividuof
systeem.Dedraaglastvaneenjeugdige,ouderofgezingaatdedraagkrachtvanhenzelfenhun
socialenetwerkverteboven.Daardoorzijndeoplossingsstrategieëndieeengezinnormaal
gesprokeninzetnietlangertoereikend.(DeBaat,Foolen&Udo,2014;Hoekert,Lommerse&
Beunderman,2000)
Eencrisisiseenextremesituatie:eengezinbelandtvaneen‘kwetsbaretoestand’in‘totale
ontreddering’.Deproblemenwordenvaakverergerddoorallerleibijkomendeproblemen,zoals
eenverslaving,gebrekaansocialeondersteuning,enfinanciëleenmateriëleproblemen.(Hoekert
etal.,2000)
Indepraktijk(vanhetonderzoek)isertussendeondervraagdengeeneenduidigheidinde
hanteringvanhetbegripcrisisteconstaterenenblijktbovenstaandedefinitieooknietaltijdde
ladingtedekken.Een(nietlimitatieve)opsommingvansituatiesdieals'crisis'wordenaangemerkt,zijn:
• Erkancrisisindethuissituatievaneengezinzijn,welkealdannietmetambulante
(spoed)hulpkanwordenverholpen.Crisiskandanbetekenen:ruzie,geweld,onveiligheid
voordekinderen,uithuiszettingvaneengezinslid(‘hijeruitofikeruit”)ofhethelegezin.Het
kanbetekenendateenkindnietwordtopgehaaldvanschoolendeleraarhulpinschakelt.Het
kanzijndatdepolitieeensituatieaantreft,bijvoorbeeldbijeenmeldingvanoverlast,waarbij
meneenhulpverlenerwilinschakelen.
• Crisiskanookbetekenen:eenkind(ofouder)meteenacutepsychose,suïcidaliteitofandere
psychiatrischeproblematiek.IndatgevalzijnhetdeGGZ-instellingendiehulpbieden,metof
zonderverblijf.Debeoordelingdaarvangeschiedtdooreenpsychiater.
• Eensituatiewaarineenkinddatresidentieel,ineenvoorzieningofpleeggezin,geplaatstis
‘eruitknalt’(bijvoorbeeldvanwegeagressieofwegloopgedrag)envoorwiemetspoedeen
geslotenplaatsingwordtaangevraagd,wordtookalscrisissituatiebestempeld.Ditvoorbeeld
maaktduidelijkdathetnietaltijdomthuiswonendekinderengaat.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
8
Afhankelijkvandeinvalshoekkaneenzelfdesituatiedoordeenepartijals‘crisis’wordenaangemerktendooreenanderepartijals‘normaal’wordenervaren.Voorsommigeniscrisishetzelfdeals‘spoed’,vooranderenishetgelijkaan‘onveilig’,voorweeranderenbetekentcrisis‘een
kans’indiezindatheteenmomentisdatallebetrokkenen(ookdeouders)ervanovertuigdzijn
daterietsmoetgebeurenenerookdaadwerkelijkwordtingegrepen.Indatlaatstegevalkaneen
crisissituatieduszelfsalsietspositiefswordenbeleefdomdathettoteenverbeteringvoorhet
kindleidt.
Veelgenoemdecriteriadieeenrolspelenbijdebeoordelingofersprakeisvaneencrisissituatie,
zijn:
1. deveiligheidvandejeugdigeisinhetgeding;
2. dejeugdigeisnognietinbeeldbijofonderdehoedevaneenhulpverlener;
3. directhandelenisvereist(binnen24uur).
Inwerkelijkheidvoldoenvolgensdegeïnterviewdennietalleals'crisisplaatsing'aangemerkte
gevallenaandezestriktedefinitie,vooralmetbetrekkingtothettweedepunt.Menvindthet
belangrijkerdateroplokaalniveauovereenstemmingbestaatoverwaterineenbepaalde
situatiemoetgebeurenendaarnaartehandelen,dantestrevennaareenuniformedefinitievan
hetbegripcrisis.Menzietdehuidigeverschillenalseenlogischgevolgvandedecentralisatieen
detransformatieindejeugdhulpdiedaarmeeingangisgezet.
Aanbevelingen:
Voeroplandelijkniveaudediscussieofhetzinvolisomtestrevennaareenuniformedefinitie
enuniformewijzevanregistrerenvancrisissituaties,gezienhetfeitdatdezedefinitieinde
praktijkwaarschijnlijktochnietaltijdgevolgdzalworden.Zoekeventueelnaareenbetrouwbaaralternatiefomdeontwikkelingvanhetaantalcrisissituatiesjeugdtekunnenvolgen.
Stimuleergemeentenommethunketenpartnerstotgoedeafsprakentekomenoverhet
signalerenenmeldenvanenhetadequaatreagerenop(potentiële)crisissituatiesinhun
werkgebied.
3.2 Wijzewaaropcrisisopvangtotstandkomt
Conclusies:
1. Daarwaargemeenteneffectiefsamenwerkenmethetwijkteam,hetjeugdteam,de
gecertificeerdeinstelling(GI),VeiligThuis,deaanbiedersenhuisartsen,vindenminder
crisissituatiesplaatsc.q.wordendezeindekiemgesmoord.
2. Praktijkondersteunersbijhuisartsenhebbenervaringmethetbegeleidenvanvolwassenen
maarzijn(nog)onvoldoendeingespeeldopminderjarigen.
3. Vooroudersenanderebijhetkindbetrokkenpersonenishetnognietaltijdduidelijkwaar
zekunnenaankloppenvoorjeugdhulp,inhetbijzonderineenacutenoodsituatie.
4. Crisisplaatsingenvindenookplaatsvoorkinderendiealineenresidentiëlevoorziening
verblijven.
Ad1.
Inalleonderzochtegemeentenisdewerkingvandecrisisdienstenin2015noggelijkgebleven
aandievanhetjaarervoor.Dusdetoegangtotambulantespoedhulpencrisisplaatsenis
vooralsnognietgewijzigd.Inéénvandedrieonderzochtegemeentenwasdesamenwerking
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
9
tussendebij1genoemdeketenpartnersin2015alzodanig,datpotentiëlecrisissituatiessnel
wordengesignaleerdendatergoedkanwordenopgetredenomverergeringvandesituatiete
voorkomen.Indezegemeenteisalvoordetransitiedatumgestartmethetvormgevenvandeze
samenwerking.Hetinitiatiefdaartoeisvanuitdegemeentegekomenenopbestuurlijkniveau
gestimuleerd(wethouderdiezichhiervoorinzette).Ditresulteerdebijdezegemeentein2015al
inmindercrisissituatiesdanvoordetransitiedatum.
Ad2.
Indeonderzochtegemeentenspelendepraktijkondersteunersgeenrolvanbetekenisvoor
minderjarigen.Menvraagtzichookafofditeenrolisdiebijdepraktijkondersteunersneergelegd
moetworden.Eéngemeenteheeftindegroterehuisartsenpraktijkeneenvastemedewerker
vanuithetjeugdteamdieerwekelijksspreekuurhoudtvoor(oudersmet)kinderen.Dekleinere
huisartsenpraktijkenhebbenindiegemeenteeenvastaanspreekpuntbinnenhetjeugdteam.
Doortweevandevieronderzochtegemeentenvindtopditmomentvoorlichtingen(bij)scholing
plaatsvanhuisartsenenpraktijkondersteuners,gerichtopsignaleringengoededoorverwijzing
naardejeugdhulp.Inééngemeenteheeftditalgeleidtotmeerinstroomviahetjeugdteamdan
viadehuisartseneenverminderingvanhetaantalcrisismeldingen.
Ad3.
Voor1januari2015washetvoorveelmensenduidelijkwelkerolhetCentrumvoorJeugden
Gezinen/ofhetBureauJeugdzorgenhetAMKspeeldeindetoegangtotjeugdhulp.Vanafde
transitiedatumwasdatnietmeervanzelfsprekend,deBJZ'sbestaannietmeer,deGI'shebben
noggeen'gezicht'enzehebbenookeenandereroldandeBJZ'senVeiligThuisisindeplaats
gekomenvoorhetAMKenSHG.InsommigegemeentenisdetoegangbelegdbijhetCJG,in
anderegemeentenzijndaarvoorwijkteams(0-100)ofspecifiekejeugdteamsgekomen.Indrie
vandeviergemeentenleverendezeteamszelfookbasishulpmaarindeanderegemeente
indicerenenverwijzenzealleen.Binnenkantoortijdenkomendecrisismeldingencentraalbinnen
maarbuitenkantoortijdenveelalnogdecentraal.
Hetkosttijdommensentelatenwennenaandezeveranderingenenophetgoedespoorte
zettenvooreenaanvraagvoorjeugdhulpenvooreencrisismelding.Datgeldtnietalleenvoor
oudersmaarbijvoorbeeldookvoormedewerkersbijdepolitie.Erwordtnudoorgemeenten
gewerktaanintegralecrisisdienstenomdatdetoegangvoorburgersindehuidigesituatie(aparte
crisisdienstenvoorverschillendeinstellingenensectoren)nietklantvriendelijkisenookniet
bijdraagtaaneensnellereactieinspoedeisendesituaties.
Dateencentraalcrisisteamnietaltijdofnietdirecttoteenverminderingvanhetaantalcrisismeldingenleidt,maakthetvolgendevoorbeeldduidelijk.Inbeidegemeentenmeteenrelatief
hoogaantalcrisismeldingenwasin2015weleengoedfunctionerendcrisisteamactief.In2015
werktenechterzowel(devoorlopervan)VeiligThuisalsdewijkteamsindezegemeentennog
nietoptimaal,waardoorwellichtde'oude'routeviahetcrisisteameenbeproefdemanierwas
omsnelaandebenodigdejeugd-engezinshulptekomen.Metanderewoorden:decijfers
kunnenookeenvertekendbeeldgeven,datisinherentaandezefasevantransformatie.
Ad4.
Inhetverlengdewatindevorigeparagraafaloverde(strikte)definitievanhetbegrip'crisissituatie'isgezegd,ligthetbeelddatdoortweeregionaalwerkendezorgaanbiederswordtgeschetst.Residentiëleinstellingenmeteenjeugdigedieopeengegevenmomentvoorhennietis
tehandhaven,kiezensteedsvakerderoutevaneen'acuteopname'bijeengesloteninstelling.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
10
Kinderendienietvoldoenaandestriktecriteriadiehorenbijacuteopname,wordenopdie
maniertóchsnellergeplaatstdanviadenormaleprocedure.Kinderrechterswerkenhieraanmee
dooreenspoedmachtigingaftegeven.IndeJeugdzorgPlusisditeentrenddiealvanaf2012is
ingezet.Hetpercentageacuteopnamesneemttoeenditeffectwordtversterktdoordegelijktijdigeafbouwvanhetaantalresidentiëleplaatsen.Hetbeeldindemediawaardeoorzaakbijde
transitiewordtgelegdenhetnognietgoedfunctionerenvandewijkteams,behoeftdaarom
enigenuancering.Deachterliggendeoorzakenvanwaaromjongeren(vooralvanafdepuberleeftijd)steedsvakervanuiteenresidentiëlevoorzieningnaareengesloteninstelling'moeten',
kwameninditonderzoeknietbovenwater.Omdaarachtertekomenisaanvullendonderzoek
nodig.
Aanbeveling:
Onderzoekdeachterliggendeoorzakenvandetoegenomeninstroomindegeslotenjeugdhulp
(JeugdzorgPlus)vanuitopenresidentiëlevoorzieningen.
3.3 Populatiekenmerken
Conclusie:
Eenverschilinpopulatiekenmerkenlijktweleenroltespelenindevraagnaarjeugdhulpmaar
derelatiemethetontstaanvancrisissituatiesisonduidelijk.
Inéénvandevieronderzochtegemeentenisrecentonderzoekgedaannaarderelatietussen
populatiekenmerkenindeverschillendewijkenendevraagnaarjeugdhulp,alsmedehetontstaanvancrisissituaties.Daaruitkwamnaarvorendaterweleenverbandistussendesociale
statusineenwijkendevraagnaarjeugdhulpmaarvoorhenwashetverrassendomtevernemen
datditonderscheidnietvaninvloedisophetaantalcrisissituatiesdatvoorkomt,althansniet
aantoonbaar.
Indeanderegemeentengavenrespondentenaanniettewetenofereenverbandistussen
populatiekenmerkenenhetmeerofmindervoorkomenvancrisissituaties.Eénvandiegemeentenbestaatuitveeldorpskernen(platteland)endenktdathetfeitdatzemetrelatief
weinigcrisissituatieswordengeconfronteerd,ooktemakenkanhebbenmetdesocialecohesie
indiekernenendefysiekeruimtedieeris(nietdichtbevolkt,veelgroeneneenrustigeomgeving),maarditiseenhypothese.Ookisdoordegemeentenaangegevendatdepopulatiekenmerkenopwijkniveausterkvanelkaarverschillenenzichophetniveauvandegehele
gemeente'uitmiddelen'.Hetiseeninteressantevraagom,netalsdeindeeerstealinea
genoemdegemeente,derelatietussenpopulatiekenmerkenenhetaantalcrisissituatiesop
wijkniveauteanalyseren.
Aanbeveling:
Alsmeerinzichtisgewenstinderolvanpopulatiekenmerkenophetontstaanvancrisissituaties,voerdanindegemeenteneenanalyseopwijkniveauuit.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
11
3.4 Veranderdesocialeomstandigheden
Conclusie:
Erisgeenrelatieteleggentussenveranderdesocialeomstandighedenineengemeenteenhet
inmeerofminderematevoorkomenvancrisissituaties.
Geenvandegemeentenheeftin2015temakengehadmeteenveranderingindesocialeomstandighedenvandiegemeente.Erkandanookgeenverbandwordengelegdmeteentoe-of
afnamevanhetaantalcrisismeldingenen-plaatsingen.Detransitievandejeugdhulpwordtdoor
hengezienalsdegrootsteverandering,maarhetiseenveranderingdieniethetverschilinhet
aantalcrisissituatiestussengemeentenkanverklarenwantdezetransitieheeftzichoveral
voorgedaan.Welwordterkenddataanloopproblemenbijgemeentenindeuitvoeringvanhun
taakvaninvloedkunnenzijnophetontstaanvancrisissituaties(zieparagraaf3.6).
3.5 Wachttijdenoftelaatverwijzendoorwijkteams
Conclusies:
1. Demeestdringendesignalendater(groeiende)wachtlijstenzijn,komenuitdehoekvande
gespecialiseerdejeugd-GGZmaarderoldiedezewachtlijstenhebbeninhetontstaanvan
crisissituatiesisnietduidelijk.
2. Erissprakevaneenspanningsveldtussendewenskinderenzolangmogelijkthuistelaten
blijvenenhetrisicodatdaardesituatieuitdehandlooptentoteencrisismeldingleidt.
Ad1.
Viaeenverzoekvanuitdebrancheorganisatie(GGZNederland)isbijhunledengevraagdnaar
concretecijfersovercrises,maardiezijninhetkadervanditonderzoeknietboventafelgekomen.Afzonderlijke(GGZ-)instellingenpublicerenwelwachttijdenophunwebsitemaareris
geenlandelijkinzichtindewachtlijstproblematiek.Indegesprekkenbinnendeviergemeenten
wordtunaniemerkenddaterwachtlijstenbestaanvoorjeugd-GGZ.Daarbijisgezegddatdieeral
warenvoordetransitieenvoordatdebezuinigingenopdejeugdhulpstartten.Degeïnterviewde
GGZ-instellingenervareneentoenemendedrukophuncapaciteit,maarleggenzelfgeenrelatie
meteentoenamevanhetaantalcrisisplaatsingen.Alseencrisissituatiedreigt,krijgteenkind
voorrangopdewachtlijst.Doorhetontbrekenvanlandelijkecijfersisooknietvasttestellenhoe
deomvangvandewachtlijstproblematiekzichverhoudttotdieinvoorgaandejaren.
Daarnaastwordtaangegevendateendeelvanhetbestaanvanwachttijdenvoorjeugd-GGZ
wordtgevormddooroudersdiegraagwachtenopeenplekbijdezorgaanbiedervanhun
voorkeur,ookaliserelderseerdercapaciteitbeschikbaar.Ditverschijnselkomtookvoorin
anderesectoren(bv.deouderenzorg)endaarhanteertmenvoordezecategoriewachtendende
term'wenswachtende'.IndeLVB-sectorkomthetookvoordatouderseenspecifiekevormvan
hulpwensen(bijvoorbeeldMultiSysteemTherapie)enbereidzijndaaroptewachten.Erisduswel
sprakevaneenmismatchtussendevraagnaarjeugdhulpenhetdoorcliëntengewensteaanbod
maardithoeftvolgensdegeïnterviewdenniettoteencrisissituatieteleiden.Alsdesituatie
nijpendwordtdoetmen,eventueeltijdelijk,tocheenberoepopeenanderevormvanjeugdhulp
ofopeenanderezorgaanbieder.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
12
Ad2.
Aljarenishetbeleideropgerichtomkinderenzoveelenzolangmogelijkindeeigensituatiete
houdenmethulpenondersteuningvaneninhetgezin.Gemeentenzettenditbeleidvoorten
vanuitaanbiederswordtdituitgangspuntookomarmd.Hetrisicodathetdaneenkeerfoutgaat,
isechterwelgroterenmisschienisditdeprijsdiewealsmaatschappijmoetenbetalenvoorhet
beleidomkinderenniettesneluithuisteplaatsen.
Hetvraagtomdeskundigheidomditrisicogoedinteschattenenteblijvenmonitoren,gedurendeeenhulptraject.Hiertoezijnnognietallemedewerkersbijdewijk-/jeugdteamsinstaat.Eén
vandeonderzochtegemeentengeeftaandatvoorhendezesituatiein2016zelfsisverslechterd.
InhetbeginzatenerveelmedewerkersvanhetvoormaligeBureauJeugdzorginhetteamendie
zijnterzakekundig,maarhetpersoneleverloopisdaargrootwaardoorernurelatiefveel
nieuwemensenindeteamszijngekomenmetminderervaring.Frappantisdatindiegemeente
heteffectinderdaadisdathetaantalcrisisplaatsingennutoeneemtmaarnietvanwegehette
laatinzettenvanprofessionelehulpmaaromdatdezemedewerkers'opsafe'gaanentesnel
opschalenenaaneensituatiedestatus'spoed'verbinden.
Aanbevelingen:
1. Onderbouwsignalendatersprakeisvangroeiendewachtlijstenc.q.eentoenamevanhet
aantalcrisissituatiesmetconcretecijfers.
2. Onderzoekhetfenomeen'wenswachtende'envoorwelkevormenvanjeugdhulpdit
bestaat.
3. Geefteamsdetijdomaanverbeteringvanhunprofessionaliteittewerkenenkoppel
ervarenmedewerkers(professionalsvanuitGIen/ofzorgaanbieders)alsadviseur/
coachaanhetteam.
3.6 Samenstellingwijkteams
Conclusies:
1. Hetonderzoekgeeftgeensluitendantwoordopdevraagofdesamenstellingvandewijk-
ofjeugdteamsmede-bepalendisvoordewijzewaaropeencrisismeldingwordtvoorkomen
en/ofafgehandeld.
2. Eenintegralebenaderingwaarbijookdesocialeomgeving(gezin,school,wijk)vanhetkind
wordtmeegenomenindebeoordeling,leidttotmindercrisissituaties.
Ad1.
Hetsignaaldatmededeaanleidingvormdevoorditonderzoekwasdateringemeentenwaarin
hetteamdatdetoegangvoorjeugdhulpbepaaltweinigprofessionalsmeteenmedischeachtergrondzitten,telaatdesignalenvanbijvoorbeeldpsychiatriewordenopgepikt,enertelang
‘aangemodderd’wordt.Degemeenteechterwaarveelprofessionalsmeteenmedischpsychiatrischeachtergrondindewijkteamswerken,scoortjuistrelatiefhoogopcrisis.De
gemeentemetwijkteamszonder(medisch)specialisten,scoortdaarentegenlaagophetaantal
crisissituaties.Eénvandetweeanderegemeenten,methoogopgeleideprofessionalsinhet
team,plusnogeenapartexpertteamvanmedischspecialisten,scoort(volgensverwachting)wel
relatieflaagophetaantalcrisisplaatsingen.Erzijndustegenstrijdigebeeldeninditonderzoek.
Datgeldtookvoordeantwoordenvanuitaanbiedersopdezevraag.Opdirectie/bestuursniveau
bestaathetbeelddatertelangwordtgewachtmethetinzettenvanspecialistischejeugdhulp
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
13
maarophetniveauvandeintakersenhulpverlenerswordtditnietzoervaren.Wellichtdathet
effectvandesamenstellingenwerkwijzevandeteamsophetaantalcrisissituaties,
meegenomenkanwordeninhetvervolgonderzoeknaardetoegangtotjeugdhulp,dat
binnenkortstart.
Ad2.
Indiegemeentenwaarmeerdeskundigheidinhetteamvoorhandenis,wordtookbredernaar
dehulpvraaggekekenenwordthetsocialesysteemvanhetkindbeterinbeeldgebracht.Datzijn
netdetweegemeentenwaarhetaantalcrisissituatiesrelatieflaagis.Inéénvandiegemeenten
isheteffectzelfsmeetbaar.Aanvankelijkgingendaarapartejeugdteamsenwijkteamsaande
slag.Demedewerkersvandejeugdteamsbetrokkenechtersteedsvakerdeskundigenvanuitde
wijkteamsbijhuncasussen(eenmaatschappelijkwerkendebijvoorbeeld).Ditheeftertoegeleid
datdezeteamsnuwordensamengevoegd.Hetaantalcrisissituatiesisgedaaldenookin2016
verwachtmenaandecijferstekunnenziendathetaantalnogverderisafgenomen.
Aanbevelingen:
1. Doenaderonderzoeknaarderelatietussendesamenstellingvanc.q.dedeskundigheid
binnenhetwijkteamenhetvoorkomenvancrisissituaties,neemditbijvoorbeeldals
onderzoeksvraagmeeinhetvervolgonderzoeknaardetoegangtotjeugdhulp.
2. Zorgvoordebeschikbaarheidvaneenbrededeskundigheidvoorhetverhelderenvande
hulpvraag,hetinzettenvanbasishulpenhetactiverenvanhetnetwerkomdejeugdige.Dit
betekentnietdatalledisciplinesinelkteamvertegenwoordigdmoetenzijnmaarweldat
deverschillendedeskundigenelkaarwetentevindenenookonbelemmerdkunnensamenwerkenalsdesituatiedaaromvraagt.
3.7 Kennisvanhuisarts/POHoverhetgecontracteerdejeugdhulpaanbod
Conclusie:
Hetgebrekaaninzichtinwatdetransitievandejeugdhulpnaargemeentenindepraktijkkan
betekenenvoorpreventieenhetdichtbijorganiserenvandebenodigdehulpenondersteuning,vormtbijhuisartseneengroterprobleemdantewetenwelkaanbodenwelke
aanbiederszijngecontracteerd.
Hetalgemenebeeldbijdrievandevieronderzochtegemeentenisdatinhettransitiejaar2015
hetcontactmetdehuisartsengeenprioriteithad.Menwasbezigmetde(basis)inrichtingvande
zorg.In2016isdatveranderd.Inallegemeentenwordthetverbeterenvanhetcontactmetde
huisartsenalseenaandachtspuntgenoemd.Driegemeentenzeggen(te)weinigzichttehebben
ophetverwijsgedragvandehuisartsendematewaarindiegebruiktmaaktvanhetnieuwe
aanboddatdoorhetinstellenvanwijkteamsen/ofgezinscoachesisgecreëerd.Eéngemeente
vormthieropeenuitzondering,zoalsinparagraaf3.2bijad2isvermeld.Diegemeentewerktal
vanafhetbeginintensiefsamenmethuisartsenenpraktijkondersteunersenkenteenlaagaantal
crisissituaties.Datschrijftdezegemeentezelftoeaandezestrategiemaarnaderonderzoekzou
duidelijkmoetenmakenofditeffectookinandere,vergelijkbaresituatiesoptreedt.
Alleviergemeentenbeseffenhoebelangrijkdesamenwerkingmethuisartsenis,omdathuisartsenrechtstreekskunnenverwijzennaarjeugdhulp,maarzeervarenookdatdiesamenwerking
moeizaamtotstandkomt.Eristijdvoornodigomvoldoendewederzijdsvertrouwentecreëren,
alsbasisvooreengoedesamenwerking.Degemeentewaaralintensiefmethuisartsenwordt
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
14
samengewerktonderschrijftdit.Dezegemeentewasalvervoordetransitiedatum(1/1/2015)
hiermeegestart.Huisartsenlijkendenoodzaaktotsamenwerkingmeerenmeerintezienomdat
zevoorwathetaanbodaanjeugdhulpbetreft'doordebomenhetbosnietmeerzien',ookal
makensommigegemeentendedoorhaaringekochtejeugdhulptransparantviaeenwebsite.Het
blijftvooreenhuisartsmoeilijkomde(nieuwe)mogelijkhedenteoverzien,dusblijvenzevaakop
deoudewijzedoorverwijzen,veelalnaardejeugd-GGZofeenkinderarts.
Inelkegemeentezijnweléénofmeer'ambassadeurs'onderdehuisartsendiehetbelangvan
samenwerkingonderstrepen.Dezespeleneenbelangrijkerolinhetaansporenvanhuncollega's
omhieraanmeetewerken.
Aanbeveling:
Stimuleergemeentenomteinvesterenindesamenwerkingmethuisartsenenhiervoordetijd
tenemen.Laathuisartsenzienwathetwijkteamaandeskundigheidinhuisheeftenopwelke
wijzezehetwerkvandehuisartsendepraktijkondersteunerkunnenondersteunen.
3.8 Gecontracteerdejeugdhulp
Conclusie:
Indeonderzochtegemeentenisin2015geensprakegeweestvaneentekortaanjeugdhulpvoorzieningen,erisgeenbudgetplafondgehanteerdenwaarditaanvankelijkwelhet
gevalwas,isditgedurendehetjaaralsnogverruimd.
Alleviergemeentengevenaantemakentehebbenmeteenoverschrijdingvanhetbudgetvoor
jeugdhulp.Maarzewillenhettekortindezefasevandetransformatienietafwentelenophun
burgers,enhebbeninvoorkomendegevallen(doortweegemeentenexplicietgemeld)extra
capaciteitingekocht.Zedoenditveelalopregionaalniveau.Geïnterviewdeaanbiedersbevestigenditbeeldmaarmakenzichwelzorgenoverhetfeitdatde(residentiële)capaciteitinrap
tempowordtafgebouwdterwijldenieuwewerkwijzemetdewijkteamszichnogindeopbouwfasebevindt.Zijzienlieverdatdezeontwikkeling,waarzeopzichwelachterstaan,ineen
gematigdertempoplaatsvindt,diegelijketredhoudtmetdegroeivandekwaliteitvandewijkteams.Cliëntenstops,zoalsdiedelaatstetijdinhetnieuwszijngeweest,komeninderegio's
waardeonderzochtegemeentenzichinbevindennietvoor.
Aanbeveling:
Geziendesomstegenstrijdigesignalenindemedia(tekortaangecontracteerdejeugdhulp,
wachtlijsten,werkwijzewijkteams)endebevindingeninditonderzoek,lijktaanvullend
onderzoeknaardeachtergrondenvandiesignalenzinvol.Waarkomendiesignalenvandaan?
Hoemoetenzewordengeïnterpreteerd?Watkaneraandeonderliggendeproblemenworden
gedaan?
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
15
4. Dankwoord
Wij(deonderzoekers)bedankenallepersonendiehebbenmeegewerktaanhetonderzoek.De
ledenvanhetABJhebbenonsgoedopweggeholpenenzonderdemedewerkingvanonze
respondentenindeviergemeenten/regio'shaddenweniettotdeinzichtenkunnenkomendiein
dezerapportagestaanbeschreven.Vanwegedeanonimiteitvandeonderzochtegemeenten
kunnenwehunidentiteitnietbekendmaken,maarwezijnhendankbaarvoordeopenhartige
gesprekken,hetaanleverenvanverhelderendedocumentatie,hetmeelezenenzonodig
corrigerenenaanvullenvandeinterviewverslagenenhetaandragenvananderemensenmetwie
wevolgenshenzoudenmoetenpraten.Aandebeoogdegroepsgesprekkenzijnweniettoegekomenmaarwehebbenaangebodenditalsnogtedoenendebevindingenvanditonderzoek
tedelenentebesprekenineengezamenlijkebijeenkomstpergemeente.Datkaneenmooie
gelegenheidzijnom(opnieuw)metelkaaringesprekterakenoverditonderwerp.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
16
Bijlage1:decijferstoegelicht
Indezebijlagestaandecijfersdiezijngeanalyseerdvoorhetonderzoek.Achtereenvolgens
komendevolgendeonderdelenaandeorde:
1. totaalaantaljeugdhulptrajectenin2015,uitgesplitstnaar1een2ehelftvandatjaaren
ookuitgesplitstnaarsoortjeugdhulp;
2. idemmaardanalleendejeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneen
crisissituatie';
3. vergelijkingvan1(totaalaantaljh-trajecten)en2(jh-trajectencrisis)enookhoehet
perspectief'crisis'zichverhoudttenopzichtevandeandereperspectieven;
4. totaalaantalonderzoekent.b.v.eenjeugdbeschermingsmaatregeloverdeperiode2012
totenmetde1ehelftvan2016,uitgesplitstnaaronderzoekenvooreenvoorlopige
ondertoezichtstelling(VOTS)ofvoorlopigevoogdij(VOVO),daadwerkelijkuitgesproken
maatregelenVOTS/VOVOenhetaantalVOTSmetuithuisplaatsing(UHP);
5. cijfermatigeonderbouwingvandekeuzevoordevieronderzochtegemeenten.
Bijdeanalysevandezecijferszijndevolgendeoverwegingeninachtgenomen:
• Voorhetwillenvaststellenvaneentrendhebjemeergegevensnodigdandievanéén
kalenderjaar.
• Deonderzochteperiode(2015)istekortomopgrondvandecijfershardeconclusieste
kunnentrekkeninrelatietotdegevolgenvandetransitievandejeugdhulpnaargemeenten.
• Decijfersdienenvooralalsindicatievanwatermogelijkaandehandis(opstellenvan
hypothesen)engevenrichtingaan(verdiepend)onderzoekdoordatzebepaaldevragen
oproepen.
• Alsbenaderingvanhetaantalcrisissituatiesisuitgegaanvandevolgendegegevens:
o hetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneen
crisissituatie'(bron:CBS);
o hetaantalonderzoekenvooreenjeugdbeschermingsmaatregel'voorlopige
ondertoezichtstelling'(VOTS)of'voorlopigevoogdij'(VOVO)(bron:RvdK).
Hetbeelddathieruitnaarvorenkomtisindicatiefwantincompleet;de'acuteopnames'
indeJeugdzorgPlusvallenhierbijvoorbeeldbuiten.
•
Deresponsophetaanleverenvandegegevensover2015inhetkadervandeBeleidsinformatieJeugdaanhetCBSwas93%envoorwatdegrotereaanbiedersbetreftzelfs
100%.Enslechtsin5%vandegevallenishetperspectiefnietingevuld.HetCBSheeftde
ontbrekendegegevensdoorextrapolatieaangevuldendaarmeezijnzeduszobetrouwbaaralsdebronregistratiesvanwaaruitzekomen.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
17
B1.1 Jeugdhulptrajectentotaalbeeld
Alletrajecten
Totaaljeugdhulptrajecten
Jeugdhulpzonderverblijf
2ehalfjaar2015
stijging2ehelft2015
Totaal2015
383.675
422.000
9,99%
496.670
Uitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam
1ehalfjaar2015
Ambulantejeugdhulpoplocatieaanbieder
23.410
33.015
41,03%
37.460
249.530
272.245
9,10%
317.390
Daghulpoplocatievandeaanbieder
21.505
23.840
10,86%
27.550
Jeugdhulpinhetnetwerkvandejongere
47.280
49.240
4,15%
62.435
341.725
378.340
10,71%
444.835
Totaaljeugdhulpzonderverblijf
Jeugdhulpmetverblijf
Pleegzorg
21.385
21.990
2,83%
24.425
Gezinsgericht
3.725
4.075
9,40%
4.745
Geslotenplaatsing
2.140
2.420
13,08%
3.170
Anderverblijfbijjeugdhulpaanbieder
14.700
15.175
3,23%
19.495
Totaaljeugdhulpmetverblijf
41.950
43.660
4,08%
51.835
Bron:CBSStatline
Methettotaleaantaljeugdhulptrajectenwordenallelopendejeugdhulptrajectenbedoeldinde
betreffendeperiodec.q.hetbetreffendehalfjaar,zoweldetrajectendiealvoordathalfjaarzijn
gestartalsdetrajectendieindathalfjaarzijngestartenookdetrajectendieindathalfjaarzijn
beëindigd.Ditbetekentdateendeelvandetrajectenindeeerstehelftvan2015ookmeetellen
indetweedehelftvan2015,namelijkalletrajectendieoverdehalfjaargrensheenlopen.Hetis
danooklogischdathettotaalaantaljeugdhulptrajectenoverheel2015nieteensomisvande
eersteentweedehelftvandatjaar.
Dezecijferslatenziendatindetweedehelftvan2015hetaantaljeugdhulptrajectenmet10%is
gestegen.Omdatergeenvergelijkingmogelijkismethetjaarervoor(in2014werdniethet
aantaltrajectengeteldmaarhetaantaljeugdigenmetjeugdhulp),isonduidelijkoferwellichtin
deeerstehelftvan2015eendalingheeftplaatsgevondenendatdetweedehelftvan2015in
feiteeen'herstel'laatzienofdaterdaadwerkelijksprakeisvaneenstijgendetrend.Watwel
duidelijkis,isdatdestijginghetsterkstisgeweestvoorambulantejeugdhulpendejeugdhulpdie
geleverdisdoorhetwijkteaminhetbijzonder.Delichterestijginginderesidentiëlejeugdhulp
lijktprocentueelhetmeestvoorrekeningvandegeslotenplaatsingentekomenmaarditbeeldis
enigszinsvertekendomdathetabsoluteaantalgeslotenplaatsingenrelatieflaagis.Eenveranderingvanditabsoluteaantalleidtdanalsneltoteengroteprocentuelewijziging.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
18
B1.2 Jeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'
InhetInformatieprotocolBeleidsinformatieJeugdwordendevolgendeperspectieven
onderscheiden:
• stabilisatievaneencrisissituatie;
• diagnostiek;
• begeleiden;
• behandelen.
Indetabelhieronderstaathetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabiliserenvaneen
crisissituatie'endeontwikkelingdaarvanin2015.
Perspectief:crisis
Totaaljeugdhulptrajecten
1ehalfjaar2015
2ehalfjaar2015
stijging2ehelft2015
totaal2015
7.005
8.245
17,70%
12.065
Jeugdhulpzonderverblijf
Uitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam
Ambulantejeugdhulpoplocatieaanbieder
555
805
45,05%
910
1.305
1.395
6,90%
2.250
915
1.035
13,11%
1.040
Jeugdhulpinhetnetwerkvandejongere
2.650
2.955
11,51%
4.735
Totaaljeugdhulpzonderverblijf
5.425
6.190
14,10%
8.935
Daghulpoplocatievandeaanbieder
Jeugdhulpmetverblijf
Pleegzorg
Gezinsgericht
235
455
93,62%
590
130
165
26,92%
260
65
100
53,85%
150
Anderverblijfbijjeugdhulpaanbieder
1.150
1.335
16,09%
2.130
Totaaljeugdhulpmetverblijf
1.580
2.055
30,06%
3.130
Geslotenplaatsing
Bron:CBSStatline
Uitdezecijfersblijktdathetaantalkerendatcrisishulpisingezetindetweedehelftvan2015,is
gestegenmetbijna18%,waarbijdestijginghetsterkstwasvoorcrisisplaatsingenineenverblijfssetting.Destijgingvandeinzetvanhetwijkteamincrisissituatiesvaltop,alsmededeinzetvan
jeugdhulpinhetnetwerkvandejongere.Datstijgtvoorallejeugdhulptrajectenmet4,15%(zie
tabelindevorigeparagraaf)maarvoortrajectenmetperspectief'crisis'metmaarliefst11,51%.
Ofditbetekentdaterdaadwerkelijksteedsmeercrisissituatiesindeeigenomgevingvande
jeugdigewordenopgelosten/ofdoorinzetvanhetwijkteamwordenbeslecht,valtnietzonder
meertezeggen,hetzouookkunnenzijndateensituatiedaarvakerals'crisis'wordtervarenen
alszodanigwordtvastgelegd.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
19
B1.3 Jeugdhulptrajectenperperspectief
Destijgingvanhetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'crisis',zoalsgepresenteerdinde
vorigeparagraaf,zegtopzichnognietzoveel.Decijferskrijgenmeerbetekenisalszeworden
vergelekenmet(hetverloopvan)deanderedrieperspectievenenwordengerelateerdaanhet
totaalaantaljeugdhulptrajecten(metenzonderverblijf).Datoverzichtstaatinonderstaande
tabel.
Perspectiefjeugdhulptrajecten
zonderverblijf
1ehalfjaar2015
Stabiliserenvaneencrisissituatie
2ehalfjaar2015
stijging2e
helft2015
5.425
1,59%
6.190
1,64%
14,10%
Diagnostiek
20.840
6,10%
24.670
6,52%
18,38%
Begeleiden
55.145
16,14%
68.605
18,13%
24,41%
Behandelen
260.315
76,18%
278.875
73,71%
7,13%
Totaaljeugdhulpzonderverblijf
341.725
100,00%
378.340
100,00%
10,71%
Perspectiefjeugdhulptrajectenmet
verblijf
Stabiliserenvaneencrisissituatie
1.580 3,77% 2.055 4,71% 30,06%
Diagnostiek
80
0,19%
90
0,21%
12,50%
Begeleiden
14.400
34,33%
15.090
34,57%
4,79%
Behandelen
25.890
61,72%
26.420
60,52%
2,05%
Totaaljeugdhulpmetverblijf
41.950
100,00%
43.655
100,00%
4,06%
Bron:CBSStatline
Bovenstaandetabellaathetvolgendezien:
•
•
•
Hetperspectief'crisis'komtinhetalgemeenrelatiefweinigvoor,maarwel(aanzienlijk)
meerbijjeugdhulptrajectenmetverblijfdandiezonderverblijf.
Destijgingvanhetaantaljeugdhulptrajectenzonderverblijfisvooraltoeteschrijven
aandetrajectenmetperspectief'begeleiden'(24,41%)en'diagnostiek'(18,38%).Het
aantaltrajectenmetperspectief'crisis'isinde2ehelftvan2015weliswaarookmet
14,1%gestegen,maart.o.v.deandereperspectievenwasdestijgingmaar0,05%(van
1,59%naar1,64%vanhettotaleaantaljeugdhulptrajectenzonderverblijf).Hetaantal
jeugdhulptrajectenmetperspectief'behandelen'isookgestegenmaarlaatnaarverhoudingeendalingzien(-2,47%).
Derelatiefsterkestijgingvanhetaantalkeerdathetperspectief'crisis'voorjeugdhulptrajectenmetverblijfvoorkomt(30,06%)iseenbeelddatgenuanceerdwordtalsjenaar
deverhoudingmetdeandereperspectievenkijkt:danstijgthetpercentagecrisissituatiesvan3,77%naar4,71%vanhettotaalaantaljeugdhulptrajectenmetverblijf,
verhoudingsgewijseentoenamevanietsminderdan1%dus.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
20
Samenvattend:
Decijfersover2015wijzenopeenstijgingvanhetaantalcrisissituatiesendanvooralvanhetaantal
crisisplaatsingen(jeugdhulpmetverblijf).Maarerisookeenstijgingvanhettotaleaantaljeugdhulptrajectentezien.Diestijgingnuanceerthetbeeldvandesterkestijgingvanhetaantaljeugdhulptrajecten
metperspectief'stabiliserenvaneencrisissituatie'endietweemoetendanookinrelatietotelkaarworden
beschouwd.Dezeontwikkelingenmoetenovereenlangereperiodewordengevolgdomtekunnenbepalen
ofhiersprakeisvaneentrend.Cijfersvanvoordetransitiedatumzijnhiervoorongeschikt.Bovendienzijn
deabsoluteaantallencrisissituatieszolaagdateenkleinetoenameofafnamealtoteengroteverschuiving
indepercentagesleidt.Ookkaneropditmomentnoggeenrelatiewordengelegdtussenhetbeelddatuit
decijfersnaarvorenkomtendegevolgenvandetransitie,wellichtmetuitzonderingvandetoenamevan
hetaantaljeugdhulptrajectendatwordtuitgevoerddoorhetwijk-ofbuurtteam.Datlijkteenlogischgevolg
tezijnvandedecentralisatievandejeugdhulp.
B1.4 Spoedonderzoekenjeugdbescherming
Eenveronderstellingisdathetaantal'spoedonderzoeken'datdoordeRaadvoordeKinderbescherming(RvdK)wordtuitgevoerd,ookeenindicatieisvoorhetaantalcrisissituaties.Onder
spoedonderzoekenwordthetvolgendeverstaan:alleonderzoekenomvasttestellenofereen
VoorlopigeOnderToezichtStelling(VOTS)ofVoorlopigeVoogdijmaatregelmoetwordenuitgesprokendoordeKinderrechter.HetgaatzowelomonderzoekendieopverzoekvanVeilig
Thuis,eengecertificeerdeinstellingofeengemeenteplaatsvinden(VTO)alsomonderzoekendie
ambtshalve,opinitiatiefvandeRaadzelf,wordenuitgevoerd.
Hieronderstaateentabelmetdaarindegegevensperhalfjaarvanaf2012.Daarinstaatzowel
hettotaleaantalonderzoekenalshetaantalspoedonderzoekenvoorVOTSofVOVOenhet
aantalkerendatdieonderzoekenhebbengeleidtoteenuitspraak/maatregelenookhoevaak
eenVOTS-maatregeltezamengaatmeteenuithuisplaatsingvanhetkind(UHP).
#onderzoeken
#spoed
(VOTS/VOVO)
%spoedt.o.v.
totaal
#uitspraken
VOTS/VOVO
#UHPbijVOTS
2012-1
8.573
998
11,6%
934
640
2012-2
7.979
841
10,5%
780
560
2013-1
7.631
830
10,9%
772
506
2013-2
7.459
861
11,5%
795
540
2014-1
6.986
786
11,3%
687
453
2014-2
6.511
771
11,8%
642
415
2015-1
5.927
832
14,0%
707
498
2015-2
6.231
789
12,7%
702
492
2016-1
6.620
1083
16,4%
836
579
Gem./halfjaar
7.102
839
12,2%
762
520
Bron:RvdK
Uitdezetabelblijktdathetaantalspoedonderzoekenschommeltrondomeengemiddeldewaarde(839),somsishetietshoger,danishetweerietslager.Hetpercentagespoedonderzoekenten
opzichtevanhettotaalaantalonderzoekenstijgtechtergeleidelijk.Diteffectishetgevolgvan
eengestagedalingvanhetaantalonderzoekenvanaf2012totbegin2015,terwijlhetaantal
spoedonderzoekenongeveergelijkblijft.Relatiefgezienmaakthetaantalspoedonderzoekendus
eensteedsgroterdeeluitvanhettotaalaantalonderzoeken.Ditbetekentdathetaantal
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
21
spoedonderzoekeninrelatievezinweliswaarstijgtmaardathetaantalinabsolutezinredelijk
constantis.
Dedalingvanhetaantalonderzoekenlijkthetgevolgvanhetbeleidomteprobereneen
dwangmaatregeltevoorkomendoorpreventie,vroegtijdigeinterventieeneengezinsgerichte
aanpak.Desondanksiserkennelijkeen'ijzeren'aantalgevallenwaarbijdesituatietochuitde
handloopt.Kennelijkisditpatroononafhankelijkvandeveranderdewerkwijzedieisgerichtop
hetvoorkomenvaneengangnaardeRaadvoordeKinderbescherming.
Eénenanderwordtvisueelinzichtelijkeralsdegegevensuitbovenstaandetabelineengrafiek
wordenweergegeven:
10.000
9.000
8.000
7.000
6.000
#onderzoeken
5.000
#spoed(VOTS/VOVO)
4.000
#uitsprakenVOTS/VOVO
3.000
#UHPbijVOTS
2.000
1.000
0
Indezegrafiekspringtdirectde'knik'indebovenstelijninhetoog.Naeerstnogeeniets
sterkeredalingvanhetaantalonderzoekenindeeerstehelftvan2015,begintditaantalinde
tweedehelftvan2015testijgenendezestijgingzetnogdoorindeeerstehelftvan2016.Het
aantalspoedonderzoekenbegintin2016ooktestijgen.Hetkomendejaarmoetduidelijkmaken
ofhiersprakeisvaneentrendbreukofeentijdelijkeschommeling.Gezienhetmomentvande
veranderingligthetvoordehandomeenrelatiemetdetransitievandejeugdhulpteveronderstellenendaarvoorzijnooklogischeredenentebedenken:
•
IndeJeugdwet,dievanaf1/1/2015inwerkingisgetreden,iseennieuwewerkwijze
opgenomenvoorhettrajectrichtingeeneventuelejeugdbeschermingsmaatregel.Naast
VeiligThuisendegecertificeerdeinstellingen,kunnenvanafdiedatumookgemeenten
eenVTOindienen.VolgensdeRvdKgebeurtditook.Wellichtleidtdittoteenstijging
vanhettotaleaantalaanvragenbijdeRvdK.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
22
•
•
Deaanvankelijkedalingin2015kanverklaardwordenuithetfeitdatdegemeentehaar
nieuwetaaknogmoestinregelen.DitgoldookvoorVeiligThuis,eennieuweorganisatie
waarindeAMK-enSHG-takenzijnsamengevoegd.Ookdegecertificeerdeinstellingen
warennieuwenzijn(deels)indeplaatsgekomenvandeBureausJeugdzorg.
DestijgingvanhetaantalVTO'skantemakenhebbenmetonervarenheidbijde
gemeenten/wijkteams,waardoordeernstvaneencrisisnognietgoedingeschatkan
wordenendevaardighedenomde-escalerendoptetredennogonvoldoendeis
ontwikkeld.DitzouertoekunnenleidendatmedewerkersvoordezekerheiddeRvdK
inschakelen,omtevoorkomendathetkindgevaarloopt.Maarookditis,netalsde
vorigetweepunten,opditmomentnietmeerdaneenhypothese.
Wellichtdatditeffectzichtbaarwordtinhetaantalaanvragendatookdaadwerkelijk
leidttoteenrequestvandeRvdKaandeRechtbank.Ditzouzichtbaarkunnenworden
doordathetpercentageonderzoekendatleidttoteenVOTS/VOVO-maatregeldaalt.Het
isnunogtevroegomditmogelijkeeffecttezien.Hetfeitdatinbovenstaandegrafiek
delijnmet'uitspraken'eind2015/begin2016mindersnelstijgtdandelijnmet'spoedonderzoeken',onderbouwtdiehypothesenognietomdatdaarandereoorzakenvoor
zijnaantewijzen,zoalshetna-ijleffectinderegistratievandeuitgesprokenmaatregelen.
Samenvattend:
Hetaantalonderzoekenvooreenjeugdbeschermingsmaatregeldaaldedejarenvoorafgaandaande
transitiegestaag,terwijlhetaantalspoedonderzoekenredelijkstabielbleef.Indetweedehelftvan2015
kwamdaarveranderinginensteegzowelhetaantalonderzoekenalshetaantalspoedonderzoeken.Hetis
echternogtevroegomteconstaterendatersprakeisvaneentrendbreuk.Alsdehypothesekloptdater
vanwegeonervarenheidbijmedewerkers(vandegemeente)tesnelbeslotenwordtomeen(spoed-)
onderzoekaantevragen,danisdeverwachtingdatdestijgingdieisingezet,tijdelijkis.Indatgevalheeftde
huidigestijgingvanhetaantal(spoed)onderzoekenniettemakenmeteendaadwerkelijketoenamevanhet
aantalcrisissituatiesnu.Detijdzalhetleren.
B1.5 Selectie4gemeenten
Voorhetselecterenvandevierteonderzoekengemeentenzijneerstallegemeentenmetmeer
dan100.000inwonersgeselecteerd,datzijner31.Vervolgenszijnbijdiegemeentendebevolkingsaantallengezocht,alsmedehetaantalinwonersmeteenleeftijdjongerdan20.Per
gemeenteishetaantaljeugdhulptrajectenmetperspectief'stabilisatievaneencrisissituatie'
opgezochtengerelateerdaanhetaantalinwonersvandiegemeente.Opdatmomentwarenalle
31gemeentenmetelkaartevergelijkenophetaantalcrisissituatiesper1000inwoners.Aande
enekantvanhetspectrumzijndegemeentenmetrelatiefveelcrisissituatiesenaandeandere
kantvanhetspectrumdiemetrelatiefweinigcrisissituaties.
Devolgendestapwashetberekenenvandestijgingofdalingvanhetaantalcrisissituatiesinde
tweedehelftvan2015tenopzichtevandieindeeerstehelftvan2016.Hetresultaatwaseen
tweedeindelingscriteriumvangemeentenindievan'stijgers'en'dalers'(eneenneutrale
tussengroep).
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
23
Opgrondvandezetweecriteriazijnde100.000+gemeenteningedeeldinéénvandevier
kwadrantenvandevolgendetabel:
relatieveaantalcrisis-situaties
2ehalfjaart.o.v.
1ehalfjaar2015
veel
weinig
toename
GemeenteA
GemeenteC
afname
GemeenteB
GemeenteD
Uitdiekwadrantenzijnviergemeentengekozendiequabevolkingsaantalenleeftijdsopbouwop
elkaarlijken,maaropanderekenmerkenvanelkaarverschillen.Inonderstaandetabelstaande
landelijkekengetallenvooralle100.000+gemeentenenvandeviergemeentendevolgende
gegevens:
• %verschil=afwijkingaantalcrisissituaties2ehelft2015vande1ehelft
• #crisisper1.000jeugdigen=aantalcrisissituatiesper1.000inwonersjongerdan20
Meergegevensoverdeviergemeentenzijnnietingevuldomdatdezeanderseenvoudigte
herleidenzijn.
#inwoners
#jonger
dan20
#crisis
2015-1
#crisis
2015-2
%
verschil
#crisis
2015(tot)
#crisis
per1.000
jeugdigen
landelijkgemiddelde
204.927
44.708
102
119
+17%
221
4,95
laagstewaarde
100.371
19.334
10
20
-33%
50
1,39
hoogstewaarde
833.624
165.475
905
990
+350%
1.895
13,81
GemeenteA
-
-
-
-
+59%
-
7,60
GemeenteB
-
-
-
-
-27%
-
5,53
GemeenteC
-
-
-
-
+100%
-
1,70
GemeenteD
-
-
-
-
-33%
-
1,49
Bron:CBS(afgeleidegegevens)
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
24
Bijlage2:kenmerkenonderzochtegemeenten
Indezebijlagewordendevieronderzochtegemeentenmetelkaarvergeleken,zowelde
overeenkomstenalsdeverschillen.Maareerstwordtgestartmeteenalgemeenbeeld:
Detoegangisinallegemeentenopeenvergelijkbaremanieringericht,metwijkteamsdienaast
dehuisarts,JGZ,medischspecialistenGImogenindiceren.Zijdoenallenaanvraagverheldering,
indicatiestellingenbiedenlichteondersteuning.Deaccentverschillenzijnhieronderschematisch
weergegeven.
Ookdeinrichtingvandecrisisdienstisinallegemeentenin2015nogvergelijkbaar,namelijkniet
gewijzigdtenopzichtevanvoordetransitie:eencrisisdienstvoorde‘algemene’jeugdhulp
(voormaligejeugd-enopvoedhulpenjeugdbescherming),metspecialeaandachtvoorveiligheid.
Daarnaastzijner,buitenkantoortijden,apartecrisisdienstenvoordeGGZendeLVB.
Alleteamshebbenmoetenlerenomgaanmetcrisisachtigesituatiesenhetinschattenvan
veiligheidsrisico’s.Deviergemeentenverschillenonderlingquafasewaarinzezichbevindenen
quatempovandeontwikkeling,maarzevindenelkdatzegoedopwegzijn.
Ingeenvandegemeenteniserzichtopspecifiekefactoren(populatiekenmerkenofandere
omstandigheden)dieeenkansopcrisiszoudenverhogenofverlagen.
kwadrant
GemeenteA
Veelcrisis,stijging.
GemeenteB
Veelcrisis,daling.
toegang
Wijkteamvoor
verhelderenhulpvraag,
lichteondersteuning,
casemanagement.
onderscheidend
in
Veelaandachtvoor
veiligheid.
Wijkteamvoor
verhelderen
hulpvraag,lichte
ondersteuning,
diagnostiek.
3typenteams.
50uurvrij
toegankelijke
jeugdzorg.
achtergrond
wijkteam
huisarts
Vrijwelallehulpals
individuele
voorziening.
Jeugdzorgwerkersen
Diversachtergrond,
gedragswetenschapper. ookSPVenjeugdverpleegkundigen.
Weinigsamenwerking
Weinigsamenwerking
methuisartsen,diein
methuisartsen,mix
éénstichtingvervanpraktijkenen
bondenzijn.
eenpitters.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
GemeenteC
Weinigcrisis,
stijging.
Wijkteamvoor
verhelderen
hulpvraag,lichte
ondersteuning,
diagnostiek.
Telefonische
frontoffice;team
opscholen.
Expertpoolmet
psychiatersen
artsen.
Jeugdzorgwerkers,
GZ-psychologen,
orthopedagogen.
Intensievesamenwerkingmet
huisartsen.
GemeenteD
Weinigcrisis,
daling.
(inmiddels)
integrale
wijkteams
n.v.t.
Beschikking
over
consultatieteamjeugd.
Generalisten
HBO.
Veelverschillen
insamenwerkingmet
huisarts.
25
Bijlage3:geraadpleegdebronnen
• InformatieprotocolBeleidsinformatieJeugd,versie3,september2015.
• KostenverschillenindeJeugdzorg,eenverklaringvanverschilleninkostentussengemeenten,
SCP,december2014.
• VerdeelsystematiekmiddelenJeugdhulp,naareenobjectieveverdelingvangemeentelijke
budgetten,Cebeon,27november2014.
• Rapportagekwartaal2,eenoverzichtvandemeldingenvanaprilt/mjuni2016,monitor
transitiejeugd.
• Jeugdbeschermingenjeugdreclassering2015,CBS.
• Jeugdbeschermingenjeugdreclassering1ehalfjaar2015,CBS,29-10-2015.
• Resultatenuitverkennendonderzoekbijsocialewijkteams,10goudenregels+10valkuilen,
StichtingVraagWijzerNederland,juni2016.
• Handreikingsamenwerkenbinnenjeugd(wijk)teams,oververantwoordelijkheiden
aansprakelijkheidbijcalamiteiten,RijksoverheidenVNG.
• Watwerktbijcrisissituatiesingezinnen?,NJi,oktober2015.
• RichtlijnCrisisplaatsingjeugdhulpenjeugdbescherming,NJienberoepsverenigingenNIP,
BPSWenNVO,2eherzienedruk2015.
• Crisisinterventieenspoedeisendehulp,eenoverzichtvantheorieenpraktijk,NJi,januari
2007.
• Diverselandelijkeengemeentelijkewebsites.
• Relevantedocumentatievandeviergemeenten.
Verkennendonderzoekcrisissituatiesjeugdhulpin2015
oktober2016,kenmerk:1606-TV-067-crs
26