ISI Norovirus CONCEPT

ISI Listeriose
Definitief juli 2011
Wat is listeriose?
Listeriose is een infectie die wordt veroorzaakt door de listeriabacterie. Deze bacterie kan
vooral in voedsel voorkomen, maar ook in dieren, grond, water en op gewassen. De infectie
gaat meestal met weinig of geen ziekteverschijnselen gepaard, maar kan ook ernstige
ziektebeelden veroorzaken zoals een hersen(vlies)ontsteking of een bloedvergiftiging .
Besmetting met de listeriabacterie is vooral gevaarlijk voor (de ongeboren vrucht van)
zwangeren, voor pasgeborenen en voor mensen met een verminderde afweer. In Nederland
komt de ziekte weinig voor.
Wat zijn de ziekteverschijnselen van listeriose?
Besmetting leidt bij gezonde mensen vaak niet tot ziekte. Mensen die wel ziek worden
krijgen enkele dagen tot enkele weken (meestal 2 tot 4 weken) na de besmetting
ziekteverschijnselen. De verschijnselen zijn vrij algemeen: een licht griepachtig gevoel,
maagdarmklachten als misselijkheid en diarree. Bij mensen met een verminderde afweer (zie
volgende paragraaf) verloopt de infectie vaak ernstiger met hersen(vlies)ontsteking
(meningo-encephalitis) of bloedvergiftiging (sepsis). Men kan overlijden aan de ziekte.
Wanneer een vrouw, met name in de tweede helft van de zwangerschap, listeriose
doormaakt kan een vroeggeboorte of miskraam optreden. Ook kan zij de baby voor of tijdens
de geboorte besmetten, waardoor deze ernstig ziek kan worden.
Hoe kun je listeriose krijgen en hoe kun je anderen besmetten?
Infecties ontstaan vooral via het eten van voedsel dat besmet is met listeria. De bacterie
wordt in de ontlasting uitgescheiden, maar mens-op-mens besmetting via geïnfecteerde
ontlasting komt in de praktijk nauwelijks voor.
Wanneer een zwangere besmet is kan tijdens de zwangerschap en de geboorte haar kind
besmet raken.
Wie kan listeriose krijgen en wie loopt extra risico?
Iedereen die met listeria besmet voedsel eet kan listeriose krijgen. Extra risico lopen mensen
met een sterk verminderde weerstand zoals patiënten die chemotherapie of een
orgaantransplantatie hebben gehad en mensen bij wie door ziekte (zoals aids), ouderdom of
alcoholmisbruik de afweer verminderd is.
Zwangeren en mensen met imuunproblemen hebben meer kans om ziek te worden.
Hoe kan listeriose voorkomen worden?
De belangrijkste manier om besmetting te voorkomen is het vermijden van voedsel dat
mogelijk besmet is met listeria. Vooral zwangeren en mensen met verminderde afweer wordt
afgeraden risicovolle producten te eten. Er is geen vaccin tegen de ziekte.
Algemene adviezen om besmetting te voorkomen zijn:
 Vermijd risicovolle producten zoals zachte (rauwmelkse) kazen, rauwe vleeswaren
zoals paté, carpaccio, filet américain, tartaar en rosbief, gerookte of gemarineerde
vis, gerookte mosselen, ongepasteuriseerde melk en kant-en-klare pannenkoeken.
 Rauwe groenten goed wassen voor consumptie.
 Vlees en vis goed doorbakken.
 Houd rauwe etenswaren gescheiden van klaargemaakt voedsel.
 Restanten zeer snel koelen en korte tijd bewaren.
ISI Listeriose juli 2011
1





Let op de uiterste consumptiedatum en hanteer de aanbevolen bewaartemperatuur
van producten.
Gebruik schone keukenmaterialen en was handen vóór het aanraken van voedsel.
Was handen en keukenmaterialen na het bereiden van voedsel.
Verschoon vaatdoekjes dagelijks. Gebruik bij voorkeur een keukenrol.
Verschoon regelmatig de handdoek in de keuken, minimaal twee maal in de week.
Is listeriose te behandelen?
Wanneer de arts listeriose heeft vastgesteld kan behandeling met antibiotica plaatsvinden,
wat met name tijdens de zwangerschap belangrijk is.
Kan iemand met listeriose naar kindercentrum, school of werk?
Mensen met listeriose kunnen als zij zich niet te ziek voelen gewoon naar hun werk,
kindercentrum of school. Om verspreiding van de ziekte tegen te gaan is thuisblijven of het
thuishouden van andere kinderen niet zinvol omdat de ziekte doorgaans niet van mens op
mens overgaat.
Wat doet de GGD?
De GGD zal proberen te achterhalen waardoor de besmetting heeft plaatsgevonden om te
voorkomen dat er nog meer mensen ziek worden.
ISI Listeriose juli 2011
2