De Muziekgesprekken Ⅱ: Folk op de Vlaamse podia Vrijdag 20 april 2007 CC Aalst Ontmoetings- en uitwisselingsmomenten voor muziekprogrammatoren Een organisatie van CultuurLokaal, Muziekcentrum Vlaanderen & Muziekmozaïek Gastvrouw: Kathleen Keymeulen, CC Aalst INHOUD Deel 1: Landschapsschets ....................................................................................................................... 2 Deel 2: Folk op de Vlaamse podia.......................................................................................................... 3 Deel 3: Bijlagen ....................................................................................................................................... 6 Folk op de scène ................................................................................................................................. 6 Steunpunten........................................................................................................................................ 8 Management- en boekingskantoren.................................................................................................. 8 Platenlabels ......................................................................................................................................... 9 Folk in de media ............................................................................................................................... 10 Folk in het onderwijs ....................................................................................................................... 10 Deel 1: Landschapsschets FOLK! WAT VERSTA JE ER ONDER? WAT ROEPT DIT SPONTAAN BIJ JE OP? Folk = Wereldmuziek uit Vlaanderen/lokale wereldmuziek? Folk = Traditionele volksmuziek Folk in Vlaanderen = nieuwe muziek maken op basis van oude (volks-)muziek Folk = een brede noemer voor genres gebaseerd op traditionele muziek Folk = Moderne vorm van volksmuziek Folk = Boombal Folk = feest / zomers / lente op het podium Folk = samen musiceren, dansen, samenzijn Folk = spelen op het gehoor, los van de partituur Folk schept een band tussen verschillende culturen Folk = grensverleggend Folk = terug van weggeweest in een fris kleedje Folk is een bijvoeglijk naamwoord, geen zelfstandig naamwoord … FOLK! WAT IS DAT NU EIGENLIJK? Peter De Rop, directeur van Muziekmozaïek omschrijft het als volgt: Muziek eigen aan een bepaalde streek Geworteld in de traditie Doorgegeven via overleveringen Levend gehouden en geactualiseerd Open voor invloeden van buitenaf FOLK IN VLAANDEREN ANNO 2007 Landschapsschets door Peter De Rop naar aanleiding van 10 jaar Ambrozijn. Radio 1 DGB Folkroddels.be Platenlabels Folkcorner Den Appel Boombal Volksdans Goe Vollek Folkgroepen Kadril Nekka Festivals Eva De Roovere Herman Dewit ‘t Kliekske Doedelzak Wannes Vandevelde Olla Vogala Wim Claeys Hubert Boone MIM ‘t Smiske Folk in Harmony Transpiradansa! Muziekmozaïek Gooik Laïs Muziekacademies Wouter Vandenabeele Dranouter Ludo Vandeau Wereldmuziek Soetkin Collier Tom Theuns 10 jaar Ambrozijn Vera Coomans Rum Paul Klara Rans Madou Wiet VdLeest Urban Trad Deel 2: Folk op de Vlaamse podia Samenvatting van het rondetafelgesprek met Wim Claeys (Ambrozijn/Boombal), Herman De Wit (’t Kliekske/Muziekmozaïek), Jo Van Tassel (CC De Ploter), Erwin Libbrecht (Wild Boar Music/Kadril), Marc Vandemoortele (Radio 1) – moderator: Koen Adams (30CC) STELLING: FOLK HOORT NIET THUIS OP EEN PODIUM VAN EEN CC. Cultuurcentra bieden hun publiek een staalkaart van wat er zich aandient in het culturele landschap. Folk is als genre zeker belangrijk genoeg dus is men het er over eens dat folk een plaats verdient in de programmatie van een cultuurcentrum. Wat is het profiel van het publiek? Folk heeft blijkbaar géén imagoprobleem, integendeel: de boombals maken folk hipper dan ooit. Het balpubliek is jong, trouw en studentikoos. Het koopt geen tickets in voorverkoop. Het publiek van luisterconcerten is 30 jaar en ouder. De cultuurcentra ervaren het folkpubliek als opvallend vriendelijk. Ze veroorzaken nooit problemen. Verder blijken ze ook mobieler dan het doorsnee publiek wat wil zeggen dat ze grotere afstanden afleggen om een concert bij te wonen. Toch zal het folkpubliek zelden andere concerten in het cultuurcentrum bezoeken. Dit in tegenstelling tot de liefhebbers van wereldmuziek die ook al eens een klassiek concert zullen meepikken. Hoe/waar wordt folk geprogrammeerd? Vroeger werd folk hoofdzakelijk door socio-culturele verenigingen, landelijke kringen, de Davidsfondsen,… geprogrammeerd. Folk was toen de opvolger van kleinkunst. Vandaag speelt een folkgroep voornamelijk op Boombals, in clubs, op festivals en af en toe in een cultuurcentrum, al gebeurt dit ook vaak via een organisatie die de zaal huurt. Het zwaartepunt heeft zich ondertussen naar de steden verplaatst. Folk blijkt voor bepaalde cultuurcentra in een reguliere programmatie geen volk te trekken. Wanneer ze kiezen voor een projectmatige “folkvriendelijke” aanpak lukt het wel. Dit doet het genre volgens de programmatoren ook meer eer aan. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor jazz: liever een jazzy clubsfeer dan een grote concertzaal. Ook het feit dat folk op kortere termijn wordt geboekt maakt het moeilijker om het genre regulier te programmeren. Anderzijds hebben de meeste folkgroepen vaak geen programma dat voor theaters geschikt is. (zie verder) Hoe zien de folkmuzikanten dit? Folkmuzikanten spelen liefst op festivals, in cultuurcentra of clubs. Echte concerten zijn bovendien een welkome afwisseling voor het spelen op bals. Het geeft de groep de kans echt te tonen wie ze zijn. De cultuurcentra verwachten echter meer… Zij vragen de groepen vaak iets anders, iets bijzonder te brengen met extra aandacht voor presentatie, belichting, podiumopstelling… met als reden dat projecten beter verkopen, het publiek entertainment wil. Ook de pers volgt daar sneller in. Clubs beginnen die trend mee te volgen. Muzikanten zitten daar soms wel mee verveeld omdat het lijkt of de podia hen niet willen nemen zoals ze zijn. Het voorbereiden van een programma kost een groep veel energie, tijd en geld dat ze niet via gages van hun concerten kunnen terugwinnen. Het zou interessant zijn moest men hierin ondersteund kunnen worden door projectsubsidies van de overheid. Zijn folkmuzikanten misschien niet professioneel genoeg? Niet ambitieus genoeg? Te bescheiden? Zoals in alle genres verspreidt de scène zich over zowel het professionele muziekleven als de amateurkunsten. De structuren achter de folk (ook in het onderwijs) zijn zich pas de laatste jaren aan het professionaliseren. Wat de muziek zelf betreft is het sowieso niet eenvoudig om een publiek anderhalf uur te kunnen boeien met een instrumentaal concert. Folkgroepen met zangnummers op het repertoire hebben het op dat gebied iets gemakkelijker. Maar een groep moet er in de eerste plaats rijp voor zijn. Cultuurcentra programmeren lang vooruit, meer dan een jaar vooraf. Zo ver kijken de folkgroepen niet. Wat hun PR betreft scoren ze volgens de cultuurcentra alleszins ondermaats.(*) Uiteindelijk blijkt een folkgroep zonder een impresariaat niet gemakkelijk in cultuurcentra binnen te geraken. Bovendien is het aantal impresariaten dat folk in hun catalogus wil opnemen zeer klein. Afhankelijk van het boekingskantoor zie je groepen regelmatiger opduiken, wat ook directe weerklank heeft op de radio. Dit is het voorrecht van slechts een kleine minderheid. Hebben de cultuurcentra dan geen rol te spelen in de ontwikkeling van de folkscène en het ondersteunen en versterken van semi-professioneel talent? Een cultuurcentrum heeft de taak ook minder bekende artiesten en jong talent een podium te bieden. Folkgroepen zetten hun eerste stappen via clubs, festivals en boombals maar een optreden in een cultuurcentrum, eventueel als voorprogramma van een gevestigde naam, is een logische volgende stap. Hier botst men op het feit dat het management van grote namen voorprogramma’s liever afstoot. Bovendien maakt een voorprogramma het geheel van de avond te duur. (over de visie en verhouding van cultuurcentra tegenover jong talent: zie verslag Muziekgesprek jong talent, 7 februari 2007) STELLING: DE FOLKBALS HEBBEN HET FOLKLANDSCHAP VERSCHRAALD. CULTUURCENTRA PROGRAMMEREN LIEVER EEN BALFORMULE DAN EEN LUISTERCONCERT. Sinds de opkomst van de bals alsook de toename in opleidingen en stages is het aanbod aan nieuwe muzikanten en groepen (van verschillende kwaliteit) fel toegenomen. De muzikanten ervaren echter dat de vraag naar luisterconcerten met folkmuziek in ieder geval afnam, onafhankelijk van de opkomst van folkbals. De bals zijn een supplement. Omwille van het evenementiële karakter kan een bal een luisterconcert niet zomaar vervangen. Daar komt het echte luisterpubliek niet naartoe. Anderzijds blijkt het grootste deel van het balpubliek daartegenover (nog?) niet in luisterconcerten geïnteresseerd te zijn. Maar ze blijven een potentieel publiek. De cultuurcentra merken echter wel op dat luisterbereidheid parallel met de opkomst van folkbals is afgenomen. Ook de musici ondervinden soms hinder van mensen die absoluut willen dansen terwijl de groep een luisterconcert wenst te brengen. (de dansmaffia…) Volgens de cultuurcentra hebben bals wel degelijk effect op hun programma. Wie een Boombal organiseert heeft momenteel gegarandeerd volk in de zaal. De toegangsprijs van een Boombal is echter maar ca. 6€ . Wanneer een cultuurcentrum 12€ vraagt voor een zittend concert zal het publiek volgens de programmatoren geneigd zijn diezelfde groep te gaan bekijken op een bal in de buurt. Dat er op een bal een ander programma wordt gebracht weet een doorsnee publiek niet. Als diezelfde namen overal op Boombalaffiches verschijnen wordt het extra moeilijk om mensen naar de concertzaal te lokken. Bovendien stoort het de programmatoren dat er op een Boombal voor weinig geld wordt gespeeld, wat de groepen dan trachten te compenseren door hun prijs naar een theater toe op te drijven. De programmatoren neigen daardoor dan ook liever een buitenlandse groep te boeken, wat met de financiële steun van ambassades steeds gemakkelijker wordt. Wat betekenen de bals voor de muzikanten? Sinds de opkomst van de bals alsook de toename in opleidingen en stages is het aanbod aan nieuwe muzikanten en groepen (van verschillende kwaliteit) fel toegenomen. Voor vele muzikanten is het spelen op een bal een belangrijke broodwinning. Gezien het afnemen van luisterconcerten worden vele groepen haast genoodzaakt om naast hun eigen repertoire ook een balrepertoire op te bouwen. Anderzijds kunnen de bals gezien worden als prima leerschool voor podiumervaring en fantastische springplank. Het is aan de groep om de baloptredens op een goede manier te benutten. De meeste grote muzikanten van vandaag zijn in het danscircuit opgeleid en groeiden van daaruit door naar het concertcircuit. Maar het effect van de Boombalboom zullen we pas binnen 10 jaar zien… FOLK IN DE MEDIA Zoals dit ook voor andere genres geldt, merkt men op dat de persaandacht voor folk stilaan verdwijnt. De hervorming van Radio 1 waardoor het folkprogramma ‘De grote boodschap’ dreigt te worden geschrapt, betekent voor de scène een groot verlies, zowel voor de groepen, platenlabels, het publiek en de programmatoren! Voor het presenteren van cd’s, aankondigen van concerten, ontdekken van wat nieuws… Het luisterpubliek van dit programma blijkt ook zeer trouw te zijn. VRT gaat ervan uit dat de rol van de radio als leidraad voor muziekliefhebbers is uitgespeeld ten voordele van het internet. Hoewel gegarandeerd wordt dat het genre via de reguliere programmatie aan bod zal blijven, is de vraag of dit voor folk zal werken, en vooral welk klein deel uit het brede folkaanbod daarvoor maar zal geschikt bevonden worden. Sites als Folkroddels.be hebben inderdaad zeer veel weerklank, zei het enkel voor de incrowd. Helaas steunt dit medium enkel op vrijwilligers waardoor het weinig groeikansen heeft. * * * * * * * * * * * * (*)Volgens de programmatoren scoren folkartiesten ondermaats voor hun PR. Welke tips kunnen zij de groepen meegeven? Selecteer wie je aanschrijft in plaats van iedereen een mailtje te sturen Zorg ervoor dat een mogelijk geïnteresseerde programmator in de eerste plaats uw muziek kan beluisteren Bezorg hem ook een speellijst zodat hij direct beschikbare data kan nagaan Houd rekening met de boekingsperioden! Het grootste deel van de programmatie voor het volgende seizoen wordt in het najaar vastgelegd. Verslag: Katrien Schulz - Sandra Denis - CultuurLokaal Katrien van Remortel - Muziekcentrum Vlaanderen Deel 3: Bijlagen Folk op de scène PODIA/ORGANISATIES De Cam Volkscafé Dorpsstraat 67a, 1755 Gooik T: 02/532.21.32 F: 02/532.21.32 [email protected] www.decam.be De Centrale Kraankinderstraat 2, 9000 Gent T: 09 265 98 28 F: 09 265 98 24 [email protected] www.decentrale.be Cultuurcentra Bekijk de lijst op www.cultuurlokaal.be Den Ekster Lettingstraat 42, 8951 Dranouter T: 057/44.68.52 [email protected] www.den-ekster.com Espiral Borsbeek, nabij Antwerpen (geen vaste locatie meer, maar op zoek) T: 03/295.85.60 [email protected] www.espiral.be ’t Ey Koutermolenstraat 6b, 9111 Belsele T: 03/772.11.93 [email protected] of [email protected] www.tey.be De Fagot Stationsstraat 48, 8770 Ingelmunster T: 051/31.00.74 Fax. 051/32.01.74 [email protected] www.labadoux.be 't Folk Muziekcentrum Dranouter Dikkebusstraat 234, 8950 Dranouter T: 057/44.69.33 F: 057/44.62.43 [email protected] www.folkdranouter.be Heksenketel Pelgrimsstraat 22, 2000 Antwerpen T: 03/226.71.64 info@heksenkeT:org www.heksenkeT:org Jeugdontmoetingscentrum Kortrijk - FolkJOC [email protected] www.kortrijk.be/joc www.folkjoc.be Muziekpublique Molièretheater Naamsepoortgalerij Bolwerksquare 3, 1050 Brussel Tel/F: 02/217.26.00 [email protected] www.muziekpublique.be ’t Smiske Gemeenteplein 7, 1730 Asse T: 0479/29.90.09 (Reinout Keymolen) of 02/306.68.85 [email protected] www.tsmiske.be La Tentation, Centro galego Rue de Laeken 28, 1000 Brussel T: 02/223.22.75 F: 02/211.40.93 [email protected] www.latentation.org Toogenblik Cortenbachstraat 11, 1130 Haren Brussel T: 02/215.99.66 (tijdens de openingsuren) Of 02/245.93.65 (Willy Verkoelen) [email protected] www.toogenblik.be Trefpunt vzw Bij Sint Jacobs 18, 9000 Gent T: 09/225.36.76 F: 09/233.10.37 [email protected] www.trefpuntvzw.be FESTIVALS Beleuvenissen : Juli, Leuven, www.leuven.be/beleuvenissen Boombalfestival: Augustus, Lovendegem, www.boombal.be Brosella Folk & Jazz: Juli, Brussel, www.brosella.be Brugges Festival: November, Brugge, www.bruggesfestival.be Colora Festival: Juli, Leuven, www.colora.org Deerlycke Folkfestival: Augustus, Deerlijk, www.deerlycke.be Dranouter Folk Festival: Augustus, Heuvelland, www.folkdranouter.be Feest van de Folk: April, overal ten lande, www.feestvandefolk.be Folkfestival Ham: Augustus, Ham, www.folkfestivalham.be Folkin' Ro: Augustus, Sint-Genesius-Rode, www.folkinro.be Folk in ’t Gruun: April, Schoten, www.folkintgruun.be Gentse Feesten: Juli, Gent, Zie Trefpunt; Boombal Gooikoorts: Juli, Gooik, www.gooikoorts.be Labadoux Festival: Mei, Ingelmunster, www.labadoux.be M'Eire Morough: Juli, Dendermonde, www.theclan.be Na Fir Bolg: Juni, Vorselaar, www.nafirbolg.be Paulusfeesten: Juli, Oostende, www.paulusfeesten.be Ten Vrede: Mei, Diksmuide, www.tenvrede.be Worldbolle: Juli, augustus, Knokke Heist, www.knokke-heist.be DIVERS Boombal: Het populairste folkbal zie Muziekburo (management- en boekingskantoren) Flanders Ethno: Deze organisatie richt jaarlijks een internationaal jeugdkamp in met muzikanten van overal ter wereld www.flandersethno.be Folkcorner Den Appel: Gespecialiseerde platenzaak, zie ‘t Smitske Folk Experience Museum: zie ’t Folk Muziekcentrum Dranouter Folk in Leuven: Een studentenorganisatie die folk in Leuven wil stimuleren www.folkinleuven.be Folkroddels: Hét forum voor d folkliefhebbers www.folkroddels.be Steunpunten CultuurLokaal Steunpunt voor lokaal cultuurbeleid Arenbergstraat 1D, 1000 Brussel T: 02 551.18.50 [email protected] ww.cultuurlokaal.be Muziekcentrum Vlaanderen Steunpunt voor de professionele muzieksector Steenstraat 25, 1000 Brussel T: 02 504 90 90 www.muziekcentrum.be MuziekMozaïek Impulscentrum voor Folk & Jazz Wijngaardstraat 5, 1744 Gooik T: 02 532.28.38 [email protected] www.muziekmozaiek.be Resonant: Centrum voor Vlaams muzikaal erfgoed Parijsstraat 72B, 3000 Leuven T: 016-32 99 54 [email protected] www.resonant.be Vlaams Centrum voor Volkscultuur: steunpunt voor volkscultuur onder het erfgoeddecreet Gaillaitstraat 76/2, 1000 Brussel T: 2-243 17 30 [email protected] www.vcv.be Management- en boekingskantoren Artefacts Eric Sterckx, Bergstraat 127/1, 2220 Heist-op-den-Berg T: 015 24 88 96 F: 015 25 17 08 [email protected] MSN Webcam: [email protected] Skype: artefacts.skype www.artefacts.ws artiesten: Berrogüetto, Bollywood Brass Band, Bratsch, Fiddler’s Green, Flook, Gabriel Yacoub, Garmarna, Mercedes Peon, Rodrigo y Gabriela,… Choux Sarah & Piet Maris, Nieuwbrug 3, rue du Pont Neuf 1000 Brussels T/F: 02 538 94 55 [email protected] www.choux.net Artiesten: Jaune Toujours, Arabande, Mec Yek, Madouce, Accordeonfanfare,… Kras Artists Jean Tant & Martine Van Autrijve, Leernsesteenweg 168, 9800 Deinze T: 09 282.97.62 (Jean) T: 09 328.04.35 (Martine) F: 09 282.48.28 [email protected] www.kras.be Artiesten: Motion Trio, Kadril, Ardei, Gjallarhorn, Vishten,… Link Kultuurburo Dirk Seymus, Lostraat 34, 2220 Heist op den Berg T : 015 25 02 69 F: 015 24 27 25 [email protected] www.link-kultuurburo.be Boekingen: Shooglenifty, Phönix, Leahy, La Bottine Souriante, Helen Flaherty,… Loeker Patrick de Loecker, Klein Brusselstraat 53, 1755 Gooik T/F: 02 532 02 48 M: +32 (0)485 49 48 72 Skype: loecker-artists-bookings-events [email protected] www.loecker.be Artiesten: B-Boa, Amorroma, Les Tisserants, Floes, Sourdine, Griff, Comas, Ashels, … Mosca Blanca Boterstraat 9, 8870 Izegem [email protected] www.moscablanca.be M: 0485/62.75.14 Artiesten: Tovercirkeleiland, Sois Belle, Grand Theft, Embrun, Le Vélo Vert, Tantra, FransJosephGoof, Suroit, Amour Fou, Follia!, Anken, Inner Strength, Brillantine, Paddy Murphy’s Wife, Dom Duff, Rumbletubes, Filthy Nelly, The Almost Swinging Jazzband, Schoolbal, … Music Idea Inge De Praetere, Spelstraat 3B, 9550 St-Lievens-Esse T 054 55 83 15 F: 071 57 82 87 M: 0475 89 07 21 [email protected] www.musicidea.be Artiesten: Olla Vogala, Aurélia, Cath”rine Delasalle, Humble Grumble, Rans, Trio Trad, Wouter Vandenabeele, …. Muziekburo Frederik & Lieven Claeys, Krijgslaan 180, 9000 Gent [email protected] www.muziekburo.be Frederik: M: 0474 / 279 557 Lieven: M: 0475 / 709 687 Artiesten: AedO, Ambrozijn, Göze, Tref, Zonko, Magister, Living Roots, Balla Vogala, Lieven Tavernier, Balbrozijn, Filmbrozijn, DJ’s, Folk2day, Naragonia, Activiteiten: Boombal, Boombal op Voyage, Boombal op School, Boombalfestival. Platenlabels Appel Rekords: www.tsmiske.be/appelrekords EMI-ZOKU: www.emimusic.be Eufoda: gestopt (Davidsfonds) Home Records: Michel Van Achten www.homerecords.be Kloef Music: Frederik & Wim Claeys www.kloefmusic.com Wild Boar Music: Erwin Libbrecht www.wildboarmusic.com MAP-records: Zie ’t Folk Dranouter Folk in de media 1. BINNENLANDSE MEDIA Folk.be (website) - www.folk.be Folkroddels (website) – www.folkroddels.be Folk.start.be (website) – http://folk.start.be/ Goe Vollek! (tijdschrift) - www.muziekmozaiek.be Le Canard Folk (tijdschrift uit Wallonië en Brussel) – http://users.skynet.be/canard.folk Muziekcentrum Vlaanderen (website) - www.muziekcentrum.be VRT - Klara: Hemel & Aarde - www.klara.be VRT - Radio 1: De Groote Boodschap – www.radio1.be Urgent: La Belle Inconnue – www.urgent.fm of www.myspace.com/labelleinconnue 2. BUITENLANDSE MEDIA Folkforum.nl (website NL) – www.folkforum.nl fRoots (tijdschrift U.K. wereldwijd) - www.frootsmag.com Mondomix (website FR) - www.mondomix.com New folksounds (tijdschrift NL) - www.newfolksounds.nl Songlines (tijdschrift U.K. wereldwijd) www.songlines.co.uk Trad.org (website FR) – www.trad.org Folk in het onderwijs 1. DEELTIJDS KUNSTONDERWIJS Muziekacademie Gooik - www.gooik.be/muziek/ Academie Sint-Agatha-Berchem – www.academiesab.vgc.be Academie voor Muziek, Woord en Dans Bornem – www.bornem.be Gemeentelijke Academie voor muziek en woord Schoten - www.schoten.be/diensten/gamw.htm Stedelijke Academie voor Muziek en Woord Ieper – www.ieper.be Stedelijke Academie voor Muziek-Woord-Dans Sint-Niklaas – www.sint-niklaas.be Gemeentelijke Academie Muziek, woord en dans Lebbeke 2. ANDERE Jeugdmuziekatelier 't Notenboompje vzw Creatief omgaan met muziek, doedelzak (Bart Praet), harmonika (Ria Desadeleer) Lembeek, Halle - www.notenboompje.be Folk & Jazz stages Jaarlijkse stage voor jongeren tussen 14 en 25 jaar www.muziekmozaiek.be Jeugdmuziekschool - Jan-Niklaasstichting doedelzak, harp, blokfluit http://users.skynet.be/jeugdmuziekschool/ LemmensInstituut Enige opleiding volksmuziek in het hoger muziekonderwijs J.P. Van Hees: barokmusette, groepsmusicieren volksmuziek www.lemmens.be Muziekpublique Diverse cursussen viool, doedelzak, accordeon,… ook niet-westerse instrumenten www.muziekpublique.be Stage voor traditionele volksmuziek Voor iedereen die interesse heeft voor dit genre en voor het bespelen van zijn typische instrumenten als draailier, doedelzak, harmonika, hommel, fijfer, viool, mondharmonica, ... www.muziekmozaiek.be Volksmuziekatelier Ward de Beer Individuele- en groepscursussen volksinstrumenten Borgerhout - www.warddebeer.org Meer info: www.muziekcentrum.be - www.muziekmozaiek.be Extra bijlagen: cijfers onderwijs, recente cd-releases, overzicht folkgroepen in Vlaanderen