Goed theater biedt wc en warmte

Goedtheaterbiedtwcenwarmte
Watvindendespelersvanhunwerkruimte?
Dewerkomstandighedenvanacteursencabaretierszijnverrevanideaal.
Volkskrantonderzoekleertdatgebrekaanwc'senparkeerruimtevaakeencrime
is,maareenwarmeontvangstdoetwonderen.
Volkskrant,door:AnnetteEmbrechts18mei2015,02:00
Geen water, zeep, handdoeken of kledinghaakjes in de kleedkamer, te weinig wc's nabij het podium,
geen ligbanken, onhandige toegangspassen, nauwelijks parkeerruimte en een kille ontvangst. Dat zijn
de belangrijkste ergernissen van acteurs, cabaretiers en musici in Nederlandse theaters.
In samenwerking met Theateradvies, een bureau dat adviseert bij bouw en inrichting van podia, hield
de Volkskrant een enquête onder ruim zestig acteurs, cabaretiers en musici. Welke theaters zijn
heerlijk om te spelen, waar moeten ze het doen met weinig comfort? Zowel gezelschappen als vrije
producenten werden ondervraagd. Alle benaderde artiesten treden op door heel Nederland en hebben
de nodige schouwburgen van binnen gezien.
De Volkskrant en Theateradvies vroegen artiesten ook naar een top vijf van beste en slechtste theaters
in Nederland (dat een grote theaterdichtheid kent). In het Zaantheater in Zaandam kan de vlag uit,
Figi in Zeist moet zich achter de oren krabben. Het onderzoek wordt in de toekomst herhaald en
uitgebreid naar andere disciplines zoals dans.
Opvallend is dat juist de grootste en modernste theaters en concertzalen regelmatig ontworpen blijken
of ingericht zijn met praktische belemmeringen vanuit het oogpunt van artiesten. Daar waar de
menselijke maat het aflegt tegen metropoolachtige allure van grote zalencomplexen, belanden
artiesten vaak in catacomben vol ondoorgrondelijke gangenstelsels. Soms lijkt aan alles gedacht,
behalve aan een uithangbord, zodat je aan de voorkant niet ziet dat het een theater is.
Hoog op de ergernislijst staat lang wachten voor een gesloten, onbemande artiesteningang. Percossapercussionist René Spiering: 'Dan stuit je na een vermoeiende reis door hectisch fileverkeer op een
briefje waarop staat dat het personeel aan de maaltijd zit. Daar sta je dan met je instrumenten in wind
en regen. Bij De Hofnar in Valkenswaard hangt een waarschuwingstekst dat het lang kan duren. Een
hele geruststelling... Bovendien is de beveiliging vaak lek. Wie zegt van de productie te zijn, wordt
ongezien binnengelaten.'
Bij de (ver)bouw van theaters wordt vaak te weinig rekening gehouden met ervaringen van artiesten.
'Acteurs moeten voor opkomst vaak dertig keer naar het toilet. We checken er ook graag nog een
laatste keer onze tekst. Maar om daar te komen, moet je meestal een heel labyrint door', zegt actrice
Carine Crutzen (Majesteit, De Kus, De Kersentuin).
Volgens cabaretier Erik van Muiswinkel is het 'onmogelijk de weg te vinden' in het verbouwde
Maaspoort-theater in Venlo. 'Ik heb daar twintig minuten rondgedwaald op zoek naar het podium.' En
in Schouwburg Almere reed hij op een haar na naar huis omdat hij na een half uur dwalen alsnog niet
bij zijn technicus kon, omdat die achter een glazen deur stond te zwaaien, waar een veiligheidspasje
voor nodig was.
Douches en kleedkamers blijken regelmatig in slechte staat. In de schouwburg van Middelburg hangen
de spiegels te hoog, in het Singer in Laren schijnt zulk lelijk licht dat er niet tegen op te schminken valt
en bij theater Fulco in IJsselstein weet je volgens de artiesten niet wanneer en óf er warm water uit de
douche komt. Koude kleedkamers zijn bovendien desastreus voor de vingers van een concertpianist.
En hoe schmink je af zonder water, zeep en handdoek? 'Om over de vieze automatenkoffie van theater
De Harmonie in Leeuwarden nog maar te zwijgen', zegt actrice Lieneke le Roux, die met de ploeg van
De Ontdekking van de Hemel een compleet logboek bijhield.
Hoe moet het dan wel? Een ligbank of zitzakken voor een noodzakelijke powernap, wifi in de
artiestenfoyer en dimbare spiegelverlichting zijn veelgehoorde wensen. Ook prettig: stekkerdozen om
telefoons op te laden, meer magnetrons zodat iedereen zijn eten op kan warmen en een passpiegel bij
het podium, voor een laatste check voor opkomst. Een simpele tip uit DeLaMar in Amsterdam: de
portier bij de artiesteningang krijgt daar een actuele lijst met namen en foto's van verwachte artiesten.
Onbekend of beroemd: iedereen wordt met naam en toenaam verwelkomd.
Alle ondervraagden benadrukken: fysiek ongemakken en matige locaties zijn geen probleem, zolang er
een warm welkom is. Bijvoorbeeld met een ontvangst door de directeur en drankjes met bitterballen of
lokale lekkernijen na afloop (zoals het kaasplankje in Delft, vlaai in Helmond en Veghelse Vechtertjes
in Veghel). De Molenberg in Delfzijl en Het Agora in Lelystad compenseren hun onhandige locatie met
persoonlijke betrokkenheid.
Gastvrijheid is geen luxe waarop je moet bezuinigen, zeggen ze, maar een noodzakelijke voorwaarde
om jezelf een theater te mogen noemen. Dat blijkt niet overal vanzelfsprekend. In de Deventer
Schouwburg is de gastvrouw vervangen door een bordje: 'koffie staat klaar en thee kan u zetten.' Op
sommige andere plaatsen moet de artiest zelfs voor zijn koffie betalen. Een actrice die vier uur lang de
sterren van de hemel had gespeeld, werd na afloop uit de bus gehaald om nog twee euro af te rekenen.
Acteur Vincent Croiset (Gouden Bergen): 'De loodgieter bied je toch ook koffie aan? Wij komen
werken.'
Met medewerking van Gerbrand Borgdorff, Huub Huikeshoven, Carine Crutzen, Vincent Croiset,
Lieneke le Roux, Mylène d'Anjou, Hein van der Heijden e.a.
ARTIESTENLEED
Carine Crutzen (actrice): 'Kabelgoten rond een podium maken vaak een takkenherrie en je blijft er
met je hakken in hangen. In de schouwburg Amstelveen zuigt de toneeldeur zich vacuüm. Hoor je
telkens luidruchtig 'plop' als iemand op moet. Hoorn kent zo'n loodzware deur dat je het toneel
nauwelijks op komt.'
Dolf Jansen (cabaretier): 'Soms, als uitbaters vooral naar horeca-inkomsten kijken, krijg je het
idee dat het eigenlijk maar lastig gevonden wordt dat je er weer bent, als artiest, met je technici,
spullen en wensen.'
Gijs Scholten van Aschat (acteur): 'Graag douches zonder verkalkte kop. In de Rotterdamse
Schouwburg heb je douches met een drukknop, wie verzint zoiets?'
Cok van Vuuren (Ocobar): 'Betaald parkeren op problematische afstand van een theater komt
door gemeentelijke regelgeving steeds vaker voor. Maar het is belastend voor artiesten met veel
spullen.'
Erik van Muiswinkel (cabaretier): 'Weinig theaters hebben een eenvoudig rustbed of stretcher
staan voor de vermoeide reiziger of oudere actrice. En graag stromend water in kleedkamers om je te
kunnen scheren. In het algemeen lijkt beduidend meer geld uitgegeven te worden aan publieksfoyers
dan aan backstagefaciliteiten. Het Oude Luxor in Rotterdam is een topzaal om te spelen, maar sinds
een half jaar worden artiesten opgeborgen in donkere, afgelegen bunkers.'
Arthur en Lucas Jussen (pianisten): 'Inspelen in een kleedkamer is een must voor een pianist. Er
zou standaard een kleine piano aanwezig moeten zijn, maar die is er zelden. Erger: het is vaak te koud
en warm water ontbreekt.'
Youp van 't Hek: 'Ik heb de luxe dat ik tenten kan mijden die ik kut vind, omdat de directeur een
eikel is en het personeel chagrijnig. Bij de rest wil ik de splinters van de planken spelen.'
Boudewijn de Groot (muzikant): 'Graag niet alleen koud maar ook warm water in de
kleedkamers, een toilet en ramen die open kunnen, dus geen kleedkamers in kelders.'
Hein van der Heijden (acteur): 'Personeel moet in de coulissen niet privé in de weer zijn met
mobiele telefoons, tablets en computers! Directeuren dienen aanwezig te zijn en het is treurig als
niemand je een kopje koffie schenkt.'
Mylène d'Anjou (kleinkunst): 'Ik ben wel eens achterna gelopen door barpersoneel dat riep: "Ik
krijg nog € 1,75 van u." Terwijl ik net voor een dampende volle zaal had staan spelen. Pure armoe. We
zijn luidruchtig volk, ik weet het, maar we komen als het even kan een steengoede avond brengen.'
Top5bestetheaters
1HetZaantheaterinZaandam:'Kleedkamersopzelfdeverdiepingalshettoneel.Eenpaarsedivanen
chesterfieldbankenindeartiestenfoyer.Schaaltjesnoten,amandelenensnoepjes,eenbokaalmetsapjes.
Directeurenteamhebbenaanallesgedacht.'
2DeVestinAlkmaar:'Voorenachterhettoneelintiemeallure.Gedektetafelsvoorartiesten.'
3GoudseSchouwburg:'DebitterballenvandirecteurNelOskamzijnberoemd.'
4AmphioninDoetinchem:'Mensenkomenhiergraag,wijook.Begeleidingvanloadingdoctot
artiestenfoyer,gedektetafels,loungebanken,goedewijnenwarmeontvangst.'
5HetKruispuntinBarendrecht:'Knusseintiemeartiestenfoyermetvlinderstoelen.'
Opvallend:TheaterhotelinAlmelo:'Werdvroegergehaatdoorgezelschappen.Zitindeliftdoorheerlijke
greenroomengepassioneerdedirecteurdieartiestenindewattenlegtmetmuffins,taartjes,wijn,bieren
kaasjes.'
Top5slechtstetheaters
1TheaterFigiinZeist:'Zielloosgeheel,artiestenfoyerisbedrijfskantinemetuitzichtopparkeergarage.
Formicatafels,koudlicht,kaal.Zilvervisjesindekeukenkastjes.'
2DeMarkantinUden:'Theaterzonderhart.'
3DeMeerseinHoofddorp:'Vreselijkesfeer.'
4DeSchalminVeldhoven:'Tekleineartiestenfoyerlijktoptechniekhok.Teweinigbestek,geenwifi,geen
koffie,geenstoelen.'
5Gedeeldeplek:StadsschouwburgMiddelburg:'Geendouches',OrpheusApeldoorn:'Onpersoonlijk
theaterbedrijfmetlabyrintvankilometers-langegangen'enStadsschouwburgSittard/Geleen:'Lange
ziekenhuisgangenleidennaarkillekleedkamersalsbijeenzwembad;geenzeepenhanddoekjes,zelfs
geenpapieren.'