omgaan met lijden vanuit schrift en theologie

OMGAAN MET LIJDEN
VANUIT SCHRIFT EN
THEOLOGIE
2009-2010
Presentatie 7
KRUIS EN
OPSTANDING
Plaatsvervangend, verzoenend en
verlossend lijden
Hij heeft onze ziekten op zich genomen,
en onze smarten heeft hij gedragen;
wij echter beschouwden hem als een geslagene,
door God gekastijd en vernederd.
Hij werd doorstoken vanwege onze opstandigheid,
vanwege onze zonden werd hij gebroken.
Hij werd gestraft; ons bracht het vrede,
en dankzij zijn striemen is er genezing voor ons.
Wij allen zijn als schapen verloren gelopen,
en ieder van ons is eigen wegen gegaan;
maar de HEER heeft de schuld van ons allen op hem laten neerkomen.
(Js 53, 4-6)
Plaatsvervangend, verzoenend en
verlossend lijden




“… dat Christus is gestorven voor onze zonden,
volgens de Schriften” (1 Kor 15,3)
“De Mensenzoon is niet gekomen om gediend te
worden maar om te dienen en zijn leven te geven
als losgeld voor velen” (Mc 10,45)
“Dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat
voor velen vergoten wordt” (Mc 14,24)
“Hij die werd prijsgegeven om onze zonden en
werd opgewekt omwille van onze
rechtvaardiging” (Rom 4,25)
Plaatsvervangend, verzoenend en
verlossend lijden
“GESTORVEN VOOR ONZE ZONDEN”

OFFER : (blz.5 onderaan) Offers stichten
verzoening tussen God en de mensen. Het bloed
van het offer was ‘het bloed van het verbond’.

Het was de grondovertuiging van de vroegste
kerk dat heel deze offercultus met de dood van
Jezus zijn einde had bereikt.
Plaatsvervangend, verzoenend en
verlossend lijden



(blz. 6) Als het NT belijdt dat Jezus voor ons of
voor onze zonden is gestorven, wil dat zeggen dat
Hij op onze plaats is gaan staan, uit solidariteit.
Ook tijdens zijn leven had hij het opgenomen
voor de onreinen, de zondaars. Als een ‘zondaar’
en een ‘verworpene’ is hij gestorven.
(blz.7) Dit alles wordt als in een flits duidelijk
door het gebaar van brood en wijn op de avond
voor zijn dood.
Proeve van interpretatie

Bijbels sleutelbegrip = relatie, verbond
Alles wat relaties verbreekt, noemt de bijbel
zonde (= af-zonde-ring)
(blz. 8) Leven is relatie : met zichzelf, met
anderen, met de maatschappij, met de natuur, met
God.
Zonde is de breuk in de relatie die onmisbaar is
voor het geluk. Zonde leidt tot ‘dood’ en dat is :
‘relatieloosheid’.
Proeve van interpretatie


Bijbelse (menselijke) ervaring van verbondsvervreemding (= relatie-breuk) – afstand/kloof
tussen God en de mens
Tegenover de ‘vervreemding’ staat de
‘verzoening’ (= de vereniging van God en mens)
Proeve van interpretatie
Psalm 72 :
“Ver weg van U is het geen
leven meer,
U ontrouw zijn is niemand
zijn.”
vanuit de post-moderne
ervaring
“Ma condition humain” :




De post-moderne ervaring
Leven in het meervoud
Leven in fragmenten
Verbrokkeling
vanuit de post-moderne ervaring
Deze verscheurdheid - die zich zowel manifesteert op
individueel, relationeel, maatschappelijk en ecologisch
vlak - doet de mens verlangen naar heelheid en
verbondenheid, of anders gezegd : naar bevrijding en
verzoening. De illusie van de autonome moderne mens
was dat hij dit ook zelf zou bewerkstelligen. Het
moderne vooruitgangsgeloof sterkte hem daarin. De
postmoderne mens weet beter. Die verzoening kan niet
van hem alleen afhangen.
vanuit de post-moderne ervaring
Wat verzoening betekent hebben de leerlingen ervaren
na Jezus’ dood. Op het verraad van de leerlingen volgde
verzoening, vergeving en sjaloom. Het eerste woord dat
Hij zijn laffe leerlingen toespraak was “vrede zij u” (Jo
20,19). In de verscheurdheid wordt verzoening gesticht.
De levende God zelf is in de dood gekomen. Door zelf in
de dood, in de relatieloosheid, aanwezig te komen heeft
God die dood overwonnen op Golgotha en heeft Jezus’
dood verzoening gesticht.
God in het lijden
“Wie zal de mens genezen? Waar is de arts die dat aankan en die het ook
komt doen? Een menselijke dokter stelt de diagnose van buitenaf en schrijft
het geneesmiddel voor. Maar hij blijft buiten de ziekte staan. Hij houdt wel
van hem en verzorgt hem met liefde. Maar hij geneest om zo te zeggen op
afstand. De ziekte die hij behandelt, raakt hem niet in zichzelf. Hij zoekt het
in zijn medische competentie en zijn professionele toewijding. Liefde voor de
zieke heeft hij wel, maar de pijn is nooit echt de zijne. God is het anders
komen doen. Hij geneest ‘endemisch’, van binnenuit. Hij gaat zelf binnen.
God als heler treedt op een heel andere manier de zieke tegemoet: Hij komt
in de zieke binnen en Hij identificeert zich zelfs met hem. Hij is mens
geworden met de mensen en ziek met de zieken. In Jezus laat Hij zichzelf
breken. Het hele menselijke leed neemt Hij op zich. Niet enkel op zijn
schouders maar tot in zijn ziel. De menswording van God in Jezus is op
zichzelf de therapie. De incarnatie is in se een helingsproces: ze is genezing
voor onze kwalen. God maakt door mens te worden zichzelf niet enkel
kwetsbaar, maar ook gekwetst. Alle lijden maakt Hij tot het zijne. Hij lijdt
mee. Dat is meer dan medelijden. Het is deelnemen aan ons lijden.”
vanuit de post-moderne ervaring


Geen pessimistische visie
Geen individualistische visie : ze geldt de hele
schepping (relationeel, maatschappelijk,
ecologisch)
vanuit de post-moderne ervaring
“Zo is dus iemand die in Christus is, een nieuwe
schepping : het oude is voorbij, het nieuwe is er al. En
dit alles komt van God, die ons door Christus met zich
heeft verzoend en ons de dienst van de verzoening heeft
toevertrouwd. Ja, God heeft in Christus de wereld met
zich verzoend zonder de mensen hun overtredingen aan
te rekenen, en ons heeft Hij de boodschap van de
verzoening toevertrouwd. Wij zijn dus gezanten van
Christus, alsof God zelf u oproept door ons woord. Wij
smeken u in Christus’ naam: laat u met God verzoenen!”
(2 Kor 5, 17-20)
vanuit de post-moderne ervaring


Een verzoende gemeenschap
“Enkel nieuwe mensen zijn in staat een
nieuwe wereld te scheppen.”
Plaatsvervangend, verzoenend en
verlossend lijden
“Er blijft een ondoorzichtig waas hangen,
waardoor wij de beslissende relatie tussen sterven
en heil niet onder woorden kunnen brengen ;
en wie het wel meent te kunnen, maakt die
verbintenis vlak, rationeel en al te menselijk.”
(Henk Berkhof)
www.cairnsart.be
(Carol Cairns)
OPGEWEKT
UIT DE DOOD
www.annekekaai.nl
Opgewekt uit de dood




“In zijn dood houdt God Jezus vast”
Kruis en opstanding : ‘De Gekruisigde
Verrezene’
Opstandingsgeloof
Leven over de dood heen
Opgewekt uit de dood
“Zie mijn dienaar zal slagen,
hij zal oprijzen en hoog,
zeer hoog verheven zijn.”
(Js 52,13)
Opgewekt uit de dood




“In zijn dood houdt God Jezus vast”
Kruis en opstanding : ‘De Gekruisigde
Verrezene’
Opstandingsgeloof
Leven over de dood heen
TWEE
GELOOFSGETUIGEN
TWEE GELOOFSGETUIGEN
Elie WIESEL
(°1928)
God in Auschwitz?
Dietrich
BONHOEFFER
(1906-1945)
VERZET EN
OVERGAVE