Inhoud Auteurs en redactie Woord vooraf 1 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 2 2.1 2.2 2.3 3 3.1 3.2 3.3 Gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen: geschiedenis, kenmerken en overwegingen bij het gedragstherapeutische proces Pier Prins, Joop Bosch, Caroline Braet Geschiedenis van de gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen Kenmerken Indicatie: gedragstherapie of niet? Overwegingen bij het gedragstherapeutische proces Gedragstherapie als experiment en de N=1-studie Tot besluit Literatuur Gedragsassessment en psychodiagnostiek bij kinderen en jeugdigen: een getrapte benadering Janet Noorloos, Joop Bosch, Karin Hermeler Inleiding Getrapte psychodiagnostiek en gedragsassessment Nabeschouwing Literatuur Operante technieken en mediatietherapie bij ouders en leerkrachten Joop Bosch, Gonnie Albrecht Inleiding Operante gedragsveranderingstechnieken Het mediatiemodel 9 12 14 14 18 21 22 37 39 40 42 42 44 71 75 80 80 81 92 6 Methoden en technieken van gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen 3.4 Tot besluit Literatuur 105 108 4 Anti-angsttechnieken Maaike H. Nauta, Agnes Scholing Inleiding Leertheoretische opvattingen over het ontstaan van angst Diagnostiek Behandeling Indicatie voor behandeling Veelvoorkomende problemen Klinisch vignet Relevant onderzoek Tot besluit Literatuur 112 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 6 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 Gedragstherapeutische socialevaardigheidstraining bij kinderen Leonieke Vet, Marjan Neef, Maaike Nauta Inleiding Theoretische achtergrond socialevaardigheidstraining Assessment Algemene kenmerken groepsgewijze gedragstherapeutische socialevaardigheidstraining Specifieke gedragstherapeutische technieken tijdens de zittingen Effectiviteit van socialevaardigheidstraining Tot besluit Literatuur Zelfcontrole en cognitieve gedragstherapie Nady van Broeck, Caroline Braet Inleiding Assessment Basiselementen van CGT bij kinderen Zelfregulatie Zelfinstructiemethoden en stressinoculatietraining Probleemoplossingsmethodiek Cognitieve herstructurering 112 112 113 118 137 137 138 140 143 144 147 147 150 152 154 160 175 178 178 183 183 185 193 195 202 208 213 Inhoud 7 6.8 6.9 Indicaties en contra-indicaties Tot besluit Literatuur 219 220 220 7 Gedragsgeoriënteerde gezinsbehandeling Alfred Lange Inleiding De theoretische basis Aanmelding, indicatie en taxatie Behandelingstechnieken Hiërarchie versus autoritair optreden Mediatietherapie versus therapie met het kind erbij Onderzoek Beschouwing Tot besluit Literatuur 224 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5 7.6 7.7 7.8 7.9 8 8.1 8.2 8.3 8.4 8.5 8.6 9 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5 Spel en verbeelding in de gedragstherapie met kinderen en jeugdigen Marja Nijhoff-Huysse Inleiding De gedragstherapeut in de spelkamer Spel als gedragstherapeutische methodiek Spel en verbeelding in de gedragstherapie bij complexe problematiek Effectiviteit van spel en verbeeldingstechnieken in de kindergedragstherapie Tot besluit Literatuur Gedragstherapie bij adolescenten Else de Haan Inleiding Algemene principes bij de behandeling van adolescenten Specifieke kenmerken en de behandeling van adolescenten Therapeutische technieken De rol van de ouders Literatuur 224 225 227 236 247 248 250 252 253 254 258 258 259 273 283 290 293 293 296 296 298 301 305 312 318 8 Methoden en technieken van gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen 10 10.1 10.2 10.3 10.4 11 11.1 11.2 11.3 11.4 11.5 11.6 11.7 11.8 11.9 11.10 12 12.1 12.2 12.3 12.4 Cognitieve gedragstherapie en farmacotherapie Boudewijn Gunning Inleiding De mogelijke effecten van gecombineerde behandeling Psychische stoornissen waarbij de keuze (C)Gt en/of FT speelt Tot besluit Literatuur Nieuwe ontwikkelingen binnen de cognitieve gedragstherapie bij kinderen en adolescenten Guy Bosmans, Caroline Braet Inleiding Acceptance and commitment therapy Op mindfulness gebaseerde cognitieve gedragstherapie Compassion-focused therapy (CFT) De invloed van positieve psychologie Attachment based family therapy (ABFT) Dialectische gedragstherapie voor jongeren EMDR bij kinderen en adolescenten Twee voorbeelden van digitale deelbehandelingen: Schateiland en Braingame Brian Tot besluit Literatuur Evidence-based behandeling voor kinderen en adolescenten: aandachtspunten en commentaar Thomas H. Ollendick, Neville J. King Inleiding Definitie van evidence-based behandeling Evidence-based behandeling: belangrijke aandachtspunten Tot besluit Literatuur Register 320 320 323 326 341 342 346 346 349 356 358 361 362 368 369 371 374 375 379 379 381 384 403 404 410