SBG 2 HC4 - Laurens Portfolio

SBG 2
Hoorcollege 4
Hart- en vaatziekten
Overige CZ
Agenda
• Hart- en vaat aandoeningen (1)
– Werking van het hart
– Hartaandoeningen
– Leefstijlaspecten
• Overige CZ
– Metabool syndroom (2)
– COPD (3)
– Kanker (4)
Hart en bloedsomloop
• Anatomie van hart:
– kamers & boezems
– kleppen
– prikkels
• Bloedsomloop:
– kleine en grote bloedsomloop
– slagaders/aders/haarvaten
• Bloedvoorziening van het
hart:
– kransslagaders
B&T blok 1.2 - HC 1 3
3Instituut voor Sportstudies
“Wij ontwikkelen innovatieve beroepspraktijken in de sport”
Werking van het hart en
bloedsomloop
• http://www.schooltv.nl/beeldbank/clip/2002
1104_bloedsomloopmens06
Slagvolume en hartminuutvolume
• Hartfrequentie:
– 70x per min/100.000 per dag/ 2,5 miljard
gehele leven!!
• Slagvolume: per kamer (of ventrikel)
– 50-70ml per slag
– Ca. 4 liter per minuut (hartminuutvolume)
– Bij inspanning: SV: 140 ml / HMV: 25 liter!!
Hart- en vaataandoeningen
• hartinfarct
• hartfalen
• beroerte
• hartprikkeling
• hartritme stoornissen
Hartcyclus
 P-top:
 Depolarisatie atria
 PR-interval:
 Tijd voortgeleiding impuls door atria en AV-knoop
 QRS-complex:
 Depolarisatie ventrikels
 Repolarisatie atria
 ST-segment:
 Repolarisatie AV-knoop
 T-top:
 Repolarisatie ventrikels
EBL
8
Doodsoorzaken in NL
Sterfte HVZ naar leeftijd en geslacht
Prevalentie HVZ – ziektebeeld en
geslacht 2011
Risicofactoren HVZ
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Roken
Ongezonde voeding
Weinig beweging
Stress
Hoog cholesterolgehalte
Hoge bloeddruk
Overgewicht
Diabetes
Erfelijkheid
Leeftijd en geslacht
Leefstijlfactoren
Cholesterol
Lichaamssamenstelling
Hoge bloeddruk
Diabetes
Hart- en
vaatziekten
Sterfte
aan
HVZ
Bewegen en hart
Regelmatig bewegen kent vele positieve effecten:
• Het verkleint de kans op overgewicht
• Het verlaagt de bloeddruk
• Het verlaagt het slechte cholesterol (LDL) en
• Het verhoogt het goede cholesterol in het bloed (HDL);
• Het verkleint de kans op diabetes type 2
• Gunstig effect op de glucosestofwisseling
• Vergroting van het hartminuutvolume; meer bloed per
hartslag.
• Verbetering van de circulatie; meer bloedvaten gaan
open staan
HVZ en preventie
• Primaire preventie
• Secundaire preventie
• Tertiaire preventie
2 - Metabool syndroom
• Verstoorde energiebalans
– Weinig beweging
– Ongezonde voeding
-->Insulineresistentie
2 – Wat is het MS
Metabool syndroom:
indien
3 van de 5 risicofactoren
buikomvang
> 102 cm (man) > 88 cm (vrouw)
triglyceriden
> 1,7 mmol/l
HDL cholesterol
< 1 mmol/l
Bloeddruk
> 130/85
Glucose (nuchter)
> 5,9 mmol/l
Om te onthouden:
Van de mensen > 55 jaar heeft
> 25% een metabool syndroom
(studies over heel Europa, USA, Finland,
Nederland)
In sommige etnische groepen aanmerkelijk méér, bijvoorbeeld
Turken, Marokkanen, Creolen, Mexican Americans
3 - COPD
• Ernstige longaandoening, blijvende
schade en progressief
• Chronische bronchitis
• Longemfyseem
• filmpje COPD
• filmpje astma
Oorzaken COPD
• Blootstelling giftige stoffen: Roken (80%)
• Erfelijke factoren
• Slecht behandeld astma
Prevalentie COPD
• 320.000 mensen met de diagnose COPD
• 300.000 mensen met een zeer hoog risico
• In 2010 overleden 5.984 personen aan COPD
Sociale gevolgen COPD
• Sociaal functioneren
– Verzuim en Arbeidsongeschikt (58% geen baan)
– Immobiel, rolstoel afhankelijk
Bewegen en COPD
• COPD-patiënten zijn ruim 3xzo vaak inactief als
de Nederlandse bevolking
• 16 procent beweegt nog geen half uur per week.
• Effecten
– Efficiënter gebruik van zuurstof
– Sneller herstel griep/verkoudheid
– Preventie andere chronische aandoeningen
– Sociaal functioneren omhoog
4 - Kanker
• cellen die zich onbeheerst vermenigvuldigen en dit
blijven doen;
• de woekerende cellen breiden zich uit in omliggend
weefsel en richten hier schade aan (invasieve groei of
infiltratie);
• de woekerende cellen verspreiden zich ook naar ver weg
gelegen plaatsen in het lichaam (metastasering ofwel
uitzaaiing). Via lymfevaten, bloed en in aanwezige
lichaamsholten (bijv. buikholte)
Eigenschap van iedere kanker:
uitzaaiingen (=metastasen)
• Afhankelijk van de aard
van de primaire tumor:
– lymfevaten
– Bloed
– Via holle ruimtes (o.a.
Buikholte)
• Affiniteit van
tumorcellen met
specifieke weefsels
Kanker en cijfers
• 10-jaarsprevalentie bedroeg 433.600 op 1 januari 2011, 203.300
mannen en 230.300 vrouwen.
• Dat is bijna 3% van de Nederlandse bevolking.
• In 2011 ruim 100.000 nieuwe gevallen van kanker (incidentie)
• De prevalentie van kanker:
–
–
–
–
borstkanker: 150.000 personen (globaal een kwart van het totaal),
huidkanker (98.000),
prostaatkanker (84.000)
darmkanker (82.000).
• 40% procent van alle nieuwe patiënten in 2011 tussen 60-75 jaar
en 30% was 75 jaar was of ouder.
• In 2011 stierven ruim 43.000 mensen als gevolg van kanker
• Ongeveer de helft van alle kankerpatiënten geneest (5jaarsoverleving)
Meest voorkomende locaties
Behandeling van kanker
De drie meest toegepaste methoden om
kanker te behandelen zijn op dit moment:
• Chemotherapie (behandeling met cytostatica)
• Radiotherapie (bestraling)
– Doden van delende cellen
• Operatie
Bijwerkingen cytostatica
Cytostatica tasten naast kankercellen ook gezonde
cellen aan. Daardoor kunnen onaangename
bijwerkingen optreden, bijvoorbeeld:
–
–
–
–
–
–
haaruitval;
misselijkheid;
braken;
darmstoornissen;
verhoogd risico op infecties;
vermoeidheid
Sterfte aan kanker
Longkanker
Longkanker
Longkanker
• Meest voorkomend: jaarlijks bij 9.000
mensen vastgesteld
• 24% van alle sterfgevallen door kanker
• 90%: tumor in bronchiën
• overlevingskans na 5 jaar is bij de mannen
10-15% en bij de vrouwen 15-20%.
Oorzaken longkanker
• Roken (80-90%)
– 10-12% van de rokers krijgt longkanker
• Arbeidsomstandigheden
• Vervuilde lucht
Lonkanker: Behandeling
• Primair: Chirurgie
– Curatief
– Palliatief
• Radiotherapie (palliatief)
• Chemotherapie (palliatief)
• Combinatie van therapievormen
Borstkanker
• 1 op de 7 vrouwen en 1 op de 2000 mannen krijgt borstkanker.
Jaarlijks overlijden er ruim 3.300 vrouwen aan BK.
• Bijna een derde van alle vrouwen die kanker krijgen heeft
borstkanker. Bij mannen komt deze vorm nauwelijks voor.
• Tussen de 45 en 75 jaar. Het komt vaak voor dat er ook borstkanker
in de andere borst wordt vastgesteld.
• De overlevingskans na 5 jaar, indien de kanker beperkt is tot de
borst, is 80% of hoger.
Kanker en leeftijd
Primaire preventie
Gezond leven: minder kans op kanker
•
Iedereen kan kanker krijgen. Maar wie gezond leeft, heeft wel mínder kans
om kanker te krijgen. Zo zijn er 6 leefregels die u helpen uw lijf sterker te
maken tegen kanker:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
•
niet roken
verstandig zonnen
voldoende bewegen
gezond eten (voeding)
op uw gewicht letten (gezond gewicht)
matigen met alcohol
Gezond leven is de beste manier om het risico op kanker te verkleinen;
35-50% van de nieuwe gevallen van kanker kan daardoor voorkomen.
Kanker en bewegen
Primaire preventie
• Overgewicht verhoogt het risico op een aantal vormen van kanker,
zoals borst-, darm-, baarmoeder-, slokdarm- en nierkanker.
• Borstkanker & bewegen
– vrouwen die voldoende lichamelijk actief zijn hebben 20-40% minder kans op
borstkanker.
– elk uur per week extra bewegen vermindert het risico op borstkanker met 3-8%,
als dit tenminste over een langere periode wordt volgehouden
Secundaire/tertiaire preventie
Revalidatieprogramma’s gericht op:
• Fysiek functioneren
• Psychisch functioneren
• Sociaal functioneren
• Zie BB: Herstel & Balans
Herstel&Balans:
biopsychosociaal model
Sport & kanker
Alpe d'Huzes - film