De zesde zuil van de Islam

IAN IUSTWITKAM
De zesdezuil van deIslam
oalsbekendbestrijktde islamitische
Wet iederaspectvan het
leven van de moslim. Voortdurend dient hij zich de vraag te
'In
stellen: welke categorievan de Wet, van absoluutverplicht
tot strengverboden,valtelk van mijn handelingen?'Slaagt
hij erin om
zijn dadenen woordenin overeenstemming
met de Wet te brengen
dan is hij eengoedmoslim,en zalhij op de fongsteDaggeenmoeilijkhedenondervindenbij zijn toelatingtot het paradijs.Het alternarief,
het eeuwigehellevuur,dat in de Koran breeCwordt uitgemeten,is zo
rveinigaanlokkelijkdat geenmoslim geachtkan worden dit te overwegen,hoewelin Egyptehet gezegde
gaatdat de businessclass
van de
hel voorzienis van airco.
Het probleemmet de islamitische
Wet is alleen:waaruitbestaatdie
Wet, die geachtwordt de sleutelop de poort tot het paradijste zijn?
Washet maar zo eenvoudigdat de voorschriftenaan de gelovigenin
66n groot wetboek \,varenvastgelegd,maar helaas,zo simpel is het
niet.Onderde islamitische
Wet wordt het complexvan regeis,
opinies
en uitsprakenverstaandie de islamitische
geleerdenin de afgelopen
veertien eeu\,venhebben geformuleerd.Het is geen gecodificeerd
rechten er is geenbibliotheekter werelddie de neerslag
van al die opvattingenkan bevatten,het is eenvoudigrveg
te r.eel.I)e meesteislamitischelandenhetlbeninmiddelsrvelrvetboeken
waarvande inhoud
op eigenkeuzesuit het enormecorpusvan r,vetteksten
is gebaseerd.
In
de praktijk valt het dus met de onoverzichtelijkheidr,r,elmee.
In de achtsteen negendeeeun' zijn de belangrijkste
principesvan islamitischedogmaen Wet definitiefgefornruleerd,
en hebbende wetgeleerden
de mogelijkheden
van trveedracht
binnen de gemeenteafgesneclen
door te bepalendat de discussie
ten principaieoverde authenticiteiten toepasbaarheid
van de bronnenvan de \vet voortaan
geslotenrvas.Niet wegte rverkenmeningsverschillen
overonderdeien
van de $'et zijn door r,r,ijzeimams tot gelijkrvaardigaan elkaarverklaard.Over de uitwerkingr.anclezemeer dan duizencljaar geleden
IAN jt sl
\vrlKAlr
1 ) c : e ' - s r i zc u i l y o n d e I s l o n t
geformuleerderegelskan nog wel gesprokenworden,maar het geloof
en de Wet zelf staanniet meer ter discussie.De poort tot het zelfstandigeonderzoekernaaris gesloten.
Dit heeftbelangrijkeconsequenties
die tot op de dagvan vandaag
voortduren.De tweemateri€lebronnen van de Wet, de Koran (Gods
letterlijkewoord) en de Traditie(het corpusvan tekstenoverhet handelenvan de ProfeetMohammeden devroegsteislamitische
gemeente) zijn onaantastbaargeworden,in de dubbele betekenisvan het
rvoord.Twijfel zaaien(tashkik)hieroveris niet toegestaanen ook in
letterlijkezin moet de gelovigede gedetailleerde
religieuzeetikettetegenoverde Koran en de persoonvan de ProfeetMohammed in acht
nemen.De Koran laat men, bij wijze van spreken,niet op de grond
slingeren(of erger),en de persoonvan de Profeetbespotmen niet,
zelfsniet in een op zich onschuldigekarikatuur.In de modernewetboekenvan strafrechtvan islamitischelanden zijn hieroverbepalingen opgenomen.In Pakistan,om een extreemvoorbeeldte noemen,
zijn de bepalingentegen blasfemievan het toch al niet misselijke
Brits-Indischestrafrechtin dit opzicht nog zo aangescherpt
en uitgebreid, dat op het ontheiligenvan GodsWoord of het belasterenvan
Godsgezantlevenslang
staat.
Met dat letterlijkeGoddelijkeWoord is het vreemdgesteld.In de
periodevan de islamwashet voor de moslimseenenorme
expansieve
hulp om Godseigen\A,bordalsheiligboek te bezitten,en niet alleen
maar eengoddelijkgeinspireerde,
naar uiteindelijktoch door mensen gemaaktetekst zoalshet Boek van de joden en christenen.De
steundie zij hierdoor voeldenzolanghetmet de islamitischeexpansie
goedging,verkeerde
echterin zijn tegendeel
toen de islamitische
verovering van de wereld een eeuwof vijf geledenkrakend tot stilstand
kwam. De vergoddelijkingvan het Woord en het onfeilbaarmaken
van de Roodschapper
veranderdenopeensvan strategisch
voordeel
tot risico.]e kunt nameiiiknooit op de absolutewaarheidteruqkomen.
In recentetijden hebbenislamitischegeleerdengeprobeerdom deze
verabsolutering
van GodsWoord en de statusvanZijn gezantte relativeren.In Nederlandis vooralNasrAbu-Zaydbekend.Dezehoogleraar aan de letterenfaculteitvan de Universiteitvan Cairo pleitte in
eenvan zijn boekenvoor eenhumaniseringvan de koranexegese.
Hij
werd pronpt het slachtoffervan eenbizarreaanklachtdie vanuit het
religieuzeestablishmentin Egypte werd aangestuurd.Door zijn
ideeenoverde menselijkeaspecten
van de Korantasttehij in 66nkeer
\\bord en Boodschapperaan.Dus washij eenafualiigegeworden,en
DE GIDs
jdnu0rt 2ooE
dus mocht hij niet met zijn echtgenotegetrouwdblijven, omdat een
moslimsevrouw nu eenmaalniet met een niet-moslim gehuwdkan
zijn. Dus werd zijn huwelijk van rechtswege
ontbonden.Na eenjarenlangeprocesgangmet wisselendsucceste hebbendoorstaanwerd hii
uiteindelijk in hoogsteinstantiein het ongelijkgesteld.En dus woont
NasrAbu-Zaydnu met zijn echtgenotein ballingschap,in Nederland.
Wanneerin Egypte iemand dreigt van het rechtepad af te dwalen
wordt de vraaggesteld:'Moet
hem of haarsomsdezelfdestrafworden
opgelegdals Nasr Abu-Zaydheeft gekregen?'.De paradox is dat de
boekenvan Nasr Abu-Zaydgewoonin de Egyptischeboekhandelliggen,voor iedereenverkrijgbaar.Hij beschoulr,tzichzelfalseengelovig
moslim, maar alsafizallige
kan hij zich in Egyptebeterniet vertonen.
WasNasrAbu-Zaydsideevoor het humaniserenvan Koran en Traditie nu werkelijk zo onislamitisch?Bij moslims,maar vooral ook bij
niet-moslims,bestaatde gedachtedat als iets in de Koran staathet
kracht van wet heeft.Staathet dragenvan hoofddoekjesin de Koran?
Staathet renteverbodin de Koran?Als het antwoordja is hebbenwe
duidelijkheid.In werkelijkheidis het allemaalwat ingewikkelder.De
vijf zuilenvan de islam,te wetengeloofsbelijdenis,
gebed,zakht(een
soortbelasting),
vastenen pelgrimage,zrjn
uit de korantekstte destilleren,maar het stelselvan de vijf zuilenzelf staatalszodanigniet in de
Koran.Sterkernog, zelfsde letterlijkeformule van de islamitischege('Er is geengod dan God en Mohammedis de gezant
loofsbelijdenis
van God') zal men tevergeefs
in de Koran zoeken.Het zijn uitwerkingendoor de eerstegeneraties
van islamitischetheologenen wetgeleerden van wat wel in essentieaanrvezigwas of gedachtwerd te zijn en
vervolgensvan toepassingwerd gemaaktop een sterk veranderende
samenleving.
Dat is eenprocesdat tot op de dagvan vandaagdoorgaat.Het geeftaandat men om de islamte kennenniet de Koranmoet
lezen,maar moet bestuderenwat de schrifteeleerden
daarvanhebben
gemaakt.
Staatin de Koran dat homoseksuelen
van eenhoog gebouwomlaag
moetenworden gegooid,en ook met het hoofd omlaag?Nergenste
vindenin GodsWoord.De lateregeleerden
hebbenwatzlj alsde gru'het
wel van
volk van Lot' beschouwdenvolgenseen redeneringnaar
analogieop het niveauvan ontucht strafbaargestelden daaropstaat
in de Koranwel eensanctie.Maar de koranische
sanctievan zweepslagen is al kort na de dood van de Profeetveranderdin de veel*...i"r.
steniging.In het Mekkaen Medinavan de ProfeetMohammedstondengeenhogegebourven
duskon eenvoor ontuchtveroordeelde
daar
nietvan af wordengeworpen.Die bepalingis eenlaterevariantop een
IA\
IL,sr \\'rrKr\Nl I)e zesde zuil
t,ttnlc
Islant
al bestaandestraf.Toenin de loop yan 2oo4in Nederlandzo'n kabaal
werd gemaaktover de passages
in al-GazA'iri'sboek De weg van de
moslim,3
heeftmen'het hogegebouw'voorhet gemakvertaaldnaar
'flatgebouw'.In
traditioneelislamitischgebiedis het hoogstegebouw
natuurliik de minaret. In Centraal-Azi€werd de ntinaret inderdaad
gebr.uiktom veroordeeldenvan af te werpen en zo ter dood te brengen.Zo glijdt de enebepalingnaadloosover in de andere,en voor al
het nieuwewordt door de ingenieuzewetgeleerden
wel eenoplossing
bedacht.Met eenbeetjegeluk had NasrAbu-Zayd meer bijval gekregen rroor zijn idee om de uitleg van de heiligetekstenmenselijkerte
maken,maarhij had pech.
In Egyptebestaateen grote verscheidenheid
aan opinievorming.Radio en tv zrjnde mediavan de grotemassa,en koranrecieten hoorspelen van episodesuit de tijd van de Prof'eetzljn zeldenvan de lucht. lnternet lijkt vooral het medium te zijn van de seculiereen tegelijkook
van de fundamentalistische
elite,en de schrijvendepers zit daar zo'n
beetjetussenin.Die perswordt voortdurenddoor het regimegebreideld rnaardat verhindertniet dat groteaantallenkrantenen weekbladen in eenenormeplurifbrmiteitverschijnen.
Mediagiganten
als alAhrhm ('De pyramiden')en al-Gumhiriyya('Derepubliek')doenhet
het best,en hun journalistenkunnenhet zichpermitterenom eengematigd kritisch geluid te laten horen. Maar zlj blijven steedsde
spreekbuisvan het poiitieke establishment.Het religieuze establishmentheeftook zijn media.De Azhar heefteeneigenweekblad,
Sawtal-Azhar('De stemvan de Azhar') en verder zrjner nog weekbla'Aqidati('Mijn
den als
geloof')en al-Liwd'al-Isldmi('De islamitische
banier').Dezegevengeenruimte aanstukkenwaarinde politiekeaspiratiesvan de islamwordengepropageerd.
Dat zou strijdigzijn met
de regeringspolitiek,zekernu. Volgensde nieuweEgyptischegrondwet die op z6 maart zooTbljreferendumis bevestigdis het zelfsverboden om eenpolitiekepartij op godsdienstige
grondslagop te richten.
Politiekeislamis voor de moslimbroeders,
voor de f'unciamentalisten,
kortwegvoor de baarden.En'de baardenzijn de vijand' (al-lihh'al'adA),
zoalseen gepensioneerde
Egyptischepolitieofficier niet lang
geledende houding r.ande regeringtegenoverde fundamentalistenin
tweewoordenvoormii samenvatte.
Iiotde aardigste
lectuurdie de Cairenendoor hun regeringwordt gegund behorende meer seculiergeorienteerde
weekbladenal-Fagr
('De dageraad')
en Sawlol-Umma('De stemdesvolks').Beidebladen
bestaannog niet zo lang.Al-Fagris het rneestintellectuele,
terwijl de
l)E (;lDs
ldllIltltI
2008
al-Fagr
''i1
;
,j. .'"
\^l
.
.,-_;rlr
5
xr
,9";"_
q
f,
iJtrlt U*l+. J*{3-t
r r r , Y t t ;l i a t { 1 A
i*i*r,.1$,1*&.n
u*1+*3'tt-tttr*r
d|l'l{".F
Sawtal-Unmo
redactionele
politiekvan Sawtal-[Jmmaveelwegheeftvanjournalistiek straatvechten.
Beidebladennemenhet politiekeen religieuzeestablishmentin Egypte op de korrel, maar de middelen waarvanzij
zich bedienenverschillen.Natuurlijk blijven zrj van de echteiconen
af.De mythe dat de presidentin wezeneengoedmensis,maar dat zijn
medewerkersen adviseurscorrupt zijn en hem bedriegen,wordt
zorgvuldigin standgehouden.Er valt iedereweekgenoegte berichten
over de excessen
in Egyptesmulticulturele samenleving.De kolommen van Sawtal-Untma zijn gevuldmet onthullingenvan seksschandalen,corruptiezakenen natuurlijk de spanningentussenkopten en
moslims.Iederelveekweer komt de krant met minstenstwaalf bladzljdeneilendewaariedereenvan smult.
Het weekbladal-Fagrpaktde strijd wat andersaan.Het blad wordt
IAN lusr
wrlKAr,t
I)e zesde zuil van de Islant
geleiddoor'Adil Hammtrda,die eerderde auteurvan allerleionthullingsliteratuurwas.'IspresidentNasserdoor zijn joodsemasseurdie
eigenlijkMossadagentwasmet giftigehuidzalf vermoord?'ishet onderwerp van een recent boek van hem. Dat genre.HoofiCredacteur
Hammtda, die eerderbij het inmiddelsgelijkgeschakelde
blad RtrzalYtsufwerkte,heeftmet al-Fagreenintelligenten kritisch blad opgezet
- zolangde censuurhem toestaatzijn werk te doen,natuurlijk. Corruptie komt ook in al-Fagr uitgebreid ter sprake,die kan in geen
Egyptischekrant ontbreken,zomin alsbij ons het weerbericht.
Al-Fagrverschiltwezenlijkvan Sawtal-Umms door artikelenover de
islam,die zich stuk voor stuk bovenhet scandaleuze
niveauvan Sawt
al-Umma verheffen.Daarin zijn het religieuzeestablishmentvan de
Azhar,het kantoor van de Groot-Moefti en het Ministerie van Godsdienstzakenevenminveiligalsde fundamentalisten.
Hammtrdais wel
zo verstandigom zich niet als agnostte presenteren,dan zouhij zijn
lezerspubliekdirect van zich vervreemden.Hij schreefniet lang gele'Zes
den een lang stuk over Hirsi AIi's laatsteboek, Infidel.
miljoen
exemplarenverkochtvan eenboek dat walging opwekt,'luidt de kop
boven het artikel. Andere onderwerpenvan al-Fagruit begin zooT:
misstandenbij vrouwelijkepelgrimstijdens de bedevaartnaar Mekvan de heiligeplaatsenin Egypte,complotka, vercommercialisering
ten van de moslimbroedersom de macht in Egypte aan zich te trekken, Amerikaanseplannen om van Mekka net als het Vaticaaneen
apartestaatte maken,de laatsteintellectuelestuiptrekkingenvan de
ook in NederlandbekendeNawdl al-Sa'dawi,en de veroordelingvan
de goddeloze
bloggerKarim Amir. Dat hij daarbijverkan gaanblijkt
uit eenartikel over het voorgenomenbezoekvan SheikhTantAwi(de
Sheikhal-Azhar)aan PausBenedictusXVI. TantAwiwordt daarinbespot als'Sheikhal-Vaticaan',
en hij staater met eenbrutalefotomontage afgebeeld,
waarbij het gezichtvan de Sheikhis geplaktoverdat van
de heiligevader die in vol ornaat een kruis vasthoudt.aMen was in
Egyptenog niet vergetenwat de pausop rz septemberzoo6aanlelijks
over de Profeethad gezegd.Het is maar een greep uit al die zaken
waaraanal-Fagrin het voorjaar van zooT aandachtheeft besteed.In
de loop van maart zooTontstond door een artikel van al-Fagy'ssterjournalist Muhammad al-B?tzeen controversedie uitgroeidetot een
waretyfoon in de Egyptischemedia.
Wat washet geval?Een paarjaar terug publiceerdeZakariyit'Uztrnin
Beiroet zijn boek De misdaadvsn sl-Bukhhri, met de veelzeggende
ondertitel: De reddingyan de godsdienstvan de imhm der traditiege-
DE GIDs
liiluort 2oo8
leerden.5
De Sahihvan al-BukhAri (gest.87o) is de meestgezaghebbendeverzamelingvan liadities over de ProfeetMohammed. Na de
Koran is het het heiligsteboek in de soennitischeislam,en van de zes
canoniekeTiaditie-verzamelingen
staathet het hoogstin aanzien.Het
bevatenkeletienduizendenanekdotenover de Profeet.De oude wetgeleerdendestilleerdener grote delenvan de Wet uit, vooral over de
kwestieswaar de Koran alsrechtsbronniet of niet voldoendein voorzag.DezeislamitischeTiaditie-literatuuris al anderhalveeeuwonderwerp van onderzoekvoor westerseislamologen,die deze verhalen
vanwegede vele innerlijke tegenstrijdighedenniet als authentieke
bron over het leven en handelenvan de Profeetkunnen aanvaarden
en er eerdereen projectiein zien van de dogmatischeen wetgeleerde
ontwikkelingenvan eersteeeuwenvan de islam op de allervroegste
periode.Dit ligt gevoeligin de wereldvan de islam en de ideologische
strijd tussenmoslims en islamologenhierovergaattot op de dag van
vandaagdoor. Orientalismewasbij moslimsal langv66r het verschijnen van EdwardSaidsboek in 1978eenvieswoord.
Zakarilryd'Uzfinis geengeleerdeori€ntalist,maar een vrome moslim. In zijn boek over de 'misdaad'van al-BukhAriwil hij af van 'de
heiligverklaringvan het verleden'(taqdisal-mhdi), zoalshij dit euvel
noemt.Aan de hand van eenkleine,lvelgekozenhoeveelheidanekdotes uit de Sahihlaat hij zien dat veel van wat tegenwoordigals vaststaandfeit wordt aangenomengefundeerdis op tekstueeldrijfzand.
Hij onderzoektdaarvoor een aantalthema'sdie ook de moderne lezer aanspreken.Wat rapporteert, bijvoorbeeld,al-BukhAri over de
Koran?Wat vertelt hij over de Prof'eet?
Wat is er aan anekdotischmateriaal over andere godsdiensten,over de gezellenvan de Profeet,
over de positievan de vrouw, over de innerlijke tegenstrijdigheden
in
al-Bukhlri's verhalen,en over de vraaghoe wij in dezetijd een boek
moetenbegrijpendat meerdan duizendjaar geledentot standis gekomen?
Hij komt daarbii tot de conclusiedat het in de Sahiftwemelt van
merkwaardigeongerijmdheden.De enekeerstaater dat de Profeetde
engelGabriel twee of drie keer in Ramadanheeft gezien,dan weer
staater dat dat iederenacht gebeurde.Ergensstaatdat koning David
op 66ndagbij honderdvrouwen langsging, en eldersdat het er maar
zeventigwaren.Op 66nplaatslezenwe dat zeventigduizendmoslims
het Paradijszullenbetreden,maar ergensandersdat het er zevenhonderdduizendzijn.De enekeer maakt de Profeetdadelwijn,en in een
anderepassage
verbiedthij dat juist.6En zo meer.Op de niet-moslimselezermaakt dit weinig indruk. Voor moslims zljn dezeongerijmd-
I A N . lu s r
wllKANr
De zestlezuil
yan de Islant
hedenechtervan groot belang,vanwegehun verabsoluteringvan de
waarheiden de juistheidvan de profetischeanekdotes'Uztrnheeftdat
helegebouwvan aan elkaardoorverbondenheiligetekstenen vrome
adagiaaan het wankelengebarcht.Dat onaantastbaarheiligevan het
verleden,waardoorde islam blijft voortbestaanzoalshij is, ziet Uzfin
alsde oorzaakvan de stagnatie.In zijn boek over Bukhari gebruikthij
geenonvertogenwoord, hij laat de citaten elkaarvernietigen.Dit is
twijfel zaaienin optima forma, maar het religieuzeestablishmentin
Egyptehad daar bij het uitkomen van zljn boek evengeenantwoord
op.
Uztrn heeft iets dergeiijksgedaanbij twee anderekopstukkenuit de
al-Shif i (gest.
van de islam:de rechtsgeleerde
vroegegeschiedenis
8zo) en de taalkundigeSibawayhi(gest.ca.796),de grondleggervan
DatUztrn de Arabischetaal in de persoon
de Arabischegrammatica./van Sibawayhionder handen nam en dezeals vorm zonder inhoud
bestempeldewas opmerkelijk. Iedere Arabier moet Arabisch op
school leren,thuis leert hij zijn eigenlokale dialect of taal, niet het
Dat is een kunstmatig in stand gehoudenculstandaard-Arabisch.
tuurtaal. Het evidentevoordeelvan dezekunsttaalis dat zij hedenen
verledenbijeenhoudt,en moslims overal ter wereld met elkaarverbindt. De statusvan het Arabischlijkt op die van het Latijn in de Midmaarer is eenbelangrijkverschil'Het Aradeleeuwenen Renaissance,
Godseigenonnavolgbareen onaantastKoran,
van
de
bischis de taal
bare Woord. Daarom kan niet in waardevrijeterrnen over het Arabischgesprokenworden.Is het wel zo'n voordeeldat dat enormeArabischtaligeerfgoedintegraalbeschikbaaris voor iedereen?Wie een
boekhandelbrengtkrijgt somsde
bezoekaan een Midden-Oosterse
van de middeleeuwen
indruk dat de grotetheologenen wetgeleerden
planken
staanvol met
De
aanvoeren.
nog steedsde bestsellerlijsten
op een
auteurswier namenbij elkaarhet completepersonenregister
handboekvan de islamitischetheologieen Wet vormen.Door de heiligverklaringvan het Arabischis het voor iedereenbeschikbareerfgoedheelomvangrijkgebleven.Is dat eenvoordeelofeen nadeel?Zou
die enormeliteratuur niet eigenlijkeenblok aan het beenzijn?Uzrhn
is niet de enigemet dit idee.De Egyptischejournalist SharifShfibdshi
publiceerdein zoo4zijn geruchtmakendewerk LanglevehetArabisch,
maar dan eerstwegmet Sibawaihimet ongeveerdezelfdestellingname: de heiligverklaringvan de taalvan de Koran is de oorzaakvan'de
Arabischeziektel8DezeArabischeziektehad hij al tweejaar eerdergePikant detail: beide boekenvan ShitbAshikwamen uit,
analyseerd.e
op
niet in alternatievecircuits,maarbij de Egyptischestaatsuitgeverij,
r ) EG r D S i a n u a r i z o o B
zich eenbewijsvan de pluriformiteit van de Egyptischesamenleving
...Maar ik dwaalaf.
Uztrnsboek uit 2oo5over de innerlijke tegenstrijdigheden
in de Sahih
van BukhAriwerd aanvankelijknauwelijksopgemerkt,maar toen verscheenopeenseenpaginagrootartikel van Muhammad a|-B?nin alFagr.Eenvan de kwestiesdie al-BAzbehandelde,formuleerdehij als
volgt:is het juist dat het puur menselijkehandelenvan de gezellenvan
de Profeetin onzetijd alsbron voor de islamitischeWet moet gelden?
Een weeklater had a|-Bdzopnieuw een groot stuk in al-Fagrwaarin
hij, op basisvan Uztinsanalyses
van de Sahih,de'geheimegeschiedenis'van de drie bekendste
gezellen
van de Profeetbeschreef:
Abu Hurayra,Aisja en AbdallAhIbn Abbds.Heel veelvan de berichtenin de
Sahihwordendoor dezedrie gezellenovergeleverd.
Aisjawasook nog
eensde lievelingsvrouwvan de Profeet,dus zij kon het weten.Maar
dezedrie autoriteitenstondenwel aande oorsprongvan de tegenstrijdighedenln de Sahih.Kan dit betekenendat zij slechtsmensenwaren,
die zichmisschienkondenvergissen?
De weekdaaropwaser weereen
paginagrootstuk van al-P,6,2,
nu over de hebzuchten de irritante bedelpartijenvan Abu Hurayra.En ook dat hij minder dan tweejaar in
het gezelschap
van de Profeethad verkeerd.Hoe kon hii dan aanai die
duizendenberichtenzijn gekomen?De volgendeweekin al-Fagr opnieuw eenbladzijdeover Abu Hurayra,'de overleveraarvan leugens'
en'fabeltjes'."'
Dat zo het fundamentonderde omvangrijkste
materi€lebron van de islamitischeWet uit werd getrokkenkon niet zonder
gevolgenblijven. Er kwamen bommeldingenbij het kantoor van alFagrbinnen,en doodsbedreigingen
voor al-Bdz.Zijn hoofd zou opgehangenworden aan de deur van zijn redactielokaal.En er kwam een
fatwa van SallvatHigazi waarin het moslims verbodenwerd bij alFagrte werken of om dezezelfsmaar te kopen. In een groot artikel
('De schaamtevan de sheikhs')berichtte al-Biz hierover,en behaalde
daarbij meteen het retorischevoordeel dat hij het religieuzeestablishmentop grond van dezereactiesop 66nlijn met de salaflstenkon
stellen.Waar bleven toch de schriftgeleerdenmet hun eigen studie
overal dezeongerijmdhedenvan al-Bukhiri, vroeghij zich af." Andere Egyptische
weekbladen
begonnenzicher nu ook meete bemoeien.
De Azhar had een rapport over de gebeurtenissen
laten opstellenen
had door middelvan eenadvertentiecampagne
hulp
de
van niemand
minder dan presidentMubarakingeroepenom het belasteren
van de
metgezellen
van de Profeette latenstoppen."Maar de grootstestunt
kwam diezelfdeweek nog van de Sheikhvan de Azhar,dr. Muhammad Salyid Thntawi,en dat waswerkelijkgrof geschut.Na tweevoor-
IAN lusr
s,rrKAM
Dt
z e s t i ez u i l y a n d e I s l o t n
zettenvan Mahmird Habib, de hoofdredacteurvan de Sawtal-Azhqr,
kondigdede Sheikheind april zooTnietsminder dan de zesdezuil van
de islam af: respectvoor de gezellenvan de Profeet''il)e controverse
kwam verrevan ongelegenvoor deAzhar,want nog geenmaandtevoren waren de behoedersvan de orthodoxie in eenpedofilieschandaal
verwikkeld geraakt.Zuiveringenvan knapenminnaarsin het onderwijz'erskorpswaren aangekondigd.Het was daarbij zover gekomen
dat op de voorpaginavan Sawtal-Azhareenbrief van eengerechtelijk
arts in facsimilewas gepubliceerdwaarin werd bevestigddat het ligeenenkelspoor van verkrachchaamvan eenvan de slachtoffertjes
Zou zo'n brief ooit op de voorpaginavan de Osserting vertoonde.'a
vatoreRomanoprijken? En als er dan geen sporen waren, vroegen
Egyptenarenzich af,waaromwarendie zuiveringenonder het onderwijzend personeeldan nodig?De gratuite herrie om de onbetrouwmoment komen.
baarheidvan Abu Hurayrakon niet op eengelegener
moet
men
bij de redacgooien,
vuur
te
het
wat
olie
op
Tijd om nog
tie van al-Fagrhebbengedacht.In het nummer van 30 april van alFagrkwamenwel uitgebreidde verdedigersvan Abu Hurayra aanhet
woord, maar de redactiemaaktetegelijkde Azharietenduidelijk dat
zij de islam niet alseenbedrijf in de priv6sectorkonden beschouwen.
En Muhammad al-Birz,diede helezaakbegonnenwas'legdenog eens
preciesuit waaromhij moslim was- ongetwijfeldvoor zijn eigenveiligheid. En hij vroeg dr. Tantawiwat dezenu eigenlijkmet die zesde
zuil wilde bereiken.Daar ging de Sheikhnatuurlijk niet op in, maar
als reactiekondigdehij eenboycot af op de productenvan de persen
waarop al-Fagrwerd gedrukt.Wie de boycot zou negerenwerd officieeltot zondaarverklaard,wat in Egyptenog echtietsbetekent.
Al-Fagr reageerdenog met een fotoreportageover de paleizenin
Hefiopoliswaarin de Sheikhal-Azharenziin familie woonden.'5Maar
het waste laat,de kwestiebegonte verlopen.Er werdenniet helepagina'smeer in al-Fagraan de gezellenvan de Profeetgewijd. Iedereen
bemoeidezich er nu mee maar nieuwefeiten en argumentenleverde
dat niet meerop, al maghet bizarreartikelvan AmAni Magid hier nog
genoemdworden. Deze schrijfsterbepleitte een uitbreiding van de
Egyptischemonumentenwetom deze van toepassingte maken op
historischepersonen,bijvoorbeeldde gezellenvan de Profeet.Wie
zich dan aan vandalismeschuldig maakte kon meteen in de kraag
Nieuweschandalen
worden gevat.'6Het waseenachterhoedegevecht.
die
tijd niet weggeal
waren
eigenlijk
aan,
en
weer
zich
al
dienden
weest,zoalsbijvoorbeeldde exorbitantekostenvan de bruiioft van de
opeensover
zoonvan presidentMubarak.Muhammada\-Binschreef
mostussen
spanningen
opgelopen
de
hoog
een nieuw onderwerp:
DE crDS
innuari
zottS
Iims en kopten over de wederzijdsemissionaireactiviteiten.'7Ook de
Azharietengingen over tot de orde van de dag met een aanvalop
orientalistendie de islamslechtgezindwaren,en met eenbreeduitgemeten aankondigingvan het aanstaandebezoekvan de Sheikh alAzhar aan Azerbeidjan.De Egyptischegroor-moefti sprak nog zijn
bezorgdheiduit over de dreigendemarginaliseringvan de Arabische
taal.'8En de zesdezuil van de islam?Daar is voorlopig nietsmeerover
vernomen,maar iedereenweetdat het ding netjesin de religieuzerekwisietenkastis weggezeten zo weer tevoorschijnkan worden gehaald.
NOTEN
t
z
Alle tijdsaanduidingenzijn volgensde christelijkckalender.
tsij voorbeeldde schriftgeleerde
Y0suf al-Badri in de kwestievan de mogelijkeafualligheid
varrde.totde islam bekeerdeWafi Qustantin,in Sawtal-Limntanr.334,30 april zoo7,p. n.
3 I)e wegvan de noslim (Minha.iel rnoslim)door Aboe Bakr Djaber EI Djezeiri.Teksrverzorgir.rgen vertalingdoor JeannettePloeger.I-eiden,3dln, r995,zooo.
.1 Respectievelijk
rn al Fagr,nrs. 90, 84,89, 88,9(),91,91,9l (fotomontage),verschenentussen
r Sj a n u a r ci n r 9 m i l a r l2 o O 7
5 ZakariyyA' Uzin, Gindyot ol-Bukhdri. Inqdtlh al-Dit ,tin lmcim al-Muhaddithin. Bayrit
zoo4,165pp. De uitgevervan het boek, Riad El-Ra1yes,
voert het motto: khdrk al-riqhba
dnkhilal-thaqnfa,'buitende censuur,binnen de cultuurl De naam Zakariyytt'LJzinisnroge,
Ljk cen pseudoniem.
6 Uzirn,Giniyat,p. ryo.
7 Zakari,vvtt'Uzin,Gindyntal-ShAf i. Takhlkal-Ltmmnmin Fiqh al-A'imma.Bayrirtzoo5(Ria d E l R a y y e s ) , r 9 i p pZ
. ;a k a r i y v i r ' U z i n , ( ) i n i y a t S i b a w a y h i . A l - R a f d a l - T d m m l i m k f i l , N a h w
rnin Awhant.Bayrirtt ooz (Riad El-Rayyes),
176pp.
8 SharifShtrbdshi,Li-tahydal-Lughaal 'Arabiyya,yasqutuSibarayhi.(iairo zoo4,r95pp. OnlangsversclreenFransevertalir.rg:
ch€rif choubachy,Le snbrcet la l,lrgale.Essais.
Avant-pro
pos d'Ahmed Yousset.
PariszooT(1'Archipel),r9z pp.
9 SharifShirbishi,al-Da' nl Arab!'.Cairo zoo2,3r8pp.
ro A/-Iiigr nrs.94, 91 ,96,97 (26 maarr,: april, 9 april, 16april uooT).
n A l - F a g r r . r r . 9(82 3a p r i l z o o T ) .
tz Weekbladal- Usbit',t6april zoo7,p. rz.
1-l DevoorzetteninSa:n,tal-Azhdrnrs.jgjen3gi(6enzoaprilzooT),overgenomeninal-Liwd,
al-lsllintiw. t3r9 (3 mei zooT),p. 8. De groot opgezettepublicatieover de zesdezuil in Sawt
a l - A z h a r n r . 3 9 7( 4 m e i z o o s ) ,p p . r , 5 , e n h e r h a a l di n a l - A h r d m v a n9 m e i z o o T( , J a h
, etrespectvoor de gezellenvan de gezantvan God is de zesdezuil van de islam').Dit werd eenweek
later gevolgddoor eeninhoudelijkerveerlegging
door Sheikhrantalvi van Zakariwa'uzuns
boek over al-Bukhiri (.Sawtal-Azharnr.398,ttn.reizooT).
t q S a w ta l - A z h a r n r . 3 9 (j 6 a p r i l z o o T ) p
, .r.
r5 Fotorcportagern al-Fagrnr.rcz (zr mei :oo7).
'(lezocht:
16
een wet ter bcschermir.rg
van het islamitischerfgoed.f)rn het gebrekaan respect
voor de gezellente stoppenlin al-Ahrdmft nrei zoo7,p.3z
t7 al-Fagrnr.ro,l(zSmeiz.ooz).JournalistHasanAbirl'ilibhadzichalafgevraagdofhetserz0envoor de spanningentussende verschillende
godsdienstige
gemeenschappen
wasaangebroken (al-Airdtl 16nrei zoo7,pr.to).
t 8 S c n , t a lA z h a r 3 9 8( n m e i z o o T )u, t o r p a g i n a .
IAN lusr
wrrKAM
I ) e z e s c l ez u i l v n n d e l s l a n
19
wrM RAvEN **
*"*mmed
getrouwdmet eenkind?r
de
Istam
s
f,Ti;;i:j ;;JI :: ::;::^x::'::
[lX-"'J,";:,:;:;:,::, hetwoord35
F R A N $B U D 6 P o E z i e
5Z
EDzARD Mr R Een sprookje
overvallefi 54
Nederlandseliteratuur: MARTTNRETNTSAantekeningen
bijDedood van een auteur die eenbeetjeop Wouter
Godijn lijkt eo
F o t o g e d ich t:n n u N o P o sr 6 4
Het zevendezintuig: rNE poppE RosannevanKaverens
interactieveverhalen 65
EDwARD GRASMAN De biografiealsdekmantel:WiIIem
AronddusoverVasari 77
"^;"
::;;';"
"0,,
"oR
Brs
Medewerkersaan ditnummer 88
ffi
llll
llll
||ililil
]il]t
!,!{f3
'/;ei
w
W
w k@
n"*'r
Wim RavenenlanJustWitkam . ProzavanBdzardMik,
Mirjam Lafleur. Po*zievcnFransBud€,Bruno Post,Marwin Vos . Essays
vanlaup
Bos,EdwardGrasman,InePoppe,Martin Reints