Module 4, H3, Imperatief programmeren

Module 4 – Softwareontwikkeling
PSD’s maken
Hoofdstuk 2
2.8 Samenvatting
ff
Een algoritme is een set opdrachten om een berekening of een handeling stapsgewijs
in een bepaalde volgorde uit te voeren.
ff
Een PSD (Programma Structuur Diagram) is een schema dat de samenhang van
instructies binnen een programma weergeeft. Een PSD wordt getekend met
rechthoeken, driehoeken en tekst en is te beschouwen als voorbereiding op het
coderen in een programmeertaal.
ff
Bij PSD's zijn er drie basisstructuren: sequentie, iteratie en selectie.
ff
Sequentiële opdrachten worden van boven naar beneden één voor één uitgevoerd.
ff
Bij een iteratie worden bepaalde opdrachten herhaald; er zijn twee soorten iteraties:
iteratie met controle achteraf en iteratie met controle vooraf.
ff
Bij een selectie splitst het programmaverloop zich op grond van de vraag of wel of
niet aan een bepaalde voorwaarde is voldaan.
ff
Het achteraf nalopen van een PSD is noodzakelijk om inzicht te krijgen in de
werking ervan en om na te gaan of het schema juist is. Dat nalopen wordt wel een
ooggetuigenverslag genoemd.
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
HOOFDSTUK 3
Imperatief programmeren
3.1 Stapsgewijs programmeren
De programmeertalen die tot nu toe genoemd zijn,
zijn imperatieve of procedurele programmeertalen.
Imperatief programmeren is het stapsgewijs in code
omschrijven wat een programma moet doen, net als
een algoritme of een PSD.
Interessant ar
tikel in
Computerwor
ld: ‘25 Fatale
program meerf
outen’.
Informatie
Bij het uitleggen van een programma of algoritme wordt vaak
pseudocode gebruikt. Pseudocode is geen code van een echte
programmeertaal, maar is alleen maar bedoeld om dingen
eenvoudiger uit te leggen. In dit hoofdstuk gebruiken we ook
pseudocode. Vaak wordt bij pseudocode := gebruikt om aan te
geven dat een variabele een waarde krijgt.
3.2 If Then Else
Bij imperatief programmeren omschrijf je in een code stapsgewijs wat een programma
moet doen, net als een algoritme en PSD.
Wanneer een PSD selecties (keuzes) bevat, deelt de lijn van het programma zich op
met de verschillende antwoorden op het vraagstuk. Denk nog maar even terug aan dit
schema:
Als je imperatief gaat programmeren, krijg je veel met zulke keuzes of voorwaardes te
maken. Hiertoe zijn er de ‘if then’-statements en de ‘else’-statements.
Voorbeeld: toegangsprijs
We kijken weer even naar het voorbeeld
dat de procedure beschrijft voor het
bepalen van de toegangsprijs voor een
pretpark.
220
Voorbeeld
ALS leeftijd <
DAN
toegang := 5
ANDERS
ALS leeftijd
DAN
toegang :=
ANDERS
toegang :=
EINDE-ALS
EINDE-ALS
12
euro
>= 60
5 euro
10 euro
221
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
De code wordt sequentieel van boven naar beneden afgewerkt. Je ziet dat er allerlei
keuzes gemaakt moeten worden. Uiteindelijk is het resultaat dat mensen jonger dan 12
en ouder dan, of net zo oud als 60, voor de toegang 5 euro betalen; de overige leeftijden
betalen 10 euro.
3.4 Booleaanse expressies
In de eerder gegeven voorbeelden heb je (misschien onbewust) al
kennis gemaakt met Booleaanse expressies.
Niet elke If heeft een Else, maar wel elke Else een If
Informatie
Het if-statement is niet onlosmakelijk verbonden aan het else-statement; het is niet
noodzakelijk dat elk if-statement ook een else-statement heeft. Aan de andere kant hoort
elk else-statement wel bij een if-statement.
De naam Booleaans komt van de wiskundige en filosoof
George Boole, die het redeneren in waarden als true
en false heeft geïntroduceerd in de 19e eeuw.
Een Booleaanse expressie is een expressie die de
waarden true of false aan kan nemen.
Informatie
Merk op dat alle operaties binnen een statement iets naar rechts
zijn geplaatst. Dit principe noemen we inspringen. In de meeste
programmeertalen zal het programma ook werken als je dit niet
doet, maar het is belangrijk om het wel te doen, omdat de code er
overzichtelijker van wordt.
Symbolen Booleaanse logica
3.3 Lus
Wanneer een programma een iteratie (herhaling) bevat, zeggen we ook wel dat er sprake
is van een lus (of 'loop' in het Engels). De operaties die in een lus zitten worden namelijk
uitgevoerd zolang aan een bepaalde voorwaarde voldaan wordt. De meest bekende is de
while-lus, hieronder aangegeven als 'ZOLANG'.
Hier zie je een voorbeeld van een lus:
Voorbeeld
getal := 0
ZOLANG getal < 3
getal := getal + 1
EINDE-ZOLANG
In dit voorbeeld wordt een getal
net zolang verhoogd totdat het niet
meer kleiner is dan 3. Met andere
woorden: de lus stopt zodra het
getal 3 is geworden.
Oneindige lus
Wanneer de voorwaarde van een while-lus altijd waar blijft, zal de lus niet vanzelf
stoppen (het programma 'blijft hangen'). Dit noem je een 'oneindige lus'. Meestal is
dit niet de bedoeling en heeft de programmeur een fout in de voorwaarde gemaakt, of
ergens anders, of allebei.
222
De voorwaarde van een if-statement is een Booleaanse expressie. Als die de waarde true
heeft, wordt de direct onderliggende code uitgevoerd en niet de code onder het elsestatement, als dit aanwezig is. Als de Booleaanse expressie de waarde false heeft, is het
andersom.
Symbool
De symbolen in onderstaande tabel worden vaak gebruikt in de Booleaanse expressies
van programmeertalen.
Naam
Gebruik
>
groter-dan
x > y is true als x groter is dan y
<
kleiner-dan
x < y is true als x kleiner is dan y
>=
<=
not
and
or
xor
groter-dan-ofgelijk-aan
kleiner-dan-ofgelijk-aan
not
and
or
exclusive or
x >= y is true als x groter is dan y of net zo groot
x <= y is true als x kleiner is dan y of net zo groot
not x is true als x false is en andersom; de Booleaanse waarde van x
wordt geïnverteerd
x and y is true als x en y beide true zijn
x or y is true als x of y true is (of als ze allebei true zijn)
x xor y is true als x of y true is (en niet als ze allebei true zijn)
Voorbeeld
Misschien had je het al opgemerkt:
de code van de toegangsprijs van het
pretpark kunnen we met deze logica
korter omschrijven:
ALS leeftijd < 12 OF leeftijd >= 60
DAN
toegang := 5 euro
ANDERS
toegang := 10 euro
EINDE-ALS
223
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Wijze van weergeven
Bij het opstellen van een Booleaanse expressie moet je zorgvuldig te werk gaan. Een
verschil in de volgorde van de expressie kan bijvoorbeeld hele andere resultaten
opleveren. Het is daarom veilig om delen van je expressie te voorzien van haakjes:
'(' en ')'. Door delen tussen haakjes te zetten, geef je aan dat deze als geheel
geïnterpreteerd moeten worden.
Waarheidstabel
Voorbeeld
Voorbeeld van een functie die zou werken in C, C++, Java en C#:
int som(int getal1, int getal2) { return getal1 + getal2; }
Informatie
De volgende expressie:
Als je niet de juiste grammaticaregels van de
programmeertaal gebruikt in je code, dan maak
je een syntactische fout (Engels: 'syntax
error'). Zou je bijvoorbeeld de haakjes vergeten
in de code hierboven, dan krijg je hier een
foutmelding bij.
(x EN y) OF z
is niet hetzelfde als:
x EN (y OF z)
Je kunt dit gemakkelijk zien door voor deze expressies een waarheidstabel te maken. Dit
is een tabel waarin je aangeeft wanneer de expressie true of false is bij welke waarden.
Hieronder zijn van beide expressies de verschillende waarheidstabellen weergegeven.
(x EN y) OF z
x EN (y OF z)
x
y
z
Waarde van expressie
x
y
z
Waarde van expressie
true
true
true
true
true
true
true
true
true
false false false
true
false false false
true
true
true
false true
false true
false true
false true
true
true
true
false false
false false true
true
false false false false
Informatie
true
true
true
false true
false true
false true
false true
true
true
false
false false
false false true
false
false false false false
Meestal worden in waarheidstabellen de termen true en false
vervangen door respectievelijk 1 en 0. Dit kan zo'n tabel een
stuk beknopter maken.
3.5 Syntax
224
De syntaxis (Engels: syntax) is de grammatica van een programmeertaal en beschrijft
hoe de code er in een bepaalde programmeertaal uit moet komen te zien, wat de
grammaticaregels zijn. Elke programmeertaal heeft een eigen syntax, maar sommige
programmeertalen hebben onderling veel syntactische overeenkomsten, zoals C, C++,
Java en C#. De reden dat veel programmeertalen een overeenkomstige syntax hebben,
is dat men het de programmeurs makkelijker wil maken een andere taal te leren.
3.6 Variabelen
Een variabele is een element dat een bepaalde waarde aan kan nemen.
Een voorbeeld van een variabele is de toegangsprijs van een pretpark. De waarde
die een variabele kan hebben, is afhankelijk van het type van de variabele. Er zijn
verschillende typen die voorkomen in verschillende programmeertalen, maar doorgaans
zijn de volgende typen aanwezig:
ff
Geheel getal
Dit wordt een integer genoemd, vaak afgekort tot int. '42' is bijvoorbeeld een heel
getal.
ff
Kommagetal
Dit wordt vaak een double of float genoemd. Bijvoorbeeld: '109.75'. In veel
programmeertalen moet je deze getallen op z'n Engels noteren, met een decimale
punt.
ff
Karakter
Dit noemt men een character of kortweg char (spreek uit: kar). Een karakter kan elk
ANSI-, EBCDIC- of Unicode-teken zijn, bijvoorbeeld '$'.
ff
Boolean
Dit wordt ook wel bool genoemd. Een boolean kan alleen maar true of false zijn.
Sommige programmeertalen (waaronder C en C++) laten hier ook gehele getallen in
toe, waarbij 0 staat voor false en alle andere getallen voor true.
ff
String
Een apart soort variabele is de string. Dit is een reeks karakters, bijvoorbeeld 'tijger'
of ‘fietswiel123’.
225
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 3
3.7 Arrays
De meeste programmeertalen bieden de mogelijkheid om arrays (Nederlands: lijst)
te maken. Een array is een geordende rij van waardes van hetzelfde type. Zo kun je
bijvoorbeeld een array van gehele getallen maken. De waardes van een array zijn
genummerd; het volgnummer noemen we de index. In veel programmeertalen begint de
indexering van een array met 0 (en niet met 1).
Voorbeeld
rij_van_getallen := [32, 59, 825, 9042]
De indexering:
0
32
1
59
2
825
3
9042
3.8 Functies
Functies zijn eerder in dit hoofdstuk al
eens genoemd. Je kunt deze gebruiken
als je een bepaald stukje code vaker
wilt gebruiken zonder dat je de code
opnieuw hoeft te schrijven. Het maakt je
programma een stuk overzichtelijker.
Met een functie maak je een soort 'subprogrammaatje'. Als in het programma de naam
van een functie staat, wordt daar het subprogrammaatje dat erbij hoort, uitgevoerd. We
noemen dat het aanroepen van de functie.
Van een functie moeten de volgende zaken worden gedefinieerd:
ff
De naam
Elke functie moet een unieke naam hebben. Sommige programmeertalen laten toe dat
namen van functies vaker voorkomen, zolang de parameters verschillen. Dit principe
noem je overloading.
ff
De parameters
Dit zijn speciale variabelen die een waarde krijgen bij het aanroepen van de functie.
Zo kan de functie werken met de meegegeven waarden. Een functie kan nul of meer
parameters hebben.
226
ff
De body
Dit is de code die uitgevoerd wordt als de functie aangeroepen wordt.
Voorbeeld
Voorbeeld
som(int getal1, int getal2) : int
int optelling := getal1 + getal2
return optelling
rij_van_getallen
waarde:
ff
Het returntype
Dit is het waarde-type dat de functie na uitvoeren oplevert. Een functie kan maar één
returntype hebben. Deze waarde wordt op de plek van de aanroep verder gebruikt.
In dit voorbeeld wordt voor elke variabele, het type van de variabele gespecificeerd (net
als bij de meeste programmeertalen).
De code:
index:
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
De functie 'som' telt twee getallen van het type 'int' bij elkaar op en geeft het resultaat
(wat hier de naam 'optelling' heeft gekregen) als int terug. De termen 'getal1' en 'getal2'
zijn de parameters en worden gescheiden door een komma. We kunnen nu naar deze
functie refereren, of anders gezegd: we kunnen deze functie aanroepen en het resultaat
in een andere variabele stoppen. Bijvoorbeeld:
Voorbeeld
int getalA := som(10, 20)
int getalB := som(getalA, 70)
int getalC := som(som(50, 50), getalB)
Als bovenstaande code uitgevoerd zou worden zou na afloop getalA de waarde 30
hebben, getalB 100 en getalC 200. Je ziet: na een aanroep van een functie kan het
resultaat precies zo worden behandeld als het returntype van de functie. In dit geval
is het returntype van de functie een integer en kun je dus dit resultaat direct weer
gebruiken, zoals op de derde regel hier ook gebeurt.
3.9 Parameters en argumenten
We hebben eerder aangegeven dat getal1 en getal2 de parameters zijn van de functie
'som'. Bij het aanroepen worden deze parameters ingevuld door, wat we noemen, de
argumenten. Een argument is een waarde die meegegeven wordt bij een functieaanroep. We herhalen het voorbeeld uit de vorige paragraaf:
227
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Voorbeeld
int getalA := som(10, 20)
int getalB := som(getalA, 70)
int getalC := som(som(50, 50), getalB)
Als bij het aanroepen van een functie een variabele meegegeven wordt - zoals in ons
voorbeeld op de tweede regel het geval is - dan wordt niet de variabele zelf meegestuurd,
maar de waarde van de variabele. Omdat de waarde wordt meegegeven, verandert de
variabele zelf dus niet na het aanroepen van een methode, ongeacht wat de methode met
de parameters doet.
Deze functie heeft geen parameters en geen returnwaarde. Bovendien wordt er een
andere functie aangeroepen met de naam 'print', waarbij een string als argument wordt
meegegeven.
3.11 Recursie
Wanneer een patroon zich binnen zichzelf herhaalt is er sprake van recursie. De figuur
hieronder is bijvoorbeeld een recursief figuur, omdat het patroon - een twee keer zo
klein vierkantje in de hoek linksboven - zich herhaalt. Denk ook maar aan het resultaat
dat je ziet als je een spiegel tegenover een andere spiegel houdt.
Ook binnen de wereld van het programmeren is recursie een
bekend en belangrijk fenomeen. Sommige programmeerproblemen
zijn namelijk beter of uitsluitend met recursie op te lossen. Binnen
het programmeervak spreekt men van recursie als de body van
een functie een aanroep van deze zelfde functie bevat, met andere
woorden: als een functie zichzelf aanroept.
We proberen dit in het volgende voorbeeld te verduidelijken.
Voorbeeld
We definiëren eerst een functie (die eigenlijk niets zinnigs doet):
Voorbeeld
zomaarEenFunctie(int eenGetal) : int
eenGetal := 999
return 0
Vervolgens roepen we deze aan:
Voorbeeld
mijnEersteGetal := 5
mijnTweedeGetal := zomaarEenFunctie(mijnEersteGetal)
Na het zogenaamd uitvoeren van deze code zal mijnEersteGetal nog altijd de waarde 5
hebben en mijnTweedeGetal de waarde 0.
3.10 Void
Alle voorbeeldfuncties tot nu toe hadden een returnwaarde, namelijk een int. Maar een
functie hoeft niet per se een returnwaarde te hebben. Dat geef je aan met het returntype
void. Void is eigenlijk geen variabele-type, maar is eerder de afwezigheid van een
waarde. Letterlijk vanuit het Engels vertaald betekent void dan ook 'leegte'. Hieronder is
een voorbeeldfunctie zonder returnwaarde gedefinieerd:
Voorbeeld
zegHallo() : void
print(“hallo”)
228
Een recursief figuur.
Hieronder zie je een voorbeeld van een recursieve functie:
Voorbeeld
mijnFunctie() : void mijnFunctie()
Recursieve functies moeten met zorg geschreven worden. Als de programmeur
niet goed oplet bij het schrijven van een recursieve functie, blijft de functie zichzelf
oneindig aanroepen en loopt het programma vast of crasht het doordat het geheugen
van de computer volgelopen is. We noemen dit een overflow. De oplettende lezer had
misschien al door dat de code hierboven een voorbeeld is van oneindige recursie.
Om te voorkomen dat recursie eindeloos (tot aan een crash) door blijft gaan, moet de
programmeur de functie voorzien van een stopconditie. Dit is een punt waarmee het
recursieve proces tot stoppen gebracht wordt. Bekijk nu de volgende code:
Voorbeeld
faculteit(int getal) : int
if(getal = 1) return 1
return getal * faculteit(getal * 1)
De functie in de code hierboven berekent de faculteit van een getal op een recursieve
manier. De stopconditie is in dit geval de booleaanse expressie op de eerste regel
van de functie. Onderaan staat de recursieve aanroep waarbij het huidige getal met
1 verminderd als argument meegegeven wordt. De eerste keer dat deze functie
229
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
wordt aangeroepen wordt dus niet direct een resultaat teruggegeven, maar duikt het
programma als het ware eerst opnieuw in deze zelfde functie tot aan de stopconditie,
waarna alles teruggegeven wordt. Je kunt dit vergelijken met een speelgoedautootje
dat je terugdraait tot hij niet meer verder kan, waarna je hem loslaat en hij vervolgens
vooruit schiet (en de voorheen afgelegde afstand opnieuw aflegt in de omgekeerde
volgorde).
Informatie
In de wiskunde is de faculteit van een getal (genoteerd
als een getal gevolgd door een uitroepteken) een reeks aan
vermenigvuldigingen waarbij telkens het getal wordt verminderd
met 1 totdat het getal zelf 1 is, bijvoorbeeld: 5! = 5 * 4 * 3 *
2 * 1
3.12 Functioneel programmeren
De techniek van recursie is zo universeel en krachtig dat er een hele familie van
programmeertalen rond dit concept bestaat. Dit zijn de zogenaamde functionele
programmeertalen. In een functionele programmeertaal heeft een variabele, net als in
de wiskunde, altijd dezelfde waarde. Je hebt dus geen assignments (toekenningen) zoals
x := x + 1 . Variabelen, veelal parameters, krijgen een waarde bij aanroep van de functie
waar ze in voor komen. Daarom bestaan deze programma's uit veel aanroepen, vaak
recursief, van relatief kleine functies. Deze functies lijken erg op wiskundige functies en
zijn daardoor ook goed wiskundig te beschrijven en te analyseren. Programmeren in een
functionele programmeertaal is niet zo makkelijk te leren. Abstractievermogen en een
wiskundige attitude komen goed van pas. Maar een ervaren programmeur kan er snel en
effectief mee programmeren.
Voorbeelden van functionele programmeertalen zijn Lisp, Haskell en Clojure. Veel nietfunctionele talen bevatten wel functionele concepten, zoals functies die als parameter
kunnen optreden in PHP en C++ en lambda-expressies in Java.
3.13 Vragen en opdrachten
3.13.1 Open vragen
1. Wanneer zal van een else-statement de inhoud worden uitgevoerd?
2. Geef de waarheidstabel van de volgende expressie: x OR (NOT y).
3. a. Noem de Engelse namen van de verschillende typen variabelen die je kent.
b. Wat valt je op als je de string met de lijst vergelijkt?
4. a. Welke eigenschappen moet je van een functie definiëren?
b. Wat is het verschil tussen een parameter en een argument?
5. Leg in je eigen woorden uit wat syntax betekent.
3.13.2 Meerkeuzevragen
1. Welke van onderstaande beweringen over lijsten is niet waar?
a. De eerste waarde van een lijst staat op index 0.
b. Een lijst heeft een volgorde waarin de waardes gerangschikt zijn.
c. In één lijst kunnen verschillende waardes worden opgeslagen van verschillende
typen.
d. Een lijst wordt ook wel array genoemd.
2. Bekijk onderstaande voorbeeld:
int a = 2
int b = 4
int c = 6
vermenigvuldig(int x, int y) : int
return x * y
Voorbeeld
Voorbeeld van een stukje Haskell:
som :: [integer] -> Integer -- som is een functie van een lijst integers naar
-- een integer
som [] = 0
-- de som van de lege lijst is 0
som {x:xs} = x + som xs
-- de som van een niet-lege lijst is het eerste
-- element plus de som van de rest
Deze functie telt de elementen van een lijst op.
230
c := vermenigvuldig(a, b)
Stel dat deze code uitgevoerd zou worden, welke waardes zouden dan correct zijn ná
het uitvoeren:
a. x is 2, y is 4 en c is 6.
b. a is 2, b is 4 en c is 8.
c. b is 4, y is 4 en c is 4.
d. a is 2, b is 4 en c is 6.
3. Welke van onderstaande beweringen over lussen is niet waar?
a. Van een lus wordt de booleaanse expressie herhaaldelijk gecontroleerd.
b. Een lus is vergelijkbaar met de iteratie van een PSD.
c. Een ander woord voor lus is loop.
d. Bij een oneindige lus wordt niet aan de booleaanse expressie voldaan.
231
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
Hoofdstuk 3
Hoofdstuk 3
4. Van de volgende booleaanse expressie zijn de operatoren vervangen door cijfers. De
waarden voor x en y zijn: x = true, y = false. Welke operatoren kunnen hier staan om
de expressie de waarde true te laten zijn?
1 y 2 3 (x 4 y)
a. 1 = XOR, 2 = AND, 3 = OR, 4 = XOR
b. 1 = OR, 2 = AND, 3 = NOT 4 = AND
c. 1 = AND, 2 = AND, 3 = NOT, 4 = AND
d. 1 = OR, 2 = XOR, 3 = NOT, 4 = AND
5. Bekijk onderstaande code aandachtig en maak de bewering af zodat deze klopt.
if(getal == 1) return 1 return getal * mijnFunctie(getal + 1)
Het aanroepen van de functie met mijnFunctie(5) resulteert uiteindelijk in...
a. ...het crashen van het programma
b. ...een eindeloze herhaling van de functie
c. ...het verschijnen van een syntax error
d. ...een getal
3.13.3 Korte opdrachten
1. Zoek ten minste vijf syntactische regels voor de programmeertaal Java en beschrijf
deze kort in je eigen woorden.
2. a. Schrijf zelf code voor het zetten van koffie. Maak hierbij gebruik van variabelen, ten minste één lus en ten minste één functie.
b. Beschrijf vervolgens stapsgewijs de werking van jouw code. Geef hierbij onder
andere aan welke variabelen op welk moment welke waarde hebben.
232
Module 4 – Softwareontwikkeling
Imperatief programmeren
3.14 Samenvatting
ff
Imperatief programmeren is het stapsgewijs schrijven van instructies die van boven
naar beneden uitgevoerd worden. Kenmerken hierbij zijn:
yyif-, then-, else-statemens: gebruikt om voorwaarden aan variabelen te stellen
yylussen: herhalingen, denk hierbij aan de while-lus
yyfuncties: kleine deelprogramma's om het programma overzichtelijker te maken en
herhalende code slechts één keer te hoeven schrijven.
ff
Een parameter is een variabele die gedefiniëerd is bij een functie. Een argument is de
waarde die je meegeeft bij het aanroepen van een functie.
ff
Er zijn verschillende typen variabelen:
yyint: heel getal
yydouble of float: kommagetal
yychar: een karakterteken
yybool of boolean: heeft de waarde true of false
yystring: een reeks van karakters.
ff
Een lijst (of array) is een reeks van waardes van één type variabele.
ff
Recursie is een zich binnen zichzelf herhalend patroon.
ff
Een functie is recursief als deze zichzelf aanroept. Wanneer een functie door het
ontbreken van een stopconditie zichzelf eindeloos aanroept, crasht het programma
door een overflow.
ff
De syntax van een programmeertaal beschrijft de grammaticaregels waaraan een
programmeur zich voor die taal moet houden.
233