PowerPoint-presentatie

Onbeperkt
Stuurgroep
TOM aan de slag Redelijke aanpassingen
Reflectievoormiddag
3 juni 2016, VAC Leuven
Redelijkeaanpassingenplicht:
een handleiding
Annelies D’Espallier
Redelijke aanpassingen –
overzicht:
Wie is persoon met handicap (PMH)?
Waarom redelijke aanpassingen?
Redelijke aanpassingen: waar?
Wat zijn redelijke aanpassingen, welke
eigenschappen, welke sancties bij schending?
• Hoe nagaan of een aanpassing redelijk is?
•
•
•
•
▫ Toetsingsmodel
▫ Elementen op de weegschaal
• Wat als aanpassing onredelijk blijkt?
• Welke procedure?
Persoon met handicap (PMH):
wie?
• Medisch model:
 Oorzaak = Ziekte, aandoening, medisch
‘defect’
 Gevolg = angsten weg, maar liefdadigheid,
exclusie, moeilijk handicap kwijtraken, taak van
gemeenschap= ondersteuning
• (Onvolkomen) sociaal model:
 Oorzaak = wisselwerking tss interne oorzaak
(onderliggende, langdurige aandoening) en
externe onaangepastheid
 Eigen inbreng ≠belangrijk (vb. obesitas)
 Gevolg = noodzaak de samenleving aan te
passen
Sociaal model – vb.
(1)
Sociaal model – vb.
(2)
Samenleving aanpassen op 2
manieren:
• Inclusie
▫ Op voorhand
▫ Voor grote verscheidenheid aan mensen
▫ Vaak via ‘universal design’
• Redelijke aanpassingen
▫ In beginsel op vraag
▫ Individuele maatregel – zeer specifiek
▫ Uitzonderingen mogelijk (onevenredige
belasting)
Inclusie – vb.
(1)
Inclusie – vb.
(2)
Redelijke
aanpassingen – vb.
Algemene redelijkeaanpassingenplicht
(RAP) vs. Ad hoc verplichting:
Afwezig op school
Bronnen van RAP:
• Algemene regelgeving:
 Inter-/supranationaal: IVRPH, EU-Richtlijn 2000/78
 Nationaal - regionaal: Federale Antidiscriminatiewet
(2007), Gelijke Kansendecreet (2008), Decreet
Evenredige Arbeidsparticipatie
• Specifieke regelgeving
vb. M-decreet
• Update bestaande regels via samenlezing
vb. Omzendbrief betreffende de opmaak van een
lokaal toewijzingsreglement voor ouderen: “Uiteraard
is het de bedoeling dat de woningen die bij voorrang
worden toegewezen aan 65-plussers zo veel mogelijk
aangepast zijn aan de noden van deze doelgroep.”
Redelijke aanpassingen: wat? (1)
Een vorm van discriminatie:
▫
▫
▫
▫
▫
Directe discriminatie
Indirecte discriminatie
(seksuele) intimidatie
Opdracht geven te discrimineren
Weigering redelijke aanpassing
Sancties o.m.:
• Vordering tot staking
(+ dwangsom)
• Schadevergoeding
(1382 B.W.)
• (In sommige gevallen ook strafrechtelijke
sancties. bv. openbare officieren of ambtenaren)
Redelijke aanpassingen – wat? (2)
1. Omschrijving:
“noodzakelijke en passende wijzigingen, en
aanpassingen die geen disproportionele of
onevenredige, of onnodige last opleggen,
indien zij in een specifiek geval nodig zijn
om te waarborgen dat personen met een
handicap alle mensenrechten en fundamentele
vrijheden op voet van gelijkheid met
anderen kunnen genieten of uitoefenen”
DUS, Uitzondering: onevenredige belasting
Redelijke aanpassingen – wat? (3)
2. Eigenschappen:
A. Contextspecifiek
 Passende, noodzakelijke aanpassing, dus
individueel
B. Sterke plicht
 Belasting= ok, geen onevenredige belasting
Redelijke aanpassingen –
wanneer? (1)
1. Voor wie?
PMH – (onvolkomen) sociaal model
2. Wanneer onterechte weigering, dus
discriminatie?
▫
▫
▫
▫
Geen aanpassing geboden
Geen overleg
Aanpassing is onvoldoende
In werk: Ontslag zonder eerst aanpassingen
te bekijken
Redelijke aanpassingen – wanneer?
(2)
3. Wanneer is weigering ok?
▫ Onredelijkheid/onevenredige belasting
(disproportionaliteit)
▫ O.m. in arbeid: essentiële onderdelen = wanneer
fundamentele wijzigingen nodig zijn
vb. blinde piloot, vb. stage bij opleiding
speltherapie vb. niet: bastrombinist met diabetes in
leger
MAAR: niet voor alle domeinen
vb. niet: leerplichtonderwijs
vb. niet: museumbezoek
▫ Aanpassingen gerelateerd aan andere zaken
dan goed/dienst/arbeid
vb. slijm zuigen uit luchtwegen en mond, vb. sanitair
Proportionaliteit als maat voor
redelijkheid
Proportionaliteit: rechtstheoretisch leerstuk,
ver ontwikkeld + veelvuldig toegepast
4 vaste onderzoeksstappen:
1.
2.
3.
4.
Legitiem doel?
Gepast?
Noodzakelijk?
Proportioneel in de strikte zin
s.s.)
(=sensu stricto of
Proportionaliteit in de RAP (1)
1.Legitiem doel
▫ = wegwerken of verzachten
maatschappelijke barrières
▫ In principe altijd ok
2.Gepastheid
▫ draagt aanpassing bij tot het legitieme
doel? doeltreffend?
▫ = drempelvoorwaarde
Proportionaliteit in de RAP (2)
3. Noodzakelijk?
▫ Bij veelheid aan gepaste aanpassingen
▫ Vergelijking kosten (ruim) en
doeltreffendheid
▫ Minst ingrijpende aanpassing gaat door
▫ Niet noodzakelijke aanpassing van voorkeur
vb. Eigen job lukt niet meer, niet noodzakelijk
job van voorkeur
▫ Elementen op de weegschaal: zie verder
Vb. 2 softwarepaketten
Proportionaliteit in de RAP (3)
4. Proportionaliteit s.s.: 2-voudig
onderzoek:
A. Kosten (ruim) vs. capaciteit om deze
kosten te dragen
▫ Uitgaven/inspanningen binnen de perken houden
▫ Opgepast: ijkpunt = gehele organisatie
▫ Opgepast: uitgaven kunnen gecompenseerd worden door
subsidies etc.
B. Kosten (ruim) vs. baten (ruim)
▫
▫
Volgt vnl. uit RS
Doel: excessen weren
Elementen aan de kostenzijde (1)
Illustratieve indeling van kosten en baten:
Kosten = ruim!
1. Veiligheid
▫ Acuut en reëel risico (potentieel is
onvoldoende)
▫ Substantiële schade = vereist
▫ Alternatief: hygiëne (vb. assistentiehond)
Elementen aan de kostenzijde (2)
2. Financiële prijs
▫ alle kwantificeerbare kosten
▫ Nettoprijs, na aftrek van alle externe bijdragen
▫ Opgelet: ijkpunt! => grote organisaties moeten
grote inspanningen leveren (maar niet oneindige
inspanningen)
▫ Zeer casuïstische RS (vb. bijkomend personeelslid)
▫ In principe kosten gedragen door
aanpassingsplichtige (vb. aangepast examen) Maar
wat als aanpassing (gedeeltelijk) voor
privégebruik? Verdeeld?
▫ vb. Te hoge prijs: Draaideur met infrarood
Elementen aan de kostenzijde (3)
3. Impact op de werking van de
organisatie
▫ = andere dan financiële kostprijs
▫ = andere dan in financiële prijs om te zetten
waarden (vb. verminderde productiviteit)
▫ Opgepast: ijkpunt
▫ Vb. organisatorische moeilijkheden
4. Reglement in strijd met RAP?
Voorrang antidiscriminatierecht
vb. uurrooster van entiteit
Elementen aan de kostenzijde (4)
5. Legitieme noden van de onderneming
▫ Overlap met impact op de organisatie
▫ Veelal onberekenbaarheid werknemer + wens van
onderneming om winst te maken
▫ Vb. veelvuldige afwezigheid vr doktersbezoek
6. Gevolgen voor derden
▫ Lasten van aanpassingen soms toch ruimer verspreid
▫ Ofwel voordeel voor persoon met beperking of nadeel
voor derde
▫ Derde= peer, klant …
▫ Opgepast: vooroordelen niet! (vb. klanten)
▫ Oordeel op basis van omvang en aard van de nadelen
Elementen aan de batenzijde (1)
1. Tastbare impact op individu met een
beperking
▫ Iedere verbetering
▫ Ligt in de aard van de doelstelling van de plicht
2. Verwijderen van stigma of emotionele
barrières
▫ Niet-tastbare voordelen
▫ Opgepast: moeilijk af te wegen vanwege
persoonlijke beleving
3. Bepalingen uit andere relevante
regelgeving
▫
Vb. assistentiehond
Elementen aan de batenzijde (2)
4. Voordelen voor de aanpassingsplichtige
▫ Eigenlijke bedoeling aanpassingen ≠ voordelen
voor aanpassingsplichtige, maar = soms
neveneffect
▫ In dat geval: mag gewogen worden
▫ Vb. Economische voordelen, geen nieuwe
selectie moeten opstarten, ruimer cliënteel…
5. Gevolgen voor derden
▫ Eigenlijke bedoeling= wegwerken barrières
voor individu, maar soms ruimere voordelen
▫ Voordelen voor personen met of zonder
beperking
▫ Veelal na aanpassingen aan toegankelijkheid,
maar niet exclusief
RAP = voortdurende plicht
Gevolg:
1. Geen blanco weigering wegens
onevenredigheid, wel zoektocht naar
andere aanpassing
2. Herziening na verloop van tijd of bij
wijzigingen van gegevens (aan beide
zijden)
Procedure
Interactief proces
▫ kenmerken: Betrokkenheid, openheid, belang
van voortvarend op te treden
▫ Stappen:
1. Bekendmaken van de noden (ev. attestering),
maar opgepast: onderzoeksplicht
2. Onderzoek toepasselijkheid
3. Onderzoek hindernissen en mogelijke
aanpassingen, o.m. ook op grond van
proportionaliteit
Opgepast: als interactief proces faalt! =>
schending discriminatieverbod? = taak voor rechter
Concrete vb.’en:
• Aanpassing 2X? (thuiswerk – op
arbeidsplek)
• Woon-werkverkeer?
• Deeltijds werk als redelijke aanpassing?
dr. Annelies D’Espallier
[email protected]
Dienst Diversiteitsbeleid
-
Agentschap Overheidspersoneel
Ondersteunt en adviseert VO bij gelijkekansenbeleid
Doelgroepenbeleid
Ruim toepassingsgebied
Beleid, budget en maatregelen voor personen met
een handicap of chronische ziekte:
• Integratieprotocol
• Rendementsondersteuning 
Tewerkstellingsondersteunende maatregelen (TOM)
• Personeelsnetwerk ONbeperkt
• Sensibiliserings- en communicatieacties
Meer info
http://overheid.vlaanderen.be/personeelslede
n-met-een-handicap-chronische-ziekte
https://overheid.vlaanderen.be/onbeperkt
Christina Vogt
Dienst Diversiteitsbeleid
[email protected], 0499 77 09 38