Gezond dieet voor borstkankerpatiënten extra belangrijk

Vlees en dierlijk vet bevorderen toename van hormoon prolactine
Ontstaan
van tumoren
& mogelijke
behandel­ingen
deel 6
Gezond dieet voor borstkankerpatiënten
extra belangrijk
Bij alle vormen van kanker zijn er goede argumenten om te kiezen voor de Moermantherapie. Voor borst­kanker­­
patiënten geldt nog een bijkomende reden. Zij doen er extra verstandig aan vlees en dierlijk vet zoveel mogelijk te
vermijden, stelt kankeronderzoeker dr. Hans Stoop. Een dieet dat vlees en dierlijk vet bevat, bevordert de toename
van prolactine. Dat is een hormoon dat de aanmaak en de vorming van melk bij vrouwen stimuleert, maar waarvan
al sinds 1999 bekend is dat het in verband staat met borstkanker. Vandaar dat de voedingsrichtlijnen conform
Moerman voor borstkankerpatiënten extra van belang zijn. Zoals bekend ontraadde Moerman kanker­patiënten
met klem vlees en dierlijke vetten. Tekst: Dr. Hans Stoop
B
orstkanker is een vorm die vooral bij vrouwen in de
rijke westerse landen voorkomt. Leefstijl is een voorname factor bij het ontstaan ervan. Dat blijkt duidelijk
uit onderzoeken naar het verband tussen eet- en leefgedrag
enerzijds en het ontstaan van kanker anderzijds. Vrouwen
kunnen er dus zelf heel wat aan doen om het risico op borstkanker zo klein mogelijk te houden.
Er kan ook sprake zijn van overmacht. Een belangrijke risicofactor is bijvoorbeeld kinderloosheid. Dat geldt ook voor het
krijgen van een kind op latere leeftijd, wat evenmin een vrije
keuze hoeft te zijn. In hetzelfde rijtje staat het (na korte tijd)
afzien van borstvoeding. Dat kan allerlei legitieme redenen
hebben. Overgewicht tijdens en na de overgang is nog weer
een andere risicofactor. De leeftijd is eveneens van belang.
Hormonen
Borstkanker is vaak hormoongerelateerd. Anders gezegd, de
hormoonhuishouding speelt vaak een prominente rol bij het
ontstaan van borstkanker. Die huishouding is allereerst erfelijk
bepaald, maar wordt ook beïnvloed door onze leefgewoonten.
Symptomen borstkanker
Symptomen die in verband gebracht kunnen worden met borstkanker zijn:
- veranderingen van de tepel (zoals roodheid, schilfertjes of een
plekje dat op eczeem lijkt)
- bruin of bloederig vocht uit de tepel.
- een ingetrokken tepel,
- veranderingen in de borst. De meest voorkomende
verandering is een 'knobbeltje'.
- deukjes of kuiltjes in de huid van de borst.
- pijn in de borst op een plek waar ook het klierweefsel iets
anders aanvoelt
- Een borst die warm aanvoelt en rood is verkleurd. Soms is de
huid verdikt en vertoont putjes, zoals een sinaasappelschil.
8
De kans op ´genezing´ is in dat geval 100 procent. Dat is in
zekere zin logisch omdat hier feitelijk geen sprake is van
kanker maar van een voorstadium. Was de diagnose te op­
timistisch, dan is gedurende de eerste vijf jaar de kans het
grootst op een plaatselijke terugkeer van de tumor. Vandaar
dat vrouwen in die periode vaker op controle moeten.
Patiënten met uitzaaiingen in de organen kunnen in de
reguliere optiek in principe niet (meer) genezen. Wel
kunnen ze heel lang patiënt blijven. Meestal krijgen ze
een palliatieve behandeling aangeboden. Vaak kan voor
korte of langere tijd de tumorgroei worden geremd en de
klachten worden bestreden.
Verwijderen
Daaronder valt dan weer het gebruik van ´de pil´ (anticonceptiepil) en van hormoonpreparaten in de overgang.
Een tijdje geleden was er veel discussie over erfelijke aanleg
voor borstkanker nadat bekend was geworden dat de actrice
Angelina Jolie uit voorzorg haar borsten had laten amputeren.
Ze liep extra risico vanwege een genetische afwijking in haar
familie. Bij haar was vastgesteld dat ook zij die afwijking had.
Bij deze vrouwen wordt borstkanker vaker relatief jong vastgesteld, dat wil zeggen voor het vijftigste levensjaar.
Ook als in een familie of bij een persoon in de familie zowel
borst- als eierstokkanker voorkomt, kan sprake zijn van een
erfelijk bepaald risico. Maar ook hier is weer geen sprake van
een automatisme. Zelfs bij erfelijke belasting vanwege een
genafwijking blijkt het wel degelijk van invloed te zijn hoe
iemands leefstijl is. Anders gezegd: veel risico’s zijn te beperken, ook als ze groter zijn dan normaal.
Een laatste risicofactor die niet om genoemd mag blijven, is
een bestralingsbehandeling voor het dertigste jaar, bijvoorbeeld vanwege de ziekte van Hodgkin.
In de reguliere geneeskunde is niet exact bekend hoe borstkanker ontstaat en waarom het herstelmechanisme van het
lichaam niet werkt. Wel wordt de laatste jaren steeds meer
onderkend dat de invloed van de directe omgeving van de
cellen een steeds grotere rol speelt. Met deze directe omgeving wordt het weefsel tussen en rondom de (tumor)cellen
bedoeld. Dit is het nieuwe doelwit in de reguliere behandeling
van kanker. Bij de biologische (natuurlijke) behandeling van
kanker is dit al heel lang de basis van een succesvolle aanpak.
Bij borstkanker spelen volgens reguliere opvattingen vele bekende (en nog onbekende) risicofactoren een rol. Kansen en
risico’s zijn weliswaar meetbaar, maar let wel: de uitkomst is
nooit zeker.
Voorstadium
De behandeling van borstkanker is sterk afhankelijk van de
soort en het stadium. Bij een voorstadium van borstkanker
(DCIS) wordt in de regel overgegaan tot een borstsparende
behandeling of een borstamputatie. De lokale tumor wordt
samen met een klein deel omringend borstweefsel verwijderd.
Kwaadaardige tumoren moeten, indien mogelijk, altijd chirurgisch verwijderd worden. Dit moeten we zien als een curatieve
behandeling. Afhankelijk van de grootte van de tumor en de
borst kan de operatie borstsparend zijn of is amputatie geraden. Bij borstsparende ingrepen wordt de borst in de regel
nabestraald. Bestraling is een plaatselijke behandeling om
(achtergebleven) kankercellen te vernietigen. Onvermijdelijk
worden hierbij ook de gezonde cellen in het bestraalde gebied
beschadigd.
Bekende bijwerkingen van de bestraling zijn futloosheid,
vermoeidheid en een plaatselijke reactie van de huid. Een late
bijwerking kan bestaan uit hartproblemen. Het hangt af van
de uitslag van de operatie, de tumorkenmerken en de hormonale status van de patiënt of er nog nabehandeld moet worden
met hormonen en/of chemotherapie.
Houd lichaam in topconditie om
risico´s te beperken
Hormoontherapie
De reguliere protocollen schrijven hormoontherapie voor
als er hormoonreceptoren voorkomen op de wanden van de
borstkankercellen. Dit type tumoren wordt hormoongevoelig
genoemd. In dat geval kunnen de eigen hormonen van de
vrouw ervoor zorgen dat de tumorcellen aangezet worden tot
delen (= groei). Het merendeel van de kwaadaardige borst­
tumoren is hormoongevoelig. Na de overgang geldt dit voor
twee van de drie tumoren. Bij vrouwen die nog menstrueren
heeft ongeveer 30 procent van de tumoren een overmaat
aan hormoonreceptoren. De groei van dit type tumoren kan
worden afgeremd door de werking van de eigen geslachts­
hormonen te blokkeren.
Een vrij nieuwe behandeling van borstkanker is de toediening van monoklonale antilichamen. De behandeling wordt
meestal gegeven in combinatie met chemotherapie en soms
ook met hormonale therapie. De monoklonale antilichamen
Statistieken kritisch lezen
De statistieken laten zien dat 1 op de 8 vrouwen in ons land
borstkanker krijgt. Hierbij moet wel een kritische kanttekening
worden geplaatst. Het cijfer ontstaat doordat het wordt
be­rekend over een heel vrouwenleven, van 20 tot 90 jaar dus.
Zelfs voor een vrouw van vijftig is de kans dat ze binnen tien
jaar borstkanker krijgt, ´slechts´ 2,5 procent. De kans dat ze er
binnen tien jaar aan overlijdt, is nog veel lager: 0,6 procent.
9
spierweefsel
rib
tepel
> Vervolg van pagina 8-9
melkklier
vetweefsel
De borst bestaat uit huid met daaronder klierweefsel, bindweefsel, vetweefsel, bloedvaten en lymfevaten. Het klier­
weefsel (de kegelvormige lobjes) waarin de moedermelk
wordt aangemaakt, ligt over de grote borstspier.
kunnen bepaalde eiwitten blokkeren, waardoor de kanker­
cellen kunnen afsterven of zich minder goed herstellen
nadat ze beschadigd zijn door chemotherapie en/of hormonale
therapie.
Geen ‘mishandeling’
De laatste jaren zijn de opvattingen over preventie en het verbeteren van de kwaliteit van het leven van de kankerpatiënt
steeds meer onder de aandacht gebracht. Kanker is namelijk
steeds meer een chronische ziekte geworden. Anders gezegd:
de kans om te overlijden aan kanker wordt steeds kleiner.
Maar helaas, het aantal kankerpatiënten neemt nog steeds
toe. Preventie moet de toename van het aantal kankerpatiënten een halt toeroepen. Niet alleen vóór de kanker ontstaat,
maar ook nadat de tumor operatief is weggenomen. Heel wat
instanties zijn hier al jaren mee bezig met helaas weinig succes. Want wie investeert in preventie? Aan ziekten is geld te
verdienen maar preventie levert niets op voor de farmaceut.
Gerede twijfel over nut borstkankerscreening
Vanaf 1997 worden vrouwen in de leeftijd van 50 tot 74 jaar
opgeroepen voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker.
Op dit moment worden bijna 800.000 vrouwen per jaar gescreend,
waarbij 13.260 de diagnose borstkanker wordt gesteld. In de
medische vakbladen wordt de laatste tijd volop gediscussieerd
over de voor- en nadelen van borstkankerscreening. Het principe
'baat het niet dan schaadt het niet' blijkt hier niet op te gaan.
In internationale medische bladen als The British Medical Journal,
wordt getwijfeld aan het aantal vrouwen dat per jaar gered
wordt door screening. Er overlijden minder vrouwen aan borstkanker, maar komt dat ook echt door de screening? Zo blijkt bij
vrouwen die te jong zijn om mee te doen aan het screenings­
programma, de sterfte eveneens te zijn afgenomen. Een ander
onderdeel van de discussie is de vraag of een vroege diagnose
van borstkanker leidt tot een betere behandeling van de ziekte.
Hierover zijn zeer sterke twijfels.
Gemist
Verder dient bedacht te worden dat onderzoekstesten niet
altijd perfect zijn. Screening blijkt gepaard te gaan met onder­
diagnostiek ten gevolge van een vals negatieve uitslag. Anders
gezegd: je hebt kanker maar dat wordt gemist door de test.
De borstkankerscreening ontdekt 66 procent van de kankers,
maar mist dus een derde. Verder komt het nogal eens voor dat
ten onrechte kanker wordt vermoed, met als gevolg veel on­
nodige stress. Al met al is nog niet aangetoond dat de nadelen
van een screening opwegen tegen de voordelen. Daarom laat
een aantal vrouwelijke medische specialisten zich niet screenen
op borstkanker.
10
Reis van MMV is voorjaar 2014
Wie gaat er mee naar
Zwitserland?
De basis van kankerpreventie, waaronder borstkanker, is een
gezonde leefstijl. Dat wordt steeds meer, zelfs in wetenschappelijke kringen, toegegeven. Het komt allemaal neer op het
volgen van de ‘aloude’ Moermanrichtlijnen: houd je lichaam
in conditie, onder andere door voldoende te bewegen en verzorg het lichaam goed door gezonde producten te eten en te
drinken. Gezond wil zeggen: zo onbewerkt mogelijk, geen
kunstmest, geen bestrijdingsmiddelen, geen fabrieksmatige
´mishandeling´ en geen toevoegingen.
In het verleden organiseerde MMV (toen nog Moerman­
vereniging geheten) regelmatig een vakantie of een reisje.
De gedachte erachter: elkaar en anderen ontmoeten, leuke
ervaringen opdoen, kortom, de blik even op totaal iets anders
richten. MMV wil in het voorjaar van 2014 weer een keer
een reis organiseren. Naar Zwitserland, dit keer. Wat we graag
willen weten is of er voldoende leden zijn die daar belang­
stelling voor hebben.
In topconditie
De details
In de niet-reguliere geneeskunde wordt al heel lang onderkend dat de belangrijkste factoren voeding en leefstijl zijn.
Volwaardige voeding en voldoende lichaamsbeweging in de
buitenlucht zorgen ervoor dat naast ruim voldoende voedingsstoffen er ook vitamine D wordt aangemaakt en dat onze
lichaamscellen van zuurstof worden voorzien. Op deze manier
wordt het lichaam in topconditie gebracht om alle factoren
die aanleiding kunnen geven tot het ontstaan van kanker­
cellen weerstand te kunnen bieden.
Wat Moerman verder voorschreef, waren vooral verse sappen
van groenten en fruit, kruisbloemige groenten en vezelrijke
producten, waaronder gekleurde groenten en zilvervliesrijst,
en verder karnemelk en eidooiers. Ook een enkel glas goede
rode wijn met enkele druppels jodium vond hij raadzaam.
Rode wijn bevat resveratrol, een stof waarvan steeds meer
blijkt dat het een gunstige werking heeft bij het voorkomen
van kanker en ook wanneer er sprake is van een erfelijke
vorm van borstkanker!
Hier zijn de details van dit idee: In de periode van 23 juni
2014 tot en met 2 juli 2014 maken we een busreis naar het
Kanton Wallis in Zwitserland. Zowel op de heen- als de
terugreis overnachten we in het zuiden van Duitsland.
We logeren in het drie sterren hotel Mattmarkblick in Saas
Almagell op basis van halfpension. In alle diëten kan worden
voorzien, dus ook in het Moermandieet en de Natuurrijke
Keuken. Maar kiezen voor het dagmenu van het hotel/
restaurant kan ook. Voor het ontbijt staat er dagelijks een
ontbijtbuffet klaar.
schap of liefelijke alpenweiden. Of midden in de zomer door de
sneeuw wandelen. Op een bankje zitten, stil zijn, de schitterende
natuur bewonderen. In het Saasdal kan het allemaal. De reis
wordt geleid door een ervaren reisleider, die al twintig jaar in
het Saasdal komt en u de mooiste plekjes kan laten zien.
De kosten
De kosten zijn nu nog niet exact te begroten, maar liggen tussen
€ 900,- en € 1000,- per persoon. Dat is inclusief de toegang tot
nagenoeg alle kabelbanen, treinen en ander openbaar vervoer
in het Saasdal. De reis staat open voor iedereen! Kennismaken
met elkaar, met de natuurrijke keuken en onderling contact zijn
zoals gezegd enkele belangrijke uitgangspunten voor deze reis.
Belangstelling?
Laat het ons snel weten. Dat kan via telefoonnummer
(0172) 49 79 44 (werkdagen tussen 9 en 13 uur), via het
contact­formulier op www.mmv.nl of via e-mail: [email protected].
Op basis van de gemeten belangstelling beslist het bestuur
in oktober of de reis doorgaat. Het is dus belangrijk om,
wanneer u belangstelling heeft, dat snel te laten weten.
Het Saasdal is bekend om zijn vele hoge bergen; daarvan zijn
er 18 hoger zijn dan 4000 meter. Wandelen in de bergen, maar
ook genieten van prachtige vergezichten; woest gletsjerland-
Middelen naast dieet
Bij borstkanker biedt de complementaire geneeskunde naast
het volwaardige dieet de volgende middelen:
- Fytotherapeutische middelen als knoflook, rode klaver, kelp,
mistletoe, maarts viooltje
- Vitaminen en mineralen, met name selenium
- Paddenstoelen, met name maitake, reishi en shiitake
- Laetril, dat voorkomt in bittere amandelen en abrikozenpitten
- Essiac
- Coumarine
- Curcumin (kurkuma)
- Resveratrol
- Groene thee (heeft remmend effect op de groei van borstkankercellen)
- Vitamine D.
Overleg als patiënt altijd met uw behandelaar! Verder is
het goed om te weten dat alle genoemde middelen ook een
preventieve werking hebben.
Tot slot: therapieën die zowel regulier als complementair
worden ingezet, zijn dendritische celtherapie en hyperthermie.
Meer hierover op www.mmv.nl/kanker/kankersoorten/borstkanker. Daar is een uitgebreide versie van dit artikel te vinden.
11